Araştırma ve Değerlendirme Formu ARDEF Hükümlüler için Araştırma ve Değerlendirme Formu

Genel Bilgiler

Bireyselleştirilmiş İyileştirme Bireyselleştirilmiş iyileştirmede hedef her hükümlüye tek tip ve benzer planlar uygulamak yerine her hükümlüye özel programlar uygulamaktır

Bireyselleştirilmiş İyileştirme Hükümlüler arasında kırmızılar, maviler vs var. Bu nedenle Bireyselleştirilmiş iyileştirmede kırmızılara ayrı, sarılara ayrı mavilere ayrı programlar uygulamaktır hedeflenen

BİSİS ve ARDEF Bireyselleştirilmiş İyileştirme Sisteminde durum saptaması ARDEF ile yapılır. ARDEF, Araştırma ve Değerlendirme Formunun kısaltılmış halidir. ARDEF yarı yapılandırılmış bir Risk-İhtiyaç-Uygunluk değerlendirme aracıdır.

Amaçlar Hükümlünün Risklerini saptamak Bireysel ve krimonojenik ihtiyaçlarını saptamak İhtiyaçlarının giderilmesi için gerekli yönlendirmeleri yapmak Yönlendirmelerin uygunluğunu belirlemek İzleme ve değerlendirme yapmak

Hedefler Tekrar suç işleme riskini saptamak DS ihlal riskini saptamak Yerel ve ulusal politikaları saptamak

Dünyada benzer olarak… İngiltere’de OASys (offender Assessment System) Kanada ve Avrupa’da LSI (Level of Service Inventory) gibi ölçekler kullanılmaktadır…

ARDEF bölümleri Genel bilgiler: Statik bilgiler Dinamik bilgiler Kimlik bilgileri, infaz bilgisi ve kuruma kabul; hükümlü hakkında temel bilgileri sorgular. Statik bilgiler Suç öyküsü; suç işleme etkenleri içinde değişmeyen yani statik bilgileri içerir. Dinamik bilgiler Sosyal etkenler (Eğitim ve iş, yaşadığı yer, ekonomik durum, yaşam tarzı vb) Kişisel etkenler (Ailevi özellikler, madde kullanımı, davranışlar, tutum ve düşünceler, kişilik, ruhsal durum vb )

ARDEF formları Ceza/Eğitimevi DS Çocuk Yetişkin Çocuk Yetişkin Erkek/ ARDEF-1 DS ARDEF-1 ARDEF-2 DS ARDEF-2 ARDEF ceza ve eğitim evlerinde uygulanan ve uygulanacak formları vardır. DS içinse ayrı bir form vardır. Her 2 formun çocuk ve yetişkin formları farklıdır. Yetişkin formlarında kız ve erkek formları ile 18-21 yaşa yönelik formlarda vardır. Çocuk Yetişkin Çocuk Yetişkin Erkek/ Kadın Genç Erkek/ Kadın Genç

Geliştirme - Aşamalar Çocuk formu için Yetişkin formu için… 3 Çalıştay yapıldı 350 kişilik pilot uygulama yapıldı 2000’den fazla uygulama yapıldı 2 rapor, 2 bilimsel yayın tamamlandı Yetişkin formu için… 2 Çalıştay yapıldı 1200 kişilik pilot uygulama yapıldı Bilimsel rapor hazırlandı DS formu için… Çalışma grubu kuruldu 10 kişilik pilot uygulama yapıldı Bir çalıştay yapıldı Ardef’in geliştirilmesinin uzun zaman aldığı, birçok çalışanın görüşü alındığı, pilot uygulamaların yapıldığı, hükümlülerde denendiğini vurgulayın

Geliştirme - Sonuç Birçok çalışanın görüşü alınmıştır Sorular üstünde defalarca tartışılmıştır Defalarca uygulanmış, denenmiştir Formun çalıştığı bilimsel olarak ispatlanmıştır

Formun doldurulma süresi Formun ortalama doldurulma süresi 20-25 dakikadır. İlk başta daha uzun sürmekle birlikte, uygulayıcının formu doldurma tecrübesi arttıkça süre kısalmaktadır.

