Tevfik BAYHAN Bakanlık HOŞ GELDİNİZ Tevfik BAYHAN Bakanlık İş Müfettişi

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI BAKANLIK İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI

1- ALT İŞVERENLİK YÖNETMELİĞİNİN KAPSAMI NE ŞEKİLDEDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 1- ALT İŞVERENLİK YÖNETMELİĞİNİN KAPSAMI NE ŞEKİLDEDİR? İş Kanunu’nun istisnaları arasında sayılanlar, Deniz İş Kanunu ve, Basın İş Kanunu kapsamında yer alan asıl işverenlerle gerçekleştirilen alt işverenlik ilişkisi yönetmelik kapsamında yer almamaktadır. Dayanak MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 3 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Dolayısıyla, İş Kanunu’nun istisnaları arasında sayılanlar ile Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanunu kapsamında yer alan asıl işverenlerle gerçekleştirilen alt işverenlik ilişkisi yönetmelik kapsamında yer almamaktadır.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 2- ALT İŞVEREN KİMDİR? Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Alt işveren: Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 3- ASIL İŞVEREN KİMDİR? İşyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; ç) Asıl işveren: İşyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.

4- ASIL İŞVEREN-ALT İŞVERENLİK İLİŞKİSİNİN KURULMA ŞARTLARI NELERDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 4- ASIL İŞVEREN-ALT İŞVERENLİK İLİŞKİSİNİN KURULMA ŞARTLARI NELERDİR? Alt işveren ilişkisinin kurulma şartları Yönetmeliğin 4. maddesinde belirtilmiştir. Asıl işveren-alt işverenlik ilişkisinin kurulma şartları MADDE 4- (1) Asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi için; a) Asıl işverenin işyerinde mal ve hizmet üretimi işlerinde çalışan kendi işçileri de bulunmalıdır. b) Alt işverene verilen iş, işyerinde mal ve hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır. c) Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o işyerinde aldığı işte çalıştırmalıdır. ç) Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden bir iş olmalıdır. d) Alt işveren, daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kimse olmamalıdır. Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez.

5- ALT İŞVERENLİK SÖZLEŞMESİ NE ŞEKİLDE YAPILMALIDIR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 5- ALT İŞVERENLİK SÖZLEŞMESİ NE ŞEKİLDE YAPILMALIDIR? Alt işverenlik sözleşmesi asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı şekilde yapılır. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; b) Alt işverenlik sözleşmesi: Asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı olarak yapılan ve bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer alan hususları ihtiva eden sözleşmeyi, Alt işverenlik sözleşmesi MADDE 9 - (1) Alt işverenlik sözleşmesi asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı şekilde yapılır. (2) Asıl işveren ile alt işveren arasında yapılan ve işin üstlenilmesine esas teşkil eden sözleşmede, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer alan hususların bulunması halinde bu sözleşme alt işverenlik sözleşmesi olarak kabul edilebilir.

6- ALT İŞVERENLİK SÖZLEŞMESİNDE YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 6- ALT İŞVERENLİK SÖZLEŞMESİNDE YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR? Alt işverenlik sözleşmesinde yer alması gereken hususlar Yönetmeliğin 10. maddesinde sayılmıştır. Alt işverenlik sözleşmesinde yer alması gereken hususlar MADDE 10 - (1) Alt işverenlik sözleşmesinde; a) Asıl işveren ile alt işverenin işyeri unvan ve adresi b) Asıl işveren ile alt işveren tüzel kişiliği ya da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş olması halinde işveren vekillerinin adı soyadı ve adresi, c) İşyerinde yürütülen asıl işin ne olduğu, ç) Alt işverene verilen işin ne olduğu, d) Alt işverene asıl işin bir bölümü veriliyor ise; verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirme koşuluna ilişkin teknik açıklama, e) Taraflarca öngörülmüş ise işin başlama ve bitiş tarihleri, f) Alt işverenin faaliyetlerini işyerinin hangi bölümünde gerçekleştireceği, g) Kanunun 2 nci maddesinde yer alan; asıl işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden, alt işveren ile birlikte sorumlu olacağı, h) Alt işverenlik sözleşmesinin yapılmasından önce asıl işveren tarafından çalıştırılan işçilerin alt işveren tarafından işe alınması halinde, bu işçilerin haklarının kısıtlanamayacağı, ı) Alt işverene verilen işin taraflar açısından yürütülme esasları, i) Asıl işveren veya vekili ile alt işveren veya vekilinin imzası, hususlarına yer verilir. (2) Bir işyerinde, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir işin alt işverene verilmesi halinde, alt işverenin uzmanlığını belgelendirmesi amacıyla sözleşme kapsamındaki işe uygun; iş ekipmanı listesi, iş bitirme belgesi, operatör ve teknik eleman sertifikaları sözleşmeye eklenir.

