TEKNOLOJİ SERBEST BÖLGELERİ & TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ MALİ MEVZUAT UYGULAMALARI

3218 SAYILI SERBEST BÖLGELER KANUNU Kurulmuş olduğu ülkenin milli sınırlar içinde olmakla beraber, Gümrük hattı dışında kalan, Ülkede geçerli olan dış ticaret ile diğer mali ve iktisadi alanlara yönelik devlet düzenlemelerinin ortadan kaldırıldığı veya kısmen uygulandığı, İhracatın artırılması amacıyla ülkenin diğer kesimlerine kıyasla bazı sınai ve ticari faaliyetler için, daha geniş teşviklerin tanındığı bölgeler Serbest Bölgedir.

4691 SAYILI TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ KANUNU Teknoloji geliştirme Bölgesi; Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsünün olanaklarından yararlanarak teknoloji veya yazılım ürettikleri /geliştirdikleri, teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da Ar-Ge merkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği siteyi veya bu özelliklere sahip teknoparkı

SERBEST BÖLGELER KANUNU MALİ MEVZUAT UYGULAMALARI

MÜKELLEFİYET 06.02.2004 tarihinde Serbest Bölgeler kanunda yapılan değişiklik gereği; tüm Serbest Bölge kullanıcıları (firmaları), mali mevzuat açısından TAM MÜKELLEF kabul edilmişleridir. Dolayısı ile vergi kanunlarında tam mükellef firmalar için belirtilmiş tüm yükümlüklere Serbest Bölge firmaları da uymak zorundadır.

DEFTER VE BELGE DÜZENİ Kullanıcıların 1.1.2005 tarihinden itibaren, defter tutmaları gerekmektedir. Bütün kullanıcıların herhangi bir hadde bağlı kalınmaksızın vergi usul kanunu hükümlerine uygun olarak, bilanço esasına göre defter tutmaları gerekmektedir. Kullanıcıların, defter kayıtlarını Türk para birimi ile tutmaları esas olmakla beraber, her hangi bir yabancı para birimi (Merkez Bankasınca, kuru günlük olarak belirlenen) ile de tutmaları mümkündür. Kullanıcıların, Türk para birimi veya başka bir para birimiyle yaptıkları işlemlerini, işlemin gerçekleştiği günün Merkez Bankası günlük alış kuruyla ilgili para birimine çevirmeleri gerekmektedir. Defter kayıtlarına esas alınan yabancı para biriminden, beşinci hesap döneminin sonuna kadar dönmek mümkün olmayacaktır. Verginin ödenmesi, mahsubu iadesi işlemleri Türk parası üzerinden yapılacaktır.

ALIM VE GİDER UYGULAMALARI Serbest Bölge firmaları gümrük hattı dışında sayılmaktadır. Dolayısıyla Serbest Bölgedeki firma açısından alımlar ithalat hükmündedir. Serbest Bölgeye satış yapan firma açısından bu işlem ihracat hükmündedir. Dolayısıyla Türkiye de ki firma KDV siz fatura düzenleyerek normal ihracat işlemi gibi uygulama yapacaktır. Serbest Bölge bünyesinde yapılan giderler iç gider uygulaması şeklinde karşımıza çıkmaktadır ve bu işlemlerde KDV doğmamaktadır. Bir hizmet alımının ve gider uygulamasının Serbest Bölge firması açısından KDV’siz olabilmesi için o hizmettin Serbest Bölgede sunulması ve giderinde Serbest Bölge içerisinde yapılması gerekmektedir. Serbest Bölge firması KDV uygulamasına tabi değildir ve dolayısıyla KDV mükellefiyeti yoktur. (KDV 93 no’lu genel tebliğ 4.maddesi ) Serbest Bölgeye tüm girişler Serbest Bölge işlem formu ekinde bölgeye girebilmektedir. Dolayısıyla bölge idaresi tüm girişleri görmekte ve onaylamaktadır. Aynı zamanda alımlar için mevcut gümrük sisteminin işleyeceği tabidir. Yurtdışından Serbest Bölgeye girişlerde ve Serbest Bölgeden Türkiye’ye girişlerde %05 işlem fonu alınmaktadır.

