Orman Kadastrosu Prof. Dr. Cemal BIYIK Yrd. Doç. Osman DEMİR

KADASTRO ÇEŞİTLERİ 1. Gaye ve Faydalarına göre; - Hukuki Kadastro - Ekonomik Kadastro - Teknik Kadastro 2. Türkiye’deki Uygulamaya Göre; - Genel (Mülkiyet) kadastro Çalışmaları - Orman Kadastrosu Çalışmaları

Orman Tanımı ve Orman Kadastrosu  Orman “Tabii olarak yetişen veya emekle yetiştirilen ağaç ve ağaççık toplulukları yerleriyle birlikte orman sayılır”  Orman kadastrosu “ormanların yerleriyle birlikte tesbit, sınırlandırma, ölçü ve tescilinin yapılması işlemidir” Devlet ormanlarının, hükmü şahsiyeti haiz amme müesseselerine ait ormanların, hususi ormanların orman kadastrosu ve bu ormanların bitişiğinde bulunan her çeşit taşınmaz malların ormanlarla müşterek sınırlarının tayin ve tesbiti, orman kadastro komisyonları tarafından yapılır.

Orman Sayılmayan Yerler; A) Sazlıklar; B) Step nebatlariyle örtülü yerler; C) Her çeşit dikenlikler; D) Parklar; E) (Değişik: 23/9/ /1 md.) Şehir mezarlıklarıyla kasaba ve köylerin hudutları içerisinde bulunan eski (kadim) mezarlıklardaki ağaç ve ağaçlıklarla örtülü yerler, F) Sahipli arazide bulunan ve civarındaki ormanlarda tabii olarak yetişmeyen ağaç ve ağaççık nevilerinin bulunduğu yerler; G) (Değişik: 22/5/ /1 md.) Orman sınırları içinde veya bitişiğinde tapulu, orman sınırları dışında ise her türlü tasarruf belgeleriyle özel mülkiyette bulunan ve tarım arazisi olarak kullanılan, dağınık veya yer yer küme ve sıra halinde ki her nevi ağaç ve ağaçcıklarla örtülü yerler, H) ( Değişik: 22/5/ /1 md.) Orman sınırları dışında olup, yüzölçümü üç hektarı aşmayan sahipli arazideki her nevi ağaç ve ağaççıklarla örtülü yerler, I) Sahipli arazide ve muhitin hususiyetlerine göre yetişmiş veya yetiştirilecek olan fıstık çamlıkları ve palamut meşelikleri dahil olmak üzere her nevi meyvalı ağaç ve ağaççıklar; J) (Değişik: 23/9/ /1 md.) Sahipli arazideki aşılı ve aşısız zeytinliklerle, özel kanunu gereğince Devlet Ormanlarından tefrik edilmiş ve imar, ıslah ve temlik şartları yerine getirilmiş bulunan yabani zeytinlikler ile 9/7/1956 tarih ve 6777 sayılı Kanunda tasrih edilen yabani veya aşılanmış fıstıklık, sakızlık ve harnupluklar. K) Funda veya makilerle örtülü orman ve toprak muhafaza karakteri taşımıyan yerler, orman sayılmaz.

Vasıf Bakımından Ormanlar  Muhafaza ormanları,  Milli parklar,  İstihsal(Üretim) ormanlar olmak üzere üç çeşit orman vardır.

Ormanların Mülkiyetle İlişkisi Mülkiyet ve İdare Bakımından Ormanlar; a) Devlet ormanları, b) Hükmi şahsiyeti haiz amme müesseselerine ait ormanlar, c) Hususi ormanlar

Ormanların Mülkiyetle İlişkisi  Ormanların Mülkleşme Süreci  Osmanlı döneminde ormanların tamamı miri arazi olarak kabul edilmekteydi,  Ormanların zilyetlikle elde edilemeyeceği hükmü hala geçerlidir,  Tapulu dahi olsa açma ile ziraat arazisi elde edilemeyeceği hükme bağlanmıştı,  Osmanlının son zamanlarında bütün miri arazilerde olduğu gibi ormanlarında mülkleşmesi yolunda gelişmeler olmuştur,  Cumhuriyetin ilanı ile mutasarrufların elinde olan miri arazilere ormanlarda dahildi,  Medeni Kanun ile Arazi Kanunnamesi ve Mecelle yürürlülükten kalktı ve zilyