ÖĞRENCİ BAŞARISINI ETKİLEYEN SOSYOLOJİK FAKTÖRLER EĞİTİM VE TOPLUM IV. HAFTA Prof. Dr. Ayşe Balcı Karaboğa

(küreselleşme, uluslararası ilişkiler) DÜNYA -DİĞER ÜLKELER (küreselleşme, uluslararası ilişkiler) TOPLUM-ÜLKE ( kültür, yapı, gelişmişlik düzeyi, kentleşme, toplumsal değişme, medya ve ekonomi, din, politika vb. diğer kurumların etkileri) Müdür Rehber Öğretmen Öğretmenler Diğer Çalışanlar Diğer Öğrenciler Okulun alt-yapı özellikleri ŞEHİR OKUL SOSYAL ÇEVRE Ailenin yapısı Aile içi İlişkiler Ailenin sosyo-ekonomik statüsü Ailenin kültürü, değerleri AİLE ÖĞRENCİ ÇOCUK Standart bir programa rağmen neden öğrenciler farklı erişi düzeylerine ve davranış biçimlerine sahiptir?

ÖĞRENCİ Gelişim özellikleri (Zihinsel, Bedensel, Sosyal, Duygusal) Öğrenme özellikleri (çalışma alışkanlıkları, öğrenme stilleri vb.) Duyuşsal özellikleri (okula yönelik tutum, beklentiler vb) Bilişsel özellikleri (düşünme, algılama vb.) Sosyal özellikleri (aileden getirdikleri ve çeşitli sosyal beceiler gibi) Cinsiyet (toplumsal cinsiyet)

Ailenin sosyo-ekonomik statüsü (anne-baba eğitim düzeyi, ailenin gelir düzeyi, anne-baba mesleği vb.) Ailenin yapısı (Çocuk sayısı, anne-baba ayrı birlikte, çocuk kaçıncı çocuk, geniş-çekirdek) Aile içi ilişkiler (atmosfer otoriter, demokrat, ilgisiz, çocuk yetiştirme anlayışı) Ailenin kültürü (ailenin inançları, değerleri vb.) AİLE ÇOCUK

OKUL Okul Yöneticisinin özellikleri (tecrübe, yöneticilik yeterlikleri ve tarzı, personel ve öğrenci ile ilişkileri, kişilik özellikleri, vb.) Öğretmenlerin özellikleri (tecrübesi, mezun olduğu okul, mesleki yeterlikleri, sınıf içi uygulamaları, kişilik özellikleri) Diğer Çalışanlar (memur, hizmetli özellikleri) Diğer Öğrenciler (sosyo-ekonomik özellikleri, ilişkileri) Okulun alt-yapı özellikleri (laboratuar, kütüphane, atölye, teknolojik alt yapı, spor alanları vb.) Okul içi atmosfer (öğrenci-öğretmen-yönetici ilişkileri, iletişim vb.) ÖĞRENCİ

Konu ile ilgili bazı araştırma bulguları

M. Kohn’un Aile Sosyo-ekonomik statüsü, Anne-Baba Değerleri Araştırması (akt. Boocock, 1980) 200 alt-sınıf anne-baba 200 orta sınıf anne-baba 13 kişilik özelliği sunulur Hangi davranışların çocuğunuzda bulunmasını istersiniz? Sorusu yöneltilir Düşük S.E.S ebeveynlerin önemli bulduğu özellikler Yüksek S.E.S ebeveynlerin önemli bulduğu özellikler İyi huylu olma Tertipli ve temiz olma Ebeveynlerin sözünü dinleme İyi öğrenci olma kendini kontrol sorumluluk alma diğerlerini dikkate alma meraklı olma

