Ünsal Söylemez – Derya Taşöz – Zuhal Kösem MUĞLA İLİ ZEYTİNCİLİĞİNDE MİLAS ÖRNEĞİ Ünsal Söylemez – Derya Taşöz – Zuhal Kösem

Giriş Muğla İli, doğal güzellikleri ve kültürel zenginliği ile Turizm ve Kültür kenti olmasının yanında, iç kesimde ılıman iklim, sahil kesimlerde subtropik iklim yapısı ve 1124 km.lik kıyı şeridiyle önemli bir tarımsal potansiyele sahiptir. İlimiz iklimsel açıdan oldukça uygun koşullara sahip olmasından dolayı hemen hemen bütün tarımsal ürünler yetiştirilebilmektedir. Muğla ili merkez ilçeyle birlikte 12 ilçeden Bodrum, Dalaman,Datça, Fethiye, Kavaklıdere, Köyceğiz, Marmaris, Milas,Ortaca, Ula, Yatağan) meydana gelmiştir. Muğla’nın toplam yüzölçümü 1.324.700 ha. olup bunun %62’si Orman arazisi, % 20’si Tarım arazisi ,% 3’ü Çayır-Mera ve % 15’i diğer arazilerden oluşmaktadır.

Muğla İlinde yaklaşık 12,3 milyon adet zeytin ağaç varlığı bulunmaktadır. Türkiye’de bulunan zeytin ağaçlarının yaklaşık % 13’ü ilimizde bulunmakta olup bu ağaç varlığı 90.966 ha alana yayılmıştır. Toplam ilimizde meyvelik alanlar içersinde zeytinlikler % 84 ‘lük pay almaktadır. İlimizde üretilen zeytinin yaklaşık %20’si sofralık % 80’i ise yağlık olarak değerlendirilmektedir. Sofralık olarak değerlendirilen zeytinler yerel pazarlarda veya tüccarlara ham olarak satılırken aynı zamanda üreticiler kendileri zeytini salamura ederek yerel pazarlarda satmaktadırlar. İlimizde büyük ölçekli zeytin salamura tesisinin bulunmaması sofralık zeytin pazarlamasını olumsuz etkilemektedir.Yağlık olarak değerlendirilen zeytinler üreticiler tarafından yağhanelere belli bir yüzde karşılığı sıktırılmakta ve Tariş, tüccarlar, ve ihracatçılara pazarlanmakta ya da kendileri tarafından yerel pazarlarda satılmaktadır. Muğla İlinde toplam 133 adet yağhane bulunmaktadır. Bunların 68 tanesi kontinu sistem, 65 tanesi ise klasik sistemle çalışmaktadır. Bu yağhanelerin hepsi ham zeytin yağı üretmektedir ve küçük ölçekli işletmelerdir. İlimizde 1 adet rafine zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır.

İlimizde Milas İlçesi, zeytinciliğin en yoğun yapıldığı ilçedir İlimizde Milas İlçesi, zeytinciliğin en yoğun yapıldığı ilçedir. Muğla ili içersinde Milas, zeytin ağacı varlığının % 69.3’nü ( 67.981 ha) içermektedir. İlçe Türkiye zeytin üretiminin % 5,77’nü gerçekleştirmekte olup, kayıtlı zeytin üreticisi 6544 adettir. Bunun 6154 kişisi yağlık zeytin üreticisidir. Zeytinliklerin %96.43 yağlık zeytin plantasyonudur. 2008 yılı rakamlarına göre 84.537 ton zeytin üretimi gerçekleşmiştir. Bu çalışma ile Milas ilçesi üreticilerinin sosyo-ekonomik yapısı, bahçelere ait özellikler yetiştiricilikte yapılan uygulamalar, zeytin yağı üretim ve kullanma alışkanlıklarına ait sorulara cevap alınarak Milas ilçesi zeytin yetiştiricilerinin profili ve Milas zeytinciliği anlatılmaya çalışılmıştır.

MİLAS İl yüzölçümüne oranı % 16.24 İl tarım alanlarına oranı % 43 Rakım 2 İlçede yağlık zeytin üretimi yaygındır. Toplam il üretiminin % 36’sı ilçeden sağlanmaktadır.

