Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik ve Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik ve Atık Sınıflandırma Çalışmaları Arzu NURAY Oğuzhan AKINÇ Kimyager Kimya Yüksek Mühendisi

İÇERİK Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Atık Listesi Atık Sınıflandırma Kılavuzu Atık Sınıflandırma Hiyerarşisi Sınıflandırma Yöntemleri

Atığın ATIK YÖNETİMİ toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi, bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesi işlemlerini kapsayan bir faaliyetler bütünüdür.

Muhtelif “ATIK” tanımları ATIK TANIMLARI X Muhtelif “ATIK” tanımları Çevre Kanunu Atık: Herhangi bir faaliyet sonucu oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü madde Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Katı atık: ……………………………… Evsel katı atık: ………………………. İri katı atık: ………………………….... Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli atık: ……………………………… Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tıbbi atık: ……………………………… Vs…

YÖNETMELİK ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Atık Çerçeve Direktifi (75/442/EEC,15/07/1975) Atık Direktifi (2006/12/EC, 05/04/2006) ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete Atık Listesinin Oluşturulmasına Dair Komisyon Kararı (2000/532/EC, 03/05/2000)

ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Amaç Atıkların oluşumlarından bertaraflarına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesi

ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Atık : Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan EK-1’de yer alan sınıflardaki herhangi bir madde, EK I ATIK SINIFLARI Q1 Aşağıda başka şekilde belirtilmemiş üretim veya tüketim artıkları, Q2 Standart dışı ürünler, Q3 Son kullanım süresi geçmiş olan ürünler, Q4 Dökülmüş, niteliği bozulmuş ya da yanlış kullanıma maruz kalmış olan maddeler (örneğin, kaza sonucu kontamine olmuş maddeler ve benzeri), Q5 Aktiviteler sonucu kontamine olmuş ya da kirlenmiş maddeler (örneğin, temizleme işlemi atıkları, ambalaj malzemeleri, konteynırlar ve benzeri), Q6 Kullanılmayan kısımlar (örneğin, bozuk piller ve bitik katalizörler ve benzeri) Q7 Yararlı performans gösteremeyen maddeler (örneğin, kontamine olmuş asitler, kontamine olmuş çözücüler, bitik yüzey işlem tuzları ve benzeri), Q8 Endüstriyel işlem kalıntıları (örneğin, cüruflar, dip tortusu ve benzeri), Q9 Kirliliğin önlenmesi işlemlerinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, yıkama çamurları, filtre tozları, kullanılmış filtreler ve benzeri), Q10 Makine/yüzey işlemleri kalıntıları (örneğin, torna atıkları, frezeleme kırıntıları ve benzeri), Q11 Hammadde çıkarılması ve işlenmesinden kaynaklanan kalıntılar (örneğin, petrol sahası slopları, madencilik atıkları ve benzeri), Q12 Saflığı bozulmuş materyaller (örneğin, PCB'lerle kontamine olmuş yağlar vb), Q13 Yasa ile kullanımı yasaklanmış olan ürün, madde ve materyaller, Q14 Sahibi tarafından artık kullanılmayan ürünler (örneğin, tarımsal, evsel, ofis, ticari ve market kalıntıları ve benzeri), Q15 Arazi ıslahı ve iyileştirilmesi faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan kontamine olmuş madde, materyal ve ürünler, Q16 Yukarıdaki kategorilerde yer almayan herhangi madde, materyal ve ürünler.

ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Bertaraf : EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisi, EK II-A BERTARAF YÖNTEMLERİ D1 Toprağın altında veya üstünde düzenli depolama (ör, düzenli depolama vb), D2 Arazi ıslahı (ör, sıvı veya çamur atıkların toprakta biyolojik bozulmaya uğraması vb), D3 Derine enjeksiyon (ör, pompalanabilir atıkların kuyulara, tuz kayalarına veya doğal olarak bulunan boşluklara enjeksiyonu vb) D4 Yüzey doldurma (ör, sıvı ya da çamur atıkların kovuklara, havuzlara ve lagünlere doldurulması vb), D5 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve herbiri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama vb) D6 Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım D7 Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım D8 D1 ile D7 ve D9 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan ve bu ekin başka bir yerinde ifade edilmeyen biyolojik işlemler, D9 D1 ile D8 ve D10 ile D12 arasında verilen işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan fiziksel-kimyasal işlemler (örneğin, buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon vb), D1 0 Yakma (Karada) D11 Yakma (Deniz üstünde) D12 Sürekli depolama (bir madende konteynerların yerleştirilmesi vb) D13 D1 ila D12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce harmanlama veya karıştırma, D14 D1 ila D13 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce yeniden ambalajlama, D15 D1 ila D14 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar depolama (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)

GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK Geri kazanım : EK-II B’de yer alan işlemlerden herhangi birisi, EK II-B GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma R2 Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi, R3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü (kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil) R4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü, R5 Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü, R6 Asitlerin veya bazların yeniden üretimi, R7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı, R8 Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı, R9 Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları, R10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı, R11 R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı, R12 Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi, R13 R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar atıkların depolanması (atığın üretildiği alan içinde geçici depolama, toplama hariç)

TANIMLAMALAR Atık listesi: EK-IV’de verilen listeyi, Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını, Bertaraf: EK-II A’da yer alan işlemlerden herhangi birisini, Geri kazanım: EK-II B’de yer alan işlemlerden herhangi birisini, Sahip: Atık üreticisini veya atığı fiilen elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiyi, Toplama: Taşıma amaçlı olarak atığın biriktirilmesi, ayrıştırılması ve/veya karıştırılmasını, Üretici: Faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi ve/veya atığın bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işleme, karıştırma veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi, Yönetim: Atığın toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi, bertaraf sahalarının kapatılma sonrası bakımı ve bu tür faaliyetlerin gözetim, denetim ve izlenmesini, ifade eder.

