MİLLİ GÜVENLİK SİSTEMİ MİLLİ GÜVENLİK SİYASETİNİN TESPİTİ VE VASITALARI Doç. Dr. Atilla SANDIKLI

Milli güvenlik Sistemi Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.

Milli güvenlik Sistemi Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Milletlerarası hukukun meşrû saydığı hallerde savaş hali ilânına ve Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası andlaşmaların veya milletlerarası nezaket kurallarının gerektirdiği haller dışında, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına izin verme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisinindir.

Milli güvenlik Sistemi Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde veya ara vermede iken ülkenin ani bir silahlı saldırıya uğraması ve bu sebeple silahlı kuvvet kullanılmasına derhal karar verilmesinin kaçınılmaz olması halinde Cumhurbaşkanı da, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verebilir.

Milli güvenlik Sistemi Cumhurbaşkanının Yürütme Alanına İlişkin Görev ve yetkileri Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil etmek, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar vermek, Genelkurmay Başkanını atamak, Millî Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırmak, Millî Güvenlik Kuruluna Başkanlık etmek, Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilân etmek ve kanun hükmünde kararname çıkarmak,

Milli güvenlik Sistemi Başkomutanlık, Türkiye Büyük Millet Meclisinin manevî varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur. Millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı, Bakanlar Kurulu sorumludur. Genelkurmay Başkanı; Silahlı Kuvvetlerin komutanı olup, savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir. Genelkurmay Başkanı, Bakanlar Kurulunun teklifi üzerine, Cumhurbaşkanınca atanır; görev ve yetkileri kanunla düzenlenir. Genelkurmay Başkanı, bu görev ve yetkilerinden dolayı Başbakana karşı sorumludur.

Milli güvenlik Sistemi Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Başbakan yardımcıları, Adalet, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanından kurulur. Gündemin özelliğine göre Kurul toplantılarına ilgili bakan ve kişiler çağrılıp görüşleri alınabilir.

Milli güvenlik Sistemi Millî Güvenlik Kurulu; Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kuruluna bildirir. Kurulun, Devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği, toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü tedbirlere ait kararlar Bakanlar Kurulunca değerlendirilir. Kurul, kararlarını çoğunlukla alır. Eşitlik halinde Kurul Başkanının bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. Milli Güvenlik Kurulu kararları, Başbakan tarafından Bakanlar Kurulu gündemine öncelikle alınmak suretiyle görüşülür ve gerekli kararlar alınır.

Milli güvenlik Sistemi Başbakan, Millî Güvenlik Kurulunun tavsiye kararlarının ve görüşlerinin değerlendirilmek üzere Bakanlar Kuruluna sunulması ve Bakanlar Kurulunda kabulü halinde bu tavsiye kararlarının uygulanmasının koordinasyonu ve izlenmesi için bir Başbakan yardımcısını görevlendirebilir. Kurul, iki ayda bir toplanır. Gerektiğinde Kurul, Başbakanın teklifi üzerine veya doğrudan Cumhurbaşkanının çağrısı ile de toplanır. Cumhurbaşkanı katılamadığı zamanlar Millî Güvenlik Kurulu Başbakanın başkanlığında toplanır.

Milli güvenlik Sistemi Millî Güvenlik Kurulunun gündemi; Başbakan ve Genelkurmay Başkanının önerileri dikkate alınarak Cumhurbaşkanınca düzenlenir. Kurul üyesi bakanlar ile diğer bakanların gündeme girmesini istedikleri konular, Başbakanın da görüşünü alarak Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri vasıtasıyla Cumhurbaşkanına iletilir. Kurul kararları, Cumhurbaşkanına ve Bakanlar Kurulunda görüşülmek üzere Başbakanlığa, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği tarafından gönderilir. Milli Güvenlik Kurulu toplantılarında yapılan görüşmeler, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği görevlileri tarafından usulüne uygun şekilde tutanakla tespit edilir. Kararların asılları ve görüşme tutanakları Genel Sekreterlikte saklanır.

Milli güvenlik Sistemi Olağanüstü hal ilânı Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddî belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması hallerinde, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Milli Güvenlik Kurulunun da görüşünü aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilân edebilir.

Milli güvenlik Sistemi Olağanüstü hal ilânı Karar Resmî Gazetede yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir.

Milli güvenlik Sistemi Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali Anayasanın tanıdığı hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelen ve olağanüstü hal ilânını gerektiren hallerden daha vahim şiddet hareketlerinin yaygınlaşması veya savaş hali, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, ayaklanma olması veya vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması sebepleriyle, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Millî Güvenlik Kurulunun da görüşünü aldıktan sonra, süresi altı ayı aşmamak üzere yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde sıkıyönetim ilân edebilir.

Milli güvenlik Sistemi Karar, derhal Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağırılır. Türkiye Büyük Millet Meclisi gerekli gördüğü takdirde sıkıyönetim süresini kısaltabilir, uzatabilir veya sıkıyönetimi kaldırabilir. Sıkıyönetimin her defasında dört ayı aşmamak üzere uzatılması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararına bağlıdır. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz. Sıkıyönetim komutanları Genelkurmay Başkanlığına bağlı olarak görev yaparlar. Sıkıyönetimde yetki askeri makamlarda, olağanüstü halde ise mülki makamlardadır.

Milli güvenlik Sistemi Karar, derhal Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağırılır. Türkiye Büyük Millet Meclisi gerekli gördüğü takdirde sıkıyönetim süresini kısaltabilir, uzatabilir veya sıkıyönetimi kaldırabilir. Sıkıyönetimin her defasında dört ayı aşmamak üzere uzatılması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararına bağlıdır. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz. Sıkıyönetim komutanları Genelkurmay Başkanlığına bağlı olarak görev yaparlar. Sıkıyönetimde yetki askeri makamlarda, olağanüstü halde ise mülki makamlardadır.

Güvenlik Kavramı Varlığın, bütünlüğün, değerlerin ve çıkarların korunması, sürdürülmesi ve geliştirilmesine yönelik tehdit, risk ve belirsizliklerden uzak olma haline güvenlik denir. Kopenhag okuluna göre güvenliğin boyutları şunlardır: Askeri Güvenlik Siyasal Güvenlik Ekonomik Güvenlik Toplumsal Güvenlik Çevresel Güvenlik

Güvenlik Kavramı Tehdit: Güvenliğe yönelik her çeşit faaliyet ve girişimlerdir. Risk: Gerçekleşmesi olası bir durumun ortaya çıkaracağı tehlikeler ve güvensizliklerdir. Tehdit ve Riskler varlığa, bütünlüğe, değerlere ve çıkarlara yönelik olabilir. Çıkarlara yönelik tehdit ve riskler siyasi, askeri, ekonomik, sosyolojik ve kültürel alanlarda olabilir.

Güvenlik Kavramı Tehdit genel olarak üç biçimde ortaya çıkar: Birincisi, eldekini yitirme riskidir. İkincisi, başka bir aktörün/aktörlerin elinde ya da etkisinde olanı ele geçirememe ve/veya üçüncü bir güce kaptırma riskidir. Üçüncüsü, hiçbir aktörün tek başına neden olamadığı, bir tek aktörden bağımsız ve küresel tehditlerdir.

Güvenlik Kavramı Güvenlik Değerlendirmeleri; Uluslararası sistemin güvenliği, Coğrafi ya da işlevsel alt sistemlerin, bölgelerin güvenliği, Devletin güvenliği, Toplumun güvenliği, Toplumsal alt grupların güvenliği, Bireylerin güvenliği şeklinde gruplandırılabilir.

