BİLGİ NEDİR?

İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin bütünü Doğru ve ya yanlış bildiğimiz her şeye bilgi diyebiliriz. İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin bütünü Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek

BİLGİNİN KAYNAĞI RASYONALİZM ( akılcılık ) : Duyulardan bağımsız olarak aklın doğru saydığı ( Mantıklı ) şeyler gerçek bilgidir. Duyularla elde edilenler kesin değildir. Kesin ve gerçek bilgiler aklın eseridir.

2. AMPİRİZM ( deneycilik ): Bilginin kaynağı olarak duyu ve deneyimleri esas alan yaklaşımdır. Maddeyi ilk veri olarak görür. İdeal bilgi bilimdir. Gerçek bilgi deneyler ve gözlemlerle elde edilir.

Tüme varım Tek – tek olaylardan yola çıkarak bir olguya veya sonuca varma biçiminde kendini gösteren düşünme biçimidir.

Tümden gelim Bir yasa yada genel doğruyu test etmek amacıyla var olan bilginin tek – tek olaylara uyarlanarak bilginin doğruluğunun gözlenmesidir.

bilim PROBLEM ÇÖZME YOLLARI Önceki uygulamalar ( Gelenek / görenekler ) Otorite figürleri Kişisel deneyimler ve bilim

BİLİM NEDİR ?

Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi. Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi. Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci.

BİLİMİN ÖZELLİKLERİ Bilim olgusaldır. Bilim mantıksaldır. Bilim sistemlidir. Bilim genelleyicidir. Bilim evrenseldir. Bilim birikimlidir. Bilim kayıtlıdır. Bilim sağlam fakat görelidir.

BİLİMİN İŞLEVLERİ: Anlama: nedir? Sorusuna cevap arar. Olayların ve nesnelerin ( şeylerin ) özelliklerini tanımaya dönük araştırmalar yapar. Açıklama: niçin / neden ? Sorusuna cevap arar. Olaylar yada nesneler ( şeyler ) arasındaki ilişkileri ve nedenlerini araştırır. Kontrol : Nasıl ? Sorusuna cevap arar. Elde ettiği verilerle doğa ve toplum olaylarını nasıl denetleyeceğini araştırır.

YÖNTEM Herhangi bir işi yapmak için izlenen yol. Bir amaca erişmek için izlenen, tutulan yol.

BİLİMSEL YÖNTEM Bilim üretmenin yolu. Kanıtlanmış bilgi elde etmek için izlenen yol. Problem çözmek için izlenen yol

BİLİMSEL YÖNTEMİN AŞAMALARI: Problemin ( güçlüğün ) sezilmesi, Problemin tanımlanması, Çözümün tahmin edilmesi Denenebilir çözüm yollarının belirlenmesi, Deneme ve değerlendirmenin yapılması, Raporlaştırma.

BİLİMSEL YÖNTEMİN AŞAMALARI: RAPORLAŞTIRMA SINAMA TANILAMA BULMA DOĞRULAMA

ARAŞTIRMA: BULMAK İÇİN ARAMA.

BİLİMSEL ARAŞTIRMA Bilim ve sanatla ilgili olarak yapılan yöntemli çalışma. Problemlere güvenilir çözümler bulmak amacıyla, planlı ve sistemli olarak, verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir.

BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN ÖZELLİKLERİ Bilimsel araştırma; Yeni bilgi toplar. Empoze etmez, tanımlar ve açıklar. Uzmanlık işidir. Araştırmacının yada başkasının istediğini üretmez, eleştirilere dayanıklıdır. Sayılarla ifade edilebilen veriler toplar. Ortak ölçütlere göre, herkesçe gözlenebilir dayanakları vardır.

BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN ÖZELLİKLERİ 7. Yorumsuz olmaz. 8. Başkaları tarafından tekrarlanabilir. 9. Diğer araştırmacılar için bir anlam taşır. 10. Raporsuz olmaz.