Güvenirlilik Yapılan araştırmalara göre iki farklı uygulayıcı aynı hükümlüye ARDEF uyguladığında sonuçlar %91 oranında benzerlik göstermektedir

Geçerlilik Yapılan araştırmalara göre ARDEF’in araştırılan konuyu %85 oranında doğru ölçtüğü gösterilmiştir…

Kalite Uygulamanın kalitesi aşağıdaki değişkenlerle ölçülmektedir. Tekrarlayan sorulara verilen yanıtlar Benzer sorulara verilen yanıtların karşılaştırılması Çok sayıda BUG olduğu zaman uyarı Uygulama süresinin normlara uygunluğu

Temel Uygulama bilgileri

Kim uygulayabilir? Eğitim almış denetim görevlisi tarafından uygulanır. Eğitim almayan kişilerin uygulaması sakıncalıdır

Kimlere uygulanır? DS sistemi içine giren bütün hükümlülere uygulanır 18 yaş altındakilere ARDEF 1 DS uygulanır 18 yaş üstündekilere ARDEF 2 DS uygulanır

Ne zaman uygulanır? ARDEF hükümlülere ilk görüşmede uygulanır Özel durumlar nedeniyle ilk görüşmede ARDEF uygulanmayan hükümlülere, ikinci görüşmede muhakkak ARDEF uygulanmalıdır. ARDEF ilk görüşmede tamamlanmalıdır. Özel durumlar nedeniyle ARDEF uygulaması tamamlanamadıysa, bilgiler kayıt edilmeli en kısa zamanda tamamlanmalıdır.

Görüşmeye nasıl başlanır? “Merhaba Bu görüşme öncesi adli dosyanı inceledim. Seni daha iyi tanımak ve yardımcı olabilmek için bazı sorular soracağım. Soracağım sorulara vereceğin yanıtlar sana yardımcı olmamızı kolaylaştıracaktır. Görüşme yaklaşık yarım saat sürecektir. Vereceğin yanıtların hepsi kesinlikle gizli kalacak ve aleyhine kullanılmayacaktır. Sormak istediğin bir şey var mı?” Denetim süreci hakkında bilgi verdikten sonra görüşmeye başlayın

Gizlilik Verilerin girişi ve değerlendirme gizli ortamda yapılmalıdır Hükümlünün verdiği bilgiler kesinlikle gizli tutulmalıdır Bilgiler sadece adli süreçler için kullanılmalıdır Elde edilen veriler DS görevlileri dışında kimseyle paylaşılmamalıdır

“Aile Görüşmesi” bölümünde… Aile görüşmesi bölümü sadece çocuk formunda vardır Her çocuğun ailesiyle görüşme yapılmalıdır Sıralama Önce süreç hakkında aile bilgilendirilmelidir. Daha sonra çocuk ile görüşme yapılmalıdır. Çocuk ile görüşme yapıldıktan sonra aile ile görüşme yapılmalıdır. Aile gelmedi veya ailesi yoksa veya bilinmiyorsa bu bölümdeki tüm sorular BUG işaretlenmelidir. Aile, çocuğa bakım veren kişi olarak kabul edilmelidir

Hükümlünün uygulamaya uyumsuzluğu Hükümlü uygulamayı ret ederse Önce uyarılmalıdır Ret etmeye devam ederse DS ihlali olarak kabul edilmelidir Hükümlü uygulama sırasında dalga geçer ve uygulamaya uyum sağlamazsa Dalga geçmeye devam ederse DS ihlal olarak kabul edilmelidir

