BİR ŞİRKETİN REKABET GÜCÜNÜN ÖLÇÜLMESİ Prof. Dr. Dilek Çetindamar Yönetim Bilimleri Fakültesi Sabancı Üniversitesi & Hakan Kilitçioğlu Arge Danışmanlık Haziran 2013

Dilek Cetindamar, Hakan Kilitcioglu, (2013),“Ödül sistemi için bir firmanın rekabet gücünün ölçülmesi", Rekabetçilik İncelemesi: Küresel Rekabetçilik Dergisi bünyesinde bir Uluslar arası İşletme Dergisi, Cilt. 23 Iss: 1 pp. 7 - 22

İçindekiler: Hedef Model Avantajlar Daha sonraki adım

Modelin Kaynakları TUSIAD - Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu(REF) 2003 yılında İstanbul’da oluşturulan bir araştırma merkezidir. Bu merkez;Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği ve,Sabancı Üniversitesi tarafından oluşturulmuştur.

REF’s misyonu; Rekabetçilik, inovasyon, teknoloji yönetimi ve karşılaştırmalı değerlendirme (benchmarking) konularında araştırma yaparak ve bu araştırmaları destekleyerek Türk özel sektörünün uluslar arası piyasalardaki rekabet gücünü arttırmaktır.Ulusal düzeyde, sektörel düzeyde ve şirket düzeyinde rekabet gücünün ölçülmesi alanında uzmanlaşmıştır.

SEDEFED (Sanayi Dernekleri Federasyonu) ile Rekabetçilik Kongresi için işbirliği Ödülün birlikte geliştirilmesi ve ödül vermeye başlanması Projenin başlangıç tarihi: Kasım 2009 10 aday Projenin bitiş tarihi: Kasım 2010

HEDEF: Şirket düzeyinde rekabet gücünün ölçülmesi

Literatür taraması Rekabet gücü: Bir ulusun insan kaynaklarından, sermayesinden ve doğal kaynaklarından en verimli şekilde yararlanmak Ülkeler, yatırımları çekecek bir çevre oluşturmak, üretimi ve ücretleri yüksek seviyede tutmak ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamak için birbirleriyle yarışırlar.

Ulusal seviyedeki ölçümler: En iyi örnekler: Yönetim Geliştirme Enstitüsü’nün (IMD) Dünya Rekabet Yıllığı ve Dünya Ekonomi Forumu’nun Küresel Rekabet Endeksi (1979 yılından beri)

WEF Halka Açık Veri & Yürütmeye İlişkin Görüş Araştırması: 12 ana başlık / ölçüm kategorileri: Kamu ve özel sektör kuruluşlarının iyi işlemesi Uygun altyapı İstikrarlı bir makroekonomik çerçeve Sağlıklı olma ve ilköğretim Yüksek öğrenim ve eğitim Etkin ürün pazarları Etkin işgücü piyasaları Etkin mali piyasalar Mevcut teknolojilerin faydalarından yararlanma becerisi Piyasa büyüklüğü En karmaşık üretim işlemlerini kullanarak yeni ve farklı ürünler üretmek Bu üretimleri inovasyon ile gerçekleştirmek

Şirket düzeyinde akademik çalışmaların olmaması Çok az çalışma mevcuttur: Muhittin Oral’ın dahice modelleri vardır ama bu modeller çok karmaşıktır.

Model Rekabet gücü bir firmanın belirli bir pazarda rekabet edebilme, pazardaki payını arttırabilme, ihracat yaparak uluslar arası pazarlara girebilme ve sürdürülebilir büyüme ve karlılığı başarabilme kapasitesi anlamına gelir.

Ödülün Amaçları Sürdürülebilir küresel rekabet gücü konusunda farkındalık yaratmak Sürdürülebilir küresel rekabetçiliği başarmış olanları ödüllendirmek Rekabet gücünü arttırma ile ilgili temel kriterler konusunda farkındalık yaratmak Başarılı firmaların model uygulamalarını yaygınlaştırarak firmaların rekabet edebilme becerisini geliştirmek

Uluslararası Örnekler Deloitte “Hızla büyüyen firma rekabet gücü” (sadece BT) “Porter Ödülü (The Porter Prize)” rekabet konusunda firmanın bir boyutunu değerlendirir. Bu boyut stratejidir. 2001 yılından beri sadece Japonya’da verilmektedir. Birleşik Krallık ödül modeli 1997 yılından beri Real Business isimli bir dergi tarafından verilmektedir. (sadece Birleşik Krallık firmalarına) Belçika Ödülü: “Avrupa İşletme Ödülleri (The European Business Awards)”nin sponsorları Hollandalı HSBC bankası ve diğer Avrupalı firmalardır.

