ÜLKE KREDİ VE GARANTİ PROGRAMI Ülke Kredileri Daire Başkanlığı Co ver ÜLKE KREDİ VE GARANTİ PROGRAMI SUZAN USTA Müdür Yardımcısı Ülke Kredileri Daire Başkanlığı

ÜLKE KREDİ VE GARANTİ PROGRAMI NEDİR? Yurtdışında gerçekleştirilecek projelere ve sermaye/yarı sermaye mallarının ihracatına yönelik orta/uzun vadeli bir finansal destek programıdır. Hükümetlerarası protokollerle daha kısa vade gerektiren dayanıklı tüketim malları ve hammaddeler için de destek sağlanabilmektedir. Söz konusu destek, kredi ve garanti mekanizmalarıyla işlerlik kazanmaktadır.

Ülke Kredi/Garanti Programı ile Türk ihracatçı ve müteahhitlerinin yeni ülkelere açılmalarına ve ticari/politik risk taşıyan pazarlarda güvence altında iş yapabilmelerine olanak sağlamaktadır. 1989 yılından bugüne 23 ülkeye yaklaşık 3 milyar dolar kredi açılmıştır. Kullandırılan kredi tutarı 2,2 milyar doları aşmıştır.Program kapsamındaki toplam tahsilat 2,6 milyar dolara ulaşmıştır. Ülke Kredi/Garanti Programı’nın çerçevesi Türkiye’nin dış politika hedefleri, Türk ihracatçı ve müteahhitlerinin rekabet potansiyeli olan ve stratejik olarak desteklenmesi gereken sektörler ve ilgili ülke ile olan ticari ilişkilerimiz dikkate alınarak belirlenir. Programın çerçevesi Türk Eximbank’ın Yıllık Programlarıyla kararlaştırılmaktadır. Ülke limitleri her ülke için yine Yıllık Program ile saptanmaktadır.  

TEMİNAT OLARAK NELER İSTENMEKTEDİR.? Devlet garantisi, özellikle riski yüksek ülkelerde, asıl teminat olarak talep edilmektedir. Devlet garantisinin yanısıra, alıcı ülkenin borçlu olarak atadığı bir bankanın ya da resmi kuruluşun senetleri teminat olarak alınmaktadır. Alıcı ülkelerdeki bankacılık sektörünün gücüne bağlı olarak kredibilitesi yüksek (muteber) bankalardan senet ve garanti mektubu alınması yoluyla finansman imkanı sağlanabilmektedir. Proje finansmanı işlemlerinde emanet hesap (escrow account) gibi diğer teminat unsurları da tesis edilmektedir.

KREDİ BORÇLUSU/GARANTÖR KİMDİR? Devlet garantili işlemlerde borçlu, alıcı ülke hükümeti tarafından atanmış bir bankadır. Yine devlet garantili işlemlerde resmi kuruluşlar veya Bakanlıklar borçlu olarak kabul edilmektedir.   Devlet garantisiz işlemlerde hükümetlerarası protokollerle belirlrnmiş kamu bankaları ile Türk Eximbankça muteber kabul edilen bankalar doğrudan borçlu/garantör durumundadır.

İHRACATÇI/MÜTEAHHİT KİMDİR? Türkiye’de yerleşik, Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş bir firmadır. Firma; kredibilitesi yüksek, konusunda deneyimli ve mali yapısı kuvvetli bir firma olmalıdır. Firma; işi üstlenen ana müteahhit, bir konsorsiyumun ortağı ya da taşeron olabilir.  

ÜLKE KREDİ/GARANTİ PROGRAMI NASIL İŞLER? Başvurular: Devlet garantili işlemlerde alıcı ülke hükümeti tarafından borçlu olarak atanmış bankalar veya resmi kuruluşlar başvuruları yapar. Devlet garantisiz işlemlerde muteber bankalardan gelen başvurular değerlendirilir. Başvuru sırasında işlemin tutarını, talep edilen kredi tutarını ve koşullarını, finansman planını, yatırım/sevkiyat dönemini ve işlemi anlatan detaylı bilgiler ve destekleyici dokümanların Türk Eximbank’a iletilmesi gerekmektedir.