Uygulamalı araştırmalar Bilimin amaç ve işlevleri açısından; Temel araştırmalar, Uygulamalı araştırmalar a. AR – GE araştırmaları, b. Aksiyon ( Eylem ) Araştırmaları.

Temel araştırmalar : Amacı var olan bilgiye yeni bilgiler katmak olan araştırmalardır. Bilgi üretme dışında herhangi başka amacı yoktur.

Düzeyleri: Açımlama Ayrıntı saptama Neden sonuç ilişkileri kurma ve Kuram oluşturma.

UYGULAMALI ARAŞTIRMALAR: Üretilen bilgilerin değerlendirilmesiyle; problemlerin çözümünü ve bilimin olayları denetim altına alma işlevini gerçekleştirmeyi amaçlayan araştırmalardır.

AR – GE ARAŞTIRMALARI : üretilmiş bilgilerin denemeli uygulaması ile problemlerin çözümünde geçerli olacak somut ürünler geliştirmeyi amaçlayan uygulamalı araştırmalardır.

AKSİYON ( eylem ) ARAŞTIRMALARI: Var olan uygulamanın eleştirel değerlendirmesini yaparak, durumu iyileştirmek için alınması gereken önlemleri belirlemeyi amaçlayan araştırmalardır.

Araştırmaya karşı bazı yanlış tutumlar Araştırmanın önemini anlayamamaktan kaynaklanan nedenler Alışkanlıklara bağlılıktan araştırmayı reddetme. Kişisel görüşünü üstün tutma. Gelişmenin araştırmadan başka nedenlerle otomatik olarak gerçekleşeceği inancı

Araştırmanın sınırlılıklarını bilmemekten kaynaklanan yanlış tutumlar: Araştırmacıya tapma, Çabuk sonuç bekleme,

BİLİMSEL TUTUM VE DAVRANIŞLAR Açık fikirli olma, Karşı görüşlerde mantık arayabilme, Kuşkucu olma, Düşünce ve gözlemlerinde bağımsız kalabilme, Kanıt için kararını erteleyebilme, Çalışmalarında sebatlı ve özenli olma, Ölçütlü düşünüp karar verebilme, Bağlantılı düşünebilme, Yanılabileceğini düşünerek mütevazı olmak ve Yargılarında olasılığa yer vermek.

ARAŞTIRMANIN AŞAMALARI

ARAŞTIRMANIN KONUSU ( Problem )

PROBLEM NEDİR ?

Problem: Bireyi fiziksel yada düşünsel yönden rahatsız eden, kararsızlık durumu ve birden fazla çözüm yolu olasılığı olan her durum problemdir.

Problem kaynakları: Gazete ve dergiler ( doğa ve toplum olayları ile ilgili ) Önceden yapılmış araştırmaların raporları Öğretmenler Kendi gözlemlerinin sonuçları Alanında uzman kişilerin danışmanlığı Araştırma dergileri İnternet.

Problem seçiminde dikkat edilecek hususlar ( ölçütler )

Genel ( problem ile ilgili ) ölçütler : Çözülebilirlik Önemlilik Yenilik Etik ( Ahlak ) kurallarına uygunluk

Özel ( Araştırmacı ile ilgili ) ölçütler Alanda yeterlik Yöntem ve tekniklerde yeterlik Veri toplama izni Zaman ve olanak yeterliği İlgi yeterliği

Araştırma probleminin tanımlanması

PROBLEM TANIMLAMASINDAKİ ÖNEMİ DEĞİŞKENLER VE PROBLEM TANIMLAMASINDAKİ ÖNEMİ

DEĞİŞKEN : Değişebilen, yani en az iki değer alabilen her şey. Gözlemden gözleme değişik değerler alabilen obje, özellik yada durumlara değişken denir. Örneğin : cinsiyet, hava sıcaklığı, yağış şekilleri, sınav biçimleri vb.

Değişken türleri

a. Aldıkları değerlere göre : Süreksiz ( Geçişsiz / Nitel ) değişkenler : Alt ve üst sınır arasında belli bir değerden başka değer alamayan değişkenlerdir. Yalnız tam sayılarla ifade edilebilir. örneğin: kız yada erkek olmak.

Sürekli( Geçişli / Nicel ) değişkenler Alt ve üst sınır arasında değişik değerler alabilen değişkenlerdir. kesirli sayılarla ifade edilebilir. örneğin : sıcaklık, öğrenci notları vb.

b. Kontrol şekillerine göre değişkenler Bağımlı değişken : Araştırmada bir tür SONUÇ tur. Araştırmacıyı rahatsız eden ve açıklanması istenen durumdur. araştırmacı tarafından seçilir ve bunun hakkında toplanacak bilginin problemin çözümüne ışık tutması beklenir. Diğer bir deyişle : bağımsız değişkenlerden etkilenen değişkendir.

Bağımsız değişken : Bağımsız değişken üzerindeki etkisinin öğrenilmek istendiği değişkendir. Araştırmada NEDEN olan değişkenlerdir. Araştırmacı tarafından özenle seçilir.

Kontrol değişken(i) / leri: Belirlenmiş bağımsız değişkenlerin dışında, fakat bağımsız değişkenler gibi bağımlı değişkeni etkileyen yada etkileme olasılığı olan değişkenlerdir.

İLGİLİ KAYNAKLARIN TARANMASI Problemin sınırlandırılması ve tanımlanması için ilgili kaynakların taranması gerekir. Bu kaynaklar , kitap, dergi, internet sayfaları, araştırma raporları olabilir. İlgili kaynağın ne ile ilgili olduğu ( Araştırmanın amacı, yöntemi, sınırlılıkları, sayıltıları – varsayımları - , tanımları yada bulgu, yorum veya öneriler ) düzenli olarak not alınmalıdır.

KAYNAK TARAMADA İZLENECEK YOL Araştırmamızla ilgili bir kaynağın hangi kitapta olduğu Kitabın yazarı / yazarlarının adları Yayınevinin adı Yayımlama tarihi Basım yeri İlgili sayfa / sayfalar Ne ile ilgili olduğu ( yöntem, sınırlılık, varsayım vb. ) bilgiler mutlaka alınmalı ve not edilmeli

İlgili bölümler mutlaka defter, kart, yada bilgisayara düzenli olarak işlenmelidir. Problemimiz veya problem hakkındaki düşüncelerimiz berraklaşıncaya kadar farklı kaynakların taranması sürdürülmelidir.

ARAŞTIRMANIN AMACI

AMAÇ : Araştırmanın en somutlaştığı yer amaçlardır. Amaçlar ne, nasıl, niçin gibi sorulara toplanacak verileri ve değişkenlerin ilişkilerini belirten bölümdür. Araştırmanın amacı problem ifadelerinde bulunmakla birlikte ayrıca ele alınıp yazılmasında yarar vardır.

Bir araştırmada iki tür amaç bulunur. Genel amaç : araştırmada giriş veya başlangıç cümlesi gibidir. Örneğin : Türkiye'de okullaşma oranının bu günkü durumunu belirlemek. İşlevsel amaç / alt amaç : Hangi değişkenlerle hangi verilerin toplanacağını belirleyen amaç ifadeleridir. Örneğin : okullaşma oranının bölgelere göre, cinsiyete göre, yıllara göre, yerleşim yerine ( kent, kırsal vb. ) göre, yaşlara göre ayrıntılarını içeren sorularla elde edilecek verileri içeren somut sorularla belirlenebilen amacı ifade eder.

Amaçların ifade edilme biçimi Bir araştırmada amaçlar iki şekilde ifade edilebilir. Bunlar; Soru cümleleri ile, Denenceler (Hipotezler ) ile

Soru cümlesi ile amaç ifade etmek Bir çok araştırmada amaçlar kolay olması nedeniyle soru cümlesi şeklinde ifadelendirilir. Örneğin: Anadolu öğretmen lisesi mezunlarının öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarını tercih etme oranı nedir? Türkiye'de okul öncesi eğitimde okullaşma oranı nedir? Bozüyük ilçesinin dış satımdaki payı ne kadardır?

