MADENCİLİK SEKTÖRÜNDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

MADENCİLİK FAALİYETLERİNİ AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDE GRUPLANDIRMAK MÜMKÜNDÜR A) MADENİN ARANMASI B) MADENİN ÇIKARILMASI AÇIK OCAK İŞLETMESİ YER ALTI İŞLETMESİ C) CEVHER HAZIRLAMA TESİSLERİ KIRMA-ELEME, ÖĞÜTME,YIKAMA D) CEVHER ZENGİNLEŞTİRME TESİSLERİ BİYOLOJİK,KİMYASAL,ISIL İŞLEM

MADENCİLİK YAPILABİLMESİ İÇİN ALINMASI GEREKEN İZİN VE RUHSATLAR MÜLKİYET VE YERE İLİŞKİN İZİNLER -ÖZEL ARAZİ İSE MÜLK SAHİBİ İLE ANLAŞMA ORMANLIK ALAN İSE ORMAN TAHSİS İZNİ TARIM ALANI İSE TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞININ ALANIN TARIM DIŞI KULLANILMASINA DAİR İZNİ MERA ALANI İSE MERA VASFININ KALDIRILMASI KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI OLUMLU GÖRÜŞÜ PLANLI ALANDA İSE PLAN NOTLARINA GÖRE İLGİLİ İDAREDEN OLUMLU GÖRÜŞ VEYA İZİN ALINMASI, YA DA PLAN DEĞİŞİKLİĞİ İMAR İZNİ SAĞLIK BAKANLIĞI YER SEÇİMİ İZNİ İŞLETME İZNİ SU VE ELEKTRİK KULLANIM İZİNLERİ MADENLERİN ÇIKARILMASI VE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ Ruhsat Alınması ÇED BELGESİ -Muafiyet -ÇED Gerekli Değildir -ÇED Olumlu ÇEVRE İZNİ (EMİSYON VE DEŞARJ İZİNLERİ, ATIK BERTARAFI İLE İLGİLİ İZİNLER) GSM (İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı)

MADENCİLİK SEKTÖRÜNÜ İLGİLENDİREN ÇEVRE MEVZUATI Çevre Kanunu ÇED Yönetmeliği Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Madencilik Faaliyetleri Sonucu Bozulan Arazilerin Doğaya Geri Kazanım Yönetmeliği, Kum Çakıl Ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi Ve Kontrolü Yönetmeliği, Gürültünün Değerlendirilmesi Ve Yönetimi Yönetmeliği Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği,

TAŞ OCAKLARI Ariyet, pomza, mermer, bazalt, kalker, krom, mangan, kireç, perlit, granit vb. malzemelerin doğal formasyonundan alınarak kullanım amacına göre işlendiği tesislerdir. İlimizde 2 çeşit ocak işletme şekli vardır.

DELME PATLATMA İŞLEMSİZ GEVŞEK MALZEMELİ TAŞ OCAĞI

DELME-PATLATMALI SERT TAŞ OCAK İŞLETMESİ

TAŞ OCAKLARINDA EN YAYGIN KULLANILAN İŞLETME YÖNTEMLERİ Basamak oluşturma: - Ocak işletilmeye başlandığı andan itibaren basamak oluşturarak işletilmelidir. - Oluşturulan her bir basamak Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen yükseklik ve genişliği sağlamalıdır. - Basamak oluşturma işlemi hem patlatmalı ocak işletmelerinde hem de patlatmasız ocak işletmelerinde gereklidir.

Patlatma yapmak: -Sert kayaç malzemenin patlayıcı malzemeler kullanarak gevşetilmesi işlemidir. Bu işlem sırasında ocak aynaları iyi belirlenmek zorundadır. Oluşturulan aynalar dış ortamlarda patlatmanın etkisini azaltacak şekilde ayarlanmalıdır.

MADENCİLİĞİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ yeryüzünün genel yapısının bozulması bitki örtüsünün ortadan kaldırılması, Atık Oluşumu Toz dağılımı Vibrasyon Gürültü Görsel kirlilik meydana getirmesi

PATLATMASIZ OCAK İŞLETMELERİNDE ÇEVRE SORUNLARINA NEDEN OLAN EKSİKLİKLER

Ocak alanı üzerinde bulunan bitkisel toprağın sıyrılarak alınması sırasında toz oluşumu meydana gelebilir. Toz oluşumunun engellenebilmesi için mevcut alanda sulama yapmamak. Sıyrılan bitkisel toprak ve oluşan pasa malzemesini Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen alan dışında herhangi bir alanda depolamak.

Ocak alanının Proje Tanıtım Dosyasında belirtilen koordinatların dışına taşmak suretiyle ihlal etmek. Ocak alanı sırlarını poligon noktaları ile belirlememek.

Basamak oluşturulması gereken şekilde malzeme almamak ve Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen yükseklik ve genişlikte basamakları oluşturmamak.

Ocak alanında toz oluşumunu engellemek için zemini arazözlerle sulamamak.

Üretilen malzemenin taşınması sırasında kamyonların üzerlerini brandalarla örtmeyerek toz oluşumuna sebep olmak.

Depolanan malzemenin gereken neme sahip olmamasından dolayı toz oluşumuna sebep olmak.

Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen her konu için gerekli önlemleri almamak Çevresel Problemlere neden olur.

PATLATMALI OCAK İŞLETMELERİNDE ÇEVRE SORUNLARINA NEDEN OLAN EKSİKLİKLER

Ocak alanının Proje Tanıtım Dosyasında belirtilen koordinatların dışına taşmak suretiyle ihlal etmek. Ocak alanı sınırlarını poligon noktaları ile belirlememek.

Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen patlatıcı miktarlarından fazla miktarda patlayıcı kullanmak. Gerekli güvenlik önlemlerini almamak. Patlatmaların Jandarma gözetiminde yapılmasını sağlamamak.

Oluşturulmuş basamakları tamamen tahrip edecek şekilde patlatma yapmak. Toz oluşumunu engellemek için gerekli önlemleri almamak.

Ocak aynalarını Proje Tanıtım Dosyasında Taahhüt edilen şekilde oluşturmamak. Çevre sorunlarına neden olur.

KIRMA-ELEME TESİSLERİNDE ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

KIRMA-ELEME TESİSLERİ TOZ EMİSYON KAYNAKLARI Kırma-Eleme Tesislerinde en çok çevre problemlerine neden olan kirlilik türü toz oluşumudur. Kırma-Eleme Tesislerinde toz oluşumuna sebep olan üniteler 1)Besleme 2)Kırma 3)Eleme 4)Taşıyıcı bantlar şeklinde sıralanabilir.

KIRMA-ELEME TESİSLERİNDE TOZ EMİSYONU KONTROLÜ İÇİN; Tesisteki her bir ünitenin (bunker, kırıcılar, elekler, bantlar) üstü ayrı ayrı kapatılmalıdır. Kapatılan ünitelere toz indirgeme sistemi kurulmalıdır. Kurulan toz indirgeme sistemleri tek bir kumandadan yönetilerek, tesisin çalıştırılması ile birlikte aynı anda devreye girecek şekilde dizayn edilmelidir. Açıklamak gerekirse kırıcı ve bantlar ayrı kumandadan, toz indirgeme sistemi ayrı bir kumandadan devreye sokulmamalıdır.

Kırma-Eleme Tesislerindeki her bir ünitenin üzeri kapatılırken açıklıklar kalmayacak şekilde kapatılmalıdır. Yırtık brandalar delik saclarla yapılan kapatmalar ve kırıcıların üzerlerinin kapatılmaması sonucu toz oluşumu devam eder.

Kırma-Eleme Tesislerinde zeminin arazözlerle sulanmaması toz oluşumuna sebep olur. Bu bakımdan Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen aralıklarla zeminin sulanması gerekmektedir.

Üretilen malzemeler stok alanında stoklandıktan sonra gerekli önlemler alınmaz ise toz oluşumuna neden olurlar. Üretilen malzemeler üzeri brandalarla kapatılmalı yada fıskiye sistemleri kurularak sürekli nemli olarak stoklanmalıdır.

Toz Emisyonu Toz İndirgeme Sistemleri Öncesi Toz İndirgeme Sistemleri Sonrası Kapatmalar Yapılmadan Öncesi Kapatmalar Yapıldıktan Sonrası

Örnek Kırma Eleme Tesisleri

MADENCİLİK MEVZUATINDA ÇEVRE Madencilik faaliyetlerinde izinler, Maden Kanununun 7. maddesinde; • “.Madencilik faaliyetlerinin yapılması ve ruhsatlandırma işlemlerinin yürütülmesi ile ilgili olarak yeni verilecek ruhsat alanlarına maden işletme yöntemi, faaliyetin yapıldığı bölge, madenin cinsi, yapılacak yatırımın çevresel etkileri, şehirleşme ve benzeri hususlar dikkate alınarak, temdit talepleri dahil ruhsat verilen alanlarda kazanılmış haklar korunmak kaydıyla, ilgili kurumların görüşleri alınarak Bakanlık tarafından kısıtlama getirilebilir. İlk müracaat veya ihale yolu ile yapılacak ruhsatlandırmalarda müracaatın yapılacağı alanlar diğer kanunlar ile getirilen kısıtlamalar göz önüne alınarak Bakanlıkça ruhsat müracaatına kapatılabilir.

Kısıtlama gerekçesi ortadan kalkan alanlar ihale yoluyla aramalara açılır. Bu Kanun dışında madencilik faaliyetleri ile ilgili olarak yapılacak her türlü kısıtlama ancak kanun ile düzenlenir. İlgili bakanlıkların mevzuatı gereği yapacakları inceleme ve denetimlerde; ruhsat alanlarında ilgili Kanun esaslarına uygun çalışılmadığının tespiti halinde, mevzuat çerçevesinde yapılacak işlemler Genel Müdürlüğe bildirilir. Çevre ve insan sağlığına zarar verdiği tespit edilen madencilik faaliyetleri gerekli önlemler alınıncaya kadar durdurulur.

ÇEVRE KANUNU *Çevre Kanununun “Çevre Korunmasına İlişkin Önlemler ve Yasaklar” başlıklı 3. Bölümünde yer alan “Kirletme Yasağı” başlıklı 1. maddesinde çevreyi kirletmenin yasak olduğu belirtilmiş ve “Çevrenin korunması” başlıklı 9. maddesinde de çevrenin korunması amacıyla yapılması gerekenler anlatılmıştır. *Madde 11 Üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluşan atıklarını alıcı ortamlara doğrudan veya dolaylı vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri atıklarını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler. Şeklindedir.

ÇED Yönetmeliği, Çevre Kanununun 10 *ÇED Yönetmeliği, Çevre Kanununun 10. maddesi gereğince yayımlanarak yürürlüğe girmiş bir yönetmeliktir. *Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklerinde belirtilen hükümlere uymayan faaliyetler, kanunun 15. maddesi uyarınca durdurulmaktadır.

*Çevre Kanunu ve ilgili Yönetmeliklerinde belirtilen hususlara uymayanlar için verilmesi gereken idari nitelikteki cezalar ise, Kanunun 20 .maddesi uyarınca verilmektedir. *Çevre Kanununda belirtilen idarî para cezaları, Kanunun 23. maddesi uyarınca, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin islenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir. *Çevre Kanununda yazılı fiiller hakkında verilecek idari nitelikteki cezalar, bu fiiller için diğer kanunlarda yazılı cezaların uygulanmasına engel olmaz.

*Çevreyi kirletenler ve çevreye zarar verenler sebep oldukları kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar. *Kirletenin, meydana gelen zararlardan ötürü genel hükümlere göre de tazminat sorumluluğu saklıdır. Çevreye verilen zararların tazminine ilişkin talepler zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren beş yıl sonra zamanaşımına uğrar.

Yukarıda bahsi geçen kanun maddeleri 20-g) hükmü gereğince 12. maddede öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere 10.553 TL idari para cezası verilir. 20-e) hükmü gereğince Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara, her bir ihlal için 17.594 TL İdari para cezası verilir.

