ÇEVRE VE DOĞAL KAYNAKLAR EKONOMİSİ ARAZİ EKONOMİSİ

ARAZİ EKONOMİSİ Arazi dünya üzerinde yaygın olarak ve insanların yoğun olarak faydalandığı doğal kaynaktır. İnsanların yaşamını sürdürmesine ve çalışmasına olanak sağlaması yanında gıda ve elyaflı ürünlerin hasadınada olanak sağlar.

Tarım,orman,kentleşme,dinlenme,ulaşım ve şehirleşme için tahsis edilerek kullanımı yaygındır.Oluşumu uzun yıllar alan topraklar yenilenemez nitelikte bir doğal kaynak olup erozyon,çevre kirliliği ve tarımsal üretim sürencinde sulamaya bağlı olarak tuzlanma tehdidi altındadır.

Artan nüfus ve sanayileşme baskısıyla sulak alanlar,tarımsal araziler ve ormanlar son yıllarda yerleşim ve sanayi yeri olarak kullanılması da bir başka sorundur. Türkiye’de arazi kullanımı son derece önemli bir konudur.

Ülkemizin bereketli topraklara sahip olduğu bir gerçektir Ülkemizin bereketli topraklara sahip olduğu bir gerçektir.Fakat arazilerin büyük bir kısmı sulanamamaktadır.Böyle olunca da tarımsal üretimde potansiyelin altında bir üretim gerçekleştirmekteyiz.

Birçok gelişmiş ülkede miras yolu ile arazilerin bölünmesini engelleyecek yasal düzenlemeler yapılmıştır.Ülkemizde de böyle bir düzenlemenin gerekliliği tartışılması gereken bir konudur.

ARAZİ KULLANIMINDA SOSYAL VERİMLİLİK Arazinin net getirisi rant olarak isimlendirilir. Bir arazinin tarım,konut gibi kullanma seçeneklerine göre rant az veya çok olabilir. Ekilen ürün ile rant miktarı arasında bağlantılıdır. Araziyi parçalayarak farklı amaçlar için kullanmak olasıdır.(Bir kısmının tarım arazisi bir kısmının kiralık ev yapılması)

Sosyal verimliliği maksimize eden rant miktarı da her bir parça araziyi maksimum verim ve rant sağlayacak şekilde kullanıma sunmakla sağlanabilir.Böylece toplam arazinin rantı da maksimum olur.

Arazilerin nitelikleri aynı ise küçük parçalara ayırmak önemli olmayacaktır.Fakat arazinin jeolojik yapısı,suya yakınlığı,eğimi gibi nedenlerle arazi parçalarının kullanım alanı değişir.Rantı maksimum yapmak için farklılaşmak durumundadır.

Homojen olmayan bir arazinin parçaları konut,sanayi,park,tarımsal üretim ve ticaret amaçlı kullanıma tahsis edildiği zaman toplam arazinin rantı dolayısıyla sosyal verimlilik maksimize edebilir.Fakat bazı parçaların yan yana olması gerekebilir.(Konut alanları ve park alanlarına ayrılan parçaların yan yana olması)

Park alanı ile konutlar uzaklaştıkça konutların getirisi azalacak dolayısıyla rantta azalacaktır.Benzer şekilde fabrikayla konutların yan yana yapılacak olması da rantı düşürür.

ARAZİ PİYASASI VE FİYATLAR Bir arazinin farklı kullanım alanlarına göre rantının da değişebileceği tartışılmıştır.Maksimum rantı sağlayan kullanım şekli arazi piyasasında oluşacak fiyata göre belirlenebilir.

Bunun nedeni alıcılar ve satıcılar bir arazinin hem şimdiki getirisini hem de gelecekteki getirisini hesaba katarak bir fiyat teklif edecek ve arz talep sonucu arazi fiyatı ortaya çıkacaktır.

Buradan çıkarılabilecek bir diğer sonuçta şudur; temiz hava,güzel manzara,gürültü miktarı gibi faktörlerin alınıp satıldığı bir piyasa olmamasına rağmen bu faktörler diğer mal ve hizmetlerin fiyatına artış yada azalış şeklinde yansımaktadır.

KURUMSAL POLİTİKALAR VE ARAZİ KULLANIMI Arazilerin değeri kullanım olanakları ve getirileri (rant) dikkate alındığı bir ortamda piyasada alıcılar ve satıcılar tarafından belirlenir. Piyasanın tam rekabet,monopol veya monopson olmasına göre oluşan fiyat etkikenir.

Tarımsal arazilerin kullanımına etki eden faktörler: Piyasa:Piyasa koşullarında arazilerin kullanım olanaklarına göre şu ana kadar anlatıldığı bir şekilde fiyat belirlenir. İstimlak:Yol,su,gerilim hattı gibi kamusal ihtiyaçlar için kullanılmasıdır.Piyasa fiyatı esas alınarak arazilerin bedelleri ödenir.

Kamusal düzenlemeler:Arazi kullanımında sağlık,verimlilik,güvenlik ve gıda güvenliği gibi toplumsal değer yargıları gibi gerekçelerle kamusal otoriteler tarafından düzenlemeye gidilmektedir. Vergiler:Arazi mülkiyeti varlık vergisi anlamında önemli bir kamusal gelir kaynağına dönüşebilmektedir.

ARAZİ KULLANIM EKONOMİSİ:MAKSİMUM RANT OLANAKLARI Şehir merkezinden şehir dışına gidildikçe arazi kullanım seçenekleri azalmaya başlar. Şehir merkezindeki bir arazi ticari amaçlı kullanım durumunda maksimum rant sağlarken merkezden uzaklaştıkça arazinin rantı konut yapımı için maksimum olacaktır. Aynı zamanda tarımsal kullanım durumunda elde edilen rant maksimum düzeye ulaşabilecektir.

TOPRAK VERİMLİLİĞİ VE EKONOMİK ANALİZİ Arazi kullanımda önemli bir konuda toprağın verimliliğidir.Yaygın olarak ürün büyüme hızı olarak toprak verimliliği jeolojik faktörler ile iklim ve sulama olanaklarından etkilenir ve ayrıca verimlilik fiziksel ve kimyasal özellikleri de bağlıdır.Dünya genelinde özellikte de uzun dönemde toprak verimliliği gittikçe azalmaktadır.

Toprak verimliliği tarımsal üretimi sürüdürülebilirliği anlamında önemli bir konudur.Bunun içinde toprağa yatırım yapılması gerekir.

Bugünkü üretim ile gelecekteki tarımsal üretim arasında değiş tokuş söz konusudur.Bu sayede toprak yenilenebilir bir doğal kaynak niteliği kazanabilecektir.

Teşekkürler