Denence ile amaç ifade etmek DENENCE / HİPOTEZ : Araştırmada değişkenkenler arasında var olduğu düşünülen ilişkiye denence denir. Bir başka deyişle denenecek olan yargılardır. Örneğin: Sigara akciğer kanserine neden olur. Öğrencinin zeka düzeyi yükseldikçe ÖSS başarısı artar. ortaöğretimde başarılı olan öğrenciler ÖSS de başarılı olur.

Denencelerle çalışmanın yararları Veri toplamayı sistemleştirir, araştırmaya yön verir Fikirlerin, kavramların sınanmasını sağlar Araştırmacının yansızlığını arttırır Kuram oluşturmaya yardım eder.

İyi bir denencenin nitelikleri Kuramsal bir temeli olmalıdır ( kontrol değişkenleri denence de görülebilmelidir.) Bilinenlerle çelişmemelidir. Değişkenler arası ilişkiyi tanımlamalıdır. Sınanabilir ( Yanlışlanabilir) olmalıdır. Mevcut zaman ve imkanlarla sınanabilecek şekilde sınırlı olmalıdır. Açık, anlaşılır ve işlevsel olmalıdır. Geniş zamanlı ifade edilmelidir.

ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ Araştırma amaçlarında belirlenip toplanan verilerin hangi kuramsal yada pratik sorunun çözümü için kullanılacağının açıklanması araştırmanın önemini belirler. Bir araştırmada soruların neden cevaplandırılacağı yada denencelerin neden sınanmak istendiğinin cevabıdır. Bir başka deyişle ; Araştırmacının kendi amacına araştırmanın önemi denir.

Çünkü araştırmada hangi verilerin toplanacağı araştırmanın, bu verilerin ne için kullanılacağı araştırmanın önemidir. Araştırmanın amacı nesnel olduğu halde, araştırmacının buna verdiği önem öznel olabilir. Çünkü önem bir yorumdur.

VARSAYIMLAR / SAYILTILAR Deneyle kanıtlanmamış olmakla birlikte, kanıtlanabileceği umulan, kanıtlamak için zaman ve olanakları harcamaya gerek olmayan düşünce yada durumlardır. Varmış, gerçekmiş gibi kabul edilerek araştırmada dayanak olarak kullanılan, bir olayı açıklamada yararlanılan ilkedir. Denenmeden kabul edilen yargı.

Herhangi bir şeyin varsayılabilmesi için; Doğruluğundan büyük ölçüde emin olunması, Doğruluğunun denemeye harcanacak zaman ve olanaklara değmeyecek yada denemenin imkansız olması. Şöyle yada böyle olması araştırmanın sonucunu ve verilerin yorumunu büyük ölçüde etkilemesi gerekmektedir.

Varsayım türleri: Değerlere ve probleme ilişkin varsayımlar. Kontrol değişkenlerine ilişkin varsayımlar Araştırma yöntem ve süreçlerine ilişkin varsayımlar.

SINIRLILIKLAR Araştırmacının ideal olarak yapmak isteyip, çeşitli nedenlerle vazgeçmek zorunda kaldığı şeylerdir. Araştırma açısından en uygun koşullardan sapmadır. Bu ideal koşullar araştırmacının gücünün yetmeyeceği durumlar olabileceği gibi, yara – maliyet açısından pratik olmadığı için gerçekleşmeyebilir. bütün bu nedenlerle araştırmanın sınırlı yanlarının belirlenmesi ve araştırmacı tarafından bilinerek belirtilmesi gerekir.

