BİTİRME PROJESİ HAZIRLAMA YÖNTEMLERİ Arş. Gör. Sevde ÜSTÜN

Bitirme Projesi Hazırlama Yöntemi 3 Ana Başlıkta İncelenirse; Bitirme projesi tanımı Laboratuvar da ve arazide çalışma kuralları Bitirme projesi yazma ve değerlendirme

1.Bitirme Projesi Tanımı “Bitirme Projesi” dersi, Eğitim-öğretim programının son yılında bulunan öğrencinin, eğitim-öğretim süresince kazandığı bilgileri ve yetkinlikleri kullanarak, bir konuyu,  eğitim alanında uygulanan yöntemlere göre araştırmasını, işlemesini ve elde ettiği sonuçları yazılı rapor biçiminde sunarak bir Jüri önünde savunmasını amaçlayan zorunlu ve önemli bir eğitim-öğretim etkinliğidir.

Bitirme Projesi Öğrencinin öğretim yılları boyunca aldığı derslerden edinmiş olduğu bilgi, birikim ve yetkinlikleri kullanarak bir proje ortaya çıkarmasını hedeflemektedir. Bunun yanı sıra, bir projenin sunumunun nasıl yapılacağı, bir raporun nasıl yazılacağı konularında Öğrenciye deneyim kazandırması beklenmektedir.

Öğrenci, kaynak tarama ve bilgi toplama, bitirme tasarım projesi önerisi, bitirme tasarım projesi taslağı, bitirme tasarım projesi ve sunum rapor ve çalışmalarını zamanında yapmak ve en geç yarıyıl sonu sınav programlarında belirtilen sınav tarih ve saatlerinde teslim etmekle, belirlenen tarihte sunum yapmakla yükümlüdür.

Danışman, Bitirme tasarım projesi Danışman tarafından izlenir. Öğrenci ile birlikte Danışmanlık edeceği Bitirme Projesi konusunu belirler. Çalışmayı planlama, gerçekleştirme, rapor yazma ve sunma konularında Öğrenciyi yönlendirerek ona yardımcı olur. Bitirme çalışması konusunda Öğrenci ile düzenli olarak haftalık görüşmeler yapar. Öğrencinin proje çalışması sürecindeki tutumu ve çalışmalarını, kaynak tarama ve bilgi toplama, bitirme tasarım projesi önerisi, bitirme tasarım projesi taslağı ve bitirme tasarım projesi gibi çıktıları değerlendirir. Öğrencinin hazırladığı tüm bu form ve raporları inceler, gerekli gördüğü düzeltme ve geliştirme önerileriyle birlikte Öğrenciye geri verir.

Grup Projeleri Birden fazla Öğrencinin tek bir büyük proje hazırlaması olanaklıdır. Böyle bir durumda, her bir Öğrenci, projenin belirlenmiş bir parçasından sorumlu olur ve ayrıca projenin kendine ilişkin bölümünü projenin bütünüyle ilişkilendirerek bitirme tezi formatında hazırlar.

Bitirme Tasarım Projesi Çalışmasının Kapsamı Raporlar kolay anlaşılır, yazım kurallarına uygun ve yalın bir dille yazılmalıdır. Raporlar doğru ve nesnel (objektif) olmalıdır. Raporlar konuyla ilgili ve amaca yönelik bir içerikte hazırlanmalıdır. Raporlar zamanında hazırlanmalı ve verilmelidir.

Yapılan bir çalışmanın anlatımında tekil ve çoğul şahısların özne olarak kullanılmasından kaçınılmalı, edilgen bir yapıyla geniş geçmiş zaman kullanılmalıdır. Örneğin, “Ben üretim sürecini gözlemleyerek iş akımı şemasını hazırladım” biçiminde bir anlatım hatalı olup, doğrusu, “Üretim süreci gözlemlenerek iş akımı şeması hazırlanmıştır” olmalıdır. Genel bilgiler ise “yapılır”, “alınır”, “eklenir” örneklerinde olduğu gibi geniş zaman yüklemleri kullanımı ile verilmelidir. Tez çalışmalarında bilimsel hırsızlığa neden olmamak büyük önem taşımaktadır. Hazırlanan bitirme tasarım projesi raporlarında değişik kaynaklardan yapılan tüm bilgi alıntıları için doğru bir biçimde kaynak gösterilmelidir (atıfta ) bulunulmalıdır.

