AİLE HEKİMLİĞİNDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI Aile Hekimi Dr.Tıfliye BAŞAR Aile Hekimi Dr.H.Alper ASLAN a

AİLE HEKİMİ Yaş, cins, hastalık ayırt etmeksizin, Bireysel, Kapsamlı, Sürekli, Bütüncül sağlık hizmeti veren, birinci basamak hekimidir. AH temel 4 ilkesi t

AİLE HEKİMİ…. “Aile Hekimi, disiplininin prensipleri doğrultusunda eğitim almış uzman doktordur. Tıbbi bakım isteyen kişiye, yaş, cinsiyet ve hastalıktan bağımsız, kapsamlı ve sürekli sağlık bakımı sunmakla sorumludur. Bu bakımı, hastalarının kararlarına da saygı göstererek kendi aile, toplum ve kültürleri bağlamında verir. Yetenek ve değerlerini etkin ve güvenli bir sağlık bakımı vermek üzere geliştirmekle yükümlüdür.” European definition of GP/FM, WONCA 2002 Dünya Aile Hekimleri Örgütü World Organization of National Colleges, Academies and Academic Associations of General Practitioners/Family Physicians. a

AİLE HEKİMLİĞİ; Sağlık sistemiyle ilk tıbbi temas noktasıdır İlk danışacağı hekim olması SOY açısından önemlidir. -Biz buna “Gate keeper (Kapı Tutucu)” özelliği sağlık sistemine hoş geldin diyen, ileri basamaklara gidip gitmeyeceğine karar veren hekimdir. Hastaya sağlıkla ilgili ilk yaklaşımı AH verir, SOY açısından önemlidir. -Sevk zinciri -Verdiğimiz hizmet sınırsızdır t

AİLE HEKİMLİĞİ; Kolay ulaşılabilirdir. (Coğrafi,ekonomik,kültürel) AH nin diğer disiplinlere göre daha ulaşılabilir olması SOY için önemlidir. -AH dağ köyündeki evlere de gider hatta şehir merkezlerinde yatağa bağımlı hastalara , kendisine hiç başvurmayan kayıtlı nüfusuna,gebelerine ulaşır -BB hizmetleri ücretsizdir.O yüzden hastalar kolay ulaşır ve ulaşılabilirlik yine SOY için avantajdır. -Dil,din,ırk farkı gözetilmez.Hastanın sağlık alışkanlıkları engel olmamalıdır.O yüzden kişinin SOY geliştirmeliyiz. a

Hasta 1 F.Ö. 85 y Travmaya bağlı yürüme kusuru HT KKY Aritmi 3 kez ev ziyareti yapıldı. a

AİLE HEKİMLİĞİNDE; Entegre ve koordine hizmet sunulur. Koruyucu Tedavi edici Rehabilite edici Hizmet basamakları arasında koordinasyon Konsültasyon Sevk Takip Koordinasyonu sağlayan dolayısıyla kişinin sağlık sorumluluğunu alan hekimiz. Sürekli bakım verdiğimiz için hastalarımızın 2. ve 3. basamak sonrası gelişmeleri de kolaylıkla öğreniyoruz. Hastalarımızın tanı-tedavi sürecini takip ettiğimiz için,onlara bu süreçte gerekli danışmanlığı yaparak SOY geliştiriyoruz. t

AİLE HEKİMLİĞİ; Sürekli Hastalığın belirli bir evresi ile sınırlı değildir; doğumdan ölüme kadar kişinin AH vardır. Süreklilik SOY nı geliştirir. -Bir ortopedist kırığı redükte eder ve eve gönderir.Normali budur. Ancak AH hastalığının öncesi ve sonrası ile de ilgilenir.Hastamızın kolay ulaşabileceği,sürekli ulaşabileceği,danışabileceği hekim AH dir ve SOY a katkı sağlar. -Sürekli hizmet ayrıca kişinin her ihtiyacında AH e başvurmasını sağlar ve Aile Hekimliğinde kullanılan dijital BB programları sayesinde kişinin tüm geçmiş verilerine kolayca ulaşılır. SOY konusunda daha fazla fayda sağlanır. a