20-ı) Bu Kanunda öngörülen yasaklara ve sınırlamalara aykırı olarak ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerde ve yargılama yetkisine tâbi olan deniz yetki alanlarında ve bunlarla bağlantılı sularda, tabiî veya sunî göller ve baraj gölleri ile akarsularda;

m) Bu Kanunun ek 2 nci maddesinde öngörülen çevre yönetim birimini kurmayanlara 10.553 Türk Lirası, çevre görevlisi bulundurmayanlara ya da Bakanlıkça yetkilendirilmiş firmalardan hizmet almayanlara 7.035Türk Lirası idarî para cezası verilir.

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİĞİ MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki projelerde; a) “ÇED Olumlu” kararı alınmaksızın başlanan faaliyetler Bakanlıkça, “ÇED Gerekli Değildir” kararı alınmaksızın başlanan faaliyetler ise mahallin en büyük mülki amiri tarafından süre verilmeksizin durdurulur. "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Gerekli Değildir" kararı alınmadıkça yatırıma ilişkin durdurma kararı kaldırılmaz. “ÇED Olumlu" ya da "ÇED Gerekli Değildir" kararı alınmaz ise, yatırımcı faaliyet alanını eski haline getirmekle yükümlüdür. 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre işlem tesis edilir.

b) "ÇED Olumlu" kararı ya da "ÇED Gerekli Değildir" kararı verildikten sonra, proje sahibi tarafından nihai ÇED Raporu veya Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen hususlara uyulmadığının tespit edilmesi durumunda söz konusu taahhütlere uyulması için projeyle ilgili Bakanlıkça/Valilikçe bir defaya mahsus olmak üzere en fazla doksan gün süre verilebilir. Bu süre sonunda taahhüt edilen hususlara uyulmaz ise yatırım durdurulur. Yükümlülükler yerine getirilmedikçe durdurma kararı kaldırılmaz. 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre işlem tesis edilir.

Fiillerin Tekrarı Madde 23: (Değişik : 26/4/2006 – 5491/15 md.) Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir, Şeklindedir.

DOĞAYA YENİDEN KAZANDIRMA

Maden arama ve işletme faaliyetleri esnasında veya sonucunda topografyası değişen alanların, çevre emniyetinin sağlanması ve projesine uygun olarak ıslah edilmesidir.

DOĞAYA YENİDEN KAZANDIRMA İLE İLGİLİ ÜLKEMİZDEKİ MEVZUAT Ülkemizde maden sahalarının rehabilitasyonu ile ilgili beş farklı mevzuatta düzenlemeler yapılmıştır. “Maden Kanunu” “Mera Kanunu” “Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu” “Orman Sayılan Alanlarda Verilecek İzinler Hakkında Yönetmelik” “Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği”

DOĞAYA YENİDEN KAZANDIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ Doğaya Yeniden Kazandırma Çalışması, İşletmeci tarafından çalışmalara başlanmadan önce, söz konusu madencilik faaliyetine ilişkin ÇED sürecinde bir bütün olarak değerlendirilir ve sonuçlandırılır. Faaliyet alanının tümü, işletme faaliyetinin tamamlanmasından sonraki iki yıl içinde işletmeci tarafından faaliyet sonrası kullanıma uygun hâle getirilir.

İşletmeci tarafından doğaya yeniden kazandırma çalışmalarının tamamen bitirildiği iki yıla ilaveten üç yıllık izleme süresi sonunda veya madenin cinsine göre Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında verilen izleme süreleri esas alınarak, doğaya yeniden kazandırma çalışması kapsamında taahhüt edilen hususların sağlanıp sağlanamadığı mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyenin, mücavir alan sınırları dışında ise ilgili il özel idaresinin görüsü alınarak ilgili il Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünce tespit edilir. Ancak işletmecinin belediye ya da İl Özel İdaresi olması hâlinde görüş alınmaz. Söz konusu hususların sağlandığı tespit edilirse işletmecinin faaliyet alanı ile ilgili sorumluluğu son bulur.

TEŞEKKÜRLER Çevre Denetimleri Şube Müdürlüğü