SÖZLEŞMEYE AYKIRILIKTAN DOĞAN BORÇLAR VE SORUMLULUK

Ticaret Hukukuna göre finans sektöründe çalışan ve Anonim Şirket olarak kurulmuş A firması ,bilişim sektöründe çalışan Limited Şirket olarak kurulmuş olan B firması ile bir bilgisayar yazılımı yapılması konusunda 1.01.2010 tarihinde sözleşme imzalamışlardır.Sözleşmeye göre teslim tarihi, sözleşmenin imzalandığı tarihten 3 ay sonrasıdır.A firması yazılımın teslim edildiğinde ödenmek kaydı ile yapılan hizmet karşılığında B firmasına10.000 Tl ödemeyi kabul etmiş ve ödemeyi çek düzenlemek suretiyle yapmıştır.

Yazılım belirlenen süre sonunda teslim edilmemiştir Yazılım belirlenen süre sonunda teslim edilmemiştir. A firması, B firmasına hangi yaptırımı uygulayabilir?Gerekeçesiyle açıklayınız. B firması sözleşme şartlarına uygun edimini gerçekleştirmiş olarak çeki muhatap bankaya ibraz ettiğinde ,çek bedelinin banka hesabında bulunmadığı anlaşılırsa A firmasına karşı hangi yaptırımı uygulayabilir ?Gerekçesiyle açıklayınız.

OLAYIN ÇÖZÜM YOLU   A) Akde aykırılık nedeni ile tazminat (akdi sorumluluk) : Önceden kurulmuş bir hukuki ilşkide taraflardan birinin kendisine yüklenen borçları gereği gibi yerine getirmemesi akde aykırılıktır.Bu durumda yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişinin tazminat ödemesi gerekmektedir.Akde aykırılık nedeni ile alacaklı müsbet veya menfi zararının tazminini istemek hakkına sahiptir.

Menfi zarar;akdin feshedilmesi nedeni ile uğranılan zarardır ve bütün yapılan masraflar menfi zarardır.   Müsbet zarar;akit ifa edilmediği veya gereği gibi ifa edilmediği için uğranılan kar yoksunluğu olarak kısaca tanımlanabilir. Kişilerin,haksız rekabet nedeni ile de tazminat istemek hakkı vardır.Ekonomik rekabetin kötüye kullanılması halinde uğranılan zararın tazminidir.

Tazminat şekiller  Borcun yaptırımlarından olan tazminat maddi ve manevi tazminat olarak ikiye ayrılır. a)Maddi tazminat:zarar gören kişinin mal varlığında meydana gelen eksilmenin zarar veren tarafından aynen ve nakdi olarak giderilmesi yükümlülüğüdür. Aynen tazmin;zarar görenin malvarlığı o zarar meydana gelmeseydi ne halde olması gerekiyor ise o hale gelmesi için para dışındaki benzer bir değer vermek sureti ile yerine getirilerek ilk durumuna kavuşturlmasıdır.yırtılan bir elbisenin yerine yenisin verilmesi gibi. Nakden tazmin;mal varlığının zarar veren fiilden önceki hali ,ile sonraki hali arasındaki meydana gelen zararın para ödenerek giderilmesidir.bir defa da ödenebileceği gibi belli aralıklarla irat şeklinde de ödenebilir.

b)Manevi tazminat:Zarar gören kişinin kişilik değerlerinde iradesi dışında meydana gelen eksilme sebebi ile çekilen manevi üzüntülerin ,acıların dindirilmesi için zarar veren tarafından ödenmesi gerekli bir miktar paradan ibarettir. B)İlamsız takip yoluyla cek miktarını icra yoluyla tahsilini isteyebilir. İflas yoluyla takip yapıp sirketin iflasını ister ve ortakların malvarlıklarıyla sınırlı sorumluluğuna gidilmesini esas alabilir.  

SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME VE EKSİK BORÇ Geçerli bir neden olmadığı halde yanlış davranışınız sonucu bir kişinin malvarlığında artışa neden oldunuz.Aşağıda verilen bilgilere göre yanıtlayınız. a) Para borcunuz olmadığınız halde borçlu olduğunuzu düşünerek edimi yerine getirdiniz. Sözkonusu kişiden herhangi bir talepte bulunma hakkınız var mı? Talebinizi gerekçesi ile birlikte açıklayınız.

b) Geçerli bir nedeniniz olmasına rağmen borcun konusu zamanaşımına uğramış ise; Sözkonusu ödemenizin hataya düşülerek yapılmış olduğunu iddia edebilir misiniz? Edemeyeceğinizi düşünüyorsan neden?Gerekçesi ile açıklayınız.

OLAYIN ÇÖZÜM YOLU A ) Sebepsiz zenginleşmenin şartları :   a)Bir malvarlığının aktifinin artmasına karşılık diğer malvarlığının azalması yani fakirleşme durumunun olması;b)Bu artışın hukuken geçerli bir nedene dayanmaması; c)Bu artış ve azalma arasında nedensellik ilişkisinin bulunması gereklidir. Para borcunuz olmadığı halde var gibi hareket ederek ödenmiş bulunan bir borç var ise geçerli bir nedenin olmadığı ortadır.Yanılma sonucu var kabul edilen borç ödendiğinden malvarlğınız azalmıştır buna karşılık ödeme yapılan kişinin malvarlığı artmıştır.

Sözkonusu ödeme ile ilgili talepte bulunma hakkınız vardır Sözkonusu ödeme ile ilgili talepte bulunma hakkınız vardır.geri ödenmesini sebepsiz zenginleşme olduğunu iddia ederek isteyebilirsiniz.Yukarıda yazılmış şartlar olayınızda oluşmuştur.

B ) Borç zamanaşımına uğramış ise;ödemede bulunursanız hataen ödediğinizi ve bu ödemenin sebepsiz zenginleşme teşkil ettiğini iddia edemezsiniz.Çünkü;ortada geçerli bir hukuki neden vardır ve bu neden talep etme süresi içinde sizden talep edilmediğinden ödemeyebilirdiniz.Ödemeniz talep edildiğinde zamanaşımına uğradığını iddia ederek ödemeden kaçınabilirdiniz.Ancak ödedikten sonra geri isteme hakkınız yoktur.Borç eksik borç halini almış olmasına rağmen geçerli bir nedene dayanmaktadır.

HAKSIZ FİLLDEN DOĞAN BORÇLAR Ali otoyolda aracı ile hız sınırını aşarak seyahat etmekte iken önde giden B’nin aracına çarpmıştır.B’nin aracı hasar görmüştür.B olayda yaralanmış ve hastahaneye kaldırılmış ve 5 gün iş göremezlik raporu almıştır.B olayda kusursuz taraftır.

A , B’ye ait araca çarpması sonucu ortaya çıkan hukuki olaydan dolayı borç yüklenmiş midir?Yüklenmiş ise bu borcun oluşması için gerekli şartlar nelerdir? açıklayınız.   A olayımızda B’ye ait araca çarpması sonucu borç altına girmiştir.Haksiz fiil nedeniyle borç yükümlülüğü taşımaktadır.Şartları; a)Hukuka aykırı bir fiil işlemiş olması; b)Bu fiilin hukuka aykırılığını ortadan kaldıracak bir durumun bulunmaması ;c)sözkonusu fiilden bir zararın meydana gelmesi;d)Fiil ve zarar arasında nedensellik bağının bulunması;e)Kusurlu olması gerekir. A hız sınırını aşmış ve hukuka aykırı bir fiilin ortaya çıkması ile bir kazaya sebebiyet vermiştir.A hız sınırını aşması konusunda kusurludur.

B yaşadığı bu olay karşısında A dan maddi tazminat talep edebilir mi B yaşadığı bu olay karşısında A dan maddi tazminat talep edebilir mi?Ederse gerekçeleri ile açıklayınız.   B olayda A’nın kusurlu ve hukuka aykırı hareketi sonucunda zarar görmüş ve aracı hasarlanmış kendisi ise yaralanmıştır.Bu durumda B A’dan işinden uzak kaldığı 5 gün için ve ayrıca hasar gören aracı içinde yapılan tesbitler sonucu hesaplanacak maddi zararlarının tazminatını istemek hakkına sahiptir.