Hasta 2 O.K 14 yaş Tip 1 D.M. Öğrenci a

AİLE HEKİMLİĞİNDE; Bütüncül hizmet verilir. (Fiziksel,psikolojik,sosyal) AH hastalarının tam iyilik halini sağlayabilmek için hastalarında SOY geliştirmelidir. Who sağlıklılık tanımı bizim bütüncül yaklaşımımızla %100 örtüşen bir tanım “fiziksel sosyal psikolojik tam iyilik hali” Acildeki MI 612deki açık kırık deği MI geçirmiş Ahmet Bey, Ahmet Amca… Biyopsikososyal tüm özellikleri ile ilgileniriz. t

Hasta 3 Z.A. 83 y Tip 2 DM Tedaviye yanıtsız baş dönmesi Yalnız yaşıyor İntihar düşüncesi Sosyal destek verildi. a

AİLE HEKİMLİĞİNDE; Kişisel yaklaşım Hastalık yoktur hasta vardır. Bu yaklaşımın sağlanması için hastamızın SOY nı geliştirmeliyiz. Aynı işyerinde çalışan,aynı yaş ve cinsiyette,aynı tanıyı almış iki bireye verilecek hizmet farklıdır.Çünkü sosyokültürel farklılıkları vardır. Birey merkezli yaklaşmak zorundayız. Bu yaklaşım için bireylerin SOY nı geliştirmeliyiz. Aile Hekimliğinde 125 nolu odadaki AMI yoktur; AMI geçirmiş Ahmet bey vardır. a

AİLE HEKİMLİĞİNDE; Kapsamlı yaklaşım Bireye yönelik danışmanlık, sağlık eğitimi, tanı, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerle sağlığın korunması ve geliştirilmesine yönelik kapsamlı hizmet SOY geliştirerek sağlanabilir. Terminal dönem CA hastasının sağlığının korunup geliştirilmesinden bahsedilebilir mi? Yaşam kalitesi! Birçok aile çaresiz kalır ancak 1 ay da yaşayacak olsa mevcut sağlık durumunu korumalı,ihtiyaçlarını gidermeli,mesela ağrıları giderilmeli vs. Ailenin ve hastanın SOY geliştirerek,tedavi yanında onlara danışmanlık vererek bunu sağlarız. Kapsamlı yaklaşım içinde;danışmanlık,sağlık eğitimi,tanı-tedavi ayrıca sağlığın korunması geliştirilmesi var. t

“Ali bey kilo vermelisin,2 aya kadar 10 kilo ver , gel !” “Ahmet amca bir sonraki kontrolüne gelmeden sigarayı bırak da gel” Yapabilirler mi? a

AİLE HEKİMLİĞİ; Aile ve toplum yönelimli Sorunların aile ve toplumsal örüntüleri Toplumun sağlık sorunları Diğer sektörler, meslek grup ve kuruluşları ile gönüllü kuruluşlarla birlikte entegre çalışma aaaaaHastalarımız dağda tek başına yaşayan birer çiçek midir? HAYIR Bir toplumda yaşıyorlar ve toplumsal sorunlar sağlıklarını etkiler. SOY 1 –Ailesi fastfood ile beslenen kilolu diyet verdiğimiz adölesan için ailesi ile görüşmeliyiz. 2 –Kayalık dağlar ateşli humması yerine KKKA,İnfluenza,Tbc vs hastalarımıza anlatmalıyız. Korunma yöntemleri vs: SOY 3- İshal yönetimi; diğer sektör ve kuruluşlarla iletişim ve onların da SOY artırmak (sosyolojik olarak aynı davranışta bulunan insanların sürekli yinelemeler yoluyla biçimlendikleri, düşünceler ve hareketlerdeki bu yinelenişlerini kültürel örüntü olarak tanımlayabiliriz. )

