NBC SİLAHLARI ve ÇEVRESEL ETKİLERİ GATA TIBBİ NBC SAVUNMASI BİLİM DALI NBC SİLAHLARI ve ÇEVRESEL ETKİLERİ

NBC SİLAHLARI (Tarihçe)

Zehirli Endüstriyel Maddeler Dünyada ve Ülkemizdeki Tehdidin Durumu NBC Silahları Sınıflama, Özellikleri, Belirtiler, Şüphelendirici olaylar, Etkileri Zehirli Endüstriyel Maddeler Dünyada ve Ülkemizdeki Tehdidin Durumu Öneriler

NBC SİLAHLARI (Kitle İmha Silahları) 1. Nükleer silahlar, radyasyon kazaları, nükleer santraller 2. Biyolojik silahlar ve toksinler, 3. Kimyasal silahlar ve kimyasal kazalar,

NBC SİLAHLARI (Kitle İmha Silahları) 05.04.2017 NBC SİLAHLARI (Kitle İmha Silahları) Sağlık sistemleri aşırı yüklenir Otoriteye güvensizlik oluşur. Kitlesel zararlara sebep olur, Panik ve korku ortamı yaratır, Dekontaminasyona ihtiyaç vardır, Deteksiyon sistemlerine ihtiyaç bulunur. Hazırlık / korunma zahmetli ve pahalıdır. Kimyasal maddelerin; üretilmesinin kolay olması, etkisinin hemen ortaya çıkması, kısa zamanda büyük insan topluluklarını etki altına alması, kitleler üzerinde korku ve tedirginlik yaratması, korunma önlemlerinin uygulanmasına hemen geçilememesi, tespit edilmesi için deteksiyon sistemlerine ihtiyaç duyulması teröristler tarafından kullanılabileceği değerlendirilmektedir.

NBC SİLAHLARI (Kitle İmha Silahları) 05.04.2017 NBC SİLAHLARI (Kitle İmha Silahları) Başlıca Hedefler Devlet Daireleri ve Adli binalar, Askeri Kışla ve kuruluşlar Ulaşım terminalleri, İş merkezleri, kapalı alışveriş yerleri, Kullanma ve içme suyu tesisleri, Akaryakıt ikmal tesisleri ve istasyonları, Büyükelçilikler, uluslararası kuruluşlar. Kamuya açık tesisler, idari binaları, kitle taşım araçları gibi nüfus yoğunluğu fazla ve sansasyon yaratabilecek yerlerin hedef olarak seçilmesi halinde, kimyasal ajanlar ile yapılacak olası bir saldırı geniş halk kitleleri üzerinde tahrip edici etki yaratmakla kalmayıp, bu etkiyi ortadan kaldırmakla görevli hastane, karakol, ilk yardım üniteleri, haberleşme ve yayın sistemlerini de çalışamaz hale getirecektir.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR Maddeyi iyonize edici etkisi ile, canlı kitleleri öldürme, ağır yaralama, bina ve tesisleri kontamine etme amacıyla kullanılan radyoaktif maddelerdir.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR Radyasyon Partiküler radyasyon Elektromanyetik radyasyon -radyasyon -radyasyon -radyasyon X-ışını

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR ÖZELLİKLERİ: Kalıcıdır Nereye gideceği önceden bilinemez Duyu organları ile varlığı anlaşılamaz Geniş sahaları kaplar Öldürücüdür

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR Radyasyon kazaları Endüstriyel radyasyon kaynakları ve kazalar Biyomedikal kaynaklar Nükleer reaktörler Nükleer silah kazaları Radyasyon yayan cihaz ve aletler Nükleer savaş

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR Yüksek Olasılık Stratejik Nükleer Savaş Taktik Nükleer Savaş Radyasyon Yayan Cihaz ve Aletlerle (RDD) Yapılacak Saldırılar Nükleer Tesislere Karşı Yapılacak Saldırılar Radyasyon Kazaları Nükleer Silah Kazaları Düşük Olasılık

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR HASTALIK BELİRTİLERİ: Gerek radyasyon hastalığı, gerekse radyoaktif zehirlenmesi seyri ve sonucu itibariyle; Halsizlik, isteksizlik, bitkinlik, Mide bulantısı, baş dönmesi, Kusma, şiddetli baş ağrısı, Ateş yükselmesi, kanlı ishal, Kusma ve kanlı ishalin devam etmesi, ölüm.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR KULLANIMA DAİR ŞÜPHELİ BULGULAR: Aşırı şiddetli bir ışık patlaması Yerde büyük bir sarsıntı hissi Şiddetli bir patlama sesi Elektrikle çalışan aletlerin birden durması Klasik mantar görünümlü bulut oluşumu Hafif bir rüzgarla kül benzeri döküntüleri

