Tarafından yapılan girişimler Eti Maden İşletmeleri REACH VE CLP Tüzükleri Kayıt sonrası ETİ MADEN Tarafından yapılan girişimler Eti Maden İ.G.M. Temmuz 2011

Eti Maden İşletmeleri Konu Başlıkları Sınıflandırma Davada son durum REACH kapsamında borlar Borik Asitin sınıflandırma kararının yeniden gözden geçirilmesi İnsan üreme sağlığı üzerine bor projesi Borların Candidate List’de yer alması Etidot-67 – son gelişme CLP’nin Türkiye’de uyumlaştırılması – Beklenen olası gelişmeler

Eti Maden İşletmeleri Sodyum boratlar ve borik asitin AB’nin 67/548/EEC direktifi ve sonrasında CLP Tüzüğü kapsamında sınıflandırılması Sodyum boratlar; Susuz boraks (Etibor-68), Boraks Dekahidrat Boraks Pentahidrat Borik Asit Bor Oksit, AB’nin 67/548/EEC sayılı direktifi (Tehlikeli Maddeler Direktifi) kapsamında üremeye toksik etkili maddeler Kategori 2 (R60-61) olarak sınıflandırılmıştır (15 Eylül 2008-Komisyon Direktifi 2008/58/EC). Bu maddeler daha sonra AB’nin 790/2009 sayılı tüzüğü ile CLP Tüzüğünün (EC No. 1272/2008) Ek. 1 listesine dahil edilmiştir. İlgili sınıflandırma kategorisi: Üremeye Toksik etkili, Kategori 1B, H360FD*. *: Üremeye yada doğmamış çocuğa zarar verebilir.

Eti Maden İşletmeleri Sodyum boratlar ve borik asitin AB’nin 67/548/EEC direktifi ve sonrasında CLP Tüzüğü kapsamında sınıflandırılması kararının iptali için açılan davalar Sodyum boratlar ve borik asitin sınıflandırılması üzerine Kurumumuz, AB’de yerleşik satış temsilcileri olan Etimine SA ve Ab Etiproducts Oy vasıtasıyla Komisyon kararına karşı çıkmış ve AB İlk Derece Mahkemesinde (EU Court of First Instance) 30.ATP’nin kısmi iptali için 5 Aralık 2008’de dava açmıştır (Case T-539/08). Daha sonra dava CLP’nin 1.ATP’sinin kısmi iptalini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Akabinde dava AB Genel Mahkemesine (EU General Court) aktarılmış ancak mahkeme, “kabul edilme koşullarının eksik olduğu” gerekçesiyle davayı reddetmiştir (7 Eylül 2010). Mahkeme, davanın mesnedinden ziyade ilgili dava hukukuna göre Etimine SA’nın “şahsen ilgili” (not individually concerned) olmadığı yönünde karar vermiştir.

Eti Maden İşletmeleri Sodyum boratlar ve borik asitin AB’nin 67/548/EEC direktifi ve sonrasında CLP Tüzüğü kapsamında sınıflandırılması kararının iptali için açılan davalar Kurumumuz yurt dışı satış temsilcisi Etimine SA/Luxembourg vasıtasıyla, borlarla ilgili sınıflandırma kararının iptali için 19 Aralık 2008’de İngiltere’de bir dava açmıştır (Case: C/15-10). Bu dava Nikel Enstitüsünün benzer davasıyla birleştirilmek suretiyle Aralık 2010’da AB Genel Mahkemesine aktarılmıştır. Avukatlardan alınan bilgiye göre söz konusu dava ile ilgili karar 21 Temmuz 2011 de açıklanacaktır.. 5

Eti Maden İşletmeleri REACH Tüzüğü kapsamında sodyum boratlar ve borik asit Sodyum boratlar, borik asit ve bor oksit üremeye toksik etkili Kategori 1B olarak sınıflandırıldıkları için REACH regülasyonu kapsamında kayda tabi maddeler olmuşlardır. Eti Maden İşletmeleri Genel müdürlüğü AB satış temsilcisi Etimine SA’yı “Yetkili Temsilcisi” (Only Representative) olarak atamış ve Etimine SA da AKA’ya bu maddelerin ön-kaydını yaptırmıştır (1 Haziran 2008). Her ne kadar, AB de resmi bir sınıflandırma kararı olmasa da diğer bir sodyum borat ürünü olması sebebiyle Etidot-67 için de ön-kayıt yaptırmıştır. 6

Eti Maden İşletmeleri REACH Tüzüğü kapsamında sodyum boratlar ve borik asit Boraks dekahidrat ve boraks pentahidratın ön-kayıt işlemleri susuz boraks altında yapılmıştır. Bu, REACH’in kayıttan muafiyetlerin yer aldığı EK.5 paragraf 6’sındaki hükme dayanmaktadır. “Hydrates of a substance or hydrated ions, formed by association of a substance with water, provided that the substance has been registered by the manufacturer or importer using this exemption”. 7

Eti Maden İşletmeleri REACH Tüzüğü kapsamında sodyum boratlar ve borik asit Avrupa Bor üreticileri, Avrupa Bor Birliği (EBA) koordinasyonunda ve REACH Tüzüğü hükümleri kapsamında bir konsorsiyum kurmuşlar (Ocak 2009) ve konsorsiyum üyeleri söz konusu maddelerin Kimyasal Güvenlik Raporunun (CSR) hazırlık çalışmalarından doğacak masrafları paylaşmayı ve CSR’de kullanılacak ölçüm çalışmalarını yaptırmayı taahhüt etmişlerdir. 2 yıllık yoğun bir çalışma sonucunda dört tane Kimyasal Güvenlik Raporu hazırlanmış ve bu raporlar Lider Kayıt Yükümlüsü tarafından 23-24 Eylül 2010’da AKA’ya teslim edilmiştir. Etimine SA, 7 Ekim 2010’da, Yetkili Temsilcimiz olarak bireysel kayıt işlemini tamamlamıştır. 8

Eti Maden İşletmeleri Borik Asitin Sınıflandırma Kararının Yeniden Gözden Geçirilmesi Konsorsiyum altında hazırlanan CSR (Kimyasal Güvenlik Raporu) hayvan dataları ve mevcut insan datalarının ( Çin’de ve Türkiye’de yapılan son epidemiyolojik çalışmalarla beraber) üremeye toksik etkili Kategori 1B şeklindeki CLP sınıflandırmasını desteklemediğini göstermiştir. Aksine toplam çalışma özetleri ve yeni bilimsel çalışmaların neticeleri, sodyum boratlar, borik asit ve bor oksit için üremeye toksik etkili Kategori 2, H360d sınıflandırmasının daha uygun olduğu görüşünü desteklemektedir. 9

Eti Maden İşletmeleri Borik Asitin Sınıflandırma Kararının Yeniden Gözden Geçirilmesi Bu sebeple, borik asitin yeniden sınıflandırılması için bir Ek.15 dosyası hazırlanmasına (borik asit CLH dosyası) ve AB üyesi ülkelerle doğrudan temaslarda bulunularak en azından bir üye devletin, borik asitin yeniden sınıflandırılması için hazırlanan CLH dosyasını AKA’ya teslim etmek için ikna edilmesine karar verilmiştir. EBA; İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya ve Belçika gibi bazı üye devletlerle görüşmelerde bulunmuştur. Ancak bu görüşmeler öncelikle boratların Ek.14 listesine eklenmesi yönündeki öncelik listesi çalışmaları daha sonraki aşamada ise CLH dosyası hakkında olmuştur. 10

Eti Maden İşletmeleri Borik Asitin Sınıflandırma Kararının Yeniden Gözden Geçirilmesi Eti Maden borik asit CLH dosyası ve beraberinde hazırladığımız bilgi notlarını Dış Ticaret Müsteşarlığı, AB Genel Müdürlüğü’ne iletmiştir. DTM, dosya ve bilgi notlarını AB Nezdindeki Türkiye Daimi Temsilciliğine göndermiş ve Daimi Temsilcilik de konuyu Brüksel, Berlin, Helsinki, Lahey, Londra, Madrid ve Roma Temsilciliklerine iletmiştir. Dış Temsilcilikler, dosyanın bir üye devlet tarafından AKA’ya (Avrupa Kimyasallar Ajansı) teslim edilebilmesi için Hollanda, İtalya, İngiltere, İspanya makamlarıyla iletişime geçmişlerdir. DTM’den alınan bilgiye göre, İtalya ve Hollanda Meslek örgütlerinin konuyla ilgilendiği anlaşılmıştır. İtalya ülke olarak da ilgi göstermiştir. 11