Güvenlik Kavramı Barışçıl güvenlik stratejileri Çatışmacı güvenlik stratejileri Savaş Stratejileri

Güvenlik Kavramı Barışçıl güvenlik stratejileri, aktörlerin çatışmaya varmayan yöntemlerle güvenliklerini ve çıkarlarını gerçekleştirme yolundaki uygulamalarını ifade eder. İçinde şiddet kullanma ve caydırıcı olma hatırlatmalarını barındırsa da bunlar üzerine bir eylem biçimi geliştirilmeyeceği algılanmasına dayanır. Bu tür stratejilerde, bir aktörün kendi güvenliği için, doğrudan karşısındaki aktörü zarara uğratmayacağına ilişkin bir uzlaşıya dayanır, ancak kendi güvenliğini doğrudan karşıdakine bağladığı anlamına gelmez.

Güvenlik Kavramı Barışçıl güvenlik stratejileri Diplomatik yöntemler Müzakere Yeni bir öneri geliştirme Uzlaştırıcılık ve arabuluculuk İyi niyet gösterileri Haber alma ve karar alıcıları yönlendirme Ekonomik yöntemler Ekonomik ödüllendirme Dış yardım İşbirliği ve ortaklık kurma Evrensel düzeyde Bölgesel düzeyde

Güvenlik Kavramı Çatışmacı güvenlik stratejileri Diplomatik alanda Tek yanlı karar alma Oldu bittiye getirme Müzakereye öngörülmemiş tarafların katılması Ekonomik yöntemler Boykot Ambargo Abluka Savaşa varmayan sıcak yöntemler Tahrik etme, tedhiş, sabotaj ve şiddet olayları yaratma Darbe yapılmasını teşvik etmek Askeri yöntemler Soğuk savaş ortamı yaratmak Tek taraflı ve çift taraflı tatbikatlar yapmak

Milli güvenlik Siyaseti Milli Güvenlik; Devletin anayasal düzeninin, milli varlığının, bütünlüğünün, milletlerarası alanda siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik dahil bütün menfaatlerinin ve ahdi hukukunun her türlü dış ve iç tehditlere karşı korunması ve kollanmasını ifade eder. Devletin Milli Güvenlik Siyaseti; milli güvenliğin sağlanması ve milli hedeflere ulaşılması amacı ile Milli Güvenlik Kurulunun belirlediği görüşler dahilinde, Bakanlar Kurulu tarafından tespit edilen iç, dış ve savunma hareket tarzlarına ait esasları kapsayan siyaseti ifade eder.

Milli Strateji Strateji “takip edilen yol, usul, tarz, yöntem” şeklinde açıklanmaktadır. Bir milletin varlığını ve refahını sağlamak, aynı zamanda korumak için uluslararası hukuka uygun olarak devletin kabul ettiği genel siyasete, “Milli Strateji” denir. Milli menfaatleri gerçekleştirecek milli hedeflere ulaşmak maksadıyla, gücün oluşturulması ve kullanılmasına yönelik olarak takip edilen yol, usul tarz ve yönteme “Milli Strateji” denir.

Milli Stratejinin Unsurları Milli Menfaat Milli Hedef Milli Güç

Milli Menfaatlerimiz Bir milletin kendi güvenliği, refah ve mutluluğu için uluslararası hukuka uygun olmak şartıyla zaruri olduğuna inandığı her şeye “Milli Menfaat” denir. ‘Yurtta barış, dünyada barış’ prensibine uyulması Toplumda insan hakları ve temel özgürlükler kavram ve şartlarının yerleştirilmesi Milli gelirin sosyal adalet ilkelerine uygun olarak dağıtılması Milletimizin sağlık, eğitim ve diğer hizmetleri tam ve zamanında alması Milli Menfaatler Hakimiyetin kayıtsız şartsız millete ait olması İç/dış tehdit ve tehlikelere karşı milletin ve vatanın korunması Devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü Vatandaşın can ve mal güvenliğinin sağlanması

Milli Hedef Milli Hedef; bir toplumun Milli menfaatlerini gerçekleştirmek amacıyla ulaşılması gereken ve ulaşıldıktan sonra da korunup devam ettirilecek somut ve belirli amaçlardır. Bir diğer açıklamaya göre de, Milli Hedef, elde edilmesi halinde, Milli menfaatlerin gerçekleştirilmesini sağlayan sonuçlardır.

