TEFTİŞ TÜRLERİ, İLKELERİ VE MÜFETTİŞ ÖZELLİKLER TEFTİŞ NEDİR TEFTİŞ TÜRLERİ, İLKELERİ VE MÜFETTİŞ ÖZELLİKLER TEFTİŞ NEDİR? Teftiş kavramı çoğunlukla yoklama,izleme,gözetleme,inceleme, araştırma,kontrol,denetleme ve rehberlik sözcüklerinin anlamlarını bir arada içermekte ve bu alanların her birini ayrı ayrı ya da birlikte karşılanmak üzere kullanıla gelmektedir.Bu nedenle de teftişle görevlendirilmiş kişilere bu kavramların içerdiği tüm görevler verilebilmektedir. Yine çeşitli kurum ve kuruluşlarda teftiş kavramının içerdiği konularla görevli kişilere müfettiş,denetçi,kontrolör ve murakıp gibi sanlar verilmektedir.

Eğitimde teftiş ise; *Eğitim ve öğretimi daha iyi hale getirecek olan planlı bir öğretimdir *Öğretimin geliştirilmesidir. *Bir okulun ,iyi bir şekilde işlemesi için gerekli temel fonksiyonlardan biridir. Türk Eğitim sisteminde teftişe büyük önem verilmiştir.Kanunlarımızda, tüzük ve yönetmeliklerde bu alana geniş yer ayrılmıştır.Teftiş, Milli Eğitim Bakanlığının işleyişindeki üç temel unsurdan birisi olarak kabul edilmiştir. Bilindiği gibi Milli Eğitim Bakanlığı, mevzuat ve danışma görevini yapan Talim ve Terbiye Kurulu, icra görevini yapmakta olan Müsteşarlık ve Genel Müdürlükler ile kontrol görevini yapan ,Teftiş Kurulu Başkanlıklarından oluşmaktadır.Bu üç temel birimden, her biri kendi içerisinde iyi çalıştığı ve diğer birimlerle de iyi ilişki kurabildiği ölçüde milli eğitim çarkı verimli işleyebilir.

TEFTİŞ TÜRLERİ Değerlendirme Alanına Göre; Kurum Teftişi: Eğitim kurumlarında insan ve madde kaynaklarının değerlendirilmesidir. Ders Teftişi: Öğretmenlerin çalışmalarının gözlenmesi, incelenmesi ve değerlendirilmesidir. Görevlendirilme Şekline Göre; Genel Teftiş: Kurumların her türlü etkinliklerinin müfettişler tarafından denetlenmesidir. b) Özel Teftiş: Durumu özellik gösteren kurum veya personelin denetlenmesidir.

Görev Alan Müfettiş Hizmetin Devamlılığı Sayısına Göre na Göre Bireysel Teftiş: Bir Müfettiş tarafından yapılan teftiştir. Grupla Teftiş: İki veya daha fazla müfettiş tarafından yapılır. Mesafeye Göre: Yakından Teftiş: Müfettişlerin kurum içindeki teftiştir. Uzaktan Teftiş: Teftiş eden ile edilenin ayrı yerlerde bulunmaları halinde yapılan teftiştir. Sürekli Teftiş: Müfettişin kurum veya kişileri devamlı olarak denetlemesidir. Aralıklı Teftiş: Kurum veya kişilerin belirsiz zamanlarda teftişidir. Verilen Görevlere Göre: a) İç Teftiş: Kurumun Kendi Müfettişleri tarafından yapılır. b) Dış Teftiş: Başka Kurumların Müfettişleri tarafından yapılır.

İşlemlerin Niteliklerine Göre: Teknik Teftiş: Alandan gelen müfettişler tarafından yapılır. Yönetsel Teftiş: Yönetime ve yöneticilere yapılan denetimdir. Konuya Göre: Faaliyet Teftişi: Kuruluşun tüm etkinliklerinin denetimidir. İşlemler ve Hesaplar Teftişi: Hesapların uygunluğunun teftişidir. Fonksiyona Göre: Tam Teftiş: Tüm işlerin teknik düzenlemelere göre denetimidir. Sondajla Teftiş: Bazı ölçütlerin veya özel işlemlerin incelenmesidir. Biçime Göre: Normal Teftiş: Planlamaya göre yapılan teftiştir. Seri Teftiş: Belirli birimlerin veya bazı işlerin teftişidir.

EĞİTİM KURUMLARINDA TEFTİŞ TÜRLERİ Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Rehberlik Ve Teftiş Yönergesi’ne göre teftiş türleri kurumlarda; 1) Kurum teftişi A) Yönetici teftişi B) Öğretmen teftişi C) Diğer personel teftişi 2) Seminer ve kurs teftişi KURUM TEFTİŞİ Kurum teftişi , kurumların sistemindeki yeniliklerin ilgili kurumlara iletilmesi, kurumun çalışmalarını güçleştiren veya zayıflatan nedenlerin belirlenmesi, gerekli önlemlerin yerinde ve zamanında alınması, kurumun amaçlarını gerçekleştirmede insan ve madde kaynakları ile bunlardan yararlanılma durumunun gözlenerek yerinde ve etkili bir biçimde

kullanılmasının sağlanması,eğitim –öğretim ve yönetim ve yönetim etkinliklerinin geliştirilmesi,öğretme –öğrenme ve yönetim sürecinin etkili duruma getirilmesi için objektif verilere, yasa,tüzük, yönetmelik, genelge emir ve kararlara dayalı olarak gözlenmesi, kontrol edilmesi ve ölçütlere göre değerlendirilerek geliştirilmesidir.Başka bir deyişle;okulun eğitim ve yönetim süreçleri ile bunlarla ilgili kayıt ve işlemlerin incelenerek kurumun işleyişi hakkında bir hükme varmak üzere yapılan teftiştir. Kurum teftişi en etkili ve en kapsamlı teftiş türüdür. Kurum Teftişinde İncelenecek Durumlar 1.Fiziki Durum (Okulun tüm bölümleri,yangından korunma önlemleri,genel temizlik ve araç gereç bakımı,levhaların düzeni,okul bahçesi,Atatürk ve şeref köşelerinin durumu,Türk Bayrağı ile ilgili yasal uygulama,varsa motorlu taşıtların durumu,fiziki yapısında değişiklik yapıldıysa gerekli izinlerin alınıp alınmadığı)

2.Eğitim ve Öğretim Durumu (Sosyal,kültürel ve sportif etkinlikler,törenler,anma , kutlama etkinlikleri,rehberlik ve eğitici kol çalışmaları,yıllık,ünite ve günlük planların hazırlanması ve uygulanması,okul ve sınıf kitaplıkları,özel eğitim uygulamaları,zümre ve kurul toplantıları) 3.Büro İşleri (tutulması gerekli defter,dosya ve kayıtlar,duyuru dosyaları,resmi yazışma kurallarının uygulanması) 4.Öğrenci işleri (öğrenci kayıtları,künye defterleri, öğrenci devamsızlıkları,gelişim dosyaları,diploma,karne,takdir, teşekkür belgeleri,sicil,öğrenci istatistikleri) 5.Personel İşleri 6.Hesap,ayniyat ve döner sermaye işleri 7.Demirbaş YÖNETİCİ TEFTİŞİ Kurumlarda görevli yöneticilerinin gözlenen çalışmalarının değerlendirilmesidir. ÖĞRETMEN TEFTİŞİ Kurumlarda görevli öğretmenlerin başarı durumları,teftiş