Genel Kurallar 2. LABORATUVAR VE ARAZİDE ÇALIŞMA KURALLARI Laboratuvarlarda tek başına, izinsiz ve laboratuvar sorumlusu yokken çalışılmamalıdır. Laboratuvar sorumlusunun bilgisi dışında hiçbir cihaza, deney düzeneğine, kimyasala ve diğer malzemelere dokunulmamalıdır. Laboratuvarda çalışıldığı sürece çalışmanın özelliğine göre gözlük, yüz maskesi, eldiven v.b. gözü ve cildi koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır. Laboratuvar önlüğü daima kapalı olmalıdır. Önü açık önlükle çalışmak tehlikelidir. Laboratuvarlarda düzeni bozacak veya tehlikeye yol açabilecek şekilde hareket edilmemelidir.

Çalışma Alanlarının Temizlenmesi Laboratuvarda çalışılan alan her zaman temiz tutulmalıdır. Laboratuvar çalışmalarının bitiminde, kullanılan tezgahlar ve cam malzemeler mutlaka temiz bırakılmalıdır. Laboratuvar ortamına numune/kimyasal madde dökülmesi durumunda temizlenmelidir. Laboratuvar malzemeleri kirli ve içinde kimyasal madde ile bırakılmamalıdır. Laboratuvar malzemelerinin temizliği sırasında eldiven kullanılmalıdır.

Çözelti Hazırlama Çözelti hazırlarken kimyasal maddelerin “Güvenlik Bilgi Formlarında (Material Safety Data Sheet, MSDS)” belirtilen güvenlik önlemleri alınmalıdır. Korozif maddelerle çözelti hazırlanması sırasında mutlaka koruyucu gözlük ve eldiven kullanılmalıdır. Laboratuarda yanıcı ve toksik maddelerle çalışılırken mutlaka çeker ocak kullanılmalıdır. Asidin üzerine kesinlikle su ilave edilmemeli, asit suya azar azar karıştırılarak ilave edilmelidir. Stok şişesine pipet daldırılmamalıdır. Pipet kullanırken mutlaka puar kullanılmalıdır. Kesinlikle ağız ile kimyasal madde çekilmemelidir.

Çözelti Hazırlama Analizin başarısında, kullanılan tartı, ölçü gereçleri ile analiz kaplarının “kimyasal temizliği” son derece önemlidir. Analizde istenilen duyarlık derecesine bağlı olarak çeşitli yıkama yöntemleri bulunmaktadır. Bunlara göre kapların temizlenmesi, çalkalanması, kurutulması ve temiz olarak korunması gerekir. Analizde kullanılan saf kimyasal maddelerden tartım alırken, çok pahalı olan bu maddelerin, kirli spatül ve tartım kaşıkları ile kirletilmemesine dikkat edilmelidir. Çözeltiler ihtiyaca uygun miktarlarda hazırlanmalıdır. Gerektiğinden fazla hazırlanan çözeltiler nedeniyle önemli madde kayıpları olmaktadır.

Numune ve Çözelti Saklama Oda sıcaklığında bozulabilecek numuneler, buzdolabında ağzı kapalı şişelerde saklanmalıdır. Buzdolabının verimli şekilde kullanılabilmesi için numune hacmine uygun saklama kapları kullanılmalıdır. Çalışma tamamlandığında veya çalışmanın süresi dolduğunda numune kapları buzdolabından çıkarılmalıdır. Numune ve çözeltiler beher, balon joje gibi kaplarda buzdolabında saklanmamalıdır.

Etiketleme Kimyasallar, numuneler, çözeltiler mutlaka etiketlenmelidir. Etiket üzerinde hazırlanış tarihi, saklama süresi, numune sahibi, çözeltinin/numunenin özellikleri ve diğer gerekli olabilecek bilgiler yer almalıdır. Numunenin/çözeltinin yeni bir kaba aktarılması durumunda da yeni kabın etiketlenmesi unutulmamalıdır.