YASAL ÇERÇEVE Yıl Kanun Yıl Uluslar arası sözleşme 1981 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu 1983 - (2006) 2872 sayılı Çevre Kanunu 2003 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Kuruluş Kanunu 2004 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 2005 5393 sayılı Belediye Kanunu Yıl Uluslar arası sözleşme 1994 Basel Sözleşmesi

Yıl Yönetmelik YASAL ÇERÇEVE 1991 Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 1993-(2005) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 1995-(2005) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 2004 Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 2004-(2007) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 2004-(2008) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 2005 Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 2006 Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği 2007 Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik 2008 EEE’de Tehlikeli Maddelerin Azaltımı Yönetmeliği Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik 2009 Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

YASAL ÇERÇEVE Yıl Tebliğ 2005 Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ 2009 Tanker Temizleme Tesisleri Tebliği Pil ve Akümülatörlerin İthalat Denetimlerine Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2009/15) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2009/3) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Metal Hurdalara İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2009/23) 2010 Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Metal Hurdalara İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği (2010/23)

AVRUPA BİRLİĞİ MEVZUATINA UYUM PLANI Taslak Yönetmelik Adı Yürürlüğe giriş için planlanan (yıl/çeyrek) Düzenli Depolama Yönetmeliği 2009/4 Yakma Yönetmeliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (revizyon) 04.09.2009 Atıkların Taşınımı Yönetmeliği Atık Elektrik-Elektronik Ekipmanlara İlişkin Yönetmelik Maden Atıklarına İlişkin Yönetmelik

ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ En öncelikli seçenek önleme azaltma tekrar kullanım geri dönüşüm enerji geri kazanımı bertaraf En son seçenek

HEDEFLENEN ATIK YÖNETİMİ HİYERARŞİSİ

HİYERARŞİ İSTİSNALARI Bazı atıkların geri kazanımı ya da işlenmesi konusunda izin bulunmamaktadır. Atığın zorunlu olarak bertaraf edilmesi (yok edilmesi) gerekir. Örnek: Kalıcı organik kirleticiler (POPs). Bazı atıklar için mevcut koşullar altında geri kazanıma yönelik bir olanak bulunmamaktadır. Atıkların geri kazanımı teknolojinin gelişimine bağlıdır. Örnek: Asbest

GENEL İLKELER Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin kullanılması Atıkların kaynağında ayrı toplanması Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri kazanılması Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması Atıklardan kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsil sorumluluk

KAPSAM VE İSTİSNALAR Kapsam İstisnalar Atmosfere salınan gaz atıklar, Radyoaktif atıklar, Taş ocağı faaliyetleri ile mineral kaynakların aranması, çıkarılması, işlenmesi ve depolanması sonucu oluşan atıklar, Hayvan kadavraları ile tarımsal atıklar, Sıvı haldeki atıklar hariç atık sular, Kullanım ömürleri bitmiş patlayıcılar ve atıkları EK-IV’de listesi verilen atıklar Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive

KAPSAM VE İSTİSNALAR Atık?  Hayır Neden? Atık?   Eğer doğal su kaynağına boşaltma yapıldıysa ön işlemden geçirildiği düşünülebilir. HAYIR Eğer su arıtma tesisinde bir ara depolama olarak havuz, tank vs bekletiliyorsa arıtma henüz yapılmamıştır. EVET Atık?  Hayır Neden? Maden ocaklarından ve araştırmalardan (yer altından) kaynaklanan atıklarda atık çerçeve direktifi geçerli değildir. Atık?   Hayvan kadavraları Bütün ise HAYIR Parçalanmış ise EVET

YASAKLAR Kirletme yasağı Atıkların izin verilen tesisler dışında geri kazanılması, bertaraf edilmesi ve/veya ettirilmesi; toprağa, denizlere, göllere, akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara dökülmesi, dolgu yapılması ve depolanması suretiyle çevrenin kirletilmesi yasaktır. İthalat yasağı Tehlikeli atıkların, serbest bölgeler dahil Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girişi yasaktır.

YÜKÜMLÜLÜKLER Yükümlülük Muafiyet Lisans alma Lisans alma Atık bertarafı ve geri kazanımı yapan gerçek ve tüzel kişiler Bakanlıktan lisans almakla yükümlüdürler. Taşıma lisansı Atık toplama ve/veya taşıma işlerini yapan kişi, kurum veya kuruluşlar İl Çevre ve Orman Müdürlüklerinden taşıma lisansı almakla yükümlüdürler Lisans alma Atığın üretildiği yerde kendi atıklarının geri kazanımını yapan ve piyasaya sürmemek üzere geri kazanılan ürünlerin tamamını aynı tesis içerisinde tekrar kullanan tesis veya kuruluşlar Taşıma lisansı Evsel atıklar Tehlikesiz atıklar Ambalaj atıkları Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive

YÜKÜMLÜLÜKLER Yükümlülük Muafiyet yok Kayıt tutma Atık üreten tesis ve işletmeler ile bertaraf ve geri kazanım işlemlerini yapan kişi, kurum ve kuruluşlar kayıt tutmakla yükümlüdürler. atık türü, atığın kod numarası, atık miktarı, atığın kaynağı, gönderildiği tesis, taşıma şekli, atığın EK-II A ve EK-II B’de belirtilen yöntemlere göre tabi tutulduğu işlemler yok Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive

YÜKÜMLÜLÜKLER Yükümlülük Muafiyet Mali sorumluluk sigortası Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması, geri kazanımı, yeniden kullanılması ve bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar, faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü şahıslara ve çevreye verebilecekleri zararlara karşı tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası yaptırmak zorundadırlar Tehlikeli atık dışındaki diğer atık türleri Exemption für domestic wastes does mean the exemption for the producers of domestic wastes (private households) but not other future owner of domestic wastes Clarification in the new draft for a Waste Framework Directive

ATIK LİSTESİ Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete) Ek-IV Atık Listesi Sınıflandırma Türü: Atıkların kaynağı, oluşumları ve özelliklerine göre 20 Bölüm 839 Atık Kodu 405 Tehlikeli Atık 434 Tehlikesiz Atık

ATIK LİSTESİ Atık kodu 20 bölümden oluşur Bölüm 1 - 12, 17 - 19 kaynağa dayanır (endüstriyel işyeri branşı) Bölüm 6 - 7 işleme dayalı Bölüm 13 - 15 madde ve malzemeye dayalı Bölüm 20 Evsel atıklar Bölüm 16 Listede başka türlü tanımlanmayan atıklar

ATIK LİSTESİ BÖLÜMLERİ (01) Madenlerin aranması, çıkarılması, işletilmesi, fiziki ve kimyasal işleme tabi tutulması sırasında ortaya çıkan atıklar, (02) Tarım, bahçıvanlık, su kültürü, ormancılık, avcılık ve balıkçılık, gıda üretimi ve işlemesi sonucu ortaya çıkan atıklar, (03) Ahşap işleme ve kağıt, karton, kağıt hamuru, panel (sunta) ve mobilya üretiminden kaynaklanan atıklar, (04) Deri, kürk ve tekstil endüstrilerinden kaynaklanan atıklar, (05) Petrol rafinasyonu, doğal gaz saflaştırma ve kömürün pirolitik işlenmesinden kaynaklanan atıklar, (06) Anorganik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (07) Organik kimyasal işlemlerden kaynaklanan atıklar, (08) Astarlar (boyalar, vernikler ve vitrifiye emayeler), yapışkanlar, yalıtıcılar ve baskı mürekkeplerinin imalat, formülasyon tedarik ve kullanımından (İFTK) kaynaklanan atıklar, (09) Fotoğraf endüstrisinden kaynaklanan atıklar, (10) Isıl işlemlerden kaynaklanan atıklar,