7- ALT İŞVERENİN İŞYERİNİ BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ NE ŞEKİLDEDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 7- ALT İŞVERENİN İŞYERİNİ BİLDİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ NE ŞEKİLDEDİR? İş Kanunu’nun 3. maddesi ve Alt İşverenlik Yönetmeliğinin 5. maddesinde açıklanmıştır. İş Kanunu 3. maddesinin 2. fıkrasında alt işverenin; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlü olduğuna hükmetmiştir. Buna göre, alt işveren 1 ay içerisinde kendi işyerini bildirmelidir. Yönetmeliğe göre ise; İşyerini bildirme MADDE 5 - (1) Alt işveren, kendi işyeri için Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür. (2) Alt işveren, işyerinin tescili için şekli Bakanlıkça belirlenecek olan işyeri bildirgesi ile birlikte 6 ncı maddede belirtilen belgeleri bölge müdürlüğüne verir. (3) Bir işyerinde her ne suretle olursa olsun bir asıl işveren- alt işveren ilişkisinin kurulması yeni bir işyeri kurulması olarak değerlendirilir. İşyeri tescili MADDE 7 - (1) Bölge Müdürlüğünce, 5 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bildirimde bulunan alt işverenin işyeri tescil edilerek işyeri için bir sicil numarası verilir. (2) İşyeri bildirgesinde beyan edilen bilgilerin ve eklenmesi gereken belgelerin eksik veya gerçeğe aykırı olması halinde işyerinin tescili yapılmaz.

8- İŞYERİ BİLDİRGESİYLE BİRLİKTE VERİLECEK BELGELER NELERDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 8- İŞYERİ BİLDİRGESİYLE BİRLİKTE VERİLECEK BELGELER NELERDİR? İşyeri bildirgesi ile birlikte; a) Tüzel kişiler için Ticaret Sicil Gazetesi Sureti, b) İmza sirküleri, c) Alt işverenlik sözleşmesi ve ekleri, bölge müdürlüğüne verilir. İşyeri bildirgesi ile birlikte verilecek belgeler MADDE 6 - (1) İşyeri bildirgesi ile birlikte; a) Tüzel kişiler için Ticaret Sicil Gazetesi Sureti, b) İmza sirküleri, c) Alt işverenlik sözleşmesi ve ekleri, bölge müdürlüğüne verilir.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 9- ALT İŞVERENİN İŞYERİNİ BİLDİRİP BİLDİRMEDİĞİNİN KONTROLÜ NE ŞEKİLDE OLACAKTIR? İş Kanunu çerçevesinde Bakanlık İş Müfettişleri tarafından yapılan denetimlerde alt işverenlerin işyerlerini bildirip bildirmedikleri incelenecektir. Ayrıca, Kayıt dışı alt işveren işyerlerinin tescil işlemleri MADDE 8 – (1) Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim elemanlarınca işyerlerinde yapılan denetimlerde ya da ihale makamları, ruhsata tabi işlerde (maden arama ve işletme, inşaat, taş ocağı ve benzeri) ruhsatı veren merciler (valilikler, kaymakamlıklar, belediyeler), sosyal güvenlik il müdürlükleri, vergi daireleri de kendi mevzuatları açısından yaptıkları işlemler sırasında, işyerlerinin Kanunun 3 üncü maddesine göre ilgili bölge müdürlüğüne bildirimde bulunup bulunmadığını kontrol ederler. Bildirim yapmamış olan işyerlerinin unvan ve adreslerini ilgili bölge müdürlüğüne bir yazı ile en geç 15 gün içinde bildirirler. (2)Denetim elemanlarınca ve kamu kurumlarınca yapılan bildirimler dikkate alınarak bölge müdürlüğünce Kanunun 3 üncü maddesine göre gerekli işlemler yapılır.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 10- YARDIMCI İŞ NEDİR? İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber, Doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, Üretimin zorunlu bir unsuru olmayan, Ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve, Asıl işe bağımlı olan iştir. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; ğ) Yardımcı iş: İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iştir.

