ELEŞTİRİSEL KAYNAK İNCELEME, HİPOTEZ VE STRATEJİ GELİŞTİRME Doç. Dr. Alper AYTEKİN ELEŞTİRİSEL KAYNAK İNCELEME, HİPOTEZ VE STRATEJİ GELİŞTİRME

Bu bölüm sonunda; Eleştirisel kaynak incelemesinin önemi ve yapılması, Doç. Dr. Alper AYTEKİN Bu bölüm sonunda; Eleştirisel kaynak incelemesinin önemi ve yapılması, Araştırma sorusu ve amaçlarının oluşturulması, Hipotez geliştirilmesi ve Uygun araştırma stratejisinin belirlenmesi Hakkında bilgi edinmiş olacaksınız.

Kes-yapıştır şeklinde bir çalışma değildir. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Bir konuyu araştırmaya başlamadan önce daha önce o konu hakkında ne tür çalışmalar yapıldığını ve hangi sonuçlara ulaşıldığını görmek amacıyla yapılan bir çalışmadır. Kes-yapıştır şeklinde bir çalışma değildir. Eleştirisel kaynak incelemesi araştırmacının konuya diğerlerinden hangi yönleriyle farklı bir katkı yapacağını belirlemesi açısından önemlidir.

Eleştirisel kaynak incelemesi yapılması Doç. Dr. Alper AYTEKİN Eleştirisel kaynak incelemesi yapılması Kaynakları incelerken; Daha önce yapılan çalışmalar benim araştırma sonuçlarıma-amaçlarıma ne kadar cevap verebiliyor? Kaynak incelemem amaçlarımla-hipotezlerimle ne derece ilgilidir? Şeklinde sorularla yaklaşırsak, çok daha verimli bir kaynak incelemesi yapılmış olur.

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Kaynak incelenmesinde hangi yöntem benimsenirse benimsensin, belirlenen kaynakların okunduğunun, anlaşıldığının ve değerlendirildiğinin (ilgili kişilere) gösterilmesi/hissettirilmesi gerekir. Eleştirisel kaynak incelemesinin can alıcı noktası, yazında bulunan farklı fikirleri tutarlı ve özlü iddialar haline getirmektir. Araştırmanın takip eden bölümleri için bu iddialar birer yol haritası olacaktır.

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Kaynaklara ulaşma Kütüphaneler ile ilgili bütün kural ve imkanların öğrenilmesi, Araştırılan konuyla doğrudan ilgili olan kaynakların öğrenilmesi, Genel kaynakların öğrenilmesi, Kütüphaneler dışında kaynak edinebilecek kurum ve kişilerin belirlenmesi, İnternet ortamında kaynak taraması yapılmasının öğrenilmesi, Danışman, meslektaş ve arkadaşlara danışılması.

İncelenmesi gereken kaynaklar nelerdir? Doç. Dr. Alper AYTEKİN İncelenmesi gereken kaynaklar nelerdir? Okunabilen veya dinlenebilen her şey; Kitaplar Süreli yayınlar Tezler Araştırma raporları Makaleler Konferans bildirileri Gazeteler İnternet Radyo-televizyon

Hipotezlerin oluşturulması ve ifade edilmesi Doç. Dr. Alper AYTEKİN Hipotezlerin oluşturulması ve ifade edilmesi Hipotez, araştırmacının araştırma probleminin değişkenleri arasındaki ilişkiye dair beklentilerini ifade eder. Araştırmacının, çalışmanın sonuçları hakkındaki düşüncelerinin özlü ifadesidir. Araştırmalar, bir şeyi ispatlamak (hipotezi doğrulamak) için yapılmaz. Bu bakımdan bir hipotezin doğrulanması/kabul edilmesi ile reddedilmesi aynı öneme sahip sonuçlardır.

Hipotezin özellikleri Doç. Dr. Alper AYTEKİN Hipotezin özellikleri İyi bir hipotez dört özelliğe sahip olmalıdır. Daha önce yapılan çalışmaların sonuçlarıyla uyumluluk göstermelidir. Makul olmalıdır. Açık ve mümkün olduğunca öz bir şekilde ifade edilmelidir. Sınanabilir olmalıdır.

HİPOTEZ TÜRLERİ Hipotez Türleri Araştırma Hipotezleri Doç. Dr. Alper AYTEKİN HİPOTEZ TÜRLERİ Hipotez Türleri Araştırma Hipotezleri Yön Belirten Hipotezler Yön Belirtmeyen Hipotezler İstatiksel Hipotez Ho (Null-Hipotezi) H1 (Alternatif Hipotez)

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Hipotez türleri İfade edilme biçimlerine göre hipotezler, araştırma ve istatiksel olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Araştırma hipotezi, araştırmacının veri toplayıp analiz yaptıktan sonra, doğrulamayı umduğu ilişkini ifade edilmesidir. Araştırma hipotezleri yön belirten ve yön belirtmeyen olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Ancak bu ilişki veya farkın yönünü ifade etmez. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Yön belirtmeyen hipotez, sadece değişkenler arasında bir ilişki veya farkın olduğunu ifade eder. Ancak bu ilişki veya farkın yönünü ifade etmez. Yön belirten araştırma hipotezleri ise, değişkenler arasındaki ilişkinin veya farkın yönünü de ifade eder.

Yön belirtmeyen bir araştırma hipotezi; Doç. Dr. Alper AYTEKİN Yön belirtmeyen bir araştırma hipotezi; H: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün(saat) arasında anlamlı bir fark vardır. (1. ve 2. öğretim öğrencileri) Bu hipotezi yön belirtir hale getirmek gerekirse; H: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün ( saat) gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama üründen (saatten) daha fazladır.

İstatiksel hipotezin bir de alternatif hipotezi vardır. (H1). Doç. Dr. Alper AYTEKİN İstatiksel hipotez ise, değişkenler arasında bir ilişki veya fark olmadığını , varsa bile bunun tamamen şans eseri ortaya çıktığını ve gerçek olmadığını ifade eder. Ho: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün(saat) arasında anlamlı bir fark yoktur. İstatiksel hipotezin bir de alternatif hipotezi vardır. (H1). H1: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama ürün(saat) arasında anlamlı bir fark vardır.

Araştırma stratejisinin belirlenmesi. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Araştırma stratejisinin belirlenmesi. Araştırma stratejisi, araştırmacının araştırma sorularına nasıl cevap bulacağına dair plan yapmasıdır. Araştırma stratejisi, araştırma problemlerinden kaynaklanan açık hedeflere sahip olmalı , verilerin hangi kaynaktan elde edileceği belirtilmeli, karşılaşılabilecek kısıtları (verilere ulaşmak, zaman, maliyet,yer gibi) ifade etmelidir. Aynı şekilde uyguladığı araştırma stratejilerinin gerekçelerini de açıklayabilmelidir.

Araştırma yaklaşımlarının sınıflandırılması Doç. Dr. Alper AYTEKİN Araştırma yaklaşımlarının sınıflandırılması Araştırmalar değişik ölçütlere göre sınıflandırılabilir. Araştırmacı bu ölçütlerden hangisini, niçin dikkate aldığını açıklamak durumundadır. Araştırma yaklaşımları; olguyu açıklamada benimsenen yöntem, veri edinme yöntemi , incelenen süre ve araştırmanın amacına göre sınıflandırılabilir.

1- Benimsenen yöntem bakımından sınıflandırma Doç. Dr. Alper AYTEKİN 1- Benimsenen yöntem bakımından sınıflandırma Pozitivizm; daha önce de üzerinde durulduğu üzere pozitivizm, özellikle fen bilimlerinde olduğu gibi, araştırmanın sübjektif değerlendirmelerden ve bireysel yorumlardan arındırılarak toplumsal veya beşeri olgularında açıklanabileceği düşüncesine dayanmaktadır. Pozitivist yaklaşıma örnekler; Tümevarım niteliğindedir, Değişkenler arasında nedensel ilişkileri izah etmeye çalışır, Genellikle nicel(sayısal) veriler kullanılır, Hipotezlerin sınanması mantığıyla hareket edilir.

Yorumlayıcı yaklaşım- Fenomenoloji Doç. Dr. Alper AYTEKİN Yorumlayıcı yaklaşım- Fenomenoloji Yorumlayıcı yaklaşımın özelliği, insanların olguları yaşadıkları şekilde açıklama yaklaşımını benimsemesidir. Pozitivist yaklaşımdan farkı, sosyal olayları fen bilimcilerin yaklaşımı ile izah etmenin geçerliliğini reddetmesidir. Sosyal olaylar oldukları/yaşadıkları gibi incelenmeli ve açıklanmalıdır. Bu yaklaşımın temelinde insan davranışlarını anlamak için onu yorumlamak ve aynı zamanda yorumların tamamen objektif olamayacağı gerçeğini kabul etmek gereği yatmaktadır.

Pozitivist ve yorumlayıcı yaklaşımın üstün ve zayıf yönleri Doç. Dr. Alper AYTEKİN Pozitivist ve yorumlayıcı yaklaşımın üstün ve zayıf yönleri POZİTİVİZM YORUMLAYCI ÜSTÜNLÜK Çok sayıda verinin ekonomik şekilde toplanması Başlangıçtan itibaren net bir kuramsal odaklanma Araştırma için araştırma süreci üzerinde daha fazla kontrol Kolayca karşılaştırılabilecek veri Nasıl ve niçini anlamayı kolaylaştırır Araştırma sürecinde meydana gelen değişiklikleri araştırmacının takip etme şansı vardır Sosyal süreci daha iyi anlama imkanı ZAYIFLIK Esnek değil- veri toplanmaya başlandıktan sonra değişiklik yapılmaz Sosyal süreci anlamada zayıf İnsanların sosyal olguya atfettikleri şeyleri genellikle açığa çıkaramaz Veri toplamak zaman alıcı olabilir Veri analizi zordur Açık sonuçlar oluşmadıkça araştırmacı belirsizliklerle savaşır “ Araştırmacı olmayanlar” tarafından genellikle daha az bilimsel bulunur

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Karma yaklaşım Aynı araştırma projesinde her iki yaklaşımın birlikte kullanılmasını ifade eder.

2- Kullanılan Araştırma Yöntemine Göre Sınıflandırma Doç. Dr. Alper AYTEKİN 2- Kullanılan Araştırma Yöntemine Göre Sınıflandırma Deneysel araştırmalar; Genellikle fen bilimlerinde kullanılan bu araştırma yöntemi, son zamanlarda giderek artan oranda sosyal bilimciler tarafından da kullanılmaktadır. Deneysel bir çalışmada araştırmacı en azından bir bağımsız değişkeni maniple (istediği şekilde değer verir- ışık , ısı oranını artırmak gibi –Hawthorne araştırmalarını hatırlayınız) eder ve bunun bir veya daha çok bağımlı değişken üzerindeki etkilerini belirlemeye çalışır. Bu nedenle kontrol deneysel çalışmalarda temel rol oynar.

Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anket Araştırmaları Anket çalışmaları işletme, iktisat ve diğer toplumsal bilimlerde çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Görece olarak çok sayıda veriyi, ekonomik olarak elde etmek mümkündür.

Örnek olay çalışmaları Doç. Dr. Alper AYTEKİN Örnek olay çalışmaları Örnek olay, “bir veya az sayıda birbiriyle ilgili denek üzerinde yapılan ayrıntılı çalışma” şeklinde tanımlanabilir. Yapılan derinlemesine sorgulama ile bir kişi, grup veya kurum hakkında ayrıntılı veriler elde edilir. Bu yöntemin en önemli sakıncası, gözlemci önyargısı (gözlemci görmek istediği şeyi görür) ve elde edilen sonuçların genelleştirilme zorluğudur.

3- Kapsadıkları süreye göre sınıflandırma Doç. Dr. Alper AYTEKİN 3- Kapsadıkları süreye göre sınıflandırma Araştırmacı, araştırmasını tasarlarken, araştırma istediği konu hakkında süre itibarı ile nasıl bir yaklaşımla veri toplayacağını belirlemek zorundadır. Bu bakımdan araştırmalar anlık (fotoğraf) ve süreli (film) olarak sınıflandırılabilir. Araştırmacı ister deneysel, ister anket veya örnek olay çalışması tasarlıyor olsun, araştırma sorularına olgunun fotoğrafını mı yoksa filmini mi çekerek cevap bulacağına karar vermek zorundadır.

Anlık çalışmalarda genellikle anket yöntemi kullanılmaktadır. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Anlık Araştırmalar, Yapılan çalışmalar, araştırılan olgu veya olguların belli bir andaki durumunu ortaya koymaya yönelik olabilir. Amaç olgunun belli bir andaki resmini çekmektir. Birincil veri kullanılan, Akademik amaçlı çalışmaların büyük çoğunluğu bu türdendir. (Bugün seçim olsa, oyunuzu kime verirdiniz? Türünden sorular) Anlık çalışmalarda genellikle anket yöntemi kullanılmaktadır.

Yıllar itibarı ile enflasyon oranları, gelir artışı vb. Doç. Dr. Alper AYTEKİN Süreli araştırmalar, Süreli araştırmaların en önemli üstünlükleri araştırılan olguya ilişkin değişme ve gelişmeleri tespit edebilme kapasiteleridir. Özellikle ikincil veri kaynaklarından elde edilen verilerin kullanıldığı çalışmalar için idealdir. Yıllar itibarı ile enflasyon oranları, gelir artışı vb.

4- Araştırmanın amaçlarına göre sınıflandırma Doç. Dr. Alper AYTEKİN 4- Araştırmanın amaçlarına göre sınıflandırma Üç tür sınıflandırmadan söz edilebilir. Olayları ortaya çıkarmayı amaçlayan araştırmalar- keşfedici Olanı tanımlamayı amaçlayan araştırmalar- tanımlayıcı Olanı izah etmeyi amaçlayan çalışmalar- açıklayıcı

Keşfedici araştırmalar Doç. Dr. Alper AYTEKİN Keşfedici araştırmalar Bu tür araştırmalar “ne oluyor” sorusuna cevap aramak için idealdir. Araştırmacı konu hakkında bilgisini derinleştirmek ve konuyu daha değişik boyutlarıyla anlamak isterse böylesi bir yöntem tercih edilir. İkincil kaynaklara müracaat veya konun uzmanlarıyla görüşmek

Tanımlayıcı araştırmalar Doç. Dr. Alper AYTEKİN Tanımlayıcı araştırmalar Tanımlayıcı araştırmaların amacı bir örgüt, birey, grup, durum veya olgunun düzgün bir portresini çizmektir. Olgunun tanımlanması yetmez, aynı zamanda açıklanması ve imalarının da ortay konması gerekir. Özellikle tez çalışmalarında danışmanlar, tanımlayıcı araştırmalardan pek memnun olmazlar. Bu gibi çalışmalar “Ee? Sorusuna maruz kalır.

Sebep-sonuç araştırmaları Doç. Dr. Alper AYTEKİN Sebep-sonuç araştırmaları Araştırmacının , araştırmasına konu ettiği değişkenler arsında neden-sonuç ilişkisi oluşturduğu çalışmalara açıklayıcı çalışmalar denir. Böyle bir çalışmada araştırmacının amacı çalıştığı durum veya konuyu değişkenler arasındaki ilişkilerle açıklamaktadır. Örneğin, makinelerin eskimesiyle, firelerin artması arasındaki bir ilişkinin ortaya çıkarılması gibi.

Araştırma yaklaşımlarının sınıflandırılması Doç. Dr. Alper AYTEKİN Araştırma yaklaşımlarının sınıflandırılması SINIFLANDIRMA ÖLÇÜTÜ YÖNTEM BENİMSENEN YAKLAŞIM Pozitivist Yorumlayıcı Karma VERİ EDİNME YÖNTEMİ Deneysel Anket Örnek Olay ELE ALINAN SÜRE Anlık Dönemlik AMAÇLARINA GÖRE Keşfedici Tanımlayıcı Açıklayıcı

Ders Bitti. Dinlediğiniz için teşekkürler… Doç. Dr. Alper AYTEKİN