ATIK LİSTESİ BÖLÜMLERİ (11) Metal ve diğer malzemelerin kimyasal yüzey işlemi ve kaplanması işlemlerinden kaynaklanan atıklar; demir dışı hidrometalurji, (12) Metallerin ve plastiklerin fiziki ve mekanik yüzey işlemlerinden ve şekillendirilmesinden kaynaklanan atıklar, (13) Yağ atıkları ve sıvı yakıt atıkları (yenilebilir yağlar, 05 ve 12 hariç), (14) Atık organik çözücüler, soğutucular ve itici gazlar (07 ve 08 hariç), (15) Atık ambalajlar; başka bir şekilde belirtilmemiş emiciler, silme bezleri, filtre malzemeleri ve koruyucu giysiler, (16) Listede başka bir şekilde belirtilmemiş atıklar, (17) İnşaat ve yıkım atıkları (kirlenmiş alanlardan çıkartılan hafriyat dahil), (18) İnsan ve hayvan sağlığı ve/veya bu konulardaki araştırmalardan kaynaklanan atıklar (doğrudan sağlığa ilişkin olmayan mutfak ve restoran atıkları hariç) (19) Atık yönetim tesislerinden, tesis dışı atık su arıtma tesislerinden ve insan tüketimi ve endüstriyel kullanım için su hazırlama tesislerinden kaynaklanan atıklar, (20) Ayrı toplanmış fraksiyonlar dahil belediye atıkları (evsel atıklar ve benzer ticari, endüstriyel ve kurumsal atıklar).

839 Atık 405 434 ATIK LİSTESİ 232 + + 261 173 173 ATIK LİSTESİ 232 + Muallaklı Atıklar + 261 173 173 405 Tehlikeli Atık 434 Tehlikesiz Atık

Altı haneli atık kodu : xx yy zz(*) KODLAMA SİSTEMİ Altı haneli atık kodu : xx yy zz(*) Atıklar, altı haneli kodlar ve ilgili iki haneli ile dört haneli bölüm başlıkları ile tanımlanmışlardır. Atık Kategorisi Atık Tanımı XX YY ZZ Atık A XX Bölüm (01’den 20’ye kadar) YY Alt bölüm (01’den en fazla 14’e kadar) ZZ Listeleme (01’den en fazla 41 ve 99’a kadar) * Tehlikelilik işareti Atıklar ile ilgili yapılacak bütün çalışmalarda, atığın tanımına karşılık gelen altı haneli atık kodunun tam olarak kullanılması zorunludur.

ATIK LİSTESİ Atık üzerine bir örnek 10 03 05 atık alüminyum oksit Burada 10 Bölüm 10 termik süreçlerden kaynaklanan atıkları ifade etmektedir 03 10 03 Alt bölümü alüminyum termik metalürjiden kaynaklanan atıkları ifade etmektedir 05 Atık alüminyum oksit

ATIK LİSTESİ 01 MADENLERİN ARANMASI, ÇIKARILMASI, İŞLETİLMESİ, FİZİKİ VE KİMYASAL İŞLEME TABİ TUTULMASI SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN ATIKLAR 01 01 Maden kazılarından kaynaklanan atıklar 01 01 01 Metalik maden kazılarından kaynaklanan atıklar 01 01 02 Metalik olmayan maden kazılarından kaynaklanan atıklar 01 03 Metalik Minerallerin Fiziki ve Kimyasal Olarak İşlenmesinden Kaynaklanan Atıklar 01 03 04* Sülfürlü cevherlerin işlenmesinden kaynaklanan asit üretici maden atıkları A 01 03 05* Tehlikeli madde içeren diğer maden atıkları M 01 03 06 01 03 04 ve 01 03 05 dışındaki diğer maden atıkları 01 03 07* Metalik minerallerin fiziki ve kimyasal işlenmesinden kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren diğer atıklar 01 03 08 01 03 07 dışındaki diğer tozumsu ve pudramsı atıklar 01 03 09 01 03 07 dışındaki alüminyum oksit üretiminden çıkan kırmızı çamur 01 03 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar

ATIK KODLARININ KULLANIM ALANLARI Tüm geri kazanım ve bertaraf tesisleri Atık taşımacılığı Atıkla ilgili işlem yapan tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü Atık üreten işlemlerin ve tesislerin lisanslandırılması ve kontrolü Ulusal ve uluslar arası notifikasyonlar Yıllık raporlamalar için atıkların sınıflandırılması İlgili tarafların atıklarla ilgili konsept ve programları İstatistikler ve raporlar ile ilgili yasalardan kaynaklanan diğer görevler

Atık listesinde atık kodunun belirlenmesi ATIK KODU BELİRLEME HİYERARŞİSİ Atık listesinde atık kodunun belirlenmesi 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde atığın kaynağı ve bu atığa uygun altı haneli atık kodu belirlenir. Atığın kodunun belirlenmesi için, 01’den 12’ye ya da 17’den 20’ye kadar olan bölümlerde uygun bir atık kodu bulunamaz ise 13, 14 ve 15 inci bölümler incelenir. Bu bölümlerde de uygun bir atık kodu bulunamaz ise atık, 16 ncı bölüme göre değerlendirilir. Eğer atık, 16 ncı bölüme de uyarlanamıyorsa, Atık Listesindeki ana faaliyet kodlarına uygun olan ve sonu 99-başka türlü tanımlanamayan atıklar ile biten uygun atık kodu Bakanlığın onayı ile kullanılır. Adım 1 Adım 2 Adım 3 Adım 4

07 02 01* - Su bazlı yıkama sıvıları ve ana çözeltiler SINIFLANDIRMA HİYERARŞİSİ ÖRNEK 07 02 01* - Su bazlı yıkama sıvıları ve ana çözeltiler 15 01 10* - Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar 16 01 19 - Plastik 10 01 99 - Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar

TEHLİKELİ ATIKLAR ( * ) işaretli olanlar tehlikeli atıktır, Tehlikeli atıklar, EK-III A’daki özelliklerden bir veya daha fazlasına sahiptirler, Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B’de yer alan tehlikeli atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girer. Atık Listesinde (M) işaretleri atıklar tehlikeli olma olasılığı bulunan atıklardır. Değerlendirme EK-III A ve EK-III B’ye göre yapılır. 36

ATIK LİSTESİ • Genel olarak muallaklı atıklar bir işaret ile tehlikeli maddeler olarak karakterize edilirler xx yy zz* atık W, tehlikeli maddeler içerir xx yy zz+1 atık W xx yy zz’de belirtilenlerin dışında Bazı durumlarda muallaklı atıklar, bazı özel tehlikeli atıkları karakterize ederler, örneğin 10 12 11* Ağır metaller içeren sırlama atıkları 10 12 12 10 12 11 dışındaki sırlama atıkları Bazı durumlarda ilgili tehlikelilik özelliği atık kodu içerisinde tanımlanmaktadır. 10 05 10* Suyla temas halinde tehlikeli miktarlarda alevlenebilir gazlar çıkaran yanıcı veya yayılabilir cüruf ve köpükler 10 05 11 10 05 10 dışındaki cüruf ve köpükler Für absolut gefährliche Abfälle greift Anhang I.A der HWD unmittelbar. Für diese Abfälle ist immer mindestens ein H-Kriterium zutreffend Eine Abgrenzung ist hier nicht erforderlich 211 absolut gefährliche Abfälle in Anhang 6.3 des manual 176 Spiegeleinträge in den waste data sheets Bei Spiegeleinträgen muss die Gefährlichkeit und die Zuordnung zum jeweiligen Schlüssel im Einzelfall geprüft werden Weitere Spiegeleinträge mit Hinweisen auf bestimmte gefährliche Stoffe sind: 04 02 14* wastes from finishing containing organic solvents 04 02 15 wastes from finishing other than those mentioned in 04 02 14 16 01 11* brake pads containing asbestos 16 01 12 brake pads other than those mentioned in 16 01 11 Weitere Spiegeleinträge mit Hinweisen auf bestimmte H-Kriterien sind 01 03 04* acid-generating tailings from processing of sulphide ore 01 03 06 tailings other than those mentioned in 01 03 04 and 01 03 05 18 01 03* wastes whose collection and disposal is subject to special requirements in order to prevent infection 18 01 04 wastes whose collection and disposal is not subject to special requirements in order to prevent infection

TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK EK-III A TEHLİKELİ KABUL EDİLEN ATIKLARIN ÖZELLİKLERİ H1 Patlayıcı H2 Oksitleyici H3-A Yüksek oranda Tutuşabilenler H3-B Tutuşabilen H4 Tahriş edici H5 Zararlı H6 Toksik H7 Kanserojen H8 Korozif H9 Enfeksiyon yapıcı H10 Üreme yetisini azaltıcı H11 Mutajenik H12 Havayla, suyla veya asitle temasında toksik veya aşırı toksik gazları üreten maddeler H13 Atıldığında veya başka bir madde üretirken, örnek olarak süzüntü suyu, yukardaki özelliklerden birini gösteren madde ve preparatlar H14 Ekotoksik

TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI ATIK YÖNETİMİ GENEL ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK EK-III B TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI a) Parlama noktası ≤ 55 0C, b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %0,1 olması, c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %3 olması, ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25 olması, d) R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, e) R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %5 olması, f) R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %10 olması, g) R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması, ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam konsantrasyonun ≥ %0,1 olması, h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması, ı) R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥%0,5 olması, i) R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ %5 olması j) R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 0,1 olması, k) R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3 maddesindeki konsantrasyonun ≥ 1 de olması

EK-III/B Analizleri - TEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI H3 yanma noktası ≤ 55 °C, H6 toplam konsantrasyonun ≥ % 0,1 olduğu durumda bir veya daha fazla madde çok toksik olarak sınıflandırılmıştır, H6 toplam konsantrasyonun ≥%3 olması durumunda bir veya daha fazla madde toksik olarak sınıflandırılmıştır, H5 toplam konsantrasyonun ≥%25 olması durumunda bir veya daha fazla madde zararlı olarak sınıflandırılmıştır, H8 toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması durumunda bir veya daha fazla korozif madde R35 olarak sınıflandırılmıştır, H8 toplam konsantrasyonun ≥ %5 olması durumunda bir veya daha fazla korozif madde R34 olarak sınıflandırılmıştır, H4 toplam konsantrasyonun ≥ %10 olması durumunda bir veya daha fazla tahriş edici madde R41 olarak sınıflandırılmıştır, H4 toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması durumunda bir veya daha fazla tahriş edici madde R36, R37, R38 olarak sınıflandırılmıştır, H7 konsantrasyonun ≥ %0,1 olan, kategori 1 veya 2’ye ait kanserojen olarak bilinen bir madde H7 konsantrasyonun ≥ %1 olan, kategori 3’e ait kanserojen olarak bilinen bir madde H10 konsantrasyonun ≥ %0,5 olan R60, R61 olarak sınıflandırılmış olan 1. veya 2. kategorilerden üreme için toksik madde, H10 konsantrasyonu ≥ %0,5 olan R62, R63 olarak sınıflandırılmış olan 3. kategoride üreme için toksik madde H11 Konsantrasyonu ≥ %0,1 olan, R46 olarak sınıflandırılmış 1. veya 2. kategoriden mutajenik madde H11 Konsantrasyonu ≥ %1 olan, R40 olarak sınıflandırılmış 3. kategoriden mutajenik madde

ATIK SINIFLANDIRMA HİYERARŞİSİ Evet Önceden yapılmış analiz var mı? Hayır Atığa ve içindeki maddelere ilişkin bilimsel veri var mı (MSDS gibi)? Evet Hayır Evet Fiziksel-Kimyasal Analiz Tehlikeli mi? Hayır Biyolojik Analiz

Atık Sınıflandırma Kılavuzu Atık Listesi Sınıflandırma Yöntemleri Sınıflandırma Hiyerarşisi Analizler Atık Bilgi Formları Sınıflandırmalar arası değişim tabloları