Milli Hedef Nitelikleri Milli nitelik taşımalıdır Sadece bir siyasi gruba, doktrine, ideolojik veya oligarşik sınıfa ait olmamalıdır Devletin var oluş nedenine uygun olarak, Milli çıkarını sağlayacak biçim ve nitelikte olmalıdır Hayallere, aşırı heyecanlara kapılmaksızın gerçekçi ve akılcı olmalıdır Millete rağmen değil, milletinde benimseyeceği bir nitelik taşımalıdır; millet ikna edilmelidir Uluslararası hukuka ve anlaşmalara uygun olmalıdır

Milli Güç “Milli güç’’ kavramı içerisinde milletin sahip olduğu tüm olanaklar bulunmaktadır. Milli güç; “Bir ulusun, Milli hedeflerine ulaşabilmek amacıyla kullanabileceği maddi ve manevi kaynaklarının toplamıdır.” Milli güç: “Bir devletin, diğer devletler karşısında istediği sonuçları elde etmesini sağlayan imkan ve kabiliyetlerin toplamıdır.” şeklinde tanımlanabilir.

Milli Güç Unsurları Milli Güç Milli Güç Unsurları: Siyasi Askeri Ekonomik Demografik (Nüfus) Coğrafi Bilimsel ve Teknolojik Psiko-sosyal ve Kültürel Güç

Siyasi Güç Siyasi Güç: Bir devletin milli hedeflerine erişmek, Erişilenleri koruyup geliştirmek, Milli menfaat sağlamak amacıyla kullandığı siyasi kuvvetlerin toplam verimidir.

Siyasi Gücün Yüksek Olabilmesi İçin Gerekenler: Çağcıl devlet yapısının ve uygulamaları Devletin her aşamadaki kanunlarının yeterli ve uygulamalarının eksiksiz olması Kanunların, toplumun sosyal hayatına ve kültür yapısına uygun yapılması Devlet iç politikasının milletle bütünleşmiş güçlü bir yapıya sahip olması Yeniliklerin, çağın ve teknolojinin gereklerine uygun, milletin özelliklerine paralel yapılması

Siyasi Gücün Yüksek Olabilmesi İçin Gerekenler Devletin uluslararası itibarının yüksek olması Devletin, diğer devletlerle siyasi ilişkilerinde ve anlaşmalarında, menfaatlerini koruma kabiliyetine sahip olması Uluslararası ittifak ve kuruluşlarda etkin rol alması, aynı zamanda diplomatik alanda hareket serbestliği çapının geniş olması Devleti yönetenlerin karakteri, siyasi ve diplomatik bilgi ve tecrübeleri

Askeri Güç Askeri güç, “Milli politikanın uygulanmasında ve milli hedeflerin elde edilmesinde kullanılan devletin fiziki gücüdür.’’ Türkiye Cumhuriyeti gibi, konumu açısından stratejik öneme sahip topraklarda bulunan bir devlette, askeri gücün “caydırıcı” nitelikte olması çok önemlidir. Ülkemizin, uzun yıllardır bir saldırıya uğramamış olmasının en önemli nedenlerinden biri de askeri gücümüzün yeterli olmasından kaynaklanmaktadır.

Askeri Güç Askeri güç, toplumsal yaşantının ve devlet olmanın bir gereğidir. Yönetim biçimleri ne olursa olsun bu kural tüm devletler için geçerlidir. Silahlı kuvvetler, sınırlarda ve önemli merkezlerde yerleşmiş olan kuvvetleriyle bir milletin dış tehditlere karşı rahat ve huzur içerisinde yaşamasını sağlar. Ordumuz, Türk Birliğinin, Türk kudret ve kabiliyetinin, Türk vatanseverliğinin çelikleşmiş bir ifadesidir.