“Yılın En Rekabetçi Firması”nın En Önemli 3 Özelliği SONUÇ: Rekabet etmek ve ne yaptığını ortaya koyabilmek için firmanın tüm yönleriyle performansını göstermesi gerekir. KAYNAKLAR: Firmanın kapasitesini tanımlamak için kullanılan bir kapsayıcı terimdir. YÖNETSEL SÜREÇLER VE KAPASİTE: Girdi ve çıktılarda yönetimin rolünü de dahil etmek için kullanılan, şirketin yeterlilikleriyle ilgili bir terimdir.

Stratejilerin sürdürülebilrliği Liderlik Stratejilerin sürdürülebilrliği İşlemler ve sistemler geliştirme becerisi İnsan Kaynakları Teknoloji, Yenilik, Tasarım Mali Kaynaklar Sonuç göstergeleri (%40) Kaynaklar (%30) Yönetsel Süreçler ve Beceri(%30) (kaynakların etkili ve verimli kullanılmasını sağlar) Müşteri & Toplum Büyüme İhracat Katma değer & Kar Sonuç Göstergeleri

Avantajlar Tamamlanan ilk modellerden biri. Yürürlükte olan birkaç ödül modelinden biri.

Avantajlar Çok Yönlü Değerlendirme Sadece son yıl değerlendirilir. Fakat, son üç yılın performansı dikkate alınır. Firma kayıtlarından “Hedef” ve“Birikmiş” veriler. Firmanın rakiplerinden veya kendi alanlarında en iyilerden “Karşılaştırma” verileri veya piyasa performansı ortalaması. Tüm Sektörlere Uyumluluk ve Esneklik “Uygunluk” ünvanı firmanın sektörlere uygunluk sağlamak için performansını sınıflandırmasını sağlar. Her bir firmaya performanslarını nasıl değerlendireceğimiz konusunda bize yardımcı olmaları için bir “açık uçlu soru” verilir. Ödül üretimden hizmete kadar “tüm sektörler” için sorular içerir.

Performans verilerini firma kaynakları ve altyapısıyla olan bağlantılarıyla değerlendirerek belirli bir bağlam içerisinde incelemek

ÖRNEK: İNSAN KAYNAKLARI PERFORMANSI Sonuçlar (objectif ölçümler): Uygunlukl 2007 2008 2009 Çalışan Memnuniyeti Yüzdesi Gerçekleştirildi Hedef Karşılaştırma Her Bir Çalışan İçin Hizmet İçi Eğitim Saatleri Her Bir Çalışan İçin İyileştirme Tekliflerinin Sayısı Lütfen aşağıdaki firmanızdaki İnsan Kaynakları yaklaşımları (nitel ölçüler) ile ilgili soruları yanıtlayınız.  1.İnsan Kaynakları Yönetiminiz firmanızın stratejileri ile uyumlu mudur? Bu uyumluluğu nasıl sağlıyorsunuz?   2. Firmanızda performans odaklı maaş sistemi uygulanıyor mu? …… 21 21

Sonuç skoru= [(her bir kriterin kapsamı x gerçekleştirilen performans)/2] x (hedefler) x (karşılaştırmalı değerlendirme)

Yaklaşım skoru= (yaklaşımın uygunluğu ve gelişim seviyesi) x (uygulama) x (sürdürülebilirliğin başarılması)

YÖNETSEL SÜREÇLER VE YETENEK B (Customer) YÖNETSEL SÜREÇLER VE YETENEK

Değerlendirme Süreci(1) Uygulama Süreci Denetçilerin seçilmesi Uygulama formlarının denetçilere verilmesi Bireysel Değerlendirmeler * Olumlu yönler * Gelişme olanakları * Sorular 29 29

Değerlendirme Süreci(2) Fikir birliğine varma ve yerinde inceleme ziyaretinin planlanması Yerinde inceleme ziyaretleri Fikir birliğine varma ve puanlama Ödülün kazananını ilan etme Jüri toplantısı Ödül töreni Son değerlendirme raporlarını adaylara gönderme 30 30

Daha sonraki adım Modelin KOBİ’lere uyarlanması 2. Kategori ödülü ile ilgili çalışmalar “Uluslar arası Faaliyetleri ile En Hızlı Büyüyen Firma”

İLETİŞİM: Prof. Dilek Cetindamar, dilek@sabanciuniv.edu Hakan Kilitçioğlu, hkilitcioglu@arge.com www.ref.sabanciuniv.edu www.rekabetkongresi.org