Materyal ve Yöntem Bu araştırma 2010 yılı Şubat- Mart aylarında Muğla Üniversitesi Ortaca Meslek Yüksekokulu Bahçe Tarımı Programı tarafından yürütülmüştür. Araştırmada Muğla ili Milas ilçesi merkezi ve köylerinde faaliyet gösteren zeytin üreticileri ile yapılan ankette yöneltilen sorulardan elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Hazırlanan anket formları doğrudan görüşme yoluyla üreticilere doldurtulmuş ve veriler toplanmıştır. Anket yapılacak üretici sayısı tesadüf örnekleme formülü ile belirlenmiştir. Üretici sayısının belirlenmesinde % 95 olasılık ile % 15 hata payı esas alınarak 68 üreticinin araştırma kapsamına alınması gerektiği saptanmıştır n= Örnekleme N= Toplam üretici sayısı d=hata değeri (%15) = Zeytin Alanlarının Standart Sapması z= Standart normal dağılım değeri (%95 olasılıkla)

Anket formu ile üreticilere 23 adet soru yöneltilerek sorularla işletme ve üreticiye ( eğitim durumu , yaş, meslek, arazi varlığı), bahçeye (yaş, verim, çeşit, dikim aralığı), yetiştiriciliğe ( gübreleme, sulama, budama,hasat şekli) ve zeytin yağı muhafaza ve tüketim alışkanlıklarına ilişkin bilgilerin sağlanması amaçlanmıştır. Üreticilerden elde edilen veriler üreticilerin yüzde oranları üzerinden hesaplanarak araştırma sonuçlarında verilen başlıklar altında analiz edilmiş ve değerlendirilmesi yapılmıştır.

Araştırma Bulguları İşletme ve Üreticilerle İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında ankete katılan üreticilerin cinsiyet, yaş, eğitim durumu, sahip oldukları arazi büyüklüğüne ilişkin bilgiler ve değerler belirlenmiştir.

Çizelge 1. Üreticiye ve işletmeye ait bilgilerin dağılımı (%)

Bahçe ile İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında . Bahçe ile İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında Ağaçların yaşı, çeşit ve ağaç başına verime ait ilişkin bilgiler ve değerler belirlenmiştir.

Çizelge 2. Bahçeye ait bilgilerin dağılımı (%)

.

. Yetiştiricilikle İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında Sulama, budama, hasat şekli, kullanılan gübre çeşidine ilişkin bilgiler ve değerler belirlenmiştir

Çizelge 3. Yetiştiricilikle ilgili bilgilerin dağılımı ( % )

Yetiştiricilikle İlgili Araştırma Sonuçları:

. Zeytin Yağı Muhafaza ve Tüketim Alışkanlıkları ile İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında Yağ depolama kapları,yan ürün olarak zeytin yağından ne şekilde yararlandıkları, ve kişi başı yıllık yağ tüketimine ilişkin bilgiler ve değerler belirlenmiştir.

Çizelge 4. Zeytinyağı muhafaza ve tüketimi bilgileri dağılımı ( % ) Yağ depolama kapları Krom Kap 5 % 7.35 Cam 2 % 2.94 Plastik şişe, varil 54 % 79.41 Toprak küp Teneke 3 % 4.41 Sabun yapımında Kullanıyor 38 %55.88 Kullanmıyor 30 % 44.12 Kişi başı zeytinyağı tüketim alışkanlığı ≤ 20 4 % 5.88 21-40 29 %42.65 41-60 11 % 16.18 61-100 24 % 32.35

. …

. …

Sonuç Milas ilçesi , ülkemiz zeytin yetiştiriciliğinde sahip olduğu ağaç sayısı, yetiştiriciliği yapılan çeşitleri ve yıllık üretim miktarı ile yadsınamaz bir öneme sahiptir. Milas zeytinciliğinin hak ettiği yerlere gelebilmesi için ilçede zeytinyağı elde etme esnasında ortaya çıkan karasunun akarsuları kirletmesi ve zeytin alanlarının korunmasına dair “ 4086 sayılı yasa “ya rağmen önceden imar izni alınan arazilerin konut yapımına kayması gibi problemlerin aşılması gerekmektedir.

Milas ilçesi ağaç başına verim miktarı Türkiye ortalamasının biraz üstündedir. Ancak Türkiye ortalamasının zeytin üretiminde öne çıkmış ülkelerin gerisinde olduğu bilinen bir gerçektir. Ağaç başına verimi arttırmada katkı sağlayacak zeytin alanlarının kültürel önlemlerle ıslah edilmesi gibi uygulamalar Milas ilçesinde de önemle üzerinde durulması gereken konulardır. Milas’ ta yaygın olarak yetiştirilen çeşit Memecik zeytin çeşidi olup, yağ oranının yüksek olması ve orijininin Muğla ili olması önemli özellikleridir. Yörede mevcut çeşitlerle ve özellikle Memecik çeşidinden elde edilen yağlar ile önemli uluslararası başarılara yöre üreticileri ve ihracatçıları tarafından imza atılmıştır. Buradan alınan güç ile diğer üreticilerin yetiştiricilik bilgilerinin arttırılması ve daha iyi bir pazarlama yönetimi ile gelirinin arttırılarak ümit vadeden bu bilincin yöre üreticisine yaygınlaştırılması temel hedeftir.

. …

. …

. …

. …

. …

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ… .