Cihaz kullanımı Hassas terazi kullanılmadığı zamanlarda kapalı ve yüksüz olmalıdır. Hassas terazinin dengesi kontrol edilmelidir. Su terazisindeki hava kabarcığının ortalanmış olması gerekmektedir. Hassas terazi üzerine veya etrafına kimyasal madde dökülmemesine özen gösterilmelidir. Dökülen kimyasal madde fırça ile temizlenmelidir. Çeker ocaklar kullanılmadan önce havalandırma sistemi çalıştırılmalıdır. Çeker ocakla çalışırken kimyasal maddeler çeker ocağın ön kısmından en az 15 cm içeriye konulmalı ve çeker ocağın camı mümkün olduğunca kapalı tutulmalıdır. Kullanılması bilinmeyen cihazların kullanımı mutlaka deneyimli kişilerden ve yazılı kullanma belgelerinden öğrenilmelidir.

Cam Malzeme Kullanımı Cam eşyaları kullanırken kırık ve keskinlikler içerenler kullanılmamalıdır. Kirli ve çatlak cam eşyalar kullanılmamalıdır. Termometre, pipet vb. yuvarlanabilecek cam eşyalar laboratuvar tezgahı üzerine yere düşmelerini önleyecek şekilde konulmalıdır. Sıcak cam malzeme soğuk ortam içerisine veya çalışma tezgahının üzerine konulmamalıdır. Cam malzemenin çatlamasına veya kırılmasına neden olabilir. Kırılan cam malzemeler, çöp kutusuna değil “kırık cam kutusuna” atılmalıdır.

Kimyasal Madde Kullanımı Kimyasal maddelerin pek çoğu yanıcı, yakıcı, partlayıcı ve zehirleyici özelliklere sahip oldukları gibi bir kısmıda ortam koşullarına bağlı olarak zamanla saflıklarını kaybedebilirler. Bu nedenle bu gibi maddelerin saklanmasında ve kullanılmalarında özelliklerinin iyi bilinerek önlem alınması gerekir. Örneğin hidroskobik (nem çekici) maddelerin ambalajlarının sağlam ve ağızlarının çok iyi kapatılmış olması gerekir. Aynı şekilde ışıktan etkilenen maddelerin karanlıkta saklanmaları, yanıcı ve patlayıcı nitelikte olanların ateşten uzak ve emniyetli bir ortamda korunmaları gerekir.

Kimyasal Madde Kullanımı Laboratuvarda bulunan bütün kimyasallar tehlike içerirler. Bu nedenle kesinlikle kimyasallara çıplak elle dokunulmamalıdır. Laboratuvarlarda içinde kimyasal madde olan hiçbir kap etiketsiz olmamalıdır. Şişesinden alınan kimyasallar kullanılmasa bile hiçbir zaman tekrar orijinal şişesine konulmamalı, orijinal şişenin içerisine pipet daldırılmamalıdır. Bir çözeltiyi almak için kullanılan pipet farklı bir çözelti şişesine daldırılmamalıdır.

GÜVENLİK BİLGİ FORMU (Material Safety Data Sheet, MSDS) Güvenlik Bilgi Formlarının amacı laboratuvarda kullanılan kimyasal maddelerle ilgili bilgiye çabuk erişim sağlamaktır. Üretici firmalar ürünleri için bu formları üretmek ve dağıtmakla yükümlüdür. Güvenlik Bilgi Formları her kullanıcıya açıktır. Formlar laboratuvar yönetiminden veya internetten temin edilmeli ve herhangi bir kimyasal madde ile çalışmaya başlamadan önce MSDS mutlaka gözden geçirilmelidir.

