18 ve 19 yy. da BİLİM

Carl von Linnaeus (1707-1778) İsveçli biyolog, hekim ve deniz fizikçisi. Zooloji ve botanik çalışmalarına sınıflandırma esasını getirerek bütün canlıları bir cetvelde göstermiştir. Bilimsel standardizasyon için, her türün Latince bir terimle adlandırılmasını ilk öneren kişidir. 1753 yılında derlediği “Species plantarum” “Bitkilerin türleri” adlı eserinde 6000 kadar bitki türüne ikili adlandırma sistemini uygulamıştır. Daha sonraları, “Linnaeus Sistemi” olarak bilinen sistemine cins, takım, sınıf gruplarını ekleyerek geliştirmiştir. Bu sistematik günümüzde halen kullanılmaktadır.

Linnaeus’un sistematik çalışmaları

Georges Louis Leclerc Buffon (1707-1788) Fransız bilim adamı. Doğa bilim, matematik ve kozmoloji alanında çalışmalar yapmıştır. Kendisi “Tabiat Tarihi” adlı 36 ciltlik ansiklopedik bir eser yazmıştır. Ölümünden sonra iki ek cilt daha yayınlanmıştır. Bu eserde, tabiat konusunda daha önce birbiriyle ilinti kurulamamış olan gerçekleri ilk kez bilimsel bir açıdan ele almıştır.

James Hutton (1726-1797) İngiliz bilim adamı. “Dünya’nın Teorisi” adlı eserinde, ilk defa, “kayaçların geçmişteki oluşumlarını açıklamak için, günümüzde de geçerli olan jeolojik etkenlerin kullanılması gerektiği” ilkesini ileri sürmüştür. Bu ilke modern jeoloji çalışmalarının temelini oluşturur ve şöyle formüle edilir: “Hal mazinin anahtarıdır”. Ona göre, doğal etkenler değişmeden ve hep aynı kalarak, tarihsel olarak sıralanan kayaç tabakalarını meydana getirmiştir.

Jean Baptiste Lamarck (1744-1829) Fransız bilim adamı. Doğa bilim, özellikle evrim ve botanik alanında çalışmalar yapmıştır. Varlık merdivenlerinde ilerlemeler olduğu yani “evrim” görüşünü savunan ilk bilim adamıdır. Çevresel koşulların bitkilerin değişimi üzerindeki rolüne dikkat çekmiştir. İnsan ve hayvanı evrimsel şemada birleştiren ilk kişidir.

Georges Cuvier (1769-1832) Fransız bilim adamı. Biyolojideki evrim teorilerine karşı çıktığı için Hutton’a karşı cephe almıştır. Daha çok kara hayvanlarının fosil kalıntıları ile uğraşmıştır. 1812 yılında yayınladığı “Fosil Kemikler Üzerine Araştırmalar” adlı eserinde kayaçların sınıflandırılmasında ilk defa fosillerin kullanılmasını önerdi.

Alexander von Humboldt (1769-1859) Prusya kökenli Alman doğa bilimci ve kaşif. 1799-1804 yılları arasında Orta ve Güney Amerika’ya keşif gezileri yaparak buraları bilimsel olarak dünyaya tanıtan ilk kişidir. Bu gezilerinde elde ettiği verilerle, bilimsel fiziki coğrafya, meteoroloji ve biocoğrafyanın temellerini atmıştır. 1829 yılında Çar’ın daveti üzerine Rusya’nın bilinmeyen topraklarına bilimsel bir keşif gezisi yaparak Neva’dan Yenisey’e kadar uzanan alanı dolaşmış ve pek çok altın ve elmas madeni yatağını tespit etmiştir. 1845-1862 yılları arasında kaleme aldığı 5 ciltlik “KOSMOS” adlı başyapıtında ilk defa, dünya üzerine bilgi toplayan çeşitli bilim dallarını birleştirmeye çalışmıştır. Humboldt, Alman kültür tarihinin ulusal temsilcisi olarak kabul edilen Goethe’nin bilimsel boyutunu temsil eder.

