Dolaşım Sistemi Fizyolojisine Giriş Dr. Müge Devrim-Üçok

Dersin öğrenim hedefleri: Dolaşım sisteminin genel organizasyonunu ve işlevini açıklayabilmeli.

Kardiyovasküler sistem Kan damarlarının oluşturduğu kapalı bir sistem, & Bunun içine kanı pompalayan kalpten oluşur.

Kardiyovasküler sistemin işlevleri I. Ekstraselüler sıvının homeostazisi için gerekli; akciğerler barsaklar    O2 CO2 besin maddeleri & su D o k u l a r  metabolizma atıkları böbrekler & karaciğer

II. Hormonların, hemostaza katılan ajanların ve vücudun savunma mekanizmaları ile ilgili olan hücrelerin ve antikorların taşınmasını sağlar. III. Vücut sıcaklığının düzenlenmesinde önemli rol oynar.

Arterler: kanı kalpten uzağa götüren damarlar -> Atardamar Venler: kanı kalbe getiren damarlar -> Toplardamar Kalpte ve venlerde yer alan bir kapakçıklar sistemi kanın tek yönde akmasını sağlar.

Vücut  Sağ kalp  * düşük basınçta Akciğerler Akciğerler  Sol Kalp  * yüksek basınçta Vücudun diğer tüm dokuları Fonksiyonel açıdan kalp, kanı sistem içinde ilerletmek üzere çalışan seri bağlı iki pompa gibidir.

Pompalar, kalbin gevşemesi (diyastol) sırasında boşluklarına dolan kanı, kalbin kasılması (sistol) sırasında dolaşıma pompalarlar.

Sağ kalp ile sol kalbi, bir orta duvar, septum ayırır. Her iki taraf, venlerden kanı alan bir atrium (kulakçık) ve kanı arterlere pompalayan bir ventrikülden (karıncık) oluşur.

* Pompalar pulsatil basınç oluştururlar; Sağ ventrikülde 0-25 mmHg Sol ventrikülde 0-120 mmHg * Vücut dinlenme durumunda iken diyastol, kalp döneminin 2/3 ünü oluşturur. Kalp hızlandığında diyastol, sistolden daha fazla kısalır.

Kalbin dikey ekseni aşağıya, öne ve sola doğrudur. Dikey ekseni boyunca 45 derece dönmüştür, sağ tarafı sol tarafın önüne gelmiştir. Taban Tepe (Apex)

Torakstan MRG enine kesiti

Torakstan MRG sagital kesiti ventrikül atriumlar ventriküller

Kalp kasının fizyolojisi Hem iskelet kasına hem de düz kasa benzer özelliklere sahip. Aktin ve miyozinin düzenli dizilişine bağlı olarak çizgili görünüm. Düz kas gibi kendi kendine uyarılma özelliği.

kontraktil proteinler (miyozin, aktin, tropomiyozin, troponin) kas lifi  kas hücresi miyofibriller filamentler kontraktil proteinler (miyozin, aktin, tropomiyozin, troponin)

Kalp kası hücrelerinin birbirleri ile birleştikleri bölgelerde her iki hücrenin membranları çok sayıda kıvrımlar yapar  ara disk (discus intercalaris) Diskler iki yapı içerir: Desmozomlar & intermediate bağlantılar Oluklu bağlantılar (gap junction)

Desmozomlar & intermediate bağlantılar Kalp kası hücrelerinin birbirine yapışmasını sağlar, böylece bir hücrede oluşan gerim, eksen boyunca diğer hücrelere iletilir.

Hücrenin ara disklere komşu yan yüzeyleri, komşu hücre membranları ile oluklu bağlantı (gap junction) adı verilen düşük elektriksel dirençli bölgelerle etkileşir.

Oluklu bağlantılar iyonların serbest difüzyonuna izin verir; iyonlar kalp kası liflerinin uzun eksenleri boyunca kolayca hareket ederler  aksiyon potansiyelleri bir hücreden diğerine oluklu bağlantıları geçerek kolayca ilerler. Bu özellik kalp kasına bir fonksiyonel sinsisyum niteliği kazandırır  Kalpte herhangi bir miyofibrilde oluşan aksiyon potansiyeli kolayca bütün kalbe yayılır.

Kalpte iki sinsisyum bulunur: atriyal ve ventriküler Bu sistemler atriyoventriküler kapakları çevreleyen fibröz doku ile ayrılmışlardır. Aksiyon potansiyeli atriyum sinsisyumundan ventrikül sinsisyumuna ancak özel ileti sisteminin A-V demetiyle geçebilir. Bu, atriyumların ventriküllerden hemen önce kasılmasını sağlar.

İskelet kası Kalp kasında hep-hiç yasası Kalbin ritmik faaliyeti durdurulduktan sonra; *Eşik değer  uyaran uygulanırsa yanıt alınmaz. *Eşik değerde uyarana maksimal yanıt verir. *Eşik değer  uyarana hep aynı maksimal yanıtı verir.

Üst üste verilen uyaranlarla genliği hafifçe artan kontraksiyonların oluşmasının nedeni, hücrelerde Ca2+ konsantrasyonunun gittikçe artmasıdır. = merdiven olayı

Miyokard liflerinin çeşitli yönlerde dizilmiş olması boşluğun her yönde küçülmesini sağlar.

Kanın tek yönlü akımı, atriyumlar ile ventriküller arasındaki “atrioventriküler kapaklar” & aort ve pulmoner arter ağzındaki “semilüner kapaklar” ile sağlanır. Kapaklar, fibröz doku ve onu çevreleyen endokarttan oluşur.

Atrioventriküler Kapaklar Ventriküller kasıldığında kanın atriyumlara dönmesini engeller. sağda triküspid (üç yapraklı) solda mitral (iki yapraklı)

Semilunar (sigmoid) Kapaklar Aort kapağı Pulmoner kapak Arterlere fırlatılan kanın diyastolde ventriküllere dönmesini önler.

Vücuttan dönen deoksijene kan  Sağ atrium  Triküspid kapak  Sağ ventrikül  Pulmoner kapak  Pulmoner arter  Akciğerler  AC kapilerlerinde oksijenasyon  Pulmoner venler  Sol atriyum  Mitral kapak  Sol ventrikül  Aort kapağı  Aort  Arterler  Küçük arterler  Arterioller  Kapiler yatak  Oksijen-karbondioksit değişimi  Venler –inferior ve superior vena cava

10-30 ml lenf benzeri sıvı içerir.

Perikard içinde kalbin ön yüzü

Perikard içinde kalbin arka yüzü