Ekonomik Güç Ekonomik Gücün Yüksek Olabilmesi İçin Gerekenler Devlet, millete karşı olan görevlerini yerine getirebilmek için ekonomik güce sahip olmak zorundadır. Ekonomik Gücün Yüksek Olabilmesi İçin Gerekenler İç ve dış kaynaklarının devamlı ve yeterli olması Kaynakların işlenmesini sağlayan endüstriyel kapasite, sanayi alt yapısı ve nitelikli insan gücünün bulunması İthalat ve ihracat dengesini sağlaması Her türlü ulaşım (karayolu, denizyolu, demiryolu ve havayolu) ve haberleşme (uydu, İnternet, televizyon vb. yayınlar) alt yapısını yeterli düzeye getirmesi

Ekonomik Gücün Yüksek Olabilmesi İçin Gerekenler Çağdaş ekonomik sistemlere (finans yasaları, merkez bankasının güçlülüğü, vergi yasaları ve istisnasız uygulanması) sahip olması Yer altı ve yer üstü zenginliklerini en verimli şekilde kullanması ve turizm gelirlerini artırması Teknoloji ve bilişimde dünya standartlarına ulaşması Dünyadaki pazar payını artırması gerekir.

Demografik Güç Bir ülkede yaşayan insanların sayısı, demografik gücün başlıca etkenlerinden biridir. Nüfusun nitelikleri de en az nicelik kadar önemlidir. Nüfusun niteliği planlı ve programlı bir şekilde geliştirildiğinde nüfus da ona paralel şekilde aktif hale gelir ve gerçek bir güç öğesine dönüşür.

Demografik Güç Nüfusun sayısal değişimi ve değişim hızı, bazı etkenlere bağlıdır İklim ve Çevre Koşulları Ülkenin coğrafi konumu ve yapısı Kültürel yapı Cinsel yaklaşım Savaşlar Göç Refah ve gelişim düzeyi Sağlık şartları Doğum, ölüm oranları Ortalama yaşam süresi Evlenme yaşı ve yaygınlığı

Demografik Güç Nüfus yoğunluğu ve dağılım Aşırı ve eksik nüfuslar Demografik yapıyı oluşturan alt yapılar ve etkenler Etnik Yapı Genel Nitelikler

Demografik Güç Demografik yapıyı oluşturan alt yapılar ve etkenler Etnik Yapı: Etnik yapı önemli bozukluklar gösteren bir durumda ise, devletin demografik yapısı, bir başka deyimle, can ve ruh taşıyan bünyesi, bazı organları birbiriyle uyum sağlayamayan, hasta ve sakat bir vücuda benzeyecektir. Yeterli ve etkin önlemler alınmadığı takdirde, bu gidiş devleti bölünmeye ve nihayet yıkıma götürür. Bu sakıncaya karşı en büyük önlem, etnik mesafelerin kısaltılması ve etkisiz kılınmasıdır. Bu amaçla uygulanacak yöntemler, evrensel hukuk ve insanlık ölçütlerine uygun olmalıdır.

Demografik Güç Demografik yapıyı oluşturan alt yapılar ve etkenler Genel Nitelikler: Her milletin kendine özgü ve fertlerin çoğunluğunda yaygınlaşmış olarak görülen, bir takım genel nitelikler mevcuttur. Bunlara bir bakıma “genel karakter” veya “milli şuur” da denilebilir. Genel niteliklerin başlıca etkenleri; değer yargıları, gelenekler, görenekler, coğrafi konum, doğal yapı, çevre koşulları, ekonomik yapı, komşu ülkelerle ilişkiler, dini inançlar, bilim, kültür ve teknolojik düzey, eğitim sistemi, halk – yönetim ilişkileri, yasalar, yaşayan veya fikir ve ilkeleriyle öncülüğünü sürdüren liderler, aile yapısı ve ahlaki ölçütler gibi etkenlerdir.

