İHRACAT ve İHRACATÇI Doç. Dr. S. Burak Arzova arzova@superonline İHRACAT ve İHRACATÇI Doç. Dr. S.Burak Arzova arzova@superonline.com http://www.burakarzova.info 0-532-313 03 74

İhracat, bir ülke sınırları içinde üretilen yada yabancı ülkeden satın alınmış mal yada hizmetin, yurt dışı veya yurt içi serbest bölgeye satılması ve alınan bedelin, öngörülen süreler içinde bankada TL olarak tahsil edilmesini izleyen süreçtir.

ÇIKIŞ Ancak Gümrük Kanunu’nda çıkış olarak geçen ve tanım detayında yazılan işlem ihracat olarak adlandırılmaz. Çıkış tabiri, eşyanın yurtdışına çıkarılması değildir. Eşyanın çıkış işlemlerinin yapılarak yüklemenin tamamlanmasıdır.

İhracatçı, ihraç edeceği mala göre ilgili ihracatçı birliğine üye olan, gerçek usulde vergiye tabi, gerçek ve tüzel kişi tacirler, Esnaf ve Sanatkar odalarına kayıtlı olup, üretim faaliyeti ile iştigal eden esnaf ve sanatkarlar ile joint-venture ve konsorsiyumlardır.

İHRACATÇI BİRLİKLERİ Aynı konuda birden fazla birlik bulunması halinde ihracatçılar bunlardan sadece birine üye olabilirler. Birlik üyelerinin yükümlülükleri şöyledir; a)üyelikle ilgili hususları yerine getirmek. b)amaca aykırı harekette bulunmamak c)istenilen bilgiyi tam ve doğru olarak,zamanında vermek d)birlik kararlarına uymak

İHRACAT REJİMİ Bir ülkenin ihracatının gelişimini etkileyen mevzuatlar ve uygulamaların tamamına ihracat rejimi deniliyor. İhracat Rejimi Kararı'nın yürürlükte bulunan en son revizyonu ve buna bağlı İhracat Yönetmeliği, Resmi Gazete'nin 6.1.1996-22515 tarihli nüshasında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

İHRACATÇI TÜRLERİ Özelliği Olmayan İhracatçı; ihracat yapmak istediklerinde kendilerinden ne fazladan bir talepte bulunulur ne de kendilerine bir öncelik verilir. Özelliği Olan İhracatçı; gerçekleştirdikleri işlem hacmine, yerine getirdikleri taahhütlerin büyüklüğüne vb. etkenlere göre, ihracat işlemlerinde ve sonrasında kendilerine öncelik veren ihracatçılar.

1.ONAYLANMIŞ İHRACATÇI Türkiye ile AB arasındaki ticarette “Onaylanmış İhracatçı” yetkisi; a)sık sık A.TR düzenlemesi gerektiren sevkiyat yapan, b)eşyanın serbest dolaşım halinde olduğunun saptanması için her türlü teminatı gümrük dairesine veren, c)belirlenen vergi ve gümrük suçlarını işlememiş olan, d)gümrük makamlarının faaliyetlerini denetlemesine imkan verecek kayıtlara sahip olan, gerçek ve tüzel kişilere verilebilir.

Bu yetkiye sahip olan kişilere, gümrük idareleri yada yetki verilen kuruluşlar tarafından düzenlenip,gümrük idaresine vize işlemi için ibraz zorunluluğu olmadan, A.TR düzenleme yetkisi verilir. “Onaylanmış Kişi Statüsü” verilecek kişiler, dış ticaret hacmi, istihdam düzeyi ve sermaye düzeylerine göre, A,B ve C sınıfı olmak üzere üçe ayrılır.Yararlanılan uygulamalar sınıflara göre değişir.

2.DIŞ TİCARET SERMAYE ŞİRKETLERİ Ödenmiş sermayeleri en az 2 Milyon YTL olan ve bir önceki takvim yılında gümrük beyannamesi bazında; en az (FOB) 100.000$ fiili ihracat gerçekleştiren anonim şirketlere, her yılın Ocak ayı sonuna kadar başvurulması kaydıyla bu statü verilir. Sağlanan avantajlar şöyledir; a)KDV iadelerinde teminat kolaylığı, b)Dahilde İşleme Rejiminde teminat kolaylığı, c)Eximbank kredilerinde indirimli faiz, d)Gümrük işlemlerinde sürat ve kolaylık,

3.SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ Sektörel dış ticaret şirketleri (SDŞ´ler), aynı üretim alanındaki KOBİ´lerin  ihracat amacıyla bir organizasyon altında birleşerek, dünya piyasalarına açılmalarını  sağlamak için kurulmuş olan şirketlerdir. Böylece firmalar hem dış ticarette uzmanlaşabilmekte, hem de ihracat faaliyetlerini kolaylaştırarak diğer ülkelerdeki KOBİ´lerle rekabet şansını arttırmakta ve daha etkin bir pazarlama ve rekabet gücü sağlayabilmektedirler.

3.SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ 1-Şirket Kuruluşuna İlişkin Esaslar a. Normal Yöreler b. Kalkınma Öncelikli Yöreler c. Üretici Dernekleri ve Birlikleri 2-Pazarlama Performansına İlişkin Esaslar 3-İhracat Performansına İlişkin Esaslar a.Normal Yörelerde SDŞ’ler b.Kalkınma Öncelikli Yörelerde c.Üretici Dernekleri ve Birlikleri için

İHRACAT İŞLEMLERİNİN İŞLEYİŞİ Firmanın Temsili Süreler Beyan Beyannameye Veri Girişi Beyannamenin Tescili Muayene

Temsil vekaletname verilmesiyle olur. FİRMANIN TEMSİLİ Kişilerin ya da firmaların ihracat işlemlerini gerçekleştirebilmeleri için gümrükte kendilerini temsil edecek bir temsilci ile çalışmaları gerekir. Temsil dolaylı veya doğrudan olabilir. Temsil vekaletname verilmesiyle olur.

Vekaletname

SÜRELER Gün olarak ise; başladığı gün hesaba katılmaz, son günün mesai bitiminde sona erer, Hafta ve ay olarak ise; başladığı güne son hafta/ayda tekabül eden günün mesai bitiminde sona erer,başladığı güne tekabül eden gün yoksa, aynı ayın son gününde biter, Son günün resmi tatile rastlaması durumunda,tatili izleyen ilk iş gününün mesai bitiminde süre biter.

BEYAN Gümrük müşaviri çıkış yapılacak eşyanın cinsine göre beyanda bulunur. Gümrük beyanı a) yazılı b) sözlü c)eşya sahibinin bu eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği bir yolla yapılabilir.

BEYANNAME 1 no’lu nüsha:ihracat veya transit işlemlerin yapıldığı hareket idaresinde saklanır. 2 no’lu nüsha:istatistik amacıyla kullanılır. 3 no’lu nüsha:gümrük idaresince işlem gördükten sonra mükellefe iade edilir. 4 no’lu nüsha:Transit rejiminde varış dairesinde kalacak nüsha. 5 no’lu nüsha:Transit rejiminde varış idaresince hareket idaresine geri gönderilecek teyit nüshası. 6 no’lu nüsha:İthalatın tamamlanmasından sonra beyannameye eklenen belgelerin asılları ile Gümrük Kontrol Genel Müdürlüğü’ne gönderilir. 7 no’lu nüsha:İstatistik amacıyla kullanılır. 8 no’lu nüsha:İthalatta gümrük idaresince işlemden sonra mükellefe teslim edilir.

BEYANNAMEYE VERİ GİRİŞİ Kullanma talimatı esas alınır Beyannameler açık ve okunaklı olmalıdır Bilgisayar sistemine bilgiler girilir ve beyan üzerine döküm alınır Beyan sahibi tarafından belge imzalanır Tescil işlemi Gümrük Beyannamesi ile eşyanın faturasının ibrazı zorunludur.