Atık Bilgi Formları Ürün atıklarının tanımlanması: “X” ile işaretli atıklar sınrlı yorum yapılan ürün atıklarıdır; “(X)” ile işaretli atıklar geniş yorum yapılan ürün atıklardır; Çamurlar, süspansiyonlar, emülsiyonlar ve benzer atıklar ürün atığı olarak değerlendirilmezler; “Katı içeriği” için ayrılan alan özelikle çamurlarda atığın içerdiği nem miktarını tanımlamak için kullanılır. Dönüştürme katsayısı: İlgili katsayı atığın metreküpünü ton cinsinden ifade etmek için gerekli olan katsayıdır İlgili tehlikeli atık kodunun açıklaması ait olduğu atık grubunun açıklamasını da kapsayacak şekilde verilir. ATIK BİLGİ FORMU Tehlikeli Atık Kodu: Mutlak Tehlikeli Muhtemel Atık Diğer ayrım gereksinmeleri Genel açıklamalar Diğer mevzuatlara göre gereksinmeler Kod ile ifade edilen atık türleri Ürün atığı: Toplam durum: Katı içeriği: Dönüştürme katsayısı: Atığın içerdiği tipik bileşenler Atıkların neden olduğu tipik zararlar Ayrım ve tanımlama için tavsiyeler R-D kodlarına göre tanımlama ve açıklama İlişkin yeşil ve sarı liste kodları İlişkin EWCStat kategorileri Diğer ilgili kategoriler Açıklamalar İlgili tehlikeli atık türü açıklanmıştır. Eğer muhtemel atık ya da diğer atık türleri varsa buna ilişkin ilgili tehlikesiz atık kodları belirtilmiştir. Bu alanda ilgili atık kodunun kullanımına ilişkin bazı özelliklere dair (benzer kodlardan ayırmak üzere) bazı öneriler verilmiştir. Bu alan geri kazanım ya da bertaraf durumlarında göz önünde bulundurulması gereken mevcut yasal düzenlemeler ile ilgili bilgileri içerir R- ve D-kodları yalnızca ilişkin tehlikeli atık kodunu kapsar. D13-D15 arası işlemler ve R-12 ve R13 işlemleri bu alana dahil edilmemiştir çünkü bu işlemler nihai bir işlemden önce yapılacak ön arıtım veya depolama gibi geçici geri kazanım veya bertaraf işlemleridir. Bu alan; tanımlama, özel arıtım gereksinmesi gibi ek bilgiler verir. Parantez içinde verilen ifadeler yalnızca ikincil olasılıkları belirtir. Genel olarak ilgili atık kodu ile tanımlanması gereken tipik atıkları tanımlar. Esas olarak bu bilgi atık kodu kesin olarak belirlenmemişse verilir. İlgili tehlikeli atık kodu, bir atığı tehlikeli yapan muhtemel organik ve inorganik bileşenler belirtilir Hiyerarşiyi takip eden kriterler Tehlikeli maddelerin sistematiği Uygulama tecrübelerinin yanı sıra atık üreten prosesler Analizler Bu atığa doğru kodun tahsis edilmesi için kullanılmalıdır Diğer yönetmeliklerdeki ilgili atık tanımlama kodları burada belirtilmektedir. Özellikle sınırlarötesi taşıma, atık istatistikleri ve diğer sınıflandırmalar Tehlikeli atık kodu ile ilgili olarak; atığın içerdiği ya da oluştuğu tehlikeli bileşenler H1den H14 e kadar muhtemel zararlar the açıklanmıştır Bu alan söz konusu atık kodu için gelecekte olabilecek tanımlamaları, detaylı açıklamalar ve ek bilgiler (kılavuz bilgileri gibi) içermektedir

ATIK BİLGİ FORMU Tehlikeli Atık Kodu: 03 02 05* Tehlikeli maddeler içeren diğer ahşap koruyucuları 03 02 Ahşap Koruma Atıkları Diğer ayrım gereksinmeleri 03 02 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış ahşap koruyucuları Genel açıklamalar Tehlikeli madde 67/548/EEC direktifinde tehlikeli olarak tanımlanmış ya da tanımlanacak maddedir Atık kodu 03 02 01* halojensiz organik ahşap koruyucuları, 03 02 02* organoklorlu ahşap koruyucular, 03 02 03* organometal ahşap koruyucular ve 03 02 04* inorganik ahşap koruyucular muallaklı atık olarak değil ama kesinlikle tehlikeli atık olarak değerlendirilebilir çünkü bunlar atığın bileşenleri olan ya da içinde bulunan özel içeriğe atıfta bulunurlar; 03 02 05*, 03 02 01* to 03 02 04* no’lu kodlarla belirtilen tüm tehlikeli maddeleri kapsar Diğer mevzuatlara göre gereksinmeler 03 02 02* atık kodu için: olası POP-içeren ya da üreten Kod ile ifade edilen atık türleri Çoğu ahşap koruyucu 03 02 01* to 03 02 04* kodları altındaki kesin kayıtların kapsamına girer; Pestisit ve fungisit gibi geniş çeşitlilikteki biositler Ürün atığı: Toplam durum: Katı içeriği: Dönüştürme katsayısı: X Sıvı 03 02 04* 1,2 için 0,76 Atığın içerdiği tipik bileşenler Muhtemel florokarbon ve bromokarbon içerikli koruyucular. Atıkların neden olduğu tipik zararlar Ahşap koruyucuların çoğu zararlı H5 ve zehirli H6, ya da tahriş edici H4 ve aşındırıcı H8 olarak sınıflandırılmıştır; Pek çoğunun ekotoksik olma olasılığı vardır H14. İlgili zararlar H3B - H8 ve H12 - H14 yi içerebilir.

Ayrım ve tanımlama için tavsiyeler Tehlikeli atıklara ilişkin kanundan yararlanılarak tehlikeli özelliklerin doğrudan test edilmesi (bkz. Bölüm 4.3.1.) Atığın kimyasal içeriği bilinmiyorsa, test edilene kadar tehlikeli olarak muamele edilmelidir (Bölüm 4.3.1.) R-D kodlarına göre tanımlama ve açıklama D10 Yalnızca tehlikeli atıklar için (D1, D4, D5) Yalnızca tehlikeli atıklar için D3, D12 İlişkin yeşil ve sarı liste kodları A4040 Ahşap koruyucu kimyasalların üretimi, formülizasyonu ve kullanımından kaynaklanan atıklar (Bu giriş ahşap koruyucu kimyasallarla muamele görmüş ahşap malzemeyi içermemektedir) İlişkin EWCStat kategorileri 02.141 Tehlikeli Diğer kimyasal hazırlama atıkları 02.140 Tehlikeli değil Diğer ilgili kategoriler Açıklamalar 25 Şubat 2005 tarihli, kalıcı organik kirleticiler (Persistant Ogranic Pollutans, POP) den oluşan bunları içeren ya da bulaşmış atıkların çevreye uyumlu yönetimi için genel teknik kılavuzlar; Poliklorbifeniller (PCB), poliklor terfeniller (PCT) ve ya polibrom bifeniller (PBB)den oluşan bunları içeren ya da bulaşmış atıkların çevreye uyumlu yönetimi için genel teknik kılavuzlar; 03 02 05 nolu kod genel tanımlayıcı bir atık kodu olduğu için daha özel bir 03 02 99 koduna ihtiyaç yoktur; bu kod iptal edilebilir; Aksi takdirde, 03 02 bölümündeki ahşap korumadan kaynaklanan atık kodlarının her biri, ahşap koruyucuların Tehlikeli Atıklar Direktifi EkIA.da listelenmesi nedeniyle tehlikeli olduğu için bu kod da tehlikeli atık olarak değerlendirilmelidir.