TANIMLAR Araştırmada kullanılan terimlerin açıklığa kavuşturulmasıdır. Bilim dallarının kendine özgü kavram ve terimleri günlük yaşamdaki kullanımdan farklı değer ve anlamlar alabildiği için bu kavram ve terimlerin ne anlama geldiği açık – seçik belirtilmelidir. Araştırmanın raporunu inceleyen bir kişinin hangi kavramdan ne anlaması gerektiği açıklamalar ve tanımlamalarla güvence altına alınabilir. Bu nedenle bir araştırmada geçen kavramların tanımları verilmelidir.

Tanım türleri Kavramsal tanım: bir kavramı bir başka kavram yada ilişki ile tanımlamadır. Örneğin : “ Zeki öğrenci : Başarılı öğrenci “ İşlevsel tanım : Kavramların gözlenebilir özelliklerle tanımlanması, açıklanması, soyutun somutlaştırılmasıdır. Örneğin : “ zeki öğrenci : Stanford – binet testinden normal uygulamalarda 120 ve üzeri puan alan öğrenci. “

ARAŞTIRMA YÖNTEMİ

YÖNTEM SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Amacın belirlenmesi Kendi yeterliklerini bilme Amaca uygun yöntem seçme Araştırmada farklı yöntemler kullanabilme

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DENEYSEL ARAŞTIRMALAR ( DENEME MODELİ ): Neden sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacıyla doğrudan araştırmacının kontrolü altında gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırma modelleridir. Bu tür araştırmalarda genellikle amaçlar denenceler ( hipotezler ) şeklinde ifade edilir.

Deneysel araştırmaların özellikleri Denemeci durumu ( değişkenleri ) değiştirebilmeli Değişkenler kontrollü olmalı Denemeci durumu değiştirmesinin etkisini görebilmeli ( etki – tepki işleyişi gözlenebilmeli )

GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR: verilerin gözlem aracılığı ile toplandığı araştırma modelleridir. AKSİYON ( EYLEM ) ARAŞTIRMA MODELİ : Var olan uygulamanın eleştirel değerlendirmesini yaparak, durumu iyileştirmek için alınması gereken önlemleri belirlemeyi amaçlayan araştırmalardır ÖRNEK OLAY İNCELEME MODELİ : evrendeki belli bir ünitenin ( birey, okul vb ) derinliğine ve genişliğine , kendisi ve çevresi ile ilişkilerini belirleyerek , o ünite hakkında bir yargıya varmayı hedefleyen tarama çalışmalarıdır.

ALAN ( SAHA ) ARAŞTIRMALARI: sosyal bilimlerde yada insan ve toplumla ilgili alanlarda belli bir kesimin yada temsil etiği bölümün görüşünü almak amacıyla anket yada görüşme yaparak veri toplamayı amaçlayan araştırmalardır. BELGE / DOKÜMAN TARAMASI : belli bir konuda belge ve dokümanların incelenmesiyle bilgi toplama yoludur. Tarihsel araştırmaların temel araştırma modelidir.

EVREN VE ÖRNEKLEM EVREN : Araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği, ortak özellikleri olan bütün. Örneklem : belli bir evrenden belli kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni temsil ettiğine inanılan küçük küme.

EVREN VE ÖRNEKLEM * * * * * * * * ÖRNEKLEM EVREN ÖRNEKLEME * + + + + + * + + + + + + * * + * + + + + + + ÖRNEKLEME + + * + * + * + + + ÖRNEKLEM EVREN

ÖRNEKLEME Evrenden örneklem alma işlemidir. Örneklem almanın temel kuralı yansızlık ( Tarafsızlık ) tır. Evrendeki her üyenin ( Küme / Eleman ) örnekleme girebilme olasılığının bir birine eşit olması ile sağlanabilir.