GÜVENLİK BİLGİ FORMU (Material Safety Data Sheet, MSDS) F+: Çok Kolay Yanabilir (Extremely Flammable) Parlama noktası 0°C 'tın altında olan ve kaynama noktası maksimum 35 °C olan sıvılar bu sembol ile gösterilirler. Normal hava basıncında ve ortalama bir sıcaklıkta yanabilen gaz ve gaz karışımları da son derece kolay yanabilir sınıfında yer alırlar. Alınacak Önlemler : Çok kolay yanabilen maddeler, açık alev, kıvılcım ve ısı kaynaklarından uzak tutulmalıdırlar. T : Zehirli (Toxic) Az bir miktarı yutulduğunda, solunduğunda veya cildin absorbsiyonu yoluyla vücuda girdiğinde sağlık üzerinde dikkate değer derecede zarar veren bazen ölüme neden olan maddelerdir. Alınacak Önlemler : Bu sembole sahip maddelerin insan vücudu ile hiçbir şekilde temas etmemeleri sağlanmalıdır. Eğer bu tür bir madde ile temas ettiyseniz hemen doktora gidiniz. Zehirli maddelerin taşınması için bu konuda hazırlanmış özel talimatlara uyunuz.

GÜVENLİK BİLGİ FORMU (Material Safety Data Sheet, MSDS) T +: Çok Zehirli (Very Toxic) Az bir miktarı yutulduğunda, solunduğunda veya cildin absorbsiyonu yoluyla vücuda girdiğinde sağlık üzerinde dikkate değer derecede zarar veren bazen ölüme neden olan maddelerdir. Alınacak Önlemler : Bu sembole sahip maddelerin insan vücudu ile hiçbir şekilde temas etmemeleri sağlanmalıdır. Eğer bu tür bir madde ile temas ettiyseniz hemen doktora gidiniz. Zehirli maddelerin taşınması için bu konuda hazırlanmış özel talimatlara uyunuz. C : Korrozif (Corrosive) Bu sembole sahip olan maddeler canlı doku ile temas ettiğinde zarar verirler, ciddi yanıklara nede olurlar. Alınacak Önlemler : Korrozif malzemelerle çalışılırken gözleri, cildi ve elbiseleri korumak için özel önlemler alınmalıdır. Buharları solunmamalıdır. Herhangi bir kaza durumunda veya kendinizi iyi hissetmediğiniz durumda hemen doktora gidiniz.

GÜVENLİK BİLGİ FORMU (Material Safety Data Sheet, MSDS) Xn: Zararlı (Harmful) Zararlı sembolü ile gösterilen maddeler sağlığa, zehirli sembolü ile gösterilen maddelerden daha az zarar verirler. Bu tür maddelerin solunması, yutulması ve cilt yoluyla absorbsiyonu sonucunda akut veya kronik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olur. Alınacak Önlemler : Zararlı maddelerin insan vücudu ile teması önlenmelidir. Xi: Tahriş edici (Irritating) Tahriş edici maddeler, anlık, uzun süreli ve tekrar eden temaslarda ciltte ve mukoz dokuda iltihap ve tahriş oluşmasına neden olurlar. Cilt ile temas etmeleri durumunda hassasiyet oluştururlar. Alınacak Önlemler : Xi sembolüne sahip kimyasal malzemelerin göz ve cilt ile temas etmemeleri sağlanmalı ve buharları solunmamalıdır. N: Çevre için tehlikeli (Dangerous for the Environment) Çevre için tehlikeli maddeler suya veya toprağa karıştığında hemen veya daha sonra doğada zarar oluştururlar. Alınacak Önlemler : Bu tür malzemelerin kanalizasyona, su kaynaklarına ve toprağa verilmemeleri sağlanmalıdır. Atıkların yok edilmeleri konusunda özel düzenlemelere uyulmalıdır.

ARAZİ ÇALIŞMALARI Arazi çalışması öncesinde konu ile ilgili ön hazırlıklar yapılmalıdır. Daha önceden ilgili alanda yapılan çalışmalar (tez, rapor, makale) incelenmelidir. Arazi çalışmalarında ihtiyaç duyulabilecek araç ve gereçler temin edilmelidir. Arazide ölçüm yapılacaksa gerekli olan cihazların kullanımı öğrenilmeli ve kalibrasyonları yapılmalıdır. Arazi çalışması sırasında verilerin kaydedileceği çizelgeler hazırlanmalıdır. Arazi çalışmaları esnasında numuneler numune alma prosedürüne uygun şekilde alınmalıdır. Alınan numuneler etiketlenmeli ve en kısa zamanda laboratuvara ulaştırılmalıdır.

NUMUNE ALMA ESASLARI “Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği (R.G:10.10.2009/ 27372)” ‘’TS EN ISO 5667-3 Su Kalitesi- Numune Alma- Bölüm-3: Su Numunelerinin Muhafaza, Taşıma ve Depolanması İçin Klavuz’’ ’TS 9545 EN ISO 5667-13 Su Kalitesi- Numune Alma- Bölüm 13: Kanalizasyon ve Su Arıtma Tesislerinden Çamur Numunesi Alma Klavuzu” ’TS 9923 Toprak Kalitesi- Yüzey Topraktan Numune Alma, Numunelerin Taşınma ve Muhafaza Kuralları Standartı” ‘’TS 9547 ISO 5667-12 Su Kalitesi- Numune Alma- Bölüm 12: Dip Sedimentlerinden Numune Alma Klavuzu”

Bir kamu kurumu veya özel kuruluşta gerçekleştirilecek olan çalışmalarda (ölçüm, envanter, eğitim vb.) öncelikte ilgili kuruluş ile görüşmeler yapılıp gerekli izinler alınmalıdır. Çalışma süresi boyunca işyerinin kurallarına uyum sağlanmalıdır.

3. BİTİRME PROJESİ YAZMA VE DEĞERLENDİRME Bitirme Tasarım Projesi Önerisi Raporu Bu çalışmanın temel amacı, Danışman denetiminde tanımlanan proje amaç ve hedeflerini gerçekçi bir plan çerçevesinde formüle etmek ve proje çalışmalarına başlamaktır. Bu raporla, kaynaklar da göz önünde bulundurularak projeyle ilgili tüm gereksinimlerin analizi yapılır, proje tanımlanır, yöntemi belirlenir, proje adımları ve planı oluşturulur.

Bitirme Projesi Raporu İçerik olarak, giriş ve sonuç bölümleri arasında kalan ana bölümlerde Bitirme Tasarım Projesinin konusunun işlenmiş ve uygulamasının yapılmış olması gerekir. Bir başka deyişle ana bölümlerde literatür çalışması, kuramsal ve modelsel (matematiksel vd) çalışmalar, model çözümleri veya benzetimi (simülasyonu) çalışmaları, proje uygulaması, varsa donanımsal, alansal veya deneysel çalışmalar yapılmış olmalıdır.

Öğrenci, bitirme tasarım projesinin sunumunu ve savunmasını öngörülen tarihte, belirlenen tez Jürisi önünde yapar. Sunumda projenin konusu, amacı, uygulanan yöntem, bölümler hakkında özet bilgi, varılan sonuçlar ve öneriler yer almalıdır.

Öğrenci, projenin sunulmasından sonra, Jüri üyelerinin projeyle ve projenin bağlantılı olduğu ders konularıyla ilgili sorularını yanıtlar. Teslim ettiği bitirme tasarım projesinin kendisi tarafından yapılmadığı kanısını uyandıran Öğrenci Jüri tarafından özel bir incelemeye tabi tutularak tezi ve kendisi hakkında karar verilir.

Genel olarak bir tezde bulunması gereken bölümler, aşağıdaki gibi sıralanmalıdır: 1-Kapak sayfası 2-Önsöz ( ve/veya Teşekkür) 3-İçindekiler 4-(Varsa) kısaltmalar/ şekiller/ tablolar (grafik, harita, diyagram, nota, resim vb.) listeleri 5-Türkçe hazırlanmış tez özeti 6-Metin Bölümü (Giriş-Diğer Bölümler-Sonuç ve/veya Tartışma) 7-Kaynaklar 8-(Varsa) Ekler 9-Özgeçmiş

Giriş Girişte araştırmanın çözümlemeye çalıştığı sorun ortaya konarak, kullanılan yöntemler ve araştırmanın sınırlamalarından bahsedilir. Konuyla ilgili olarak söz edilmek istenen önceki çalışmalar varsa, bunlar da giriş bölümünde verilir. Literatür araştırması yapılırken daha önce yapılan teknik ve bilimsel çalışmalardaki alıntıların bilgilendirici nitelik ve nicelikte olmasına dikkat edilmelidir.

