Emeklilik Politikası Reformu – Finlandiya’da Politika Oluşturma Örneği AB Eşleştirme Projesi, Ankara 6. Ders Haftası Carin Lindqvist-Virtanen Genel Müdür Yardımcısı Sigorta Bölümü

Hedefler Sürdürülebilirliği sağlamak Nüfus yaş gruplarındaki dengesizlik nedeniyle harcamada tasarlanmış eğrinin artışı (prim artışı) Şemayı iş piyasasındaki değişikliklere adapte etmek Kısa süreli istihdamı artırmak İş ve aile yaşamı arasında daha iyi bir dengenin kurulması ihtiyacı Kuşaklar arasında adaletin artırılması Hem emeklilik miktarlarında hem de şimdiki ve gelecekteki faydalanıcılar için emeklilik miktarlarında kesinti ihtiyacı Beklenen yaşam süresini artırmak üzere şemanın adaptasyonu

İhtiyaç duyulan değişiklikler Sürdürülebilirlik (Mevcut) emeklilik yaşını yükseltmek Daha fazla prim Daha az masraf => erken emeklilik opsiyonlarını iptal etmek => erken emeklilik maaşlarında daha düşük emeklilik miktarları ve uygunluk kriterlerini sıkılaştırmak => daha uzun iş kariyer süreleri için “ödül ve ceza” sistemini devreye sokmak

İş piyasası değişikliklerine adaptasyon Sigorta teminatı için kısaltılmış süre => bütün maaş geliri teminatı için bir aylık istihdam (Kazanılan 1. eurodan itibaren emeklilik) Nihai maaştan ömür boyu kazanıma emeklilik maaşı Eğitim, çocuk bakımı için ek emeklilik

Kuşaklar arasında adaleti artırmak Endeks kurallarında değişiklikler: - hayat boyu kazanıma dayalı -> maaş endeksi ile artırılmıştır (80/20 maaş / enflasyon) Ödemelerde emeklilik 50/50 maaş / enflasyon endeksinden 20/80’e Beklenen yaşam süresi katsayısının dahil edilmesi

Reforme edilmiş nihai şema Bütün gelirler emekliliği artırır Hayat boyu kazanıma dayalı emeklilik 54’ten sonra % olarak artırılmış tahakkuk 54-62 % 1.9; 63’ten itibaren % 4.5 63 – 68 yaşları arası esnek emeklilik 60 yaşından itibaren erken emeklilik opsiyonları yarı zamanlı emekliliğe indirgenmiştir ve önceki işe bağlı olarak işgörmezliğe dayalı engellilik emekliliğine hak kazanma 60 yaşından itibarendir

devam Beklenen yaşam süresi katsayısının dahil edilmesi (2010 yılı itibariyle) Yeni endeksleme kuralları (50/50’den 80/20’ye ve 20/80) Eğitim ve çocuk bakımı için emeklilik yardımı artışının dahil edilmesi

YENİ yaş sınırları ve artan oranlar Yaş 18 Kazanca bağlı emeklilik hükmü tarafından karşılanır. Emeklilik tahakkuku başlar. Yaş 58 Yarı zamanlı emeklilik mümkündür. Yaş 60 Mesleki faktörleri hesaba katan engellilik emekliliği daha hoşgörülü koşullarda mümkündür. Yaş 62 Erken ileri yaş emekliliği mümkündür. Tahakkuk emekliliği aylık % 0.6’ya, yıllık % 7.2’ye kadar düşürülmüştür, 1950 ya da daha sonra doğmuş ve sürekli işsizlik teminatı hakkına sahip olanlar herhangi bir eksiltme olmadan emekliliğe hak kazanmışlardır. Yaş 63-68 Herkesin kendi inisiyatifinde olmak üzere tahakkuk miktarına ileri yaş emekliliği. Yaş 68 Ertelenmiş emeklilik için aylık % 0.4, yıllık % 4.8 artış. YENİ yaş sınırları ve artan oranlar 58 60 62 63 65 68 18 63 yaşına varmış ve hala çalışan kişiler yıllık % 4,5’luk tahakkuk oranına sahiptir. 53 53 – 62 yaş arası kişiler her yıl % 1.9 gibi çok az artan tahakkuk oranına sahiptir

Yaşam beklentisi katsayısının tahmini etkisi ve 2009 – 2050 yılları arasındaki etkisini tamamen telafi etmek üzere ihtiyaç duyulan kariyer uzunluğu 100 95.3 91.4 88.1 85.5 0 0 7 m 6 m 1 y 1 m 11 m 1 y 1 y 7 m 4 m 2 y 1 y 0 m 8 m 20 40 60 80 120 2010/1947 2020/1957 2030/1967 2040/1977 2050/1987 Yaş yılı 63/doğum yılı Yaşam Beklentisi Katsayısı Maaşın % 60’ı tahakkuk emekliliği Maaşın % 50’si tahakkuk emekliliği Kaynaklar: Finlandiye İstatistikleri Eylül 2004, FCP

Ücretin yüzdesine göre, mevcuttaki ve gelecekteki şemalarda yaşa göre kazanca bağlı emeklilik tahakkuk oranı, % Mevcut