ÖRNEKLEME TÜRLERİ 1. ELEMAN ÖRNEKLEME a. Oranlı eleman örnekleme b. Oransız eleman örnekleme 2. KÜME ÖRNEKLEME a. Oranlı küme örnekleme b. Oransız küme örnekleme

ORANSIZ ELEMAN ÖRNEKLEME Evrendeki tüm elemanların birbirine eşit seçilme şansına sahip oldukları örnekleme türüdür. Buna basit örnekleme / yansız örnekleme de denir. + * + + + + + + + + * + + * + * + + + * ÖRNEKLEME * * + * + + * + + ÖRNEKLEM EVREN

* * * * * * * * * * * * * * * * ORANLI ELEMAN ÖRNEKLEME ÖRNEKLEM EVREN Alt evrendeki tüm elemanların birbirine eşit seçilme şansına sahip oldukları örnekleme türüdür. Bu örneklemeyi yapabilmek için evren alt evrenlere ayrılır. A A * 5 A * * * A 5 5 5 * * 5 5 5 * * 5 * ÖRNEKLEME * 5 5 * * * 5 * * 5 * ÖRNEKLEM EVREN

ORANSIZ KÜME ÖRNEKLEME Evrendeki tüm kümelerin birbirine eşit seçilme şansına sahip oldukları örnekleme türüdür. Buna basit örnekleme / yansız örnekleme de denir. + * + + + + + + + + * + + * + * + + + * ÖRNEKLEME * * + * + + * + + ÖRNEKLEM EVREN

* * * * * * * * * * * * * * * * ORANLI KÜME ÖRNEKLEME ÖRNEKLEM EVREN A Alt evrendeki tüm kümelerin birbirine eşit seçilme şansına sahip oldukları örnekleme türüdür. Bu örnekle-meyi yapabilmek için de evren alt evrenlere ayrılır. A A * 5 A * * * A 5 5 5 * * 5 5 5 * * 5 * ÖRNEKLEME * 5 5 * * * 5 * * 5 * ÖRNEKLEM EVREN

Örnekleme yapma / örneklem alma Çalışma evreninin saptanması Evrendekilerin listelenmesi Örnekleme türünün belirlenmesi Örneklem büyüklüğünün saptanması Örneklemin alınması Temsil yeterliğinin sınanması

Örneklemede yansızlığı koruma yolları Ad çekme / kura Yansız numaralar çizelgesini kullanma Yansız diziden eşit aralıklarla seçme Bilgisayardan yararlanma

VERİ TOPLAMA YOLLARI

VERİ TOPLAMADA KULLANILAN YÖNTEMLER GÖZLEM GÖRÜŞME YAZIŞMA ( TEST, ANKET ) DENEY BELGE TARAMASI

GÖZLEM Bir olayı, bir gerçeği ya da bir nesneyi iyi anla-mak için bu olay, gerçek ya da nesnenin türlü belirti ve koşullarını izleme ve inceleme işi. İzleme ve inceleme sonucu elde edilen ölçü, puan ya da derece biçimindeki değerlere verilen ad. Bir kimsenin ya da bir kümenin etkinliğini belli bir süre gözlemek ve bu süre içinde ortaya çıkan davranışları bir yere yazmak işlemi.

GÖZLEM TÜRLERİ A. GÖZLEMCİ VE GÖZLENEN YAKINLIĞINA GÖRE : 1. KATILARAK GÖZLEM : Gözlemcinin gözlenenlerden biri gibi onlarla birlikte olduğu ve onlarla birlikte hareket ettiği ortamlarda yapılan gözlemdir. Özellikle sosyal bilimlerde kullanılan yöntemi, sosyoloji, antropoloji gibi bilimler sık kullanmaya çalışır.

2. DIŞARIDAN GÖZLEM : Gözlemcinin gözleneni gördüğü, ancak gözlenenin gözleyeni göremediği ve gözlendiğini bilmediği türden gözlemlerdir. Özellikle rehberlik ve psikoloji çalışmalarında sık uygulanır.

