AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA VATANDAŞLIK VE BİREYSEL HAKLAR

VATANDAŞLIK HAKKI (ABA m.8) Avrupa Birliği Antlaşması’nın 8.maddesiyle AB üyesi ülkelerin vatandaşlarına AB vatandaşlığı hakkı tanınmıştır. Buna göre, üye devletlerden herhangi birinin vatandaşı olan kişiler, buna ilave olarak AB vatandaşlığını da kazanırlar. Özellikleri: AB vatandaşlığı, uluslarüstü bir vatandaşlık şeklidir. AB vatandaşlığı, kendi devlet vatandaşlığına ek (tamamlayıcı) bir vatandaşlıktır. AB vatandaşlığı, üye devlet vatandaşlığına bağlı bir vatandaşlıktır. Tek başına kazanılamaz.

AB VATANDAŞLIĞININ KAZANILMASI AB vatandaşı olabilmek için, üye devletlerden herhangi birinin vatandaşı niteliğine sahip olmak gerekir. Üye devletler, kimlerin vatandaşlık hakkına sahip olacağına kendileri karar verirler. Üye devlet vatandaşlık haklarının kazanılması ve düzenlenmesinde AB kurumlarının müdahale yetkisi yoktur.

VATANDAŞLIK HAKKININ KAPSAMI Seyahat özgürlüğü, serbest dolaşım ve yerleşme hakkı Yerel seçimler ve AP seçimlerinde aday ve oy kullanma hakkı AB ülkeleri dışındaki temsilciliklerde diplomatik korumadan yararlanma hakkı Toplulukla ilgili konularda ve kişilerin doğrudan etkilendiği durumlarda AP ve Ombudsman’a başvuru hakkı Eşit işleme tabi tutulma hakkı

SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ AB antlaşmaları ile bireylere (AB vatandaşlarına) üye devletlere serbestçe girme ve ayrılma hakkını tanımaktadır. Üye devletlere girmek isteyen AB vatandaşlarının kimlik belgesi ibraz etmeleri yeterlidir. Üye devletlere girişte, vize gerekmemekle birlikte, yeterince para getirme ve sağlık sigortası yaptırma zorunluluğu getirilebilir. Seyahat özgürlüğünün kamu düzeni, kamu sağlığı ve kamu güvenliği gerekçesiyle sınırlandırılması mümkündür.

SERBEST DOLAŞIM HAKKI AB antlaşmaları, üye devletler arasında işçilerin, malların, sermayenin ve hizmetlerin serbest dolaşım hakkını garanti altına almıştır. Serbest dolaşım hakkı, iş, ücret ve işin diğer koşullarıyla ilgili konularda üye devlet vatandaşları arasında vatandaşlığa dayanan her türlü ayrımcılığın kaldırılmasını gerektirir. Serbest dolaşım hakkından yararlanabilecek kişiler: * İşçiler * Serbest çalışanlar * Hizmet üreten ve yararlananlar * Öğrenciler * Emekliler

SERBEST DOLAŞIM HAKKININ SINIRLARI Kamu düzeni Toplumsal düzeni bozan veya bu yönde ciddi tehlike oluşturan faaliyetlerde bulunan kişilerin serbest dolaşımı engellenebilir. Ancak, bu konuda kendi vatandaşlarıyla diğer üye devlet vatandaşlarına eşit davranma zorunluluğu vardır. Örneğin, yasadışı örgütlere üye olan kişilerin girişine engel olunabilir. Kamu güvenliği Ülkenin varlığını doğrudan etkileyen tehditlerden korunmak gayesiyle serbest dolaşım hakkına kısıtlamalar getirilebilir. Örneğin, Petrol alımının belli bir oranda yerli şirketlerden yapılması zorunluluğu getirilebileceği gibi, casusluk ve terörizm nedeniyle serbest dolaşım hakkı kısıtlanabilicektir. Kamu sağlığı Kamu sağlığının bozulmasını engellemek amacıyla aşağıdaki hastalıklara sahip olan kişilerin serbest dolaşımı engellenebilir. Sonradan çıkan hastalıklar, sınır dışı etme veya ikamet izninin yenilenmemesine gerekçe olamaz. * Karantinaya tabi hastalıklar * Frengi * Töberküloz * Uyuşturucu bağımlılığı * İleri derecede zihinsel engellilik Üye Devletlerin Dahili Sorunları Kamu Sektörü Kamu hukukundan kaynaklanan yetkiler ve devletin genel çıkarlarının korunması amacıyla düşülen görevlerin uygulanmasında doğrudan ya da dolaylı olarak yer alan işler kamu sektörüne girer. Örn. Müfettişlik, kamu sektörüne girdiği halde, hemşirelik ve öğretmenlik girmez.

İŞ ARAMA HAKKI Birlik içinde işçilerin serbest dolaşımı, kamu yönetimindeki işler dışında, geçiş döneminin sonunda (1969 yılından itibaren) başlamıştır. Kapsamı: Fiilen sunulan işleri kabul etme Bu amaçla üye devletlerde serbestçe dolaşma Ulusal kurallara uygun olarak bir iş tutmak amacıyla üye devletlerden birinde kalma (6 ay) Üye devletlerde istihdam edildikten sonra o devlette ikamet hakkı (5 yıl)

İŞÇİLERE TANINAN OLANAKLAR İstihdam önceliği Üye devlet vatandaşları, işe girme ve işte çalışma koşulları bakımından aynı önceliğe sahiptir. Bu kuralın tek istisnası, dilbilimiyle ilgili işlerde vatandaşlık koşulu aranabilmesidir. Eşit işleme tabi tutulma Üye devletler, kendi vatandaşı işçilere sağladığı tüm avantajları diğer üye devletler işçilerine de sağlamakla yükümlüdür. Sosyal haklardan (ailesiyle birlikte) yararlanma * Sosyal yardımlardan yararlanma * Sendikal faaliyette bulunabilme * Konut yardımı alabilme * İşçi ailelerinin vatandaşlığına bakılmaması

TÜRK İŞÇİLERİN DURUMU AB ile yapılan 1963 tarihli Ankara Antlaşmasıyla Türk işçilere serbest dolaşım hakkı tanınmıştır. Ekonomik faaliyette bulunan Türk vatandaşları AB içerisinde seyahat özgürlüğüne sahiptirler.