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler H1 'Patlayıcı’: alev etkisiyle patlayabilecek ya da şoklara ve sürtünmeye dinitrobenzenden daha hassas olan maddeler ve preparatlar H2 'Oksitleyici`: Diğer maddelerle, özellikle de yanıcı maddelerle temas halinde iken büyük oranda egzotermik reaksiyonlar gösteren maddeler ve preparatlar H3-A 'Yüksek oranda alev alıcı `: - 21 ºC’nin altında bir alev alma noktasına sahip sıvı maddeler ve preparatlar (aşırı alev alıcı sıvılar dahil), ya da -dışardan enerji verilmeksizin ortam sıcaklığındaki hava ile temas ettiğinde ısınabilen ve sonunda alev alan maddeler ve preparatlar , ya da - Bir ateşleme kaynağı ile kısa temastan sonra alev alabilen ve yanmaya devam eden ya da ateşleme kaynağının kaldırılmasıyla tükenen katı maddeler ve preparatlar , ya da - normal basınçta, havada yanıcı olan gaz maddeler ve preparatlar, ya da - su ile ya da nemli hava ile temas ettiğinde, çoğunlukla tehlikeli miktarlarda yanıcı gazlara dönüşen maddeler ve preparatlar. H3-B 'Yanıcı`: 21 ºC’ye eşit ya da daha büyük ve 55 ºC’ye eşit ya da daha küçük tutuşma sıcaklığı olan sıvı maddeler ve preparatlar. Definition nach Art. 2 der Stoffrichtlinie Vergleich in Anhang 6.7

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler H4 'Tahriş edici`: Deri ile ya da mukus tabakası ile ani, uzun süreli yada tekrar eden temaslar halinde yanığa sebebiyet verebilen, aşındırıcı olmayan maddeler ve preparatlar. H5 'Zararlı`: içine çekilir veya yutulursa ya da deriden nüfuz ederse belirli bir sağlık riski içerebilen maddeler ve preparatlar. H6 ‘Toksik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar. H7 ‘Kanserojen’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kansere yol açan veya kansere yakalanma riskini artıran madde veya karışımlardır. H8 ‘Aşındırıcı’: Temas ettiğinde canlı dokuları tahrip edebilecek madde ve preparatlar. H9 ‘Enfeksiyon yapıcı’: İnsan veya diğer canlılarda hastalık yaptığı bilinen veya geçerli nedenler dolayısıyla inanılan canlı organizmalar taşıyan maddelerdir. H10 ‘Teratojenik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, doğuştan gelen kalıtımsal olmayan sakatlıklara yol açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar.

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Kabul Edilen Özellikler H11 ‘Mutajenik’: Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kalıtsal genetik bozukluklara yol açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar H12 Havayla, suyla veya asitle temasında toksik veya aşırı toksik gazları üreten maddeler. H13 Atıldığında veya başka bir madde üretirken, örnek olarak süzüntü suyu, yukardaki özelliklerden birini gösteren madde ve preparatlar. H14 ‘Ekotoksik’: Doğanın bir veya birkaç bölümü için hasar verebilen veya bu hasarları hemen yada daha sonra verme riski taşıyan madde ve preparatlar. H13 H15 Yeni H13 – Hasaslaştırıcı: Solunduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde hiper hassalaştırma reaksiyonuna sebep olabilecek ve maddeye veya preparata daha fazla maruz kalındığı takdirde karakteristik ters etkiler yaratabilecek; 19.11.2008 tarih 2008/98/EC Directive

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik Tehlikeli maddeler ve preparatlarının karakteristikleri aşağıdaki gibidir: a) Patlayıcı maddeler ve preparatlar (H1 HWD) Alev etkisi altında patlayabilen yada dinitrobenzenden daha fazla şekilde şoklara ve sürtünmeye hassas olan maddeler ve preparatlar, kendi başına kimyasal reaksiyon yolu ile belli bir sıcaklık ve basınçta hızla gaz oluşmasına neden olabilecek madde veya preparatlar b) Oksitleyici maddeler ve preparatlar : (H2 HWD) Diğer maddelerle, özellikle de yanıcı maddelerle temas halinde iken yüksek oranda egzotermik reaksiyonlar gösteren maddeler ve preparatlar c) Aşırı parlayıcı maddeler ve preparatları: (H3-A HWD) Çok düşük parlama ve kaynama noktası olan sıvı maddeler ile preparatları ve ortam sıcaklığı ve basıncında hava ile temas durumunda alev alıcı gaz formdaki maddeler ve preparatları; d) Yüksek oranda alev alıcı maddeler ve preparatlar : (H3-A HWD) Dışardan enerji verilmeksizin ortam sıcaklığındaki hava ile temas ettiğinde ısınabilen ve sonunda alev alan maddeler ve preparatlar, veya Bir ateşleme kaynağı ile kısa temastan sonra alev alabilen ve yanmaya devam eden ya da ateşleme kaynağının kaldırılmasıyla tükenen katı maddeler ve preparatlar , ya da Çok düşük alev alma noktasına sahip olan sıvı maddeler ve preparatlar, veya su ile ya da nemli hava ile temas ettiğinde, çoğunlukla tehlikeli miktarlarda yanıcı gazlara dönüşen maddeler ve preparatlar. Definition nach Art. 2 der Stoffrichtlinie Vergleich in Anhang 6.7

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar e) Alev alıcı maddeler ve preparatlar : (H3-B HWD) Düşük parlama noktasına sahip sıvı maddeler ve preparatları; f) Çok toksik maddeler ve preparatlar: (H6 HWD) Çok az miktarlarda solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar. g) Toksik maddeler ve preparatlar: (H6 HWD) Az miktarlarda solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, ciddi akut veya kronik sağlık problemlerine ve hatta ölüme sebebiyet verebilecek madde ve preparatlar. h) Zararlı maddeler ve preparatlar : (H5 HWD) İçine çekilir veya yutulursa ya da deriden nüfuz ederse belirli bir sağlık riski içerebilen maddeler ve preparatlar. i) Aşındırıcı maddeler ve preparatlar: (H8 HWD) Temas ettiğinde canlı dokuları tahrip edebilecek madde ve preparatlar. j) Tahriş edici maddeler ve preparatlar: (H4 HWD) Deri ile ya da mukus tabakası ile ani, uzun süreli yada tekrar eden temaslar halinde yanığa sebebiyet verebilen, aşındırıcı olmayan maddeler ve preparatlar. Giftige und sehr giftige Substanzen zusammengefasst nach H6 HWD