ANA BÖLÜM “Giriş” ile “Sonuç” bölümleri arasındaki bölümlerin tümüdür. Bölümler, ele alınan ana düşünceyi destekleyici nitelikte olmalıdır ve tez içinde orantılı olarak dağılmalıdır. Bölümler konunun niteliğine, yapılan araştırmanın ayrıntısına ve tezin hacmine göre alt bölümlere ayrılır.

SONUÇ VE/VEYA TARTIŞMA BÖLÜMÜ Metnin son bölümünü “Sonuç” ve/veya “Tartışma” kısmı oluşturur. Bu bölümde - çalışmadan elde edilen genel sonuçlar ile bu sonuçların yorumları, - alanına katkısı, - bu konuda çalışmak isteyenlere yol göstermek için yapılan çalışmalardan başlangıçta belirlenen hedefe ne kadar ulaşıldığı, - çalışmanın üstün ve eksik yönleri anlatılmalı ve ileriye yönelik çalışmalar için varsa öneriler belirtilmelidir.

KAYNAK GÖSTERİMİ Tez hazırlanırken başka kaynaklardan elde edilen bilgilerin anında belirtilerek kaynağının tanımlanması gerekmektedir. Kaynak göstermede farklı yöntemler kullanılmaktadır. Tezde değinilen ve yararlanılan tüm kaynaklar, “KAYNAKLAR” başlığı altında ve yazarların soyadlarına göre alfabetik sıralama yapılarak verilir.

Kaynaklar Bölümü Örneği Allen, S. (2003). Financial Risk Management. USA: John Wiley & Sons, Inc.. Bolgün, K.E.ve Akçay, M.B. (2003). Risk Yönetimi. İstanbul: Scala Yayıncılık, Borsa Yönetim Dizisi: 34. Dorfman, M.S. (1998). Introduction to Risk Management and Insurance. USA: Sixth Edition, Prentice Hall. Özkan, T. (2004). Sigortacılık Sektöründe Elemanter Branşlarda Her Yönüyle Hasar. İstanbul: Haliç Üniversitesi Yayınları. Özkan, T. (2006). Türkiye’de Sigortacılığın Finansal Sektör İçindeki Yeri ve Sorunları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 19. Williams, C.A., Smith, M.L. ve Young, P.C. (1998). Risk Management and Insurance. USA: Eighth Edition, McGraw Hill.

Yasa ve Yönetmelikler  5846 Sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun. (1995). T.C. Resmi Gazete: 22311, 12 Haziran 1995.   İnternet: Elektronik Makale ve Yayınlar Jacobson, J.W. (2006). A History of Facilitated Communication: Science, Pseudoscience, and Antiscience. American Psychologist, 50, 750-765. Retrieved January 12, 2006, Erişim Tarihi: 19 Mart 2009, PsycARTICLES veritabanı. Özkan, T. (2006). Sigorta Sektörünün Türkiye Ekonomisine Net Döviz Etkisi. Öneri Dergisi, T.C.Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayın Organı. Altı Aylık Dergi, 25, (7). Erişim Tarihi: 16 Şubat 2007, http://sbe.marmara.edu.tr/oneri/

EKLERİN GÖSTERİMİ Tez içinde yer alması halinde konuyu dağıtıcı, okumada sürekliliği engelleyici nitelikteki ve dipnot olarak verilemeyecek kadar uzun açıklamalar, çizimler, şekiller vb metinden ayrı olarak çalışmaya eklenir.

ÖZGEÇMİŞ Tezi hazırlayan öğrencinin kronolojik sıraya göre, kısa özgeçmişini belirten ve tezin son sayfasında yer alan bilgilerdir.

Kabul ya da düzeltme sonucu başarılı olan Öğrenci, Jüri üyeleri tarafından sunum sırasında belirtilen tez hata ve eksikliklerini düzelterek sınav tarihinden itibaren verilen süre içinde Danışman denetimini yaptırıp imzalı onayını aldıktan sonra, tezini karton kapakla ciltlenmiş ve ekinde CD'siyle birlikte 3 nüsha olarak Bölüm Başkanlığına teslim eder.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER… SORU VE GÖRÜŞLERİNİZ???