yapılarak belirlenir. DİĞER PERSONELİN TEFTİŞİ Kurumda çalışan yönetici ve öğretmenlerin dışında kalan diğer personelin çalışmaları,kurum teftişi ile yapılarak olumlu veya olumsuz ifadelerle değerlendirilir. SEMİNER VE KURS TEFTİŞİ Öğretmenlerin öğretim yılı başı ve sonunda belli bir plan ve programa bağlı olarak yaptıkları çalışmalar ile,öğrenci başarısını artırmak amacıyla yapılan ders dışı kurslar teftiş edilir. Kurum teftişi yapılırken,kurumun tüm etkinlikler incelenir karşılaşılan sorunlar ve bunların çözüm yolları birlikte saptanır,alınabilecek önlem hakkında ilgililere gerekli rehberlik yapılır.Böylece kurumun amaçlarına ulaşmasına sağlayacak şekilde çalışması,sürekli olarak yenilenmesi ve gelişmesine yardımcı olunur.

TEFTİŞ İLKELERİ Eğitimde teftişin ilkeleri, her alanda değişmekte ve gelişmekte ise de Milli Eğitim Bakanlığı'nca kurulan Teftiş Sistemi Çalışma Grubu'nca ortaya konulan raporda teftişin ilkeleri;amaçlılık,planlılık,süreklilik, demokratiklik,bilimsellik-objektiflik, esneklik, çözümleyicilik , birleştiricilik, tutarlılık ve geçerlilik, özendiricilik ve açıklık olarak tanımlanmıştır.Buna göre teftişin ilkeleri; 1- Teftiş öğretmenin geliştirilmesi için uğraşır. 2- Yönetim ve teftiş birbirinden görevsel yönden ayrılamazlar.İkisi de birbirine bağlı, tamamlayıcı, görevleri paylaşmış ve işbirliği içinde bulunurlar. 3- İyi bir teftiş felsefeye ve bilime dayanır. 4- İyi teftiş demokratiktir. a) Kişiliğe ve bireysel ayrılığa değer verir ve geliştirmek için fırsatlar sağlar.

b) Teftiş eğitimcilerin yetişebileceğine inanır b) Teftiş eğitimcilerin yetişebileceğine inanır. İnsanların sağduyulu olduğuna ve,işbirliği yapacağına inanıldığı kadar, onların saplantıları olacağını ve işbirliği yapmaya karşı koyacaklarını da kabul eder. c)Teftiş herkesin serbestçe katılacağı ve düşüncelerini söyleyeceği bir hava içinde amaçların saptanmasında ve plan-program yapılmasında işbirliğine dayanan bir grup çalışması sağlar. d) Teftiş insanların kendine güvenlerini arttırır, onları teşvik eder ve sorumluluklar almaya yöneltir e)Teftiş otorite gösterisi yerine liderlik yapar 5- İyi teftiş bilimsel metotları kullanır. a) Eğitimin dinamik sosyal sürecini araştırmada, b) Öğrencinin durumunu tanımada. c) Öğrenmenin niteliğini ve unsurlarını incelemede, d) Kişiliğin gelişmesini denemede bilimsel metotlar kullanır 6- İyi teftiş araştırmalara ve bilimsel bulgulara dayanır

7- İyi teftiş yaratıcıdır, formülcü değildir. 8- Teftiş planlanmış ve programlaştırılmış bir bilimsel etkinliktir. _ ~ ı 9- İyi teftişin değeri ulaştığı amaçlarla ölçülür. 10- Teftiş uzmanlık isteyen bir meslektir. MÜFETTİŞ ÖZELLİKLERİ MÜFETTİŞ KİMDİR:Bağlı olduğu kurumun yürütmekte olduğu hizmetlere ilişkin iş ve hizmetleri inceleyen ve denetleyen, gerektiğinde ilgililer hakkında soruşturma yapan,ulaştığı sonuçları rapora dönüştürerek kurumun en üst amirine ileten kişidir.

MÜFETTİŞİN KİŞİSEL NİTELİKLERİ Kendine güvenen, ehliyetli ve liyakatlı, İnsan haklarına ve inançlara saygılı, iyi niyetli, Rehberlik yapan, yardım eden ve sorumluluk alan, Kurumda, işinde ve çevresinde kaynak şahıs, Kendini değerlendiren ve sürekli geliştiren.