AİLE HEKİMLİĞİNDE; Gizlilik ve yakınlık ilkesi Yaşama yayılan, sürekli ve yakın bir ilişki AH ve hasta arasındaki gelişen güven ortamı SOY için temeldir. Süreklilik ilişkisi ile zamanla AH leri sanki aileden biriymiş gibi algılanıyor. Bu tavır bireylerin özel sorunlarını AH lerine zamanla daha rahat ifade etmelerini sağlıyor. Bu durum hastalara sağlıkları konusunda yardımcı olabilmek ve SOY için fırsattır. t

AİLE HEKİMLİĞİ; Savunucu Tüm sağlık konularında ve sağlık hizmeti veren diğer kişilerle ilişkilerinde hastasının yanındadır. Hastasının SOY geliştirerek sağlığını korur ve savunur.( Yetkisiz yönlendirmeler konusunda hastasının sağlığını savunur vs.) Bireyler genelde sağlıkla ilgili konularda yakınlarına,komşularına danışarak karar verirler. Bizde bireyler ameliyat kararını nasıl verirler Bir bireyin sağlık özgeçmişini, risk faktörlerini bile en yetkin en donanımlı hekim olarak onun savunucusudur; ama, yine kararı hastasına bırakır (hasta otonomisine saygı!) a

AİLE HEKİMİ; Hastalarında SOY nı geliştirerek sağlık kaynaklarının etkili kullanımı sağlar. Reçete yazımı, Uzmana sevk, Konsültasyon, Laboratuvar tetkikleri, Yatarak tedavi. Zaten kısıtlı olan sağlık kaynaklarının etkili kullanımı 10 yıldır takip ettiğimiz Ahmet Amca DM hastası, diyabetik ayak konusunda eğitim verir ve engelleyebilirsek,SOY artırırsak. Şu anki uygulamada post nazali olan hastaya antb. Veriyoruz takip etsek 1 hafta sonra kendi kendine geçtiğini görücez Bekle gör, post nazal akıntı!!! Sürekli bakım ve akılcı ilaç kullanımıyla,sağlık eğitimiyle ve özellikle SOY geliştirerek. t

AİLE HEKİMLİĞİNDE; Özgün görüşme ve klinik karar verme süreci Sağlık personeli ve hastaların SOY seviyesi ile ilgilidir. Sağlık Personelinin SOY demek öncelikle iletişimdir.AH 1.Aşama eğitimlerinde temel eğitimlerin hepsi verildi.Farkındalık oluşturuldu. BB da etkili bir iletişim,etkili hasta hekim görüşmesi ,biyopsikososyal yaklaşımla ve yeterli FM ile % 90 a yakın ön tanı-tanı konabiliyor. Bireylerin ve sağlık personelinin SOY geliştirerek ancak bunu sağlayabiliriz. a

AİLE HEKİMLİĞİNDE; Ekip hizmeti Diğer disiplinlerle,sağlık personeli ile işbirliği yapar; Gerektiğinde, Sosyal hizmet, Eğitim hizmeti, İş hizmeti verenlerle de işbirliği yapabilir. İyi hekim olmak yetmez. Ekip hizmeti iyi olmazsa hizmet kalitesi yetersiz kalır. Sağlık Personelinin iletişim becerilerini,SOY geliştirmeliyiz. Sağlık sektörü dışındaki sektör çalışanlarının da SOY geliştirmek ekip hizmetine katkı sağlayacak ve daha etkin sağlık hizmeti verir hale geliriz. a