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR FİZİKSEL ETKİLERİ Patlama etkisinden çok termal ve iyonize radyasyonun etkileri. Radyasyon etkisiyle ölümler, gerçek bir tedavi bulunmayışından, ölüm sayısını arttırır. Serpintiyle etkiler kilometrelerce ötelere yayılır.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ Kongenital defektler Mental retardasyon İmmün sistemin çökmesi Kanser Erken doğum ve düşükler Diğer sağlık problemleri

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR ÇEVRESEL ETKİLERİ

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR ÇEVRESEL ETKİLERİ Tüm dünya üzerinde radyasyon kirlenmesi, nükleer silahların üretimi,kullanımı ve testi sonucu etkilenen sayısı yaklaşık 13 milyon. Toprak ve yer altı suları en çok etkilenenlerdir ve etkiyi uzağa taşırlar.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR ÇEVRESEL ETKİLERİ Plütonyum Uranyum Strontiyum Sezyum Benzen Poliklorine bifeniller (PCBs) Civa Siyanür Binlerce yıl kalan Karsinojenik ve/veya Mutajenik artıklardır.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR ÇEVRESEL ETKİLERİ Kirlenme sadece Amerika B.D ve Rusya ile sınırlı değildir. Testlerin yapıldığı Güney Pasifik, Nevada, Kazakistan, Çin, Hindistan ve Pakistan; Fransa ve İngiltere gibi zenginleştirme işlemi yapılan ülkeler; Uranyum madenciliğinin yapıldığı Namibya, Kanada, eski Doğu Almanya ve Avustralya; atmosfer ve suların kirlenmesine neden olmaktadır.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR ÇEVRESEL ETKİLERİ Chernobyl’in 150 km çevresinde Nisan 1986-Aralık 1986 döneminde doğan 9720 çocuktan 31’inde tiroid kanseri belirlenirken, 1987-89 yılında doğan 9472 çocukta tiroid kanseri görülmedi. Bu olgulara radyoaktif serpintinin neden olabileceği belirtildi. Lanset, 2001, Dec. Shibata, Y., at all

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR ÇEVRESEL ETKİLERİ Çernobil dekontaminasyon görevlilerinin çocuklarında çok yüksek mutasyon düzeyi belirlenmiştir. Proc R Soc Land B Biol Sci. 2001 Dec 7;268 (1484):2493-4 Weinberg ve Ark

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR SOSYAL ETKİLER Ekonomik ve insan kaynaklarının aynı anda massif kaybı, etkilenen sahaya acil ve yeterli işgücü ve materyal desteğini önler. Tekrar toparlanma ve organizasyon her zamankinden daha zordur. Dışarıdan yardım gelmemesi yada gecikmesi, bireysel ve toplumsal bir “izolasyon” hissi doğurur.

NÜKLEER VE RADYOLOJİK SİLAHLAR PSİKOLOJİK ETKİLERİ Nükleer Savaştan Sağ Çıkma Sendromu; Çaresizlik, Suçluluk duygusu, İzolasyon, Korku MANTAR BULUTUNUN GÖLGESİNDE BİR NESİL

BİYOLOJİK SİLAHLAR Biyolojik silahlar, fizyolojik ve biyolojik etkileri nedeniyle, kullanılan mikroorganizmalar ile biyolojik olarak üretilen biyo-aktif maddeler ve yapay olarak üretilmiş biyolojik madde benzeri ajanlardır.

BİYOLOJİK SİLAHLAR

BİYOLOJİK SİLAHLAR (CDC sınıflaması) 05.04.2017 BİYOLOJİK SİLAHLAR (CDC sınıflaması) Kategori A Kategori B Kategori C Antraks (Bacillus anthracis) Bruselloz (Brucella bakterileri) Hantavirüsler Botulismus (Clostridium botulinum toksini) Epsilon toksini (Clostridium perfringens) Çoklu dirençli tüberküloz Veba (Yersinia pestis) Glanders (Burkholderia mallei) Nipah virüsü Çiçek (Variola major) Q ateşi (Coxiella burnetii) Tick-borne ensefalit virüsleri Tularemi (Francisella tularensis) Risin toksini (Ricinus communis) Tick-borne hemorajik ateş virüsleri Viral hemorajik ateşler Stafilokok enterotoksin B Sarı humma virüsü