SATILAN MAL VE HİZMET Serbest Bölgede şube şekline yer alan firmalar kendi merkezlerine fatura düzenleyebilirler. Şubenin merkeze düzenlediği faturalarda kar elde edip etmeyeceği hususunda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bölgeden yapılan satış bir mal transferi ve fiziki yanı olan bir satış ise normal gümrük operasyonuna tabidir. Bu malı alan firma açısından bu işlem normal ithalat hükmündedir ve gümrük operasyonundaki tüm adımlar burada da uygulanacaktır. Serbest Bölgeden satış hizmet (mühendislik – yazılım vb proje bedeli) şeklinde ise ; bu hizmeti alan Türkiye de ki firma açısından ; bu işlem hizmet ithali hükmündedir. Serbest Bölge firmaları, Türkiye içindeki firmalar gibi faturalarını isterlerse YTL isterlerse döviz tipine göre düzenleyebilirler. Ancak döviz düzenlemeleri halinde fatura üzerinde mutlaka ilgili YTL kuru belirtilmelidir.

PERSONEL UYGULAMALARI Serbest Bölge firmaları 4857 sayılı iş kanunu ve 506 sayılı SSK gereği Türkiye içindeki firma gibi işveren hükmündedir ve bu kanunlarda belirtilen tüm yükümlülüklere ve haklara sahiptir. Çalışınlar açısından da aynı şeklide Türkiye içinde geçerli olan tüm yükümlülükler ve haklar bölge için de uygulanmaktadır.

ÜNİVERSİTE VE KAMU KURUM VE KURULUŞLARI PERSONELİ İSTİHDAMI Kamu kurum ve kuruluşları ile üniversite personelinden Bölgede yer alan faaliyetlerde araştırmacı personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalıştıkları kuruluşların izni ile sürekli veya yarı-zamanlı olarak çalıştırılabilirler. Yarı Zamanlı Görev Alan; Öğretim Üyesi, Öğretim Görevlisi, Araştırma Görevlisi ve Uzmanların, bu hizmetleri karşılığı elde edecekleri gelirler, üniversite Döner Sermaye kapsamı dışında tutulur.

GEÇİŞ DÖNEMİNDE GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI VE TEKSEB İSTİSNASI Serbest Bölgeler Kanununun geçici 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca, 06.02.2004 tarihine kadar (bu tarih dahil) Serbest Bölgelerde faaliyette bulunmak üzere faaliyet ruhsatı almış mükelleflerin, ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetler dolayısıyla elde ettikleri kazançlar gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bölgede çalışan araştırmacı,yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2013 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır.. 5281 sayılı kanunun 41. maddesi hükümleri uyarınca 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda yapılan değişiklikle yukarıda sayılan madde hükümleri TÜBİTAK- Marmara araştırma Merkezi Teknoloji Geliştirme Serbest Bölgesi yönetici şirketi, bu bölgede faaliyet gösteren Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri ile bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri bakımından da uygulanır.

İSTİSNA KAZANÇLARIN KAPSAMI İstisna, sadece faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere Serbest Bölgelerde yürütülen ARGE ve yazılım faaliyetlerden elde edilen kazançlara ilişkindir. Diğer taraftan, sözü edilen istisna Serbest Bölgelerde yürütülen faaliyetlerden elde edilen kazançlara ilişkin olduğundan, Serbest Bölgelerde elde edilmiş olsa dahi faiz, repo ve benzeri faaliyet dışı gelirlere teşmil edilebilmesi mümkün değildir. TÜBİTAK - Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Geliştirme Serbest Bölgesinde gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin Yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları Avrupa Birliğine giriş tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde ve TÜBİTAK - Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Geliştirme Serbest Bölgesinde çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ve bölgede geçen süre ile sınırlı olmak üzere ücretleri 31/12/2013 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır

AVANTAJ VE DESTEKLER AÇIKLAMA KURUMLAR VERGİSİ TEKSEB de ruhsat almış şirketlerin, münhasıran bu bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları Avrupa Birliğine giriş tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır. İstisna kapsamındaki faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetler nedeniyle yüklenilen gider ve maliyet unsurlarının düşülmesi sonucu bulunacak kazancın tamamı istisna olacaktır. KDV Serbest Bölge firması yurtdışında sayıldığından işlemlerinde KDV uygulanmaz. (Türkiye ye mal ve hizmet teslimleri Türkiye’deki firma açısından ithalat hükmünde olacağından gümrük aşamasında ve/veya sonrasında sorumlu sıfatıyla KDV uygulanacaktır.) ÜCRETLERDE GELİR VERGİSİ MUAFİYETİ Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2013 tarihine kadar gelir vergisinden istisna edilmiştir. ÖĞRETİM GÖREVLİLERİ İLE HİZMET AKDİ VE İLGİLİ ÖDEMELER Bu durumda normal bölgelerde uygulanan döner sermaye kesintisi , TEKSEB için uygulanmayacaktır. TEKSEB ‘DEN YAPILAN HİZMET SATIŞLARINDA, TÜRKİYE’DEKİ FİRMA AÇISINDAN K.V.K.15.MADDEYE GÖRE STOPAJ UYGULAMASI Türkiye’deki firma açısından bu hizmet alımı için stopaj uygulanmayacaktır.

AVANTAJ VE DESTEKLER AÇIKLAMA GÜMRÜK VERGİLERİ Serbest Bölge firması yurtdışında sayıldığından işlemlerinde Gümrük vergisi ve fonlar uygulanmaz. (Türkiye’ye mal ve hizmet teslimleri Türkiye’deki firma açısından ithalat hükmünde olacağından gümrük aşamasında gümrük vergisi ve fon ithalatçı firma tarafından ödenecektir.) KKDF Serbest Bölgeye yapılan vadeli alımlar için KKDF ödenmeyecektir. RUHSATLANDIRMA Özel Ruhsatlandırmaya tabidir. YATIRIM TEŞVİK BELGESİ Alınabilir

TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ

DEFTER VE BELGE DÜZENİ İstisna kazancın ve gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespiti açısından, istisna kapsamında olan faaliyetler ile diğer faaliyetlere ilişkin hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi gerekmektedir. Kazancı istisna kapsamında olacak projelere ait giderlerin diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmesi, beyan edilecek matrahın hatalı tespitine yol açacaktır.

ALIM, MALİYETLER VE GİDER UYGULAMALARI İstisna kapsamına giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde, müşterek genel giderlerin bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan maliyetlerin birbirine oranı esas alınarak dağıtılması gerekir. Bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden müstesnadır. İstisnaya konu işlem nedeniyle yüklenilen katma değer vergisinin indirim ve iadesi mümkün bulunmamaktadır. İndirilemeyen katma değer vergisi gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde işin mahiyetine göre gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir. Bu kısmı istisna durumu; maliyetlerinde personel maliyetleri dışında da girdisi yoğun olan ve çok yüksek kar marjı ile satılamayan projeler için önemli sıkıntılar oluşturabilir.

SATILAN MAL VE HİZMET Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2013 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin, bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar, yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilmiş olsa dahi, istisnadan yararlanamaz.