Coğrafi Güç Bir devletin coğrafyasına ait canlı - cansız, doğal - yapay, tüm değerleri, onun milli gücünün coğrafi unsurlarını oluşturur. Ülkenin jeopolitik ve jeostratejik konumu, Ülkenin büyüklüğü, Doğal yapısı, iklimi ve bitki örtüsü , Yer altı ve yer üstü zenginliği Topraklarının verimliliği ve su kaynakları, Çevresindeki enerji kaynakları ve doğal ticaret yolları üzerinde olması.

Coğrafi Güç Ülkenin tarıma elverişliliği, Topraklarının askeri açıdan değeri, Coğrafyasının üzerindeki kritik noktaları (İstanbul ve Çanakkale Boğazları – Süveyş Kanalı gibi vb.), Bitki örtüsü ve iklim, Ülkenin tarihi ve turistik değeri de coğrafi gücün özelliklerindendir. Bu özellikler, değerleri oranında milli güce katkıda bulunur.

Bilimsel ve Teknolojik Güç Milli güç unsurlarının hemen hemen hepsi, bilimsel ve teknolojik düzeyinden doğrudan veya dolaylı biçimde etkilendiği ve bu etkinin giderek çoğaldığı görülmektedir. Günümüzde, devletlerin, çağdaşlık düzeyleri, bilimsel ve teknolojik alandaki gelişmelerine bağlıdır.

Bilimsel ve Teknolojik Güç Bir ülkenin coğrafi gücünü etkileyen unsurlar Bilimsel ve teknolojik yönde ilerlemeyi sağlayan araştırma ve geliştirme (AR-GE) faaliyetlerine önem vermesi Bilgi ve teknoloji üreten personel yetiştirmesi Hızlı haberleşmenin alt yapısını sağlaması (uydu haberleşme sistemi) Bireylere teknik gelişmeye uyum sağlayacak eğitimleri vermesi

Bilimsel ve Teknolojik Güç Bilim ve teknoloji alanlarında çağın gelişmelerine ayak uyduramayarak etkin ve yeterli bir düzeye ulaşamayan bir devletin milli gücünün dünya üzerinde etkin olması beklenemez. Bu durum evrensel ölçüler bakımından onu geri kalmış devletler sınıfına sokar. Bu devletler büyük topraklara, çok sayıda nüfusa ve zengin doğal kaynaklara sahip olsalar hatta bu doğal kaynaklarından büyük gelirler elde ederek sayılı zenginler arasına girseler dahi, büyük ve güçlü devlet olamazlar.

Psiko-Sosyal ve Kültürel Güç Toplumu millet yapan birlik ve bütünlük duygusu ile, bunları sağlayan milletin tarihi birikimi, eğitim ve kültür düzeyi, gelenek, hukuk, dil, din, fikir vb. alanlardaki durumu ve bunlarla ilgili uygulamaların milli güce etkilerini kapsar. Tekniğin ortaya çıkardığı olağanüstü araç ve silahlara karşın, bunları kullanacak olan insan öğesi, yine de milli gücü yönlendirme özelliğini korumaktadır. Tarihsel gelişmede, çeşitli aşamalardan geçerek millet olma düzeyine ulaşan toplumun, psiko-sosyal ve kültürel değerlerle donanması, milli varlığın vazgeçilmez koşullarındandır.