Eti Maden İşletmeleri Borik Asitin Sınıflandırma Kararının Yeniden Gözden Geçirilmesi Ayrıca Etimine SA kanalıyla Slovenya yetkili makamıyla temasa geçilmiş ve Slovenya temsilcisi borik asitin yeniden sınıflandırma dosyasının (CLH dosyası) AKA’ya teslim edilmesiyle ilgilendiklerini ifade etmiştir. Dosya incelenmek üzere Slovenya temsilcisine iletilmiş olup EBA olarak Slovenya temsilcisinden konuyu görüşmek üzere bir toplantı talep edilmiştir. Slovenya temsilcisinin yoğun programı sebebiyle 18 Temmuzdan sonrası için bir tarih belirlenebileceği belirtilmiştir. 12

Eti Maden İşletmeleri Borların insan üreme sağlığı üzerindeki etkileri hakkında bor projesi Kurumumuz ve Boren eşgüdümünde Bandırma Bor ve Asit Fabrikalarında yürütülen Proje tamamlanmış olup Archives of Toxicology dergisinde yayımlanmıştır. Borların insan üremesinde olumsuz etkisi olduğunu gösterecek herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. Ayrıca RTM tarafından finanse edilen ve Çin’deki bor madenlerinde yürütülen proje de 2010 yılında tamamlanmış olup bu proje neticesinde de insan üremesine olumsuz bir etki tespit edilememiştir. Proje sonuçlarının Borik Asitin CLH dosyasına dahil edilmesi için çalışmalar devam etmektedir. 13

Eti Maden İşletmeleri Borların Candidate List’de yer alması ve REACH Ek.14 Listesi Sodyum boratlar ve borik asit Almanya ve Danimarka’nın girişimleriyle REACH Ek.15 Listesine dahil edilmiştir. Gelinen son aşamada ürünlerimiz bu yıl ki Ek.14 listesine dahil edilecek öncelikli maddeler listesine (SVHC) dahil edilmemiştir. ECHA’dan gelen açıklamaya göre bunun sebepleri; Sınıflandırılan bor maddelerinin gruplanması ve muhtemel bir yetkilendirme sürecinin etkin şekilde yönetilmesi, Bor maddeleri için belirlenen SCL’lerin generic limit olan %0,3’den çok daha yüksek olması (SCL’ler ağırlık bazında %4,5 ile %8,5 aralığındadır), Komisyon tarafından önerilecek kısıtlamaların öncelikle, sınıflandırılmış bor ürünlerinin tüketici kullanımında (doğrudan madde olarak ve SCL’lerin üstündeki kullanımında) yapacağı etkinin değerlendirilmesi olarak belirtilmiştir. 14

Eti Maden İşletmeleri Borların Candidate List’de yer alması ve REACH Ek.14 Listesi Her ne kadar borların Aday Listede kalması olumlu bir gelişme olsa da yine de bu konuda girişimlerde bulunmaya devam edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla EBA, bor kullanıcılarından ellerinde mevcut olan maruziyet datalarını EBA’ya göndermelerini veya çalışan maruziyeti ile ilgili yeni ölçüm çalışmaları yapmalarını isteyen bir memorandum hazırlamış ve üyeleri vasıtasıyla sektöre dağıtmıştır. 15

Eti Maden İşletmeleri Disodyum Octaborat Tetrahidrat (Etidot 67) ile igili son gelişme Hollanda Yetkili Otoritesi DOT’un da CLP kapsamında diğer sodyum boratlar gibi üremeye toksik etkili Kategori 1B H360FD olarak sınıflandırılması için Ek.15 dosyası hazırlamış ve 28 Haziran 2011’de ECHA’ya teslim etmiştir. Hollandalı makamla EBA kapsamında görüşmeler devam etmekte ve kendilerine ilave bilimsel çalışma neticeleri iletilmektedir. Ancak şu ana kadar Hollandalı otorite alt kategoride bir sınıflandırmaya ikna edilememiştir. 16

Eti Maden İşletmeleri CLP Tüzüğünün Türkiye’de uyumlaştırmasıyla beklenen olası gelişmeler Borların CLP etiketli torbalarda satışa sunulacak olması MSDS’lerde (Güvenlik Bilgi Formları) sınıflandırmaya dair bilgilerin yazılacak olması Sınıflandırmada yer alan özel konsantrasyon limitlerinin (SCL) üzerindeki kullanımlarda veya doğrudan madde olarak kullanımlarda, AB uygulamalarına uyumdan kaynaklanacak muhtemel kısıtlamalara veya yasaklamalara gidilecek olması İlave üretim maliyetleri Pazar kaybı 17

Eti Maden İşletmeleri T E Ş E K K Ü R L E R