Alexander von Humboldt

Von Humboldt’un Orta ve Güney Amerika gezi güzergahı

Charles Lyell (1797-1875) İskoçyalıdır. Hutton’dan bağımsız olarak yaptığı çalışmalarıyla, jeoloji konusundaki dağınık olan olguları bir araya topladı. 1830-1833 yılları arasında “Jeolojinin İlkeleri” adlı eserini yayınladı. Lyell’da Hutton gibi, “doğanın şimdiki kuvvetlerinden başlayarak geriye doğru akıl yürütmek” gerektiğini savunmuştur. Bu görüş “Uniformitarianism” olarak bilinir. 1863’te yayınladığı “İnsanın Antik Çağı” adlı eserinde “dünyanın jeolojik yapısını incelemek, tıpkı insanlık tarihini arkeolojik yönden incelemek gibidir” görüşünü ortaya atmıştır.

Louis Agassiz (1807-1873) İsviçre asıllı Amerikalı bilim adamı. Almanya ve Fransa’da eğitim gördü. Harvard’da jeoloji profesörüydü. Koyu bir dini eğitim almış olduğu için, Darwin’in evrim kuramına tamamen karşıydı. Canlı ve fosil balıklar ve buzulların jeolojik etkileri üzerine yapmış olduğu çalışmalarıyla tanınmıştır. Dünya’da geçmişte bir buzul çağı yaşandığını ilk ileri süren bilim adamıdır. Bu nedenle, Kanada’daki eski bir “proglasyal göle” onun adı “Agassiz Gölü” verilmiştir. Tüm hayvan, bitkiler gibi insanında sınıflandırılabileceğini söyleyerek iklimsel bölgelere göre ayrılmış bir “insan ırkı” tanımlaması yapmıştır. Bilime ırkçılık kavramını sokan ilk kişi olarak da bilinir.

Charles Darwin (1809-1882) İngiliz bilim adamı. İlk çalışmalarını jeoloji alanında yapmıştır. Lamarck’ın daha önce ortaya koyduğu, biyolojik evrimin mekanizması ve işleyişi üzerine çalışmalar yapmıştır. 1831 yılı Aralık ayında “Beagle” adlı bir araştırma gemisine katılarak Güney Amerika ve Pasifik adalarını kapsayan bir uzun bir gezi yaptı. Gezi boyunca (5 yıl) jeoloji, botanik ve zooloji ile ilgili geniş koleksiyonlar yaptı. 1859 yılında yayınlanan “Türlerin Kökeni” adlı eserinde organik türlerin zamanla değiştiklerini sonucuna vardı ve görüşleriyle pek çok çevrenin (dini ve bilimsel) hedefi haline geldi.

Charles Darwin

2009 yılında, Charles Darwin’in doğumunun 200 2009 yılında, Charles Darwin’in doğumunun 200. yılı anısına basılan İngiliz pulları

Lamarck ve Darwin’in Karşılaştırılması

Gregor Mendel (1822-1884) Avusturyalı bilim adamı. Genetik biliminin kurucusudur. Bitkilerle deneyler yapan Mendel, bezelyelerle yaptığı genetik araştırmalarla tanınmıştır. “Mendel Yasaları” olarak bilinen çalışmalarının temel ilkesi, “melez döllerin üreme hücrelerinde yarısı anneden yarısı babadan alınmış kalıtım birimlerinin bulunmasıdır”. Böylece, bir türün özellikleri, kalıtım yoluyla başka kuşaklara aktarılmaktadır.

Mendel’in Çalışmaları

Ernst Haeckel (1834-1919) Alman bilim adamı. Ekoloji biliminin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Biyoloji konusundaki ampirik eserinde, 150 tür ışınlı canlıyı detaylı bir şekilde betimlemiştir. Sınıflandırma konusunda da önemli çalışmalara imza atmıştır. 1866 yılında yayınlanan “Genel Morfoloji” eserinde, “çevresel etkiler altında kazanılan karakteristiklerin kalıtımsal olduğuna” dair tezini Darwin’den çok daha baskın bir şekilde vurguluyordu.