İstihdam ve 2005 – 2075 yılları arasında etkili emeklilik yaşı 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 05 10 15 2025 2050 2075 Yıllar 65 66 67 68 69 70 71 72 73 Yüzde Sol tarafta etkili emeklilik yaşı değişimi Sağ tarafta istihdam oranı Kaynak: Finlandiya Emeklilik Merkezi

2005 – 2075 yılları arasında özel sektör işçileri şemasında tasarlanmış ortalama katkı oranları Toplam İşçi, 53 yaş ve üstü İşveren İşveren, 53 yaş altı Kaynak: Finlandiya Emeklilik Merkezi

Mevcut ve üzerinde mutabık kalınmış gelecekteki kurallara göre emeklilik yardımları seviyesi örnekleri (4 x 5 yıl artı en son istihdam) euro / ay 1360 1678 1203 1515 1482 1744 1341 1447 1182 1330 1432 1476 1104 1210 942 1095 1156 1239 Kariyerde ara vermelerle birlikte C 21 - 63 yaşları arasında 35 yıl çalışma A 21– 65 yaşları arasında çalışma B 21– 65 yaşları arasında çalışma C 21– 65 yaşları arasında çalışma A 21– 63 yaşları arasında çalışma B 21– 63 yaşları arasında çalışma C 21– 63 yaşları arasında çalışma A 21 - 63 yaşları arasında 35 yıl çalışma B 21 - 63 yaşları arasında 35 yıl çalışma mevcut Ek tahakkuk olmadan mutabık kalınmış kurallar Ek tahakkukun etkisi

Yenilenmiş fonlama prensipleri Hisselerde daha fazla yatırıma olanak tanıyon yeni kurallar Yatırım risklerini tamponlamak üzere tampon fonlar Asgari geri dönüş yükümlülükleri

Yatırım portfolyosu 2004 – 2010 Özel Sektör Milyon EURO Source: TELA Para piyasası yatırımları Yatırım kredisi TYEL - KREDİLER Tahviller ve konvertibl tahviller Gayri menkul ve hisseler Hedge fund / koruma fonu Özel sermaye ve diğer Borsaya kayıtlı hisse senedi ve öz sermaye fonları Toplam Source: TELA

2010 yılı için yatırımlarda nominal getiri oranı ve 1998 – 2010 yılları ile 2006 – 2010 yılları için ortalamada nominal getiri oranı Emeklilik Sigorta Şirketleri, Şirket fonları ve toplu iş fonları, Denizciler Emeklilik Fonu (MEK), Çiftçi Sosyal Sigorta Kurumu (MELA), Sosyal Sigorta Kurumu Personel Emeklilik Şeması (KELA), Kilise Merkezi Emeklilik Fonu (KKR), Yerel Yönetim Emeklilik Kurumu (KEVA), Devlet Emeklilik Fonu (VER), Finlandiya Bankası Emeklilik Fonu (SPERA) Sabit getiri yatırımı hisse senetleri (hisse ve gayrimenkul toplam yatırım hisse senedi ile değiştirilebilir yatırımı tahvil Ortalama yıllık yatırım geliri, 1998 – 2010 yatırım yıllarının yüzdesi olarak Ortalama yıllık yatırım geliri, 2006 – 2010 yatırım yıllarının yüzdesi olarak Ortalama yıllık gelir 2010 Kaynak: TELA 19.4.2011

Emeklilik sigortası şirketleri Ödeyebilirlilik Emeklilik sigortası şirketleri Milyon Euro Ödeyebilirlilik limiti 2008 yılında borçların denkleştirilmesi düşürüldü, ve PAYG (elde bulunan kaynaklarla finansman sistemi)’nin bir bölümü fonlanmış ödeme gücü kapitaline dönüştürüldü. Uluslar arası mali piyasada düzensizliğin etkilerini azaltmak üzere düzeltmeler geçici bir yasaya dayandırıldı. Geçici yasa 2012’ye dek yürürlüktedir. In 2008 the adjustment of liabilities was reduced, and part of the PAYG buffer was shifted to the solvency capital of the funded part. The amendments were based on a temporary law passed in order to reduce the effects of the disorder in the international financial market. The temporary law is valid until the end of 2012. Kaynak: TELA 19.4.2011

Paydaşlar Parlamento Siyasi partiler Sosyal ortaklar STK’lar (emekli dernekleri) Özel lobi grupları (hasta dernekleri, mesleki dernekler…)

Paydaş rolü Hazırlık çalışmalarında düzenli paydaşlar Sosyal ortaklar  üç görüşmeler, sosyal güvenlikte “ortak” kural (özellikle emeklilik politikalarında ve işsizlik / iş piyasası politikalarında)

Reform süreci (mevcut) emeklilik yaşını yükseltme ihtiyacının anlatılabilmesi için Hükümet Komitesi ve ulusal program (IKOMI) Sosyal paydaşlar arasında görüşmeler Üç taraflı görüşmeler ve yasal hazırlıklar 2000 – 2005 yılları arasında aşamalı olarak reformun devreye girmesi 55 yaş üzeri kişiler için koruma maddeleri