Müfettişin tutum ve davranışı da önemlidir Müfettişin tutum ve davranışı da önemlidir. Müfettişin kendisinden beklenen, ortaya koyacak tutum ve davranış içerisinde olması gerekmektedir. Müfettiş mesleğinin kutsiyetine ve teftişin önemine inanmalı mesleğini sevmeli, yaptığı işten heyecan duymalıdır. Çok çalışmak, dürüst olmak, adil davranmak ve benzeri nitelikler birer fazilettir. Ancak bunlar iyi ilişkilerle zenginleştirildiğinde gerçek değerini ortaya koyarlar. Yönetimde, planlama-uygulama ve denetim temel unsurlardır. Denetleyecek kişinin, planlamaları, uygulamaları ve denetleme tekniklerini iyi bilmesi şarttır. Bunun içinde müfettişin güçlü olması, güçlü olmak için gerekli fedakarlığı yaparak, kendisini yetiştirmesi ve bunu da denetlemeler sırasında göstermesi gerekmektedir. İnsanlar, kıyafetleri ile kabul, fikirleri ile rağbet görürler. Bu bakımdan müfettişin kılık kıyafetine ve konuşmalarına da ayrı bir özen göstermesi kaçınılmazdır .

UZMANLIK NİTELİKLERİ Kapsamlı bir genel eğitim ve kültüre sahip, Teftişin amaç ve politikasını anlamış, Müfettişliğin gerektirdiği uzmanlık eğitimini görmüş, Kendi çalışmalarını ve davranışlarını değerlendiren, Teftiş ile sistemin gelişmesine katkıda bulunan.

LİDERLİK NİTELİKLERİ Yapacağı işin gerektirdiği teknik yeterlik, teknik bilgi, beceri ve tutum sahibi, Başkaları iler birlikte çalışacağına göre sosyal yeterlik, sosyal konularda bilgi ve alışkanlıklar kazanmış, Personele karşı yardımcı, çalışmaya istekli, güdüleyici, Liderlik dinamizmine ilişkin yeterli bilgi ve uygulama becerisi kazanmış, Verilen kararlara koşulları göz önünde bulundurarak uygulama becerisi kazanmış.

DENETLEME SIRASINDA Müfettiş denetlemelerinde kişisel görüş ve düşüncesinin değil, Bakanlığın, olduğu kadar da Bakanın temsilcisi olduğunu unutmamalıdır. Müfettiş görevli bulunduğu yerlerde, gerek kişisel ve gerekse taşıdığı evrak bakımından emniyet tedbirlerini göz ardı etmemelidir. Müfettişin başarısını, yazdığı yazı ve raporlar ortaya koyar. Bu bakımdan müfettiş, raporlarında düzgün bir ifade kullanmalı, çalışmalarında sözlük ve imlâ kılavuzu kullanmayı alışkanlık haline getirmelidir. Müfettiş, eğitimin bir ekonomik faaliyet olduğunu bilmeli ve değerlendirmelerini ona göre yapmalıdır.

SONUÇTA; İyi bir teftiş,öğretmenlerin önemli bulduğu,çözümlenmesini gerekli buldukları ve yardıma ihtiyaç duydukları sorunlarının çözümlerine anlamlı bir şekilde çare bulma ,danışmanlık ve önderlik hizmetidir.Sorunların çözümlenmesinde öğretmen-müfettiş işbirliğinin sağlandığı,bilimsel yollarla sorunlara çözüm arandığı ve öğretmenlerin iyi bir kabul ve destek anlayışı gördüğü teftiş iyi bir teftiştir.Bunun içindir ki müfettişten orijinal karar önderliği,geliştirici karar danışmanlığı ve rehberliği beklenmektedir.Amirlik yapması beklenmez.Eğitim ve öğretimi geliştirmede ve iyileştirmede teftiş kadar etkili başka bir etmen yoktur.Yeter ki sadece gördüklerini değil de kendisinin de neler yapabildiğini rapor edebilen müfettişler olsun.