BİYOLOJİK SİLAHLAR ÖZELLİKLERİ: Yara-sıyrık olmadıkça deriye nüfuz etmezler. Duyularla anlaşılamazlar. Açık alanda belirlenmeleri sınırlıdır. Gecikmeli etkileri vardır (delayed effects). Üretimi kolaydır. Son derece toksik olanlar mevcuttur (kimyasal ajana göre). Sekonder transmisyon riski daha azdır (kimyasal ajana göre)

HASTALIK BELİRTİLERİ: BİYOLOJİK SİLAHLAR HASTALIK BELİRTİLERİ: Biyolojik ajan sayısının çokluğu ve her birinin değişik özelliklere sahip olması Hastalık tabloları ajana göre değişmektedir

KULLANIMA DAİR ŞÜPHELİ BULGULAR BİYOLOJİK SİLAHLAR 05.04.2017 KULLANIMA DAİR ŞÜPHELİ BULGULAR Çok sayıda insanın aynı anda,aynı hastalığa yakalanması Açıklanamayan ölümler Hastalık etkeninin beklenenden çok daha ağır hastalık yapması Patojenin alışılmadık yollarla hastalık yapması Normalde görülmeyen bir hastalığın,birden bire salgınlar şeklinde ortaya çıkması Hastalığın normal bulaşma mevsimi dışında yaygın olarak ortaya çıkması Aynı popülasyonun kısa süre içinde farklı salgınlarla karşılaşması Atipik ajanlarla hastalık gelişmesi (çiçek,viral hemorajik ateşler gibi) Normal suşlar dışında atipik suşların salgınlara yol açması, tedavilere direnç ! Çok sayýda insanýn ayný anda,ayný hastalýða yakalanmasý ! Açýklanamayan ölümlerin gerçekleþmesi ! Belirlenen patojenin (hastalýk etkeni),beklenenden çok daha aðýr hastalýk yapmasý veya standart tedavi protokollerine yanýt vermemesi ! Belirlenen patojenin,alýþýlmadýk yollarla hastalýk yapmasý (normalde direk temasla hastalýk yapan bir patojenin,çok sayýda kiþiye inhalasyon (soluk alma) yoluyla bulaþmasý gibi) ! Yaþanýlan coðrafi bölgede normalde görülmeyen bir hastalýðýn,birden bire salgýnlar þeklinde ortaya çýkmasý ! Hastalýðýn normal bulaþma mevsimi dýþýnda yaygýn olarak ortaya çýkmasý ! Normalde vektörle (taþýyýcý) bulaþan bir hastalýðýn,vektör varlýðý olmadan bulaþmasý ! Hastalýðýn geliþtiði coðrafi bölgede normalde yaþamayan vektörlerin,ortaya çýkýp hastalýðý bulaþtýrmaya baþlamasý ! Ayný popülasyonun kýsa süre içinde farklý salgýnlarla karþýlaþmasý ! Atipik ajanlarla hastalýk geliþmesi (çiçek,viral hemorajik ateþler gibi) ! Normalde hastalýk yapan suþlar (ayný bakterinin farklý alt tipi) dýþýnda,atipik suþlarýn salgýnlara yol açmasý ! Hastalýðýn daha önce hiç karþýlaþýlmamýþ bir suþla geliþmiþ olmasý,tedavilere refrakter (dirençli) olmasý ! Hastalýðýn görüldüðü kiþilerin,daha önce ayný ortamlarda bulunmuþ olmasý ( Tüm hastalarýn ayný binada bulunmuþ olmalarý gibi)

BİYOLOJİK SİLAHLAR (Fakirin Atom Bombası)

BİYOLOJİK SİLAHLAR ETKİLERİ: Sverdlovsky Biyolojik Araştırma Laboratuvarında (1979) meydana gelen kazada ölen (69) akciğer şarbonu olgularının yaşadıkları evler.

BİYOLOJİK SİLAHLAR ETKİLERİ: Tarımsal ekosistemi, yabani yaşam faunası ve habitatını tehdit eder Toprak, yüzey kontaminasyonu Tarımsal sanayide ekonomik kayıp İnsanlar ve hayvanlarda salgın hastalıklar

BİYOLOJİK SİLAHLAR ETKİLERİ: İngilizler İskoçya açıklarındaki Gruinard adasında şarbonla çok sayıda deneme yapmışlar ve ada topraklarının 36 yıl boyunca şarbon sporları ile kontamine kalmasına neden olmuşlardır. Adanın dekontamine edilmesine 1979 yılında başlanmış ve 280 ton formaldehit ve 2000 ton deniz suyu kullanıldıktan sonra ancak 1987 yılında tam anlamıyla temizlenebilmiştir. Manchee RJ, Steward WD. The decontamination of Gruinard Island. Chem Br. July 1988;690-1.

KİMYASAL SİLAHLAR Kimyasal silahlar, kişileri öldürerek veya yaralayarak saf dışı bırakmak, kapasitelerini bozarak etkisiz hale getirmek amacıyla kullanılan toksisitesi yüksek kimyasal maddelerdir.

KİMYASAL SİLAHLAR (Halepçe)

KİMYASAL SİLAHLAR Sinir ajanları (Tabun, Sarin, Soman, Vx) Yakıcı ajanlar (Mustard, Azotlu mustard, Lewisit) Akciğer irritanları (Fosgen, Klor) Sistemik zehirler (Hidrojen siyanür) Kapasite bozucu ajanlar (BZ,LSD) Kargaşa kontrol ajanları (CN,CS,CR,DM) Bitki öldürücü ajanlar (2,4-D-Kakodilik asit)

KİMYASAL SİLAHLAR ÖZELLİKLERİ: Çok toksiktirler Akut bir etkiye sahiptirler Sekonder kontaminasyon olasılığı vardır Üretimi kolaydır Deteksiyonu nispeten kolaydır (biyolojik silaha göre) Dekontaminasyon gerekli ve önemlidir.

HASTALIK BELİRTİLERİ: KİMYASAL SİLAHLAR HASTALIK BELİRTİLERİ: SİNİR AJANLARI Tüm vücut sekresyonlarında artma Karın Ağrısı, Bulantı, Kusma, Diare Bradikardi, Taşikardi Baş Dönmesi, Yorgunluk, Letarji İrritabilite Solunum Depresyonu, Konvülziyon Koma

HASTALIK BELİRTİLERİ: KİMYASAL SİLAHLAR HASTALIK BELİRTİLERİ: YAKICI AJANLAR Gözlerde ağrı, Fotofobi, Blefarospazm, Konjunktivit Deride eritem, vezikül, blister oluşumları Solunum Yolları Epitelinde İrritasyon Ve Konjesyon Akciğer ödemi, Mekanik asfiksi, Bakteriyel enfeksiyon GİS epiteli irritasyonuna bağlı Bulantı, Kusma, Diare Lökopeni, Anemi

HASTALIK BELİRTİLERİ: KİMYASAL SİLAHLAR HASTALIK BELİRTİLERİ: AKCİĞER İRRİTANLARI Oküler ve Nazal İrritasyon Spazmodik öksürük, Pulmoner ödem Amfizem, Dispne Sekonder bakteriyel enfeksiyon

HASTALIK BELİRTİLERİ: KİMYASAL SİLAHLAR HASTALIK BELİRTİLERİ: SİSTEMİK ZEHİRLER Taşipne, Oküler ve Nazal irritasyon Flushing Bulantı, Kusma Bitkinlik Dispne Baş Ağrısı Konvülziyon Asfiksi

KULLANIMA DAİR ŞÜPHELİ BULGULAR KİMYASAL SİLAHLAR KULLANIMA DAİR ŞÜPHELİ BULGULAR Normalden daha sessiz ve etkisiz gibi patlayan bombalar Arazide boş ya da kalıntılı püskürtme ya da sulama cihazları Alçaktan ve yavaş uçan uçaklar Değişik bomba ya da fırlatıcı parçaları Arazide yağa ya da garip sıvılara benzer kalıntılar Etrafta garip ya da alışılmadık koku Su kaynakları veya birikintilerinde ölü hayvanlar, değişik renk, koku, ya da yağlı yüzey birikintileri

KİMYASAL SİLAHLAR ETKİLERİ Besin zincirinin kontaminasyonu Toprak ve nehirlerin kontaminasyonu Besin zincirinin kontaminasyonu Bitki örtüsü kaybı Kanser ve doğum defektleri Habitat degradasyonu Ekosistemin irreversibl hasarı

TOKSİK ENDÜSTRİYEL KİMYASALLAR Bilinen kimyasal madde sayısı >11 milyon 60-70.000 kimyasal madde düzenli kullanımda 200-1000 madde >1 ton/yıl üretim 600/ay - >7000/yıl yeni kimyasal madde Çok yüksek boyutlarda gübre /tarım ilacı üretim- kullanımı >4 milyon ton/yıl tehlikeli madde demiryolu- kara -deniz taşımacılığı, boru hatlarıyla taşınıyor

TOKSİK ENDÜSTRİYEL KİMYASALLAR Endüstriyel kazalar Transportasyon kazaları

TOKSİK ENDÜSTRİYEL KİMYASALLAR Doğal afetler Endüstriyel tesislerde konvansiyonel silahlarla hasar Askeri harekat Kazai Kasıtlı Terörist saldırı Sabotaj- kundaklama

TOKSİK ENDÜSTRİYEL KİMYASALLAR Bhopal- Hindistan, 1984 40 tonluk bir tankdan sızma Metilizosiyanat bulutu Fosgen+izosiyanat ≥ 2500 hemen ölüm 8000 -15000 toplam ölüm 50-150.000 etkilenme Yüzlerce körlük

NBC TEHDİDİ Genel NBC tehdidi Komşu ülkelerden gelebilecek NBC tehdidi 05.04.2017 Genel NBC tehdidi Komşu ülkelerden gelebilecek NBC tehdidi a. Irak’ın NBC silah potansiyeli b. İran’ın NBC silah potansiyeli c. Suriye’nin NBC silah potansiyeli d. Rusya Federasyonu’nun NBC silah potansiyeli e. Bulgaristan ve Ermenistan’daki nükleer reaktörler f. Yunanistan’ın NBC silah potansiyeli Terör amaçlı NBC tehdidi

NBC TEHDİDİ

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Rusya Federasyonu, Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan. Rusya Federasyonu

N B C Rusya Federasyonu KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Mevcut Antraks, Veba, Kolera ve Enterotoksin geliştirdikleri değerlendirilmektedir. SSCB’ den bol miktarda miras kalmıştır Ülke içi ve dışı uzun mesafeli taşımalar, radyoaktif maddeleri çalınma veya kaybolma konusunda hassas bir konuma getirmiştir.

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Rusya Federasyonu, Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan. Suriye

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Suriye’nin envanterinde 600 ton civarında sinir, yakıcı gaz ve türevlerinin bulunduğu değerlendirilmektedir. Mevcut değil N Humma Zehirli Mantar Bakteri ve Virüs B Sinir (VX dahil) Yakıcı Boğucu C Suriye

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Rusya Federasyonu, Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan. Irak

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Irak Irak, mevcut durumu itibari ile tehdit oluşturmamaktadır.

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Rusya Federasyonu, Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan. İran

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ İran Mevcut değil; Ancak 5 yıl içerisinde üretime hazır hale gelebileceği değerlendirilmektedir. Sinir (VX dahil) Yakıcı Boğucu Kan Zehirleyici B C N Envanterinde 500 ton civarında kimyasal gaz ve türevlerinin bulunduğu değerlendirilmektedir. Tesisler mevcut

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Rusya Federasyonu, Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan. Ermenistan

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ miktarda elde edebilir. Ermenistan B C N Mevcut Değil Mevcut değil; ancak RF’den bol miktarda elde edebilir.

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Rusya Federasyonu, Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan. Bulgaristan

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Bulgaristan N B C Sınırlı miktardadır. Kimyasal üretim kapasitesi yoktur. Koruyucu aşı çalışmaları vardır Nükleer üretim kapasitesi yoktur

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Rusya Federasyonu, Suriye, Irak, İran, Ermenistan, Bulgaristan, Yunanistan. Yunanistan

KOMŞU ÜLKELERİN NBC TEHDİDİ Yunanistan Taarruza yönelik imkan ve kabiliyeti yoktur.

TERÖR AMAÇLI NBC TEHDİDİ: Matsumoto-Japonya sarin gazı saldırısı (1994), Tokyo metrosuna sarin gazı saldırısı (1995), ABD Dünya Ticaret Merkezine saldırı (11 Eylül 2001), Biyolojik terör.

Son 30 yıldaki terörist saldırılar NBC TEHDİDİ Son 30 yıldaki terörist saldırılar Dönem Meydana Gelen Olay Nükleer Kimyasal Biyolojik Toplam 1970-1979 120 14 10 144 1980-1989 32 34 13 79 1990-1998 15 36 18 69 167 84 41 292

ÖNERİLER NBC harp maddelerinin tespiti, teşhisi ve tanınması Aktif ve pasif savunma tedbirlerinin alınması Erken ihbar ve ikazın sağlanması NBC terörizmi ile ilişkili olan destek amaçlı sistemlerin etkisiz hale getirilmesi NBC tehdidinin azaltılmasına yönelik sivil/asker organizasyonunun sağlanması NBC silahlarına karşı dekontaminasyon, ilk yardım ve tedavilerine yönelik yeteneklere sahip olunması

Teşekkürler!