Pisiko-sosyal ve Kültürel Güç Bir ülkenin psiko-sosyal ve kültürel gücünün Milli güce katkı sağlaması için; Sivil toplum kuruluşlarının Milli gücü artırmaya yönelik çalışması, Toplum fertlerinin, siyasal ve ideolojik görüşlerinde Milli menfaatleri ön planda tutmaları, Toplumun sosyal yapı bütünlüğü ve etnik bütünlüğünün olması (kültürel değerlerde ortak düşünmek ve hissetmek), Devletin resmi dilinin etkin ve kurallara uygun olarak kullanılması, Toplumun eğitiminde etkili olan basın-yayının doğru, eksiksiz, tarafsız ve objektif yayın yaparak milli menfaatleri ön planda tutması,

Pisiko-sosyal ve Kültürel Güç Bir ülkenin psiko-sosyal ve kültürel gücünün Milli güce katkı sağlaması için: Toplumun sosyal ve ahlaki inançlarında bir bütünlüğün sağlanması, Toplum fertlerinin tarihi birikiminin, eğitim ve kültür düzeyinin yüksek olması, Fertlerin birbirinden habersiz ortak menfaatlerini doğru değerlendirip, devleti tehdit edebilecek faaliyetlere karşı aynı anda tepki gösterebilmesi (Milli refleks), Kültür savaşlarının en yoğun yaşandığı ortamda kültürel yapısını savunacak bilgi düzeyine ulaşmış olması gerekir.

Pisiko-sosyal ve Kültürel Güç Bu gücün değerlendirilmesinde, Milli kurumlar etnik yapı, basın, halkın ideolojik ve dinsel nitelikleri ile sosyal ve ahlaki inançları, milli birlik ve beraberlik anlayışı, moral ve kültür düzeyi belirleyici faktörlerdir. Güç kavramında, düşünce, inanç ve davranışlar etkilidir. O halde psiko-sosyal ve kültürel gücü toplumun sahip olduğu ve tarihten gelen maddi ve manevi değerlerin o topluma sağladığı güç olarak ta tanımlayabiliriz.

Milli güvenlik Planlama Süreci Milli Güvenlik Siyaset Belgesi 5 yılda bir yenilenmektedir Süreç Milli Güvenlik Kurulu Genel sekreterliği koordinasyon sorumluluğunda yürütülür. Halihazır durumla ilgili değerlendirme ve analizler Yeni Milli Güvenlik Siyaset Belgesi hazırlıklarına bir önceki dönemde yapılan stratejik değerlendirme ve öngörülerin gerçekleşme durumu, uygulanan stratejiler ile belirlenen milli hedeflere ulaşma durumu, hedeflere ulaşılamamasının nedenleri ve muhtemel gelişmeler belirlenir. Değerlendirme ve analizler; siyasi, askeri, ekonomik, toplumsal ve çevre konularında küresel, bölgesel, ülkesel, toplumsal, alt gruplar ve birey düzeyinde yapılır.

Milli güvenlik Planlama Süreci Halihazır durumla ilgili değerlendirme ve analizler Milli Güvenlik Kuruluna sunulur. Milli Güvenlik Kurulu yeni hazırlanacak Milli Güvenlik Siyaset Belgesi ile ilgili dikkate alınmasını istediği ana fikrin esaslarını belirler. Başbakanlık ana fikrin esaslarını ve yapılacak çalışmalarla ilgili direktifleri Genelkumay Başkanlığı, Bakanlıklar, Kamu kurum ve kuruluşlarına gönderilir. Stratejik öngörülerin hazırlanması (bahsedilen konular ve düzeylerde) Stratejik Öngörü, geçmişteki ve günümüzdeki mevcut gelişmeleri ve verileri dikkate alınarak, bilimsel esaslara uygun olarak 20-30 yıllık geleceğe yönelik tahminler yapmak ve senaryolar hazırlamaktır.