İLETİŞİM AH de iletişim SOY için önemli Öncelikle DİNLE !!! Görüşmelerin çoğunda hastanın sözü ilk 18 saniyede kesiliyor. Ttttttt Etkin dinleyelim. Gerçekten de hasta ile görüşmede ilk kuralımız dinlemek olmalı. Peki arkadaşlar hastalarımızı ne kadar ve nasıl dinleyelim? Arkadaşlar burada dinlemekten kastettiğimiz 1-Etkin dinlemek 2-Problem odaklı ve tanımlayıcı dinlemektir. Etkin dinlemek :İçten ve samimi bir ilgiyle dinleme ve empati kurma 2. kural : problem odaklı yani hastanın başvuru sebebine yönelik değil gerçek problemini ortaya çıkarmaya odaklı dinleyelim. Arkadaşlar yapılan araştırmalar göstermiş ki görüşmelerin çoğunda hastanın sözü ilk 18 sn.de kesiliyor.Tabi ki bu 18sn. olur 1sn. olur yarım dk.olur, koşullara hastaya dışarıdaki polk. yoğunluğumuza göre değişebilir ama genellikle bizler hastalarımızı yeterince etkin ve de problem odaklı dinleyemeyebiliyoruz. Değerli arkadaşlar hastanın ilk belirttiği sorun asıl sorun olmayacağı için lütfen dinlerken bu bahsettiğimiz etkin dinlemeye ve problem odaklı dinlemeye büyük önem verelim eğer etkili bir görüşme yapmak istiyorsak.

Ayşe teyze al bu reçeteyi eczanede anlatırlar Mesaj iletildi mi?

Hasta 4 G.G 34 yaşında Ev hanımı Çocuğu (Ş.N.G 8 yaş) 1 yaşında iken balkondan düşmüş. a

AİLE HEKİMLİĞİNDE HASTA EĞİTİMİ NEDİR ? Bireyin sağlığını ve hastalığını en üst düzeyde yönetmesini sağlayan eğitimdir. Hasta eğitimi davranış değişikliği ile sonuçlanmasını amaçladığımız bir süreçtir. SOY nedir? Aaaaa  Davranış değişikliğini vurguluyoruz  #hastalarda genelde şöyle bir anlayış vardır benim tüm hastalık sorumluluğumu hekim alsın ama biz bb hekimiyiz biz hasta merkezli çalışıyoruz, dolayısıyla hastayı kendi hastalığından sağlığından sorumlu olmasını sağlamak bu bilinci kazandırmak sağlık hizmet kalitesini olumlu yönde etkileyecek Örn diyabetik ayağı olan hastaya ,dr her zaman yanında değil, bazı görevler düşecek hastalık ve sağlığını sahiplenmiş #Hastaya sigaranın zararlarını anlattık ama sigarayı bırakmadıysa süreç davranış değişikliğiyle sonuçlanmadığı için eğitim yok Ve ya Obez hastaya biz elimizden geleni yaptık ama hala yaşam biçimi değişikliği yoksa yani davranış değişikliği eğitim başarısız olmuştur Bizler görüşmeci modeli uygulayan hekimleriz. Aynı zamanda hasta otonomisine saygı gösteriyoruz. Birey merkezli yaklaşıyoruz.

AİLE HEKİMİNDEN BEKLENTİLER : “Ben hasta mıyım? Hastalığımın adı nedir? Neden bu hastalığa yakalandım? İyileşecek miyim? İlaç kullanacak mıyım? Hangi ilacı, ne zaman, ne kadar, nasıl? İlaç dışında nelere dikkat etmeliyim? Bir daha hastalanmamak için ne yapmalıyım? Kontrole gelecek miyim?” SOY nedir? T süreklilik ve gizlilik yakınlık ilkesini vurgula

SAĞLIK SİSTEMİMİZDE SORUNLAR Kronik hastalıkları anlama ve özbakım Akılcı ilaç kullanımı Hastanın tedaviye uyumu Yasal davranış alışkanlığı Bilgi edinme hataları Sigara,alkol,madde bağımlılığı Sağlık personeline şiddet Koruyucu sağlık hizmetleri vs AH sistemi ve SOY projesi ile çoğunluğunu çözebiliriz. Ülkemizin sağlık düzeyine ve ekonomisine ciddi katkı sağlarız. a

AH ile SOY geliştirilerek; Sağlıkları konusunda daha iyi bilgilenmiş Kendilerine daha iyi bakan Sağlıkları ile ilgili kararlara daha iyi uyan Tıbbi hizmetleri daha iyi kullanan BİREYLER .. t