11- HANGİ İŞLER YARDIMCI İŞ OLABİLİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 11- HANGİ İŞLER YARDIMCI İŞ OLABİLİR? Doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan ; yükleme, boşaltma, temizlik, yemek hizmetleri, odacılık ve çay hizmetleri, personel taşıma, güvenlik, teknik bakım gibi, işyerlerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin işler olabilir(İş K./Gerekçe). Yardımcı işlerde alt işveren ilişkisinin kurulabilmesi için herhangi bir sınırlama öngörülmediği, İş Kanunu’nun 2. maddesinin 6. ve 7. fıkralarına ilişkin değişiklik önergesinin gerekçesinde belirtilmiştir. Gerekçeye göre; “doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan yükleme, boşaltma, temizlik, yemek hizmetleri, odacılık ve çay hizmetleri, personel taşıma, güvenlik, teknik bakım gibi işyerlerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde bir sınırlama olmaksızın alt işverenlik ilişkisi kurulabilir”.

12- ASIL İŞ NEDİR? Mal ve hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir. ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 12- ASIL İŞ NEDİR? Mal ve hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; c) Asıl iş: Mal ve hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir. Bu konu ileride daha ayrıntılı olarak değinilecektir.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 13- MUVAZAA NEDİR? Borçlar Kanunu’na göre muvazaa; sözleşmenin taraflarının üçüncü kişileri aldatma amacıyla ve gerçek iradelerine uygun olmayan, aralarında hüküm ifade etmesini istemedikleri ve görünüşte yaptıkları anlaşmadır. Borçlar Kanunu’na göre muvazaa; sözleşmenin taraflarının üçüncü kişileri aldatma amacıyla ve gerçek iradelerine uygun olmayan, aralarında hüküm ifade etmesini istemedikleri ve görünüşte yaptıkları anlaşmadır. Başka bir ifadeyle, muvazaalı anlaşma yapan taraflar gerçek iradelerini yaptıkları başka bir anlaşmayla gizlemektedirler.

14- İŞ HUKUKUNDA MUVAZAA SAYILABİLECEK HALLER NELERDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 14- İŞ HUKUKUNDA MUVAZAA SAYILABİLECEK HALLER NELERDİR? İşyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesini, 2) Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile kurulan alt işverenlik ilişkisini, g) Muvazaa: İşyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesini, 2) Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile kurulan alt işverenlik ilişkisini,

14- İŞ HUKUKUNDA MUVAZAA SAYILABİLECEK HALLER NELERDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 14- İŞ HUKUKUNDA MUVAZAA SAYILABİLECEK HALLER NELERDİR? 3) Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesini, 4) Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemleri, 3) Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesini, 4) Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemleri, ihtiva eden sözleşmeyi,

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 15- DAHA ÖNCE O İŞYERİNDE ÇALIŞTIRILAN KİMSE İLE ALT İŞVERENLİK İLİŞKİSİ KURULAMAMASI MUTLAK MIDIR? Daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez. Kanun bu durumun muvazaalı işlem olduğunu aksi ispatlanabilen (adi) yasal karine olarak kabul etmiştir. Dolayısıyla, izleyen cümlede yer alan “ aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek…” cümlesindeki “aksi halde ve genel olarak” ibaresinin yorumu suretiyle daha önce o işyerinde çalıştırılan kişi ile kurulan alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayanmadığının yani işverence kanuni karinenin aksinin iddia ve ispat edilmesi mümkündür. Örneğin, işçi işyerinden ayrıldıktan sonra, aradan uzunca bir zaman geçmiş ve artık gerçekten bir girişimci olarak faaliyet göstermeye başlamışsa bu olayda muvazaa bulunmadığı işveren tarafından ispatlanabilir. Nitekim bu kuralın mutlak emredici bir kural olarak uygulanması muvazaaya dayanmayan iyi niyetli alt işveren uygulamalarını engelleyebileceği gibi, Anayasanın 48. maddesindeki çalışma ve sözleşme özgürlüğüne de aykırı düşer. Asıl işveren-alt işverenlik ilişkisinin kurulma şartları MADDE 4- d) Ancak daha önce o işyerinde çalıştırılan işçinin bilahare tüzel kişi şirketin ya da adi ortaklığın hissedarı olması, alt işveren ilişkisi kurmasına engel teşkil etmez.