Milli güvenlik Planlama Süreci Milli Güvenlik Durum Değerlendirmesi (MGDD) Milli Menfaatler ve Milli Hedeflerin tespit edilmesi Tehditler, riskler ve belirsizliklerin belirlenmesi Milli hedeflere nasıl ulaşılacağına, milli gücün nasıl geliştirip kullanılacağına dair esasların açıklanması Genelkumay Başkanlığı, bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarına verilecek görevlerin ortaya konması

Milli güvenlik Planlama Süreci Milli Güvenlik Siyaset Belgesi hazırlanması Milli Güvenlik Kurulunda Milli Güvenlik Siyaset Belgesinin görüşülmesi ve uygun bulunması Milli Güvenlik Siyaset Belgesinin Bakanlar Kurulunda kabul edilmesi ve imzalanması Milli Güvenlik Siyaset Belgesinin bir Başbakanlık Uygulama Direktifi ile yürürlüğe konması Genelkurmay Başkanlığınca Türkiye’nin Milli Askeri Stratejisi (TÜMAS) ve Bakanlık/Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından strateji dokümanlarının hazırlanması

Milli güvenlik Planlama Süreci Milli Güvenlik Siyaset Belgesinde yer alan esaslar; Gnkur.Bşk.lığı, Bakanlıklar, Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından kendi görev alanlarına ilişkin Strateji Dokümanlarının hazırlanması ile her türlü çalışma ve uygulamalarda göz önünde bulundurulur. Milli Güvenlik Siyaset Belgesi esasları, ayrıca Bakanlıkların ve Devlet Planlama Teşkilatının yıllık planları ve bütçelerin hazırlanmasında da nazarı dikkate alınır. Kalkınma Planları ve Hükümet Programları hazırlanırken de Milli Güvenlik Siyaset Belgesi esasları gözetilir

Milli güvenlik Planlama Süreci Türkiye’nin Milli Askeri Stratejisi (TÜMAS); 20-30 yıllık gelecek vizyonu kapsamında milli askeri hedefleri tespit etmek, bu hedeflerin elde edilmesinde takip edilecek stratejiyi tanımlamak, diğer milli güç unsurları ile koordineli olarak askeri gücün hazırlanması, yönlendirilmesi, geliştirilmesi ve kullanılmasına ait esasları belirler. Kuvvetlerin geliştirilmesi maksadıyla yapılacak modernizasyon; “Planlama, Programlama ve Bütçeleme Sistemi” esasları doğrultusunda ve “Milli Savunma Planlama Faaliyetleri” kapsamında gerçekleştirilir. İhtiyaç duyulan silah, araç ve gerecin tedariki, “Konsepte Dayalı İhtiyaçlar Sistemi” esaslarına göre yapılır.

Milli güvenlik Planlama Süreci Türkiye’nin Milli Askeri Stratejisi (TÜMAS) Genel/Müşterek Harekat Konsepti (Genkur.) Kuvvet Harekat ve Diğer Konseptler(Genkur. ve kuvvetler) Kuvvet ihtiyaç bildirimleri (kuvvetler) Planlama ve Programlama Direktifi (Genkur.) Kuvvet Teklifleri, Plan Yetenek Hedefleri Stratejik Hedef Planı (SHP) On yıllık Tedarik Programı (OYTEP)

Sonuç Milli Güvenlik Planlama Sürecinde etkin sonuçlar alabilmek için; Stratejik öngörü kabiliyeti gelişmiş ve uzun süreler aynı konularda çalışmış uzmanlara, Stratejik öngörü, strateji ve planlama konusunda bilimsel çalışmalara, Farklı konularda çalışan uzmanlar arasında etkin bir koordinasyona ve uyuma, Muhalefet partileri, üniversiteler, araştırma merkezleri ve sivil toplum örgütleri ile etkin işbirliğine, Hazırlanan belgelerin gerçekçi ve bilimsel olmasına, Bürokrasi ve toplum tarafından kabullenilmesine bağlıdır.

MİLLİ GÜVENLİK SİSTEMİ MİLLİ GÜVENLİK SİYASETİNİN TESPİTİ VE VASITALARI Doç. Dr. Atilla SANDIKLI