B. Bernstein’ın Aile Sosyo-ekonomik statüsü ve Sözel Beceri İlişkisi Üzerine Araştırması (akt. Boocock, 1980) Bir kompozisyon çalışması yapılır ilköğretim öğrencileri ile Düşük S.E.S öğrencilerinin dil kodu (Sınırlı Dil Kodu) Orta S.E.S öğrencilerinin dil kodu (Gelişmiş Dil Kodu) kısa cümleler dil bilgisi olarak yanlışlıklar sınırlı bir kelime dağarcığı yalın cümleler uzun ve kompleks cümleler dil bilgisi olarak başarılı zengin kelime dağarcığı soyut cümleler - Okul başarısı dil gelişiminden, orta S.E.S öğrencilerinin lehine, etkileniyor. - Okul dili diye bir dil vardır. Bu da orta sınıfın dilidir.

P. Blau ve O. D. Duncan’ın Aile Yapısı ve Eğitimsel Başarı İlişkileri Çalışması (akt. Boocock, 1980) Bulgular: Büyük ailelerde, küçük çocuklar daha başarılı. Küçük ailelerde ilk ve son çocuk arasında düşük bir düzeyde başarı farklılığı var.

R. B. Zajonc’un Aile Büyüklüğü, Doğum Sırası ve IQ (Zeka) Testi Puanlarına Etkisi Çalışması (akt. Boocock, 1980) Bulgular: IQ puanları aile büyüklüğü azaldıkça yükseliyor Sık doğumlarda, ilk doğan çocuğun puanları, sonuncuya göre yüksek. Aralık uzadıkça puanlar yükseliyor. İkizler ve diğer çoklu doğumlarda puanlar genellikle daha düşük Doğum sayısı arttıkça IQ puanları düşüyor.

C. Gordon’un Aile Yapısı’nın Akademik Başarı ve Kendine Güven Üzerindeki Etkileri Çalışması İki ebeveyn var ve Baba çalışıyor Tek ebeveyn var çalışıyor Baba var ancak çalışmıyor En yüksek başarı ve kendine güven tutumları Orta düzeyde başarı ve kendine güven tutumları En zarar verici aile ortamı

Köse’nin Aile Sosyo-ekonomik Statüsü, Lise Türü, Dersaneye Gitme ve ÖSS Başarısı Arasındaki İlişkiler Konulu Araştırması 1354 öğrenci ile Ankara’da gerçekleştirilen çalışma Bulgular: - Öğrenci ailesinin sosyo-ekonomik durumu, öğrencinin devam edeceği lise türünü ve dersaneye gidip gidemeyeceğini belirlemektedir. - Yukarıdaki üç olgu da büyük ölçüde öğrencinin başarı düzeyini belirlemektedir. - Aile sosyo-ekonomik durumu daha iyi olan, dersaneye giden ve imkanları daha iyi olan liselere devam eden öğrencilerin başarı düzeyleri durumları tersine olan akranlarının başarı düzeylerinden daha yüksek olmaktadır.

Kasatura’nın Okul Başarısı ’ndan Hayat Başarısı’na Adlı Çalışması Kendilerine uygulanan disiplin türü için düşünceleri sorulan öğrencilerin büyük çoğunluğu, kendilerine uygulanan disiplinin otoriter olduğunu, ancak demokratik şekli tercih ettiklerini söylemişlerdir. Uygulanan disiplin türü Başarılı öğrenciler Başarısız öğrenciler TOPLAM Otoriter % 40 % 51 % 91 Demokratik % 47 % 18 % 65 Gevşek % 13 % 31 % 44 %100 % 100  

Kaynaklar Boocock, S. S. (1980) Sociology of education: An Introduction. Second edition. Boston: Houghton Mifflin Company. Kasatura, İ. (1990) Okul başarısından hayat başarısına İstanbul: Altın Kitaplar. Köse, M. R. (1990) Aile Sosyo Ekonomik Durumu, Lise Özellikleri, ve Üniversite Sınavlarına Hazırlama Kurslarının Eğitimsel Başarı Üzerindeki Etkileri , Eğitim ve Bilim , 78 , 9-17.