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar k) Hassaslaştırıcı maddeler ve preparatlar: (H4 HWD) Solunduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde hiper hassalaştırma reaksiyonuna sebep olabilecek ve maddeye veya preparata daha fazla maruz kalındığı takdirdekarakteristik ters etkiler yaratabilecek; l) Kanserojen maddeler ve preparatlar: (H7 HWD) Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kansere yol açan veya kansere yakalanma riskini artıran madde veya karışımlardır. m) Mutajen maddeler ve preparatlar: (H11 HWD) Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, kalıtsal genetik bozukluklara yol açan veya yol açma riskini artıran madde ve preparatlar; n) Üreme için toksik olan maddeler ve preparatlar: (H10 HWD) Solunduğunda, yutulduğunda veya deriden nüfuz ettiğinde, üremede kalıtsal olmayan ters etkilere veya kadın ya da erkek üreme fonksiyonunu veya kapasitesini etkileyebilecek meddeler ve preparatlar; (not: daha önce kullanılan “teratojenik” terimi bir düzeltmeyle “ üreme için toksik” ifadesi ile yer değiştirmiştir) o) Ekotoksik maddeler ve preparatlar: (H14 HWD) Doğanın bir veya birkaç bölümü için hasar verebilen veya bu hasarları hemen ya da daha sonra verme riski taşıyan madde ve preparatlar. reizende und sensibilisierende Substanzen zusammengefasst zu H4 Keine Zuordnung von H9 infectious H12 releasing toxic gases H13 generating reaction products

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddeler ve Preparatlar E: Patlayıcı O: Oksitleyici F: Yanıcı F+: Çok yanıcı T: Toksik T+: Çok toksik C: Aşındırıcı Xn: Tehlikeli Xi: Tahriş edici N: Çevre için tehlikeli Symbole nach Anhang II der Stoffrichtlinie zur Kennzeichnung

Sınıflandırma Yöntemleri Kimyasal Risk İbareleri Avrupa atık listesi, tehlikeli karakteristiklerin yanısıra bazı kimyasal risk ibarelerine atıfta bulunur R 1 Kuru halde patlayıcı özellikte H1 R 2 Şok, sürtünme, yangın veya diğer tutuşma kaynaklarıyla teması halinde patlama riskine sahip H1 R 3 Şok, sürtünme, yangın veya diğer tutuşma kaynaklarıyla teması H1 halinde yüksek oranda patlama riskine sahip R 4 Aşırı duyarlı patlayıcı metalik bileşikler oluşturan H1 R 5 Isınma halinde patlamaya neden olabilen H1 R 6 Hava ile temas halindeyken veya temas halinde olmaksızın patlayıcı H1 R 7 Yangına neden olabilen H2 R 8 Yanıcı maddelerle teması halinde yangına neden olabilen H2 R 9 Yanıcı maddelerle karıştığı takdirde patlayıcı H1 R 10 Tutuşabilen(Parlayıcı) H3-B R 11 Yüksek oranda yanıcı H3-A R 12 Aşırı derecede yanıcı H3-A R 14 Su ile şiddetle tepkimeye girebilme özelliğine sahip H13 R 15 Su ile temas etmesi sonucunda aşırı yanıcı gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip H13 R 16 Oksitleyici maddelerle karıştığında patlayıcı H1 R 17 Havada kendiliğinden yanıcı özellikte H3-A R 18 Kullanıldığı takdirde, yanıcı/patlayıcı buhar-hava karışımları oluşturabilen H1 R 19 Patlayıcı peroksitler oluşturabilen H13 R 20 Solunduğunda zararlı H5 Hinweis auf Ausdruck

Sınıflandırma Yöntemleri Kimyasal Risk İbareleri R 21 Deri ile temas ettiği takdirde zararlı H5 R 22 Yutulduğu takdirde zararlı H5 R 23 Solunumla alındığı takdirde toksik H6 R 24 Deri ile temas ettiği takdirde toksik H6 R 25 Yutulduğu takdirde toksik H6 R 26 Solunduğunda çok toksik H6 R 27 Deri ile temas ettiği takdirde çok toksik H6 R 28 Yutulduğu takdirde çok toksik H6 R 29 Su ile temas etmesi sonucu toksik gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip H12 R 30 Kullanılması durumunda yüksek oranda yanıcı hale gelebilme özelliğine sahip H3-A R 31 Asit ile temas etmesi sonucu toksik gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip H12 R 32 Asit ile temas etmesi sonucu çok toksik gazlar açığa çıkarma özelliğine sahip H12 R 33 Birikmiş etkilerin gözlemlenmesi tehlikesi - R 34 Yanığa neden olucu özelliğe sahip H8 R 35 Ciddi yanıklara neden olucu özelliğe sahip H8 R 36 Gözleri tahriş edici özelliğe sahip H4 R 37 Solunum sistemini tahriş edici özelliğe sahip H4 R 38 Deriyi tahriş edici özelliğe sahip H4 R 39 Çok ciddi geri dönüşü olmayan etkilerin gözlemlenme tehlikesi H5 R 40 Kanserojen etkiye yönelik sınırlı kanıta sahip H7 R 41 Gözlere yönelik ciddi hasar riski H4 R 42 Solunumla alındığı takdirde duyarlılaştırmaya neden olabilici özelliğe sahip H5 R 43 Deri ile temas ettiği takdirde duyarlılaştırmaya neden olabilici özelliğe sahip H5 R 44 Kapalı şartlarda ısıtıldığı takdirde patlama riskine sahip H1

Sınıflandırma Yöntemleri Kimyasal Risk İbareleri R 45 Kansere neden olabilen H7 R 46 Kalıtsal genetik hasarlara yola açabilici özelliğe sahip H11 R 48 Uzun süreli maruz kalındığı takdirde sağlığa ciddi hasar verme tehlikesine sahip H5 R 49 Solunum yoluyla alındığında kansere neden olabilen H7 R 50 Suda yaşayan organizmalar için çok toksik H14 R 51 Suda yaşayan organizmalar için toksik H14 R 52 Suda yaşayan organizmalar için zararlı H14 R 53 Sulu ortamlarda uzun süreli karşıt etkilere neden olabilen H14 R 54 Flora için toksik H14 R 55 Fauna için toksik H14 R 56 Toprakta yaşayan organizmalar için toksik H14 R 57 Arılar için toksik H14 R 58 Uzun süreli elverişsiz çevresel etkilere neden olabilen H14 R 59 Ozon tabakası için tehlikeli H14 R 60 Kısırlığa yol açabilen H10 R 61 Doğmamış bebeklerde zarara neden olabilen H10 R 62 Doğurganlığın yitirilmesine sebebiyet verecek olağan riske sahip H10 R 63 Doğmamış bebeğe zarar verecek olası riske sahip H10 R 64 Anne sütüyle beslenen bebeklerde zarara neden olabilen H5 R 65 Zararlı: yutulması halinde akciğerlere zarar verebilir H5 R 66 Temasın tekrarı halinde deri kuruluğuna veya çatlamalarına neden olabilir H4 R 67 Buharları uykuya ve baş dönmesine neden olabilici özellikte H4 R 68 Geri dönüşü olmayan etkilerin gözlemlenmesi riskine sahip H11 Viele R-Sätze führen zu H14

ÖRNEK

Sınıflandırma Yöntemleri Atık İstatistikleri Avrupa Birliği’nin 25 Kasım 2002 tarihli ve L 332 numaralı Resmi Gazetesi ile yürürlüğe giren 2150/2002 sayılı yönetmelik EUROSTAT (Avrupa İstatistik Ofisi)’ne yapılacak olan atık miktarlarına ilişkin raporlama için kullanılır. Yönetmeliğin Ek-3’ünde Avrupa Atık Listesindeki kodların EWCStat kodlamasına uyumlaştırılması tablosu mevcuttur.

