İlhan Talınlı ÇEVRE POLİTİKALARI

ÇEVRE POLİTİKALARININ AMACI VE YAPISI AB’de genellikle üye ülkelerin yasal çerçevesinden ortaya çıkar. AB toplumunun çevre politikalarında ortak olan yasal düzenlemeler: 1. Yönetmelikler (doğrudan yasanın uygulanması) 2. Direktifler (emirler, yasaklar) 3. Kararlar (uluslararası anlaşmalar ile ilgili kararlar) 4. Öneriler 5. Düşünceler

Çevre politikasına esas olan yasal çerçeve yedi ana konu üzerinde yapılandırılmıştır. 1. Su 2. Atıksu 3. Hava 4. Kimyasallar 5. Vahşi Yaşam ve Kırsal Alanlar 6. Gürültü 7. Değerlendirme, Bilgi ve Finansman

İngiltere’de Çevre Politikasını Oluşturan Ana Konular ve Bazı Politika Örnekleri SU Denizde Petrol Kirliliği İçme Amaçlı Yüzey Suyu Sular Hakkında Bilgi Alışverişi ATIK Atık Sınıflandırma Toksik Atık Transferi HAVA Petrol Ürünlerinin Sülfür İçeriği Kurşun İzleme KİMYASALLAR Deneysel Risk Önleme Pazarlama ve Kullanım Kısıtlamaları İşçi Korunumu

VAHŞİ YAŞAM VE KIRSAL ALANLAR Endemik Türlerin Uluslararası Ticareti(CITES) Çevresel Hassas Alanlar GÜRÜLTÜ Araba, Otobüs ve Kamyonlar İnşaat Sahaları İş Yerinde Gürültü DEĞERLENDİRME, BİLGİ VE FİNANSMAN Çevre Etki Değerlendirmesi Uluslararası Anlaşmalar

ÇEVRE EYLEM PROGRAMI Böyle bir programı başlatmak için çevre politikasının temel amacı ve prensipleri ile bir durum değerlendirmesi yapılır ve eylem planının amaca yönelik açılımı gerçekleştirilir. A.B.’de bu program(1973-1992): Kirlenmeyi azaltmak Doğal alan ve yerleşimleri geliştirmek Doğal kaynakların tüketimi ile ilgili çevre problemleri Çevre problemi, eğitim ve ilgi konularını kapsar.

Eylemin Temel Prensipleri Korunma felaketi onarmaktan daha iyi bir çaredir. Karar aşamasında önceki çevre felaketleri Faaliyetin ekonomik değeri, çevre değerleri Bilimsellik ve bilgi akışı Kirleten öder prensibi Diğer ülke için bozulma nedeni Az gelişmiş ülkeler ile etkileşimi Ortak noktalarda birlikte hareket Bireyin görevi, eğitimi Eylem seviyesi Diğer ülkelerle koordinasyon.

KİRLENME KONTROLÜ YAKLAŞIMLARI Kaynaklar Çevre Hedefler Standartlar nasıl konulmalıdır?

Standartlar aşağıdaki gibi sınırlandırılabilir 1. Ürün Standartı 2. Proses ya da İşletme Standartı 3. Emisyon Standartı 4. Çevre Kalitesi Standartı 5. Maruz Kalma Standartı 6. Biyolojik Standartlar

Kirlenme Kontrolünde Standart Noktalar KAYNAK ÇEVRE HEDEF Ürün Kalite Kontrol Dönüşüm Ürün Ürün Standartları Birikim Standartları Ürün Çevresel Kalite Hedef Standartları Biyolojik Standartlar Özümleme Emisyon Kontrolü Absorbsyon Metabolizma Emisyon Standartları Emisyon Kaynak Dağılım Proses Standartları Sızma Maruz Kalma Standartları Yadımlama

ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ MODELİ Çevre politikası hedeflerini sağlamaya yönelik bir çevre yönetim sisteminde: Sibernetik bir sistem olan ekosistem kaynakları Prosesler bütününün çıktılarıyla oluşan çevresel etkilenme Çevre politikaları amaçlarıyla ortaya konur Çevre planlaması Proje fizibilite çalışmaları Yasalar, yönetmelikler, yaptırımlar

SONUÇ Tüm ÇEVRE BİLİMCİLERİN ve özellikle ÇEVRE MÜHENDİSLERİNİN tutarlı çevre politikalarını hedefe ulaştırmada en küçük ayrıntıda bile bu politikanın temel felsefesine sahip olması GEREKLİDİR.

ÇEVRE BAKANLIĞI ÇEVRE KORUMA TEŞKİLATI POLİTİKA PLANLAMA YASAL ÇERÇEVE OLUŞUMU PROJELENDİRME FİZİBİLİTE HEDEF-STANDART ÇEVRE KORUMA VE SÜRDÜRÜLEBİLİR EKOLOJİ İZLEME-DENETİM

BU POLİTİKALAR YAŞAR MI? Zengin kaynaklarımızın fakir bekçisi olamayız. Beşikten mezara kontrol Kirleten öder Bir ton topraktan 1 gr altın üretip 3,5 milyon m3’lük atık barajına zengin bekçi olunur mu? Bu gelişmiş ülkelerin politikası ise beşik kendi mezar üçüncü dünya ülkeleri midir? Zenginler kirletme hakkına sahip midir?