B. GÖZLEMDEKİ SÜREKLİLİĞE GÖRE : 1 B. GÖZLEMDEKİ SÜREKLİLİĞE GÖRE : 1. SÜREKLİ GÖZLEM : Gözlenecek olay, durum yada özellik oluşun başından sonuna kadar izlenmesi şeklinde yapılan gözlemdir. ÖRNEĞİN : Bir ameliyatın başlangıcından sonuna kadar izlenmesi gibi. 2. ARALIKLI GÖZLEM : Gözlenecek özelliğin belli zaman aralıklarıyla oluşumun sonuna kadar izlenmesi şeklinde gerçekleşen gözlemdir. ÖRNEĞİN : Bireylerin gelişim özelliklerinin ( Boy uzaması gibi ) belli aralıklarla ( altı ayda yada iki ayda bir gibi ) ölçülerek gözlenmesi gibi.

NELERE DİKKAT ETMELİYİZ Gözlenen özelliğe göre mümkünse bir form geliştirmeliyiz. Gözlenenin doğal ortamına müdahale sayılacak etkinlik ve durumlardan kaçınmalıyız. Gerekiyorsa araç – gereç kullanmalıyız. Gözleyen ve gözlenen arasındaki olası yakınlık yada uzaklığı dikkate almalıyız. Gözlenen gözleyen etkileşimi olacağını dikkate almalıyız. Mümkünse aynı olayı iki farklı kişinin gözlemesini sağlamalıyız. GERİ

GÖRÜŞME Bir konu üzerinde aydınlanmak ya da bir kimsenin kişiliği üzerinde bilgi edinmek amacıyla yüz yüze yapılan konuşma. ( Eğitim T. S.) Görüşmecinin sorup yanıt alacağı sorulardan oluşmuş bir görüşme çizinliği formunu kullanarak, yanıtlayıcıdan yüz yüze ya da karşılıklı ilişki içinde aldığı sözlü yanıtlara dayanan gözlem ( Yöntembilim T. S.) Tanınmış biriyle buluşup konuşmayı anlatan yazı. ( Edebiyat T. S. )

GÖRÜŞME TÜRLERİ A . KATILANLARIN SAYISINA GÖRE : 1. BİREYSEL GÖRÜŞME : Görüşmeci ve kaynak kişi ( görüşülen ) dışında kimsenin bulunmadığı görüşmelerdir. 2. GRUPÇA GÖRÜŞME : Birden çok görüşmecinin bir kaynak kişi , bir görüşmecinin birden çok kaynak kişi yada birden çok görüşmecinin birden çok kaynak kişi ile gerçekleştirdiği görüşmelerdir. ÖRNEĞİN : üç öğrencinin okul dergisinde yayınlanmak üzere ilçe kaymakamıyla yaptığı görüşme.

B. GÖRÜŞÜLMEK İSTENE KİŞİYE GÖRE : 1 B. GÖRÜŞÜLMEK İSTENE KİŞİYE GÖRE : 1. UZMANLA / LARLA GÖRÜŞME : Belli bir konunun uzmanından o konu ile ilgili bilgi almak amacıyla yapılan görüşmedir. 2. LİDER / ÖNDER / YÖNETİCİ İLE GÖRÜŞME : belli toplum liderleri ile belli konuda yapılan görüşmelerdir. 3. HALKLA GÖRÜŞME : belli konularda genel bilgi tutum ve davranışların belirlenmesi amacıyla yapılan görüşmelerdir.

C. GÖRÜŞME KURALLARINA GÖRE : 1 C. GÖRÜŞME KURALLARINA GÖRE : 1. YAPILANDIRILMIŞ GÖRÜŞME : Görüşme sorularının önceden belirlenerek, kaynak kişiyle bu plan ve sorulara sadık kalarak yapılan görüşmelerdir. 2. YAPILANDIRILMAMIŞ GÖRÜŞME : Soru alanının önceden belirlenmesine karşın soruların görüşme sırasındaki gelişmelere göre değişebileceği ucu açık görüşmelerdir. 3. YARI YAPILANDIRILMIŞ GÖRÜŞME : İki uç arasında görüşmeciye bazı serbestlikler tanıyan görüşmelerdir.

NELERE DİKKAT ETMELİYİZ SORULAR : Soruda ne istediğimizi açıkça ifade etmeliyiz. Her soru bir amaca hizmet etmeli. Sorular kaynak kişinin cevaplayabileceği yoğunlukta olmalı. Soru yönlendirmemeli / tarafsız olmalı Soru kaynak kişinin istediği ona çanak tutan cinsten olmamalı.

GERİ GÖRÜŞME KILAVUZU: İlk sorular ilginç ve cevaplaması kolay olmalı Sorular genelden özele doğru bir sırada sorulmalı Bitiş soruları kaynak kişide işe yarama ve başarı duygusu oluşturmalı. Verileri kaydederken nelerin kullanılıp nelerin kullanılmayacağı kaynak kişiye sorulup onay alınmalı. Sürekli not tutarak kaynak kişi tedirgin edilmemeli. GERİ

YAZIŞMA Yazışma : Yazılı iletişim ( Karşılıklı yazı yazma ) yolu ile veri toplama tekniğidir. Bunlar test, anket veya mektup gibi yazılı araçlardır ve en yaygın olarak kullanılan veri toplama araçlarıdır. Bu tekniğin görüşmeden farkı ; Görüşme soruları genellikle açık uçlu sorulardan oluşmasına karşın anket ve test soruları kapalı uçlu sorulardan oluşmaktadır.

ANKET ANKET : Belli bir amaç ve plana göre düzenlenmiş soru listesidir. Genellikle cevaplayıcının bir konudaki bakış, görüş yada düşüncelerini almak amacıyla yapılır. Soruları genellikle kapalı uçludur.

ANKETLERDE KAPALI UÇLU SORU SORMANIN YARARLARI Cevaplamada istenen bakışa yönlendirme Cevaplama kolaylığı, Değerlendirme ( Cevapları sayısallaştırma ve çözümleme ) kolaylığı

ANKET TEKNİĞİNİN GÜÇLÜ YANLARI Kısa zamanda geniş bir kitleden veri toplanabilir. Maliyeti düşüktür. Kapalı uçlu olduğundan çözümlemesi kolaydır. Görüşmeye oranla sonuçlar daha gizli olur.

ANKET TEKNİĞİNİN ZAYIF YANLARI Sorulardan herkes aynı şeyi anlamayabilir. Cevapların ne kadar samimi olduğu bilinemez. Posta yolu ile gönderilen anketlerin dönmeme olasılığı vardır. Okur – yazar olmayanlara uygulanamaz.

DENEY DENEY: Neden sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacıyla doğrudan araştırmacının kontrolü altında gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırmalardır. Bu tür araştırmalarda genellikle amaçlar denenceler ( hipotezler ) şeklinde ifade edilir.

BİR ARAŞTIRMANIN DENEME SAYILMASI İÇİN GEREKEN KOŞULLAR Denemeci durumu ( değişkenleri ) değiştirebilmeli Değişkenler kontrollü olmalı Denemeci durumu değiştirmesinin etkisini görebilmeli ( etki – tepki işleyişi gözlenebilmeli )

BELGE TARAMASI Var olan belge ve kayıtları inceleyerek veri toplamaya belge taraması denir. Belli bir amaca dönük olarak, kaynakları bulma, okuma, not alma ve değerlendirme işlemlerinden oluşur.

BELGE TARAMA TÜRLERİ GENEL TARAMA : Her araştırma öncesi yapılan literatür taraması denilen taramalardır. İÇERİK ÇÖZÜMLEMESİ : Belli bir metnin, kitabın yada belgenin, belli özelliklerini sayısallaştırmak amacıyla yapılan taramalardır. ÖRNEĞİN : Bir ders kitabında laiklik karşıtı söylem ve yazıların nerelerde, ne kadar olduğunun belirlenmesi için bir ders kitabının taranması.

BELGE TARAMADA UYULMASI GEREKEN KURALLAR Amaca uygunluk Kaynağa uygunluk Gerçeğe uygunluk a. Belgenin gerçekliği b. İçeriğin geçerlik ve güvenirliği