16- ASIL İŞVEREN İŞÇİLERİ ALT İŞVEREN TARAFINDAN İŞE ALINABİLİR Mİ? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 16- ASIL İŞVEREN İŞÇİLERİ ALT İŞVEREN TARAFINDAN İŞE ALINABİLİR Mİ? Alt işveren asıl işverenin işçilerini işe alabilecek, ancak aynı veya daha iyi ücret ve çalışma koşullarıyla çalıştırmaya devam edebilecektir Getirilen sınırlama asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınamaması değil, işe alınan bu işçilerin haklarının kısıtlanamamasına ilişkindir. Başka bir deyişle, alt işveren asıl işverenin işçilerini işe alabilecek, ancak aynı veya daha iyi ücret ve çalışma koşullarıyla çalıştırmaya devam edebilecektir

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 17- KAMUSAL YÜKÜMLÜLÜKLERDEN KAÇINMAK VE İŞÇİLERİN HAKLARINI KISITLAMAK GİBİ HALLER MUVAZAA OLABİLİR Mİ? İş Kanunu ve diğer bazı kanunlarda işverenlere çalıştırdıkları işçi sayısına bağlı bazı yükümlülükler getirilmektedir. Zorunlu özürlü istihdamı, emzirme ve kreş odası açılması, iş sağlığı ve güvenliği birimi oluşturulması gibi bir kısım yükümlülükler işçi sayısının belirli bir sayıyı aşması halinde doğmaktadır. Bir kısmı ise, işyerinde çalışan işçilerin iş güvencesi kapsamına girip girmeyeceklerinin belirlenmesi açısından önemlidir. Örneğin, işyerindeki işçi sayısının 30 veya daha fazla olması halinde iş güvencesi hükümleri devreye girebilmekte ve bu kapsamdaki işçiler işe iade davası açarak işe geri dönebilmektedirler. Dolayısıyla, işverenin asıl işin bir bölümünü yükümlülüklerden kaçınmak amacıyla alt işverenlere vermesi hali muvazaa oluşturur. Kanaatimizce, asıl işin bir bölümünün alt işverene verilmesinde yükümlülüklerden kaçınmanın bir sebep mi yoksa bir sonuç mu olduğu iyi irdelenmelidir. Şayet, yükümlülüklerin ortaya çıkmaması işverenin böyle bir kötü niyeti olmamakla birlikte asıl işin bir bölümünün alt işverene verilmesi sonucunda ortaya çıkıyorsa, bu durumda bir muvazaadan söz edilememesi gerekir. Ancak, işveren asıl işin bir bölümünü sırf yükümlülüklerini azaltmak için devrediyorsa, yani alt işverenliğin nedenini yükümlülüklerin azaltılması gayesi oluşturuyorsa, bu durumda bir muvazaa olduğu söylenebilir.

ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 18- İŞLETMENİN VE İŞİN GEREĞİ İLE TEKNOLOJİK NEDENLERLE UZMANLIK GEREKTİREN İŞ NE DEMEKTİR? Mal ve hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan, İşin niteliği gereği işletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iştir. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş MADDE 11- (1) İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş, mal ve hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan, işin niteliği gereği işletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iştir.

19- ASIL İŞ BÖLÜNEREK ALT İŞVERENE VERİLEBİLİR Mİ? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 19- ASIL İŞ BÖLÜNEREK ALT İŞVERENE VERİLEBİLİR Mİ? Asıl iş; - İşletmenin ve işin gereği, - Teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi, şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde bölünerek alt işverene verilebilir. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş MADDE 11- (2) İşverenin kendi işçileri ve yönetim organizasyonu ile mal ve hizmet üretimi yapması esastır. (3) Ancak asıl iş; - İşletmenin ve işin gereği, - Teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi, şartlarının birlikte gerçekleşmesi halinde bölünerek alt işverene verilebilir. Asıl işi, mal ve hizmet üretiminin ana çıktısını veya esasını oluşturan iş olarak tanımlayabiliriz. Asıl işin bölünmesine ilişkin koşulun nasıl yorumlanması gerektiği konusunda iş hukuku öğretisinde farklı görüşler bulunmaktadır. Görüşlerden ilki, “İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren iş” koşulunun bir bütün olarak değerlendirilerek, bir işin alt işverene verilebilmesi için hem “işletmenin ve işin gereği” olması ve hem de “teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren” bir iş olması gerektiğini belirten görüştür. Diğer görüş ise; bu koşulun bölünebilir olduğunu belirterek, “ işletmenin ve işin gereği” olan veya “teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren” işlerin alt işverene verilebileceğini ifade etmektedir. Kanaatimce, bu husus alt işverenlikte muvazaa olgusunun can alıcı ve çözüm bekleyen en önemli konusu olup, yayımlanması öngörülen yönetmeliğin bu konuya açıklık getirmesi faydalı olacaktır. Ancak, “işletmenin ve işin gereği” ölçütünün dar yorumlanması, ekonomik güçlük içinde bulunmayan, verimli çalışan bir işverenin sırf maliyetleri düşürmek ve daha ucuz işçi çalıştırmak amacıyla alt işverene iş vermesi işletme gereği olarak sayılmamalıdır.