BEYANNAME EKİNDEKİ DÖKÜMANLAR Teslim şekline göre navlun faturası ve/veya sigorta poliçesi Transit ve antrepo taşımalarında taşıma belgeleri Laboratuar tahlilleri veya ekspertiz raporları Kıymet Bildirim Formu Tercihli tarife uygulaması için gerekli belgeler

Proforma Fatura

A.TR

EUR.1

Menşe Şahadetnamesi

BEYANNAMENİN TESCİLİ Beyanname,beyana ilişkin bilgilerin sisteme girilmesi ve sistem tarafından tescil tarihi ve sayısı verilmesiyle tescil edilir.

Beyannameler tescilden sonra düzeltilemez ANCAK; Onay memuru tarafından beyanname ekinde yer alan belgeler ile beyanname bilgileri karşılaştırılır. Karşılaştırma sonucunda bilgilerin aynı olduğunun görülmesi halinde beyanname sistem tarafından onaylanır. Beyannameler tescilden sonra düzeltilemez ANCAK; Beyan sahibinin talebi ve gümrük idare amirinin izni ile beyanname üzerinde yer alan eşyanın cins, nev’i ve niteliğiyle marka ve numaraları haricinde düzeltilebilir. REDRESE YAPMAK

TESCİL EDİLMİŞ BEYANNAMENİN İPTALİ Yanlışlıkla beyanname konusu olan ürünler kanıtlayıcı belgeler ibraz olmazsa iptal edilemez. Eşyanın tesliminden sonra beyanname iptal edilemez. Muayene edileceği bildirilen hallerde muayene sonucu alınmadan beyanname iptal edilemez ANCAK; Eşyanın kullanılmamış,muayene edilmemiş,gümrük idaresince yapılan işlemlerde hata tespit edilmemiş olması veya gümrük rejimine tabi tutulmamasının ispat edilmesi hallerinde eşyanın tesliminden sonra beyannamenin iptali mümkündür.

Gümrük antrepolarında bulunan eşya için serbest dolaşıma giriş rejimine ilişkin beyanname verilmesi halinde ,gümrük işlemlerinin beyannamenin tescil tarihinden itibaren 30 gün içersinde bitirilmesi gerekir.

MUAYENE Gümrük idareleri; Beyanın doğruluğu ve ekli belgeleri kontrol edebilir Beyanın doğruluğunu kanıtlayan belgeleri isteyebilir Eşyayı muayene edebilir Tahlil amacıyla numune alabilir Bilgisayar sistemi tarafından risk kriterlerine göre muayene türü ve görevli memur otomatik olarak belirlenir.

Muayene;kapların cins,nev’i,marka numara ve adetlerini,eşyanın vergiye esas olan ağırlık ve diğer ölçüleri ,ile cins ,nev’i,nitelik,menşe ve kıymetinin tespitini kapsar.

Muayene türü ,görevli muayene memurunca eşyaya göre belirlenir. 1-KIRMIZI HAT Eşyanın fiziki muayenesi ile birlikte belge kontrolünün yapıldığı hattır. Fiziki Muayene; Tam muayene:eşyanın tam kaplarının açılarak muayenesidir Kısmi muayene:bir veya birkaç kabın açılarak muayenesidir Haricen muayene:kapların dıştan muayenesidir Muayene türü ,görevli muayene memurunca eşyaya göre belirlenir.

2-SARI HAT Fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun kontrol edildiği hattır. Beyannamedeki bilgiler,ekler,tarife,kıymet,miktar,yasaklayıcı ve kısıtlayıcı önlemler incelendikten sonra uygunsa onay verilir.