Projeler için Uluslararası Mühendis Müşavirler Birliği FIDIC’in üyesi (Türk ya da yabancı) danışman firmalarca hazırlanmış veya onaylanmış fizibilite çalışması talep edilmektedir. Türk Eximbank’ın Tercihleri: Kontratların FIDIC’in (Fédération Internationale des Ingénieurs Conseils) hazırladığı kontrat tiplerine uygun olarak yapılması önerilmektedir. Yüksek yerli katkı payına sahip malların ve Türk ihracatının çeşitlendirilmesine yardımcı olan özellikle teknolojik ürünlerin ihraç edilmesine yönelik işlemler tercih sebebidir.

Türk Eximbank Ülke Kredi/Garanti Programının Koşulları: Projeler uluslararası kabul görmüş proje değerlendirme kriterlerine göre değerlendirilmektedir.   Türk Eximbank doğrudan kredi verebilir ya da, Ticari bankalar veya uluslararası finans kuruluşları tarafından kredilendirilen işlemlere garanti verebilir.   Vade: Toplam vade, yatırım dönemi dahil 8 yılı geçmemektedir.  İhracat Kredi Kuruluşları (İKK) ve Uluslararası Finans Kuruluşları (UFK) ile ortak destek sağlanacak işlemlerde, katılan kuruluşların vadelerine uyulmaya çalışılmaktadır.

İlk anapara ödemesi geri ödemesiz dönemin sonunda başlamaktadır.   Geri ödemesiz dönem yatırım/sevkiyat dönemine 6 ay eklenerek saptanmaktadır. Anapara ödemeleri 6 aylık periyodlarda eşit taksit olarak yapılmaktadır. Faiz Oranı: Libor veya Euribor + marj’dır. Kredi Tutarı: Türkiye’den giden mal ve/veya hizmetin %85’ine kadardır. Mallar için minimum %50 Türkiye katkı payı aranmaktadır. Hizmetlerin Türk gerçek veya tüzel kişiliklerince yapılması gerekmektedir. Kredi tutarları ülke bazında belirlenmiş limitleri geçemez.

Ülke Risk Primi/Garanti Komisyonu: Ülke Risk Primi söz konusu ülkenin ve borçlu/garantörün riski dikkate alınarak OECD Uzlaşısının kurallarına göre saptanmaktadır. Ülke Risk Primi, kullandırımlar üzerinden oransal kesintiler yapılarak Türk ihracatçıdan yapılmaktadır. Garanti Komisyonu ise kredi kullandırımını yapan kuruluştan kullandırımı yaptığı zaman yine oransal olarak kesilmektedir. Ülke kredi/garanti programı kapsamına giren işlemlerin gayrikabülü rücu transfer edilemez akreditifler tahtında yapılması gerekmektedir.

Projelerin Finansman Yapıları:  Projenin finansman paketinin tamamlanmış olması gerekmektedir.   Özkaynak katılımının güvenilir ve gerçekçi kaynaklardan yapılması önemlidir. Minimum %15’lik bir özkaynak katılımı aranmaktadır. İhracat Kredi Kuruluşları ve Uluslararası Finans Kuruluşlarının katılımı ile oluşacak ortak finansman imkanlarını içeren projelere öncelik verilmektedir.

TÜRK EXIMBANK İLE İHRACAT KREDİ KURULUŞLARI VE ULUSLARARASI FİNANS KURULUŞLARI ARASINDA İŞBİRLİĞİ Türk Eximbank, üçüncü ülkelerde gerçekleştirilecek işlemlere ortak destek sağlama amacıyla İhracat Kredi Kuruluşları (İKK) ve Uluslararası Finans Kuruluşları (UFK) ile işbirliği ve ortak sigorta anlaşmaları imzalamıştır. Söz konusu anlaşmalarda her kuruluş kendi ülkesinden karşılanacak işlem kadar destek sağlamaktadır. Anlaşma imzalanmış kuruluşların bazıları aşağıda yer almaktadır: US Eximbank/ABD, EDC/Kanada, COFACE/Fransa, HERMES/Almanya, OND/Belçika, IFTRIC/İsrail, Eximbank of China/Çin, MECIB/Malezya, NEXI/Japonya, SEC/Slovenya, KUKE/Polonya, EGFI/İran, ECGC/Mısır, Eximbanka S.R./Slovakya, Eximbank Romania/Romanya, Eximbank of Russia-Vnescheconombank/Rusya Federasyonu, MIGA, AsDB, and EBRDm HBOR/Hırvatistan, MBDP/Makedonya, EDBI/İran.

NİYET MEKTUPLARI Türk Eximbank, yurtdışında proje gerçekleştirmek isteyen Türk firmalarına, işverene teklif verme veya uluslararası ihalelere katılma süreçlerinde Niyet Mektubu düzenlemektedir.   Niyet Mektubu Türk Eximbank açısından kesin bir taahhüt anlamına gelmemektedir. Gerçekleştirilecek işleme kredi/garanti verilmesi resmi kredi başvurusunun yapıldığı zamandaki değerlendirmelere tabiidir.   Niyet Mektupları 6 aylık bir süre için verilmekte olup talep edildiği takdirde uzatılabilmektedir.

TAVİZLİ KREDİLER VE TÜRK EXİMBANK 14/07/2009 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla Türk Eximbank’a tavizli kredi verebilme imkanı sağlanmıştır. Tavizli krediler belirli bir taviz oranı içeren nakdi ve gayrinakdi resmi destekli ihracat kredileridir. Taviz oranları IMF ve Dünya Bankasının taviz oranları listelerine göre belirlenir Türkiye’ den mal ve/veya hizmet ihracatı yapılması şartına bağlı olarak, ülkemiz açısından özel önem arz eden ülkelerdeki kamu alıcılarına Türkiye'nin uluslararası yükümlülüklerine uygun işlemler dikkate alınır. Tavizli kredi talepleri ilgili ülkenin maliye veya ekonomiden sorumlu bakanlığı tarafından doğrudan Hazine Müsteşarlığına iletilir.

İlgili ülkenin ülkemiz açısından özel önem arz eden ülke olup olmadığı ve tavizli kredi açılıp açılmayacağı konularında Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü alınır. Hazine Müsteşarlığı’ndan sorumlu Bakanın teklifi üzerine tavizli kredi kullandırılmasına ve bu kredilerin esaslarının ve finansal hükümlerinin düzenlenlenmesine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yukarıdaki koşullara göre tavizli kredi kullandırımı için Türk Eximbank Bakanlar Kurulunca görevlendirilir. Türk Eximbank’ın gelir kaybı Hazine Müsteşarlığı tarafından karşılanır.

Uluslararası Ticari İşlemlerde Rüşvetle Mücadele 17.12.1997 tarihinde Türkiye’nin de dahil olduğu 30 OECD üyesi ile Arjantin, Brezilya, Bulgaristan, Şili ve Slovak Cumhuriyeti arasında Paris’te “uluslararası işlemlerde yabancı kamu görevlilerine rüşvet verilmesinin önlenmesi” hakkında bir konvansiyon imzalanmıştır.  Konvansiyona uygun olarak Türk Ceza Kanunu’nda da gerekli değişiklikler yapılmış ve sözkonusu eylem suç olarak kabul edilmiştir (29.06.05 tarih ve 5377 sayılı Kanun 252/5. madde)

Taahhütname Rüşvetle Mücadele Konvansiyon ve OECD İKG üyeliğimiz çerçevesinde, diğer ihracat kredi kurumları tarafından uygulanmakta olan tedbirlere uygun olarak, Türk Eximbank programlarından yararlanmak isteyen firmalardan 2004 yılından itibaren; Uluslararası ticari faaliyetlerinde rüşvet suçu işlemediklerine ve işlemeyeceklerine, Böyle bir suç işlediklerinin ortaya çıkması halinde Türk Eximbank programlarından yararlanamayacaklarını, Haklarında gerekli makamlara bildirimler yapılacağını bildiklerine dair taahhütname alınmaktadır. Taahhütname kapsamı 2007 yılında genişletilmiştir.