Emr-i Maruf Nehy-i Münker Gülhan Yılmaz (Tefsir Bilim Uzmanı) Salko Kız Kur’an Kursu

Sunu Planı Maruf ve münker nedir? Emr-i ma’ruf nehy-i münker kapsamı. Kur’andan ibretli uyarılar. Hadislerden önemli ikazlar. Emr-i ma’ruf nehy-i münker yapmada usul. Sonuç ve tavsiyeler.

Ma’ruf ve Münker Maruf, bilinen, benimsenen şey. Münker, yadırganan, görülmesi veya yapılmasından sıkıntı duyulan şey. Gazzali’ye göre islam dininin getirdiği hayat tarzına, görgü kurallarına uygun söz ve davranışlar maruf; uygun olmayanlar da münkerdir.

Ma’ruf ve Münker Ameller Maruf fiiller: Farz, vacip, nafile ve mendup ameller. Beş vakit namaz, zekat, sadaka… Anne babaya iyilik etmek, insanlarla iyi geçinmek...

Münker fiiller: Yasaklanan işler. Hırsızlık, zina, iftira, cana kıymak, gıybet ve dedikodu yapmak… İnsan tabiatının hoş karşılamayacağı fiiller ve toplumun ve bireylerin huzur ve sükununa zarar verecek her türlü söz ve davranış…

Kapsam «İyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak» peygamberlerin temel görevidir. Ümmetler de bundan sorumludur. Senin görevin ancak tebliğ etmektir. (Al-i İmran 3/120)   ﻔﺎﻧﻤﺎ  عليك الاالبلاغ Tebliğin özünü emr-i ma’ruf nehy-i münker oluşturur.

Nitekim tebliğ ve belağ, iletmek, duyurmak anlamlarına gelir. Yüce Allah bu görevin yerine getirilmesini biz müslümanlara farz kılmış ve bizi bundan sorumlu tutmuştur.

İçinizde hayra çağıran, iyiliği emredip kötülükten men eden bir topluluk bulunsun. İşte kurtuluşa erenler onlardır. (Al-i İmran 3/104) ولتكن منكم امة يدعون الىالخير ويامرون بالمعروف وينهون عن المنكر واؤلئك هم المفلحون Allah (cc) bizleri ve neslimizi kurtuluşa erenlerden eylesin.

Böyle bir topluluğun oluşturulması imandan sonra müslümanların önde gelen görevlerindendir. Hatta bu farz-ı kifayedir. Siz, iyiliği emredip kötülükten men etmek ve Allah’a iman etmek üzere insanlar içinde ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz. (Al-i İmran 3/110)

Kur’andan İbretli Uyarılar Kur’an Azimu’ş-Şe’n, geçmiş peygamberlerin uyarılarına kulak asmayan, emr-i ma’ruf görevini dikkate almayan toplumların karşılaştıkları acı sonları ibret tabloları halinde sunmaktadır.

İsyan edip haddi aştıkları için İsrailoğullarından kafirler Davud’un ve Meryem oğlu İsa’nın diliyle lanetlendi. Onlar işledikleri bir münker (fenalık) le ilgili birbirlerini men etmezlerdi. Yapmakta oldukları şey ne kötü idi. (Maide 5/78-79) لعن الذين كفرو من بني اسرائيل علي لسان داود وعيسى بن مريم ذالك بما عصوا وكانوا يعتدون كانوا لا يتناهون عن منكر فعلوه لبئس ما كانو يفعلون

Bu toplumların yanlışlarından biri, görevleri, din konusunda «insanları aydınlatmak» olan din bilginlerinin, görevlerini savsaklamaları ve istismar etmeleriydi.

Din adamları ve bilginler bunları, günah söz söylemekten ve haram yemekten sakındırsalardı ya! Yapmakta oldukları şey ne kötüdür. (Maide 5/63) لولا ينهاهم الربانيون والاحبار عن قولهم والاثم واكلهم االسحت لبئس ما كانو يصنعون Mevla, bizleri böyle etkisiz din hizmetlileri olmaktan korusun.

Hadislerde Önemli İkazlar Rasulullah (sav) emr-i ma’ruf nehy-i münker yapmamanın kişi ve toplumu ne hale getireceğini veciz bir kelamla ifade etmiştir.

Nefsimi kudret elinde tutan Allah’a yemin ederim ki ya ma’rufu emreder ve münkerden menedersiniz ya da Allah size açık bir azap gönderir de O’na yalvarsanız dahi duanız kabul edilmez. Tirmizi, Fiten 9. IV, 468. قال والذي نفسي بيده لتأمرن بالمعروف ولتنهون عن المنكر اوليوشكن الله يبعث عليكم عقابأ منه ثم تدعونه فلا يستجاب لكم

والمؤمنون والمؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف وينهون عن المنكر Sorumlulukta Eşitlik Bu konuda kadın erkek her mümin üzerine düşen görevi yerine getirmekle yükümlüdür. Mü’min erkekler ve mü’min kadınlar birbirinin dostu ve yardımcısıdır. Bunlar insanlara iyiliği emreder, kötülükten men ederler. (Tevbe 9/71) والمؤمنون والمؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف وينهون عن المنكر

Emr-i Ma’ruf Nehy-i Münker Yapmada Usul Sizden biri bir kötülük işlendiğini gördüğünde onu eli ile, gücü yetmezse dili ile düzeltsin. Buna da gücü yetmezse kalbi ile buğzetsin ki, bu imanın en zayıfıdır. Müslim, İman 20, I, 69. Nesai, İman 17, VIII, 11,12. من راى منكم منكر فليغيره بيده فان لم يستطع فبلسانه فان لم يستطع فبقلبه وذالك اضعف الايمان

Emri Ma’ruf ile İlgili Önemli Ayrıntılar ve Tavsiyeler Mevcut nizam ve kanunların gözetilmesi (Hızır- Musa kıssası) Gücü yettiği halde kötülüğe dur dememek…ihmaldir ve iman zayıflığıdır. El ile mücadele, devlete Dil ile mücadele, ilim adamlarına Kalple mücadele, ferde ait. Dış tavırlara yansımalı. İçe dönük kalmamalı…

Bu görev esnasında elbette bazı güçlüklerle karşılaşılacaktır Bu görev esnasında elbette bazı güçlüklerle karşılaşılacaktır. Kur’an bu noktada çıkış yolunu gösterir. Hz. Lokman(azmul umur) : «Yavrum! Namaz kıl, iyiliği emret, kötülükten vazgeçir. Ve başına gelene sabret.» Lokman 31/17.  يا بنى أقم الصلاة وأمر بالمعروف وأنه عن المنكر واصبر على ما أصابك ان ذالك من عزم الامور

Farklı kültür, anlayış ve bilgi yapısına sahip olan insanlara, durumlarına uygun usul ve üsluplarla yaklaşmamız bu önemli görevde başarımızı arttıracaktır. Bu reçeteyi de Kur’an Rasulullah’ın şahsında arzetmektedir. Rabbinin yoluna, hikmet ve güzel öğütle çağır. (Nahl 16/125) 

Af yolunu tut. İyiliği emret ve cahillerden yüz çevir. (A’raf 7/199) Allah’ın rahmeti sayesinde onlara yumuşak davrandın. Eğer kaba ve katı kapli olsaydın etrafından dağılırlardı. (Al-i İmran 3/159) Demek ki topluma din hizmeti sunan kişiler katı kalpli, inatçı değil, bağışlayıcı ve hoşgörülü olacaktır.

Sonuç Toplumda olaylara ve kişilere vurdumduymaz davranmak, nemelazımcılık içine girmek toplumun fesadına sebep olur. Müslüman bile bile bir kişinin malına, canına zarar gelmesine izin veremez. Bu anlamda ya tedbir alır ya da kötülüğe gücü yettiğince karşı koyar.

Fertlerin nefis muhabesi ve toplumun oto kontrol bilinci önemlidir Fertlerin nefis muhabesi ve toplumun oto kontrol bilinci önemlidir. Bunun en verimli yöntemi emr-i ma’ruf nehy-i münkerdir. Bu görevi yapan insan samimi ve dürüst olmalı, bunu Allah rızası için yapmalıdır. Hiçbir maddi beklentisi olmamalıdır. Çünkü onun gıdası «Allah rızası» dır.