3-YEŞİL HAT Eşyanın belge kontrolüne veya fiziki muayeneye tabi tutulmadığı hattır. Muayeneye tabi olmayan eşyalar: Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya Milli Savunma Bakanlığı’nca gizliliği önceden Müsteşarlığa bildirilen eşya Yabancı devlet başkanlarının getirtecekleri eşya ve taşıtları Türkiye’deki yabancı diplomatik temsilciliklerin getirecekleri belgeler,taşıtları,her türlü eşya ve inşaat malzemeleri İçinde gizli evrak bulunan mühürlü kurye çantaları

3-MAVİ HAT Eşyanın veya buna ilişkin yazılı beyan ve ilgili belgelerin veya ticari belge ve verilerin sonradan kontrol edildiği hattır. Mavi hat sahibi olan ihracatçılara onaylanmış ihracatçı denir. Onaylanmış ihracatçının,mavi hatta gümrük mevzuatı gereğince beyanname ekinde ibrazı zorunlu (orijinal fatura ,ATR ve ERU1 belgeleri,menşe şahadetnamesi,navlun ve sigorta poliçesi) belgeler olmaksızın beyanname hakkı vardır. Mavi hatta eksik belgeler ile işlem yapılması durumunda,belgeler 1 ay içinde tamamlanmalıdır. Ek süre verilecek ise 3 ayı geçmez.

4-İKİNCİ MUAYENE Kontrol amacıyla gümrük müfettişleri,müfettiş yardımcıları,gümrük kontrolörleri,gümrük idare amirleri,muayenesi yapılmış ve işlemleri tamamlanmış ve işlemleri tamamlanmış eşyanın açılmayan kapları da dahil olmak üzere ikinci muayenesini her zaman yapabilirler.

MUAYENE SONUÇLARI Eşyanın cins,nev’i ve niteliğine beyana göre aykırılık görülürse; Beyana aykırılık bulunursa,tarife pozisyonu ile vergi oranında bir değişiklik olmaz ise beyanname onaylanır. Yüksek tarife uygulanmasını gerektirecek derecede aykırılık görülürse,uygulamadan doğan vergi farkı %5’i geçmediği takdirde vergi oranı kısmi muayene sonucuna göre uygulanır. %5’i geçtiği takdirde,tam muayene sonucuna göre vergi tahakkuku yapılır. Eşyanın miktar bakımından farklar görülürse; Ağırlık olarak fazlalık %5’i geçmediği takdirde fazlalık diğer kaplara sirayet ettirilir ve vergi matrahına katılır. %5’i geçerse,bütün kaplar açılıp tartılır,vergi tahakkuku sonuca göre hesaplanır. Kıymetleri üzerinden vergiye tabi eşyada noksanlık görülürse,noksanlığın neden kaynaklandığı tespit edilir.Esas kıymetten düşülerek kalan kıymet vergi matrahına esas tutulur.

Beyan ile muayene arasında fark bulunması halinde,muayene memuru tarafından bir müzekkere düzenlenerek idare amirinin onayına sunulur.İdare amirinin onayından sonra yapılacak değişikler beyan sahibine tebliğ edilir.

İHRACATTA ÖZET BEYAN ve FİİLİ İHRAÇ Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkan eşyaya ilişkin olarak taşıyıcı veya temsilcileri tarafından aracın hareketinden önce gümrük idaresine özet beyan verilir. Ancak;deniz yolu ile yapılan ihracatlarda geminin hareketini izleyen ilk işgünü mesai saati bitimine kadar özet beyan verilebilir. İhraç eşyası,buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük denetiminden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır.Bu durumda,ihraç eşyası üzerindeki gümrük denetimi sona erer.

İHRACATTA ZORUNLU STANDART DENETİMİ Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği ekinde yer alan 70 standart kapsamı tarımsal ürün,ihracatta zorunlu standart denetimine tabidir. Standarda uygun bulunduğu takdirde,”Kontrol Belgesi” verilir. “TS-EN-ISO 9000 veya ISO 9000 veya EN 29000” belgeleri olan ihracatçılar kontrolden muaf tutulur. “Ticari Kalite Denetim Yeterlilik Belgesi” olan kuru üzüm,yemeklik bitkisel yağ ve işlenmiş iç fındık işletmecileri de kontrolden muaf tutulur.