20- ALT İŞVEREN İŞİ BAŞKA BİR İŞVERENE VERİLEBİLİR Mİ? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 20- ALT İŞVEREN İŞİ BAŞKA BİR İŞVERENE VERİLEBİLİR Mİ? Asıl işin bir bölümünde iş alan alt işveren, üstlendiği işi bölerek bir başka işverene veremez. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş MADDE 11- (4) Asıl işin bir bölümünde iş alan alt işveren, üstlendiği işi bölerek bir başka işverene veremez.

21- MUVAZAA İNCELEMESİNDE DİKKAT EDİLECEK DİĞER HUSUSLAR NELERDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 21- MUVAZAA İNCELEMESİNDE DİKKAT EDİLECEK DİĞER HUSUSLAR NELERDİR? Muvazaanın incelenmesi MADDE 12 c) Alt işverenin daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kişi olup olmadığı, ç) Alt işverenin işe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup olmadığı, d) İstihdam edeceği işçilerin niteliklerinin yapılacak işe uygun olup olmadığı, e) Alt işverene verilen işte asıl işveren adına koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden başka asıl işverenin işçisinin çalışıp çalışmadığı, hususları göz önünde bulundurulur.

22- İNCELEME SONUCUNDA HANGİ İŞLEMLER YAPILACAKTIR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 22- İNCELEME SONUCUNDA HANGİ İŞLEMLER YAPILACAKTIR? Gerekçeli müfettiş raporu tebliğ edilir. 6 işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. İtiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaanın tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve idari para cezası uygulanır. (4857/3 Değişik 5763/1) Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır İnceleme sonucu yapılacak işlemler MADDE 13- (1) Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin iş müfettişlerince incelenmesi sonucunda muvazaanın tespitine ilişkin gerekçeli müfettiş raporu bölge müdürlüğünce işverenlere tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren 6 işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. (2) Rapora 6 işgünü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaanın tespitini onamış ise tescil işlemi bölge müdürlüğünce iptal edilir ve alt işveren işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır. (3) İş müfettişinin muvazaalı işlemi tespit etmesi durumunda; itiraz süresinin geçmesi ya da mahkeme kararı ile muvazaanın onanması halinde asıl işveren ve alt işveren veya vekillerine idari para cezası uygulanır.

23- MUVAZAALI BİLDİRİM HALİNDE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR NELERDİR? ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ VE MUVAZAA 23- MUVAZAALI BİLDİRİM HALİNDE UYGULANACAK YAPTIRIMLAR NELERDİR? Tescil işlemi iptal edilir, Alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır, İşyerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işverene ayrı ayrı 10.000.-YTL idari para cezası verilir. 5763 MADDE 1- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddenin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “Bu Kanunun 2 nci maddesinin altıncı fıkrasına göre iş alan alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür. Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır. MADDE 8- 4857 sayılı Kanunun 98 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “Bu Kanunun 3 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkralarındaki işyeri bildirme yükümlülüğüne aykırı davranan işveren veya işveren vekiline, çalıştırılan her işçi için yüz Yeni Türk Lirası, 85 inci madde kapsamındaki işyerlerinde ise çalıştırılan her işçi için bin Yeni Türk Lirası, 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki işyerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı 10.000.-YTL İPC verilir.”

İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI BAKANLIK İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI TEŞEKKÜR EDERİZ . . .