Sürdürülebilir kalkınma ve çevre Sıfır kirlenme yaklaşımı Temiz üretim ve temiz enerji Sürdürülebilir ekoloji ve doğa ile uyumlu yaşam Ekosistem taşıma kapasitesi aşılınca kalkınma durur. Her faaliyette sıfır kirlenme için optimum bir arıtma hızı vardır. Çevre dostu ürün ve çevre dostu enerji Tutarlı politika

Korunma felaketi onarmaktan daha iyidir. Oluşmuş çevre etkileri karara etki eder. Ekolojik dengeye önemli olumsuz etkileri olan her türlü eylemde kaçınılmalıdır. Eylemin ekonomik değeri çevre değerinin üzerinde olamaz. Söz konusu eylem için bilimsellik ve bilgi akışı gerekir. Kirleten öder prensibinde her türlü maliyet kirleticiye aittir. Eylem bir diğer ülke için bozulma nedeni olmamalıdır. Gelişmiş ülke politikalarından az gelişmişlerin etkileşimleri hesaplanmalıdır. Tüm ülkeler politikalarının ortak noktalarında birlikte hareket etmelidir. Çevre koruma her bireyin görevi, eğitimi ise gereklidir. Koyulan prensip için eylem seviyesi belirlenmelidir. Eylem her ekosistem için seviyesine göre yürütülmelidir. Ulusal çevre politikası diğer ülkelerle koordinasyonla geliştirilmelidir.

ÇED İLE ÇYS ENTEGRASYONU Çevresel bir faaliyete ÇED raporu değil ekosistem izin verir. ÇED faaliyetin etkilerini kapanış adımına kadar izleyen dinamik bir süreçtir. ÇED raporu ise bu faaliyetin etkilerini kestirip proje üzerinden değerlendiren rapordur. Amaç ise bu faaliyetin etkilerini minimize edecek önlemlerle bu faaliyetten yararlanmaktır. Projenin kestirilen etkilerini yok edecek prosesleri tanımlamak ve tasarımlamak bir başka proje gerektirir. Bu proje her faaliyet için yapılan projenin yeri ve çevresi ile ilgili olan ÇYS(Çevre Yönetim Sistemi) projesidir.

ÇYS olmazsa olmazdır. En iyi faaliyet hangi çevrede olursa olsun çevresini yönetebilen, koruyan ve onunla uyumlu faaliyettir. En küçüğünden en stratejik olanına kadar tüm yatırım projeleri ÇED raporu değil projelerinin üzerine ÇYS projelerini koymalıdırlar. ÇYS proje fizibilitesi %60’tan mutlaka büyük olmalıdır. ÇYS projesi çevre mühendisinin sorumluluğunda ve imza yetkisinde olmalıdır. Çoklu disiplinden gelen çevre mühendisi diğer tasarımcı mühendislerle işbirliği halinde faaliyetin ve çevrenin her aşamasını öngörerek önlem alan tasarımları gerçekleştirerek en zor projelendirmeyi yapacaktır. Karar verici, izin verici, denetleyici ÇYS projesinin uygulanabilirliği ile ilgili olmalıdır.

AHLAK KİRLENMESİ Ahlak göreceli bir kavramdır. Soyut kavram olan ahlak düşünsel yapı ile insanı insana karşı yapabilir. Ancak doğa ve bilim somut ve gerçektir. Doğanın bilimsel gerçeklerine karşı olmak ya da direnmek ahlaki bir kirlenmedir ve bu kirlenmeye katılmak çevre kirleticisi olmakla eşdeğerdir. TÜRKİYEDEN ÖRNEKLER Almanya’dan zararlı atıkları yakıt diye ithal edip yakmak. Tehlikeli atıkları uzaklaştırıyorum adı altında denizlere boşaltmak ve kontrolsüz olarak toprağa gömmek. Radyoaktif olabilecek çayları ekonomik kaygılarla halkın önünde içmek, bilimsel verilere itibar etmemek. Asbest tehlikesizdir diyerek yüze sürmek, bilimsellikten uzaklaşmak.

Boğazda gemi yanarken ve hiçbir acil eylem planına sahip değilken devlet her önlemi almıştır acil planımız vardır diye demeç vermek. Koyun yüklü gemi battığında bırakın orada kalsın oksijensiz bölgede parçalanır diye yazı yazarak alabileceğimiz tazminatı bile önlemek ve dünyanın bütün gemileri gelin bizim boğazımızda batın bize birşey olmaz mesajı vermek. Yönetmelik olsun diye ülkeye uygun olmayan yanlış ve tercüme yönetmelikler çıkarmak birilerine ısmarlamak ve uygulanamaz oluşu karşısında onu savunmak. Uluslararası çevre koruma sözleşmelerine ulusal bir görüş ve çevre politikası üretmeden imza koyarak bağımlı olmak. Yasal düzenlemeye rağmen içme suyu temin edilen havzalara şehir kurmak, çöp alanlarına gecekondu yapmak.