PERSONEL UYGULAMALARI 4691 sayılı Kanun’un geçici 2.inci maddesi uyarınca, bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2013 tarihine kadar gelir ve damga vergisinden istisnadır. Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personeli dışında kalan diğer personele yapılan ücret ödemeleri istisna kapsamı dışında değerlendirilecek. Bölgede gerçekleştirilen projelerin pazarlanması, eğitimi vb amaçlı olarak bölge dışında çalışılan sürelerin istisna kapsamına dahil edilmesi mümkün değildir.Bir başka ifadeyle, bölgelerde geliştirilen projelerin pazarlanması amacıyla yukarıdaki görevleri üstlenmiş olmaları durumunda dahi, bölgeler dışında yapmış oldukları pazarlama , eğitim vb faaliyetlerine yönelik ücret gelirleri, gelir vergisi kesintisine tabi tutulacaktır. Bölgede fiilen çalışmayanlara veya bölge dışında çalışılan süreye istisna uygulandığının tespit edilmesi halinde, zıyaa uğratılan vergi ve buna ilişkin cezalardan yönetici şirket de ayrıca sorumlu tutulacaktır.

ÜNİVERSİTE VE KAMU KURUM VE KURULUŞLARI PERSONELİ İSTİHDAMI İLE İLGİLİ AVANTAJLAR Kamu kurum ve kuruluşları ile üniversite personelinden Bölgede yer alan faaliyetlerde araştırmacı personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalıştıkları kuruluşların izni ile sürekli veya yarı-zamanlı olarak çalıştırılabilirler.

KURUMLAR VE GELİR VERGİSİ AVANTAJLARI Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları gelir ve kurumlar vergisinden 31.12.2013 tarihine kadar istisna tutulmuştur. (4691 sayılı kanun geçici 2. md) Kazancı doğuran faaliyet bölgede yapılmış olmalıdır. Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin, bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettiği kazançlar, yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinde elde edilmiş olsa dahi istisnadan yararlanamaz.

Yabanı para cinsinden aktifler dolayısıyla oluşan kur farklarının ve iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan gelirlerin istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.(28.10.2003 tarih ve 1 sayılı Kurumlar Vergisi Sirküsü). Konu ile ilgili önemli bir diğer husus; gerek bölge içerisinde gerekse bölge dışında üretim faaliyeti sonrası verilen kurulum, destek, bakım, onarım, teknik, hizmet ve uygulama danışmanlığı gibi hizmetlerden sağlanan kazançların istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığıdır

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu uygulaması kapsamında istisna olan faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde bu zararların diğer kazançlardan indirilmesi mümkün değildir. (4691 sayılı kanun madde 8) Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda Yazılım ve Ar-Ge faaliyeti ile uğraşan mükellefler için düzenlenen istisna geçici bir istisnadır. İstisna süresi 31.12.2013 tarihinde son bulmaktadır. İstisna süresi açısından faaliyete başlama tarihinin bir önemi yoktur. İstisnadan yararlanan şirketlerin istisna kapsamına giren kazançlarının dağıtılması halinde, gelir vergisi kanunun 94/6-b maddesi gereğince gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir. İstisna kapsamındaki kazançlarının, kurumlar vergisi beyannamesinin zarar olsa dahi indirilecek istisnalar bölümünde yer alan teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazançlar satırında gösterilerek istisna uygulamasının yapılması gerekir. Bölgede faaliyete geçen mükelleflerin, işe başlama, işi bırakma ve diğer değişiklikler konusunda vergi usul kanununda yer alan hükümlere uymaları gerekir.

KATMA DEĞER VERGİSİ UYGULAMALARI 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir ve kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde münhasıran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetlerinin katma değer vergisinden müstesna olduğu hükmü yer almaktadır. Katma Değer Vergisi istisnası süreli olup bu süre gelir ve kurumlar vergisi istisna süresine bağlıdır. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin faaliyete geçtiği tarihten ve bölgede faaliyet gösteren girişimcilerin faaliyet süresinden bağımsız olarak 31.12.2013 tarihinde sona erecektir. Katma Değer Vergisi istisnası 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 20. maddesin de sayılan mal ve hakların teslimiyle sınırlıdır. Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin bütün teslim ve hizmetleri istisna kapsamında değildir. Kapsamda olan teslim ve hizmetler, münhasıran bölgelerde üretilen, sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, Sektörel, internet, mobil ve askeri komuta uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetlerden oluşmaktadır. İstisnaya konu işlem nedeniyle yüklenilen katma değer vergisinin indirim ve iadesi mümkün bulunmamaktadır.