Sınıflandırma Yöntemleri Atık İstatistikleri NEDEN 2 FARKLI KODLAMA SİSTEMİ VAR? EWCSTAT Avrupa Atık Listesi Atıkların kontrolü ve izlenmesi için kullanılmaktadır. Sektör veya kaynak odaklıdır. Atıkların istatistiksel olarak değerlendirilmesine yönelik olarak hazırlanmıştır. Malzeme odaklıdır

Sınıflandırma Yöntemleri Atık İstatistikleri Atıkların tanımlaması Avrupa Atık Listesine göre yapılır. EUROSTAT’a bildirim yapılacağı zaman Yönetmeliği Ek-3’ünde yer alan uyumlaştırma tablosuna göre AAL’ye göre tanımlanmış olan atık kodlarının EWCStat’a göre çevrimi gerçekleştirilir.

Sınıflandırma Yöntemleri Atık İstatistikleri Avrupa Mevzuat Numarası No 3037/90 NACE Listesi 20 Aralık 2006 (RG No L 393, s. 1) tarihinde revizyona uğrayarak NACE 2 listesi oluşturuldu. 1 Ocak 2008’den itibaren yürürlükte. Avrupa Birliği içerisinde uyumlu ve genel bir istatistik için kullanılmakta.

Sınıflandırma Yöntemleri Atık İstatistikleri EWCStat AAL Tanım Dahil olanlar Dahil olmayanlar NACE kaynağı 01.4 kullanılmış kimyasal katalizörler Atık türü: Kimyasal reaksiyonları hızlandıran ama kendisi reaksiyon sonunda bozunmadan kalan maddeler Katı katalizörler baca gazı ve eksoz gazı temizlenmesinde, sıvı ve sulu katalizörler kimya ve petrol endüstrisinde kullanılır. Kaynak: Eksoz ve baca gazı temizlenmesi, kimyasal reaksiyonların hızlandırılması Tehlikeli: Değerli metaller dışında ağır metal, fosforik asit ve diğer tehlikeli maddeleri içerdikleri durumda tehlikeli. Katı ve sıvı katalizörler Bio-kimyasal katalizörler 19.20 Rafine petrol ürünleri imalatı 20.13 Diğer inorganik bazik kimyasalların imalatı 20.14 Diğer temel organik kimyasalların imalatı 45.20 Motorlu taşıtların bakımı ve tamiri 46.77 Atık ve kırıntıların toptan satışı 38.32 Ayıklanmış maddelerin geri kazanımı 01.410 tehlikesiz kullanılmış kimyasal katalizörler 16 08 01 16 08 03 16 08 04 01.411 tehlikeli kullanılmış kimyasal katalizörler 16 08 02* 16 08 05* 16 08 06* 16 08 07*

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddelerin Taşınması Tehlikeli Malzemelerin karayolu ile Uluslararası Taşınması ADR Accord européen relatif au transport international des marchandises dangereuses par route Uluslararası Karayollarında Tehlikeli Maddelerin Taşınmasına Dair Avrupa Anlaşması Madde 2’de, Ek-A ve Ek-B’deki düzenlemelerin karşılanması halinde bazı tehlikeli maddeler dışındaki diğer zararlı ve tehlikeli maddelerin uluslararası taşınmasına izin verilmektedir. Ek-A malzemelerin özellikle paketleme ve işaretlemelerini düzenler Ek-B inşaat ekipmanları ve inşaat malzemeleri ve tehlikeli malzemelerin taşınmasında kullanılan araçlarla ilgili düzenlemeleri içerir

Sınıf 1 Sınıf 3 Sınıf 2 Sınıf 4 Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddelerin Taşınması Sınıf 1 Sınıf 3 Patlayıcılar Tutuşabilir sıvılar Sınıf 2 Sınıf 4 Tutuşabilir gazlar Tutuşabilir katılar Tutuşamaz gazlar Kendiliğinden yanabilen Suyla temasında yanabilen gazlar Toksik gazlar

Sınıf 7 Sınıf 5 Sınıf 8 Sınıf 6 Sınıf 9 Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddelerin Taşınması Sınıf 5 Sınıf 7 Radyoaktif Oksitleyici Sınıf 8 Organik peroksitler Korozif (aşındırıcı) Sınıf 6 Sınıf 9 Toksik maddeler Diğer tehlikeli maddeler Bulaşıcı (enfeksiyon) maddeler

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddelerin Taşınması Sınıfların dışında taşıma yapacak olan araçlarda içerisindeki malzemeyi belirtilen UN-Numarasının da ilave edilmesi gereklidir. Sınıf 1’de yer alan malzemeler ve diğer tehlikeli maddeler için kullanılmasına gerek yoktur. Bu sınıflandırma listesi ADR’nin 3. bölümünde yer almaktadır. Liste malzemeler 4 grupta yer alır: Net bir şekilde tanımlaması yapılmış tek tür maddeler Net bir şekilde tanımlaması yapılmış malzeme grubu Kimyasal veya doğal olarak bulunan ve belirli bir grubu temsil eden başka şekilde tanımlanmamış maddeler Genel bir grubu temsil eden başka şekilde tanımlanmamış maddeler

Sınıflandırma Yöntemleri Tehlikeli Maddelerin Taşınması Net bir şekilde tanımlaması yapılmış tek tür maddeler 1090 Aseton 1194 Etil nitrit çözeltisi Net bir şekilde tanımlaması yapılmış malzeme grubu 1133 Katkı maddeleri 1266 Parfümeri ürünleri 3101 Organik peroksitler Kimyasal veya doğal olarak bulunan ve belirli bir grubu temsil eden başka şekilde tanımlanmamış maddeler 1477 Nitratlar, inorganikler 1987 Alkoller Genel bir grubu temsil eden başka şekilde tanımlanmamış maddeler 1325 Tutuşabilen katılar, organikler 1993 Tutuşabilen sıvılar

İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER Detaylı ve Güncel Bilgi: www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr Oğuzhan AKINÇ Arzu NURAY Uzman Yrd. Kimyager 0-312-207-6453 0-312-207-5619 oakinc@cob.gov.tr anuray@cob.gov.tr