Yasalara rağmen şehir içinde 1 Yasalara rağmen şehir içinde 1. sınıf gayrisıhhi müessese yapmak ve barındırmak. Idari ya da siyasi otorite olarak çevre koruma işlevlerinde kurumları ya da insanları çıkar yönünde istismar etmek, medyayı kullanmak. Medya olarak çevre gibi bir konuda eğitim görevini yapmamak yanlış yönde kullanılmak. Su ülkesi olan Türkiye’de suyu boru ucunda insanlara getirememek ve bu şekilde her bireyi 40 g plastik şişeyi çevreye atan bir tüketici haline getirmek ve böylece plastik kirlenmesine büyük ölçüde neden olmak. Çıkar için orman yakmak, yakılan ormanların yerine tutmayan fidanları dikmek, bilimsellikten uzak bireysel tatmin için ağaç diktim sanmak. Yenilenebilir enerji kaynakları dururken Çanakkale Çan’a, Biga’ya, Gökova’ya fosil yakıtlı termik santral Akkuyu’ya nükleer santral kurmak, planlamak ve yöre halkını saymamak.

Kirli Politikalar Devam Ediyor Çevre olgusunu kirlenmeyi ve yaşanılan yeri gündemin en son maddesi haline getirmek. Çevre Bakanlığı’nın en az 6-7 bakanlığın koordinatörü olduğunu unutarak ikinci sınıf bir icra kurumu olarak bu bakanlığı kime vererek gönlünü alalım diye düşünmek. Çevre Bakanlığı’nı devletin ekonomisini bozuyor, hantal ve çalışmıyor gerekçesi ile Orman Bakanlığı ile birleştirmek. Orman ve Çevre Bakanılğı içinde çevreye 4 tane genel müdürlük ihdas ederek tasarrufa gitmek. ÇED Genel Müdürlüğü ile Kontrol ve Denetim Genel Müdürlüğü görev alanları aynı değilse şayet ÇED’in anlamı bilinmemektedir. 6000 civarında ilan edilen kadronun tasarıdaki gerekçe ile ilgisi olmadığı gibi kirli bir kadrolaşma politikasıdır.

Söylemlerle Yapılan Politikalar Bir cumhurbaşkanı 900 milyon dolar verene Çankaya’nın bahçesini açarım derse bu politika ne politikasıdır? Bir başbakan kurutulan bataklık üzerinde endüstri temeli atıp “bu devletin çevreci hayalperestlere en büyük cevabıdır” demesi politika mıdır? Hayal kurabilmek insan olmanın gereğidir. Çevre Bakanları hukukunuzun meşru bulmadığı altın madeni için kapatma görevi yerine izleme görevine soyunurlarsa ÇED bir politika mıdır? Bir Çevre Bakanı ayağının tozuyla dış yatırımcı için 100’e yakın belge nedeniyle olan zorluğun faturasını Çevre Bakanlığı’na çıkarabilir mi?

ÖNERİLER: ·       Türkiye Çevre Politikalarını oluşturmalıdır. ·       Oluşturulan politikanın hedeflerini tutturabilmek için bir planlama yapmalıdır ·       Plana esas olan bir program yayınlamalıdır ·       Bu programın projelendirilmesini yapmalıdır ·       Projelerin verileri ile yasal çerçeveyi belirleyip buna en uygun hizmet veya organizasyonu oluşturmalıdır. ·       Kişisel düşünce veya politikalar ile çevre gibi öncelikli konular yönetilmemelidir. ·       Dış yatırımları engelliyor diye ülkenin çevre değerleri gözardı edilmemelidir. ·       Ekonomik kalkınmanın aslında ekolojinin sürdürülmesi olduğu unutulmamalıdır. ·       Günümüzde şu andaki savaş hariç tutulursa emperyalist sömürü savaşlarının çevre kaynakları üzerinde cereyan ettiği gerçeği artık görülmelidir. ·       Politika ve kanun yaparken çevre gibi bir konuda bilimsellikten uzak olunmamalıdır.

ATATÜRK’TEN POLİTİKALAR 1934 yılında Le Monde muhabirine boğazlardan geçiş için Mustafa Kemal “boğazlardan geçişte askeri güvenlik Türkiye’ye bırakılmalıdır” demiştir. 1936 yılında Montrö öncesi aynı muhabire “hayır durum değişti, gemiler büyüdü; yalnız askeri güvenliği değil ETRAFIN(çevrenin) sosyal güvenliği de bize bırakılmalıdır” diyerek 2 yıla 100 yıllık politika sığdırmıştır. Büyük önder 1922’de en doğal hakkı olan tavsiye ve uyarı hakkını kullanıyor. “Muhterem milletime tavsiyem odur ki; sinesinde çıkarıp kendine baş ettiği insanları seçerken en ufak bir gaflete düşmesinler.”