3. Fiziksel ve Kimyasal DeĞiŞim Maddelerin görünümünü keserek, parçalayarak, ufalayarak, hâl değişikliğine uğratarak vb. yollarla değiştirebiliriz. Bu durumda madde kendi özelliğini kaybetmez; sadece şekli, büyüklüğü yani görünümü değişir. Maddenin kimliğini değiştirmeden sadece görünümünde meydana gelen değişiklikler fiziksel değişim olarak adlandırılır. Örneğin, bir cam bardağı kırdığımızda, cam parçaları yine cam özelliğini taşır. Hatta bu cam parçalarını daha küçük hâle getirdiğimizde o küçük parçalar hâlâ camdır. Camın kırılması, camı oluşturan maddelerin kimliğini değiştirmez, sadece camın görünümünde bir değişiklik meydana getirir. Maddelerin hâl değiştirmesi fiziksel değişmedir. Katının erimesi, sıvının buharlaşması, buharın yoğunlaşması ve sıvının donarak katı hâle geçmesi sırasında, madde kimlik değiştirmez. Sadece maddeyi oluşturan taneciklerin arasındaki uzaklık değişir. Örneğin; suyun hâl değişimi sırasında buz eriyip su hâline gelir. Daha sonra su da buharlaşarak gaz hâle geçer. Her üç durumda da suyun kimliği değişmez, sadece fiziksel değişime uğrar.

Bu kimlik kime ait Su damlası Buz Su buharı Hepimizin

Maddelerde meydana gelen değişiklikler sadece o maddelerin görünümlerinde mi meydana gelir, yoksa onların kimliklerinde de bir değişiklik söz konusu olabilir mi? Örneğin, odunun yanmadan önceki ve yandıktan sonraki hâlini karşılaştıralım. Odunun sadece görünümü mü değişmiştir? Kimli¤inde de bir değişiklik meydana gelmiş olabilir mi? Şimdi yapacağımız bir etkinlikle maddelerin kimliklerinin değişip değişmediğini inceleyelim.

Bunları Biliyor muydunuz ? Ekmeğin kızarması, sütün ekşimesi, kibritin, odunun, mumun ve kömürün yanması sırasında maddelerin kimlikleri değişir ve farklı özellikte yeni maddeler oluşur. Bir maddenin çeşitli etkilerle başka maddelere dönüşmesi kimyasal değişim olarak adlandırılır. Etkinlikte de fark etti¤imiz gibi kimyasal değişim sırasında renk değişimi, gaz çıkıflı, ›s› veya ›flık yayılmas› gibi belirtiler gözlenir. Kimyasal değişim, hayatımızın bir parçasıdır. Canlılık faaliyetlerimiz sırasında birçok kimyasal değişim gerçekleşmektedir. Örneğin, solunum yaparken karbon dioksitin açığa çıkması, yediğimiz besinlerin sindirilmesi, bitkilerin büyüyüp gelişmesi kimyasal değişimdir. Bunları Biliyor muydunuz ? Kömür yer altında belirli şartlarda değişime uğrayarak elmasa dönüşür.

kâğıdın yırtılması, camın kırılması, suyun buharlaşması gibi fiziksel değişimlerde bu maddeleri oluşturan taneciklerin yapısında bir değişiklik olmaz. Peki, taneciklerin yapısı değişmediği hâlde maddenin görünümü neden değişmektedir? Küp şekerin toz hâline gelmesi ve kâğıdın yırtılması olaylarında bu durumu irdeleyelim. Küp şekeri ezerek toz hâline getirdiğimizde şeker moleküllerinde bir değişiklik olmaz, sadece şeker moleküllerinin oluşturduğunu yığınlar küçülür.

Saf Madde ve KarIŞImlar Saf maddeleri element ve bileşik olarak sınıflandırmıştık. Fakat çevremizdeki maddeler ne sadece elementlerden ne de bileşiklerden oluşmuştur. Çevremizdeki maddeler karışım hâlinde bulunur. Karışım, iki veya daha fazla çeşitte maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşur. Karışımı oluşturan maddelerin kimlikleri için ne söyleyebilirsiniz? Element ve bileşikler saf madde olup aynı çeşit taneciklerden oluşur. Bu tanecikler atom veya moleküldür. Örneğin, şeker sadece şeker moleküllerini içerir. Karışımlar ise birden fazla farklı maddeden oluşur. Karışımı oluşturan tanecikler farklı moleküller veya farklı atomlar olabilir. Örneğin, kakao ve su karışımında, kakao ve su tanecikleri bir arada bulunur. Aynı şekilde bir karışım olan şekerli suda, suyu ve şekeri oluşturan farklı tanecikler karışım hâlinde bir arada bulunur.

Aşağıdaki modellerde saf maddeler ve karışımlar tanecik boyutunda verilmiştir. 1. iyot elementi 2. Su bileşiği 3. Su+zeytinyağı 4. Alkol+iyot