ÖZELLİKLİ DURUMLAR

SERBEST BÖLGELERDE KATMA DEĞER VERGİSİ USUL VE ESASLARI

Serbest Bölgeye dışardan teslimler; Serbest Bölgelere Türkiye’den girişler: -Hizmetin yurt dışındaki müşteri adına fatura edilmesi -Hizmetten yurt dışında yararlanılması, -Hizmet bedelinin döviz olarak yurda getirilmesi -Hizmet teslim edilen kişinin (müşterinin) yurt dışında olması, Şeklinde 4 ana koşul mevcuttur. Bu koşullardan herhangi birinin gerçekleşmemiş olması halinde hizmet ihracatından bahsedilemez.

Serbest Bölgeden Çıkışlar Serbest Bölgelerden ülkemize yapılacak mal teslimleri ithalat işlemi sayıldığından malın tabi olduğu oranda KDV’ye tabidir. KDV Kanunu’nun 16. maddesindeki ithalat istisnası hükmü saklı kalmak kaydıyla Serbest Bölgelerden ülkemize yapılacak teslimlerde KDV uygulanacaktır. Dahilde işleme ve geçici kabul rejimleri çerçevesinde Serbest Bölgelerden ülkemize girişlerde de teminat alınmak, taahhüde bağlamak, TSE belgesi, kalite kontrol gibi diğer hususlar dikkate alınarak KDV’siz işlem yapılabilmektedir. Serbest Bölgelerde başka ülkelerden çıkışlar ise tamamen ülkemizin gümrük hattı dışında gerçekleşmekte olup ülkemiz dışındaki anlaşmalar ve mevzuatlar geçerlidir

SERBEST BÖLGELERDE TEVKİFAT UYGULAMALARI

Serbest Bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, 06.02.2004 tarihinden sonra Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü ve Kurumlar Vergisi Kanununun (eski kanunda 24) yeni kurumlar vergisi 15 üncü maddesi kapsamına giren ödemeler üzerinden tevkif ettikleri vergileri, bağlı bulundukları vergi dairesine mükellefiyet tesis ettirerek sorumlu sıfatıyla beyan edip ödemeleri gerekmektedir. Örneğin, Serbest Bölgede faaliyet gösteren bir işletmenin yurtdışında mukim yabancı bir firmadan gayri maddi hakkın kiralanması veya satın alınması dolayısıyla bu yabancı firmaya yapacağı ödemeler ile avukatlık hizmeti dolayısıyla avukatına yapacağı serbest meslek ödemeleri üzerinden anılan maddeler uyarınca tevkifat yapılacaktır

Kar Paylarının Dağıtılması Halinde Tevkifat Serbest Bölgeler Kanununun geçici 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendindeki istisna hükmünün, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi bulunmamaktadır. Dolayısı ile Serbest Bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu bölgelerde elde ettikleri kazançları dağıtmaları halinde Kurumlar vergisi 15.maddesi gereğince ( GVK 94. md) , dağıtılan kar payları üzerinden şahıslara %15 gelir vergisi tevkifatı yapmaları gerekir. Kurumlar vergisi Kanunu’nun 8.maddesi’nin 1’inci fıkrasının 1’inci bendi hükümlerine göre, kurumların, tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine iştiraklerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.

Mevduat Faizi ve Repo Gelirinde Tevkifat Serbest Bölgelerde faaliyet gösteren gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin Serbest Bölgelerdeki banka veya diğer finans kurumlarında bulunan mevduat hesaplarına tahakkuk ettirilen faizler ile repo kazançları üzerinden, 06.02.2004 tarihinden itibaren Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü veya Kurumlar Vergisi Kanunun 15 üncü maddeleri uyarınca vergi tevkifatı yapılması gerekmektedir.