SOSYOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ ------

Bilim Nedir? Bilim, sistematik görgü inceleme yöntemleri, veri çözümlemesi yapmak, kuramsal düşünmek ve savları mantıksal olarak değerlendirmek suretiyle belli bir konu hakkında bir bilgi bünyesi geliştirmektir şeklinde tanımlanabilir.

Bilimsel Çalışmada Dört Önemli Unsur: Sistematik görgü inceleme yöntemleri kullanmak Veri Toplamak ve Çözümlemesini yapmak Kuramsal düşünmek Savları Mantıksal olarak değerlendirmek

Bilimsel Yöntem: Epistemolojik bilgi edinmenin tüm yolları iki yöntemden geçer. Bunlar tümevarım ve tümdengelim yöntemleridir. Tümevarım Gözlenen tek tek olgulardan yola çıkarak genel yargılara ulaşmaktır. Başka bir deyişle özelden (tekilden) genele(tümele) giden bir akıl yürütme türüdür.

Örnek: Aşağıda ismi geçen tüm köylerde sulu tarım yapılmaktadır. P1: Gözlemlediğim Aksu Köyünde köyden kente göç oranı azdır. P2: Gözlemlediğim Karayazı Köyünde köyden kente göç azdır. P3: Gözlemlediğim Ortaklar Köyünde köyden kente göç azdır. S1: O halde sulu tarımın yapıldığı köylerden kente göç oranı azdır.

Tümdengelim Doğru olan ya da doğru olduğu sanılan önermelerden zorunlu olarak yeni önermelerin çıkarılmasına tümdengelim denir. Başka bir deyişle genelin (tümelin) bilgisinden yola çıkılarak özelin (tekilin) bilgisine ulaşmaya tümdengelim yöntemi denir:

Örnek G1: İnsan Ölümlüdür Örnek G1: İnsan Ölümlüdür. P1: Ahmet İnsandır S1: O halde Ahmet de ölümlüdür.

Doğa bilimlerindeki yöntemlerin sosyal bilimlere özellikle de sosyolojiye uyarlanması bilginin kesinliği ya da geçerliliği hakkında sürekli tartışmalara neden olmaktadır. İnsanları incelemek fiziksel nesneleri incelemekten farklıdır. İnsan davranışının genelde değişken olması farklı durumlarda farklı davranmaları onlar hakkında elde ettiğimiz verilerin tutarlılığını sorgulamamıza yol açabilir. Toplum bir laboratuar olmadığı gibi insanlar da birer nesne değildir.

Sosyolojide Bilimsel Çalışmayı Nasıl Yapmalıyız? Sosyolojide bilimsel çalışma yapabilmek için birkaç adım takip edilmelidir. A-) Araştırma Sorununu Tanımlama Bütün araştırmalar araştırma yapılacak alandaki bir sorundan başlar. Bunun nedeni çok yönlü olabilir. En basit şekliyle insanlar toplumsal olayların ve toplumsal süreçlerin arkasındaki nedenleri anlamak ve bu yönde bilgilerini artırmak isteyebilirler. Bu yolda sağlanacak bilgi edinme yöntemlerinin en başında çalışma yapacağımız alanla alakalı sorunu tanımlamaktır.

Örnek: Nüfusun ne kadarının güçlü dinsel inançları var? X ve Y toplumlarını karşılaştırdığımızda neden X toplumundaki intihar oranı Y toplumundakinden daha yüksek ya da daha düşüktür? Kadınların ekonomik durumu erkeklerinkinin ne kadar ilerisindedir?

Tanımladığımız sorunun bizi bilimsel bir bilgiye ulaştırmasını istiyorsak sosyolog olarak sorunu tanımlarken aşağıdaki yöntem uygulanır. Olgusal Soru: NE OLDU? Karşılaştırma Sorusu: Bu her yerde oldu mu? Geliştirme Sorusu: Bu zaman içinde tekrarladı mı? Kuramsal Soru: Bu olgunun altında yatan nedir?

B-) Kanıtları Gözden Geçirme (Literatür İncelemesi) Sorun tanımlandıktan sonra bir sonraki adımda sorunla alakalı mevcut kaynaklar gözden geçirilmelidir. Sorun daha önceki çalışmalarda cevabını bulmuş olabilir. Eğer değilse, Sosyolog ilgili çalışmanın kendi çalışmasına ne gibi katkı sağlayacağını anlamak için cevabını bulmak istediği soruya dolaylı yoldan cevap verebilecek başka çalışmaları incelemelidir.

C-) Sorunu Kesin ve Açık Bir Şekilde İfade Etme (Varsayımı Dile Getirme) Üçüncü adım araştırma sorununu açık bir şekilde ifade etmeyi içerir.Eğer konu hakkında bir literatür varsa, araştırmacı, soruna nasıl yaklaşılması gerektiği hakkında var olan literatürden yola çıkarak konuyla alakalı varsayımlar elde edebilir. Burada önemli olan nokta çalışmanın sonunda belirlemiş olduğu varsayımı kanıtlayacak ya da reddedecek olgusal malzemeye ulaşmanın ip uçlarını elde edebilmektir

D-) Araştırma Yöntemini ya da Tasarımını Seçme Araştırmacı bir önceki adımda öngörüde bulunduğu varsayımını kanıtlamak ya da çürütmek için ihtiyaç duyduğu malzemenin nasıl toplanması gerektiğine karar vermelidir. Sosyolog bir çok araştırma yönteminden kendi çalışmasını başarıya ulaştıracak bir yöntemi belirler. Anket çalışması yapabileceği gibi röportaj ya da gözlemsel çalışmalar da yapabilir.

E-) Araştırmayı Yapma Araştırmacı bu adımda; ulaşmak istediği verileri toplar ve bu verilerden çıkan bilgileri kayıt altına alarak bir sonraki adımda atılacak olan verileri çözümleme aşamasına geçişi sağlar.

F-) Sonuçları Yorumlama Bu aşamada araştırmacı topladığı verileri analiz ederek elde ettiği verilerin neye işaret ettiğini çözmelidir. Araştırmacı bu süreçte topladığı verileri analiz ettikten sonra elde ettiği bulguları neden sonuç ilişkisi kurarak değerlendirir. Burada önemli olan nokta araştırmacı elde ettiği bulguların önemini ve bunların önceki bulgularla nasıl bir bağlantısı olduğunu analiz edip elde ettiği bulguları kuramsal düşünce bazında değerlendirip literatüre katkı yapacak hale getirebilmesidir.

Özetle Sosyolojik Araştırma Sürecinde atılması gereken adımlar; 1-) Sorunu Tanımlama 2-)Literatürü İnceleme 3-)Varsayım Dile Getirme 4-) Araştırma Yöntemi (Tasarımı )Seçme 5-) Araştırmayı Yapma 6-) Sonuçları Yorumlama