Süreç

Süreç 2 4 1 3 5 Uzmanla birlikte değerlendirme ve planlama yapılır ARDEF denetim görevlisi tarafından uygulanır 3-6 ay içinde uygulama sonuçları gözden geçirilir Görüşme Değerlendirme Planlama Gözden geçirme 2 4 Risk İhtiyaç Uygunluk Uygulama 1 3 5 İtalik olanlar ds formlarında yer almamaktadır. ARDEF otomatik olarak risk, ihtiyaç ve uygunluğu belirler Planlanan programlar uygulanır

Risk Uygunluk İhtiyaç Sosyoekonomik Ailevi Zarar verme Zarar görme Bağımlılık Ruhsal sorunlar Kriminalite – Riskli Kişilik Kurum kurallarına uymama Tehlikelilik Tekrar suç işleme DS ihlal Risk İhtiyaç Uygunluk Zeka Yaş Özürlülük Okuma yazma Öğrenme güçlüğü Psikoz Ağır kişilik boz. Acil ihtiyaçlar Eğitim ihtiyacı Ekonomik destek ihtiyacı Korunma ihtiyacı/SHÇEK bilgi Aile eğitimi ihtiyacı Hukuki ihtiyaç Psikososyal ihtiyaçlar Yerleştirme/Salıverilme İlgi Alanları Yoğun görüşme İtalik olanlar ds formlarında yer almamaktadır.

Süreç - Örnek 2 4 1 3 5 Görüşme Değerlendirme Planlama Gözden geçirme Öfke kontrol programına katılmalı Öfke kontrol programından yararlandı mı? Görüşme Değerlendirme Planlama Gözden geçirme 2 4 Öfkesini kontrol edemiyor Uygulama 1 3 Risk İhtiyaç Uygunluk 5 İtalik olanlar ds formlarında yer almamaktadır. Programa katılabilmesi için Zeka sorunu, Okuma yazma ve öğrenme güçlüğü, Psikozu olmamalı Öfke kontrol programına ihtiyacı var Öfke kontrol programı uygulaması

Dikkat Her ayın başında geçen ay içinde doldurulan formların e-posta yoluyla bakanlığa gönderilmesi zorunludur

Soru Yapısı

Genel soru yapısı Soru Sorulurken vurgulanması gereken sözcükler Soru numarası Gösterge Yanıt seçenekleri Yanıt kodları Soruların yapısı   Soru sorarken vurgulanması gereken sözcüklerin altı çizilmiştir. Koyu yazılmış soruların altındaki yer alan ve koyu yazılmayan sorular açıklama gerektiğinde kullanılmalıdır. Eğer iki soru arka arkaya sorulmuşsa, bu durumda her iki soruya verilen yanıta ve aşağıda yer alan açıklamaya uygun olan seçenek işaretlenmelidir. İtalik yazılar, görüşmeci için açıklamalardır. Hükümlü anlamadığı zaman sorulacak ek soru Risk puanı Açıklama İhtiyaç yönlendirmesi Bilinmiyor-Uygulanamaz-Güvenilmez

  Soru tipleri Gözleme dayalı olarak karar verilen sorular Doğrudan sorulan sorulardan alınan yanıtlara göre karar verilen sorular  Değerlendirme soruları 

 işareti  işareti; gözleyerek, araştırarak, gerekirse UYAP'a bakarak değerlendirme yapılması gerektiği anlamına gelir Gözlemde araştırdığımızı, gördüğümüzü, bulduğumuzu yazıyoruz… Ör: “Hangi suç nedeniyle DS kararı verilmiş”

 işareti  işareti; yapılan görüşme sırasında edinilen kanaate göre değerlendirme yapılması gerektiği anlamına gelir. Burada kanaat bildiriyoruz Ör: “Kişinin yeniden suç işleme riskini değerlendiriniz”

Diğerleri… Doğrudan sorulan sorulardan alınan yanıtlara göre karar verilen sorulardır Ör: Seni kim büyüttü?

“Sen” mi, “siz” mi? Sorular genelde sen biçiminde sorulmuş olmakla birlikte, karşınızdaki kişinin özelliklerine göre “siz” diye hitap edebilirsiniz. Soruyu “siz” haline çevirebilirsiniz… Örnek: “Bedensel bir özrün var mı?” yerine “Bedensel bir özrünüz var mı?”

Bir soru içinde iki soru soruluyorsa… Ör: “Çocuklarınla ilişkin nasıl? Çocuklarınla düzenli görüşüyor musun, onların bakımını üstleniyor musun?” Herhangi birine evet yanıtı verildiyse evet seçeneğini işaretleyin

Sorunun sonundaki “ne sıklıkta” sorusu Ör: “Kolaylıkla kızıp öfkelenir misin? Ne sıklıkta?” Sorunun ilk bölümüne “evet” dediyse ne sıklıkta diyoruz… Görüşmeci: “Kolaylıkla kızıp öfkelenir misin?” Hükümlü: “Evet” Görüşmeci: “Ne sıklıkta?”

Sorular nasıl okunmalıdır? Soru yazıldığı gibi okunmalıdır Yoksa anlam farkı oluşabilir Örneğin: “Annenin eğitim düzeyi ne?” sorusu… “Annen okumuş mu?” diye sorulursa yanıt değişik olabilir…

Sorular nasıl okunmalıdır? Altı çizili kısımlar vurgulanarak okunmalıdır Örneğin: “İşlediğin suçta ailenizden birinin etkisi veya teşviki var mıydı?”

Sorular nasıl okunmalıdır? Sorular verilen sırayla okunmalıdır Çünkü tüm sorular belli bir düzen içinde sıralanmıştır. Yoksa farklı yanıtlar alınabilir…

Sorular nasıl okunmalıdır? Soru sonuna kadar ve tam olarak okunmalıdır Örnek: “Rahat konsantre olabilir misin, dikkatini kolay toplayabilir misin?” Sadece “konsantrasyon” sorulursa bilmeyen olabilir, veya sadece “dikkat” sorulursa konsantrasyon kavramı atlanabilir…

Yanıt seçenekleri Kısmen evet Evet Hayır 1 1 1 2 Birçok sorunun karşısında 0-1-2 şeklinde bir puanlandırma vardır. 0; hayır, 1; kısmen “evet” veya “evet” olabilir, 2; ise “evet” anlamına gelmektedir. Bazı sorularda “1” seçeneği yer almamaktadır. Burada 0 veya 2 yani, “evet” veya “hayır” seçeneği vardır. Kısmen evet Evet Hayır 1 1 1 2

B-U-G Bilinmiyor-Uygulanamaz-Güvenilmez Sorunun yanıtı tam olarak alınamadıysa BUG işaretlenir Yanıt bilinmiyorsa Ör: “Annenin eğitim düzeyi ne?”. Annesini hiç tanımamışsa? Kişiye bu soru uygulanamazsa Ör: “eşinle ilişkilerin nasıl?”. Eşi yoksa? Kişinin verdiği yanıt güvenilmez ise Çelişkili, karışık, dalga geçen yanıtlar veriyorsa…

Yanıt kartları Bazı soruları yanıtlarken hükümlünün yanıt seçeneklerini daha iyi algılaması için "yanıt kartları" geliştirilmiştir. Farklı sorularda farklı yanıt kartları kullanılmaktadır. K işareti Kart 1'in; K işareti Kart 2'nin; K işareti ise Kart 3'ün gösterilmesi gerektiğini bildirir.

Risk ve ihtiyaçların saptanması Değerlendirme ve planlama

Hesap ve değerlendirme süreci Formda belirtilen yanıtlar risk puanlarına çevrilir Risk puanlarından indeksler oluşturulur (araştırma bulgularına uygun olarak) İhtiyaçlar; risk indeksleri ve bazı sorulardan elde edilen bilgilere göre saptanır. Saptama yapılırken daha önce yapılan örneklerden elde edilen normlara uygun bir hesaplama yöntemi kullanılmaktadır. Değerlendirme erkek ve kadınlar için farklıdır

Örnek hesaplama: Bağımlılık Sorunları İndeksi (BASRİ) kalkol=mean (n2, n3, n4). kmady=(mean(kalkol, n5a, n5b, n5c, n5d, n5e, n5f,n5g,n5h,n5i, n5j)+n6)/2. Kyasam=mean(n13,n14,n15, n9,n8). Ktani= mean(pb13, pb16, pb17, pb20). Kmotiv= N12 Kcrav= Pb31 BASRi=mean (N18, N16, n19, N20, Kmady, kyasam, ktani, pb31, n12) Risk Düşük Orta Yüksek Toplam 0.17 0.17 ile 0.68 arası 0.68 Erkek 0.15 0.15 ile 0.73 arası 0.73 Kadın 0.12 0.12 ile 0.39 arası 0.39 ***BASRİ skor > 6 (kadınlar için 2.5) veya pd7=1 veya N20 =2 veya n18>0 Sum (n14, n15, n16) 1 ise veya pc20=1 ise veya EE2=0 ise... --- (!) Uzmanla birlikte değerlendirme gereklidir

Değerlendirme ekranı Riskler İhtiyaçlar

Risk İndeksleri BASRİ (Bağımlılık sorunları riski indeksi): Kişinin bağımlılık düzeyini, tekrar madde kullanma riskini gösterir. RUHSAR (Ruhsal sorunlar riski indeksi): Kişinin ruhsal sorunlarının şiddetini ve çeşitliliğini gösterir. SEKİ (Sosyoekonomik riskler indeksi): Ekonomik durum, eğitim, yaşadığı yer vb gibi sosyoekonomik sorunların büyüklüğünü gösterir.

Risk İndeksleri RİKİ (Riskli kişilik indeksi): Kişinin antisosyal kişilik özelliklerinin olup olmadığını gösterir. ZAVİ(Zarar verme riski indeksi): Şiddet eğilimi, öfke kontrolü gibi çevreye ve kendisine zarar verme riskini gösterir. SUDAR (Suç davranışıyla ilgili riskler indeksi): Daha önce işlenen suçlar, suçların çeşitliliği, işlenen suçların şiddeti gibi etkenleri gösterir.

Risk İndeksleri SUFİ (Suça iten faktörler indeksi): Yukarıda sayılan risklerin toplamından oluşur ancak her bir riskin ağırlıklandırılır. DESİR (DS ihlal riski): Kişinin belirlenen DS kurallarına uymama riskini gösterir. TESİR (Tekrar suç işleme riski indeksi): Kişinin tekrar suç işleme riskini gösterir. Genel olarak suç işleme riskini -TESİRG; tekrar şiddet suçu işleme riskini - TESİRS; tekrar madde suçu işleme riskini - TESİRM; tekrar cinsel suç işleme riskini - TESİRC gösterir.

İhtiyaçlar Eğitim ihtiyacı Mesleki eğitim ihtiyacı Aile görüşmesi BİGAV (bireysel görüşmede ağırlık verilmesi gerekenler) Sosyal destek Çalışma ihtiyacı Ekonomik destek ihtiyacı Yoğun görüşme ihtiyacı DS süreci içinde dikkat edilecekler Hukuki ihtiyaçlar Boş zamanlarını değerlendirme ihtiyacı Ruhsal destek ve psikiyatrik ihtiyaç Psikososyal destek ihtiyacı Güvenilirlik

Planlama yaparken Risk indeksleri dikkate alınmalıdır. İhtiyaçlar gözden geçirilmelidir Formun güvenilirliği gözden geçirilmelidir Bireysel kanaatiniz karara eklenmelidir.

Dikkat Her ayın başında geçen ay içinde doldurulan formların e-posta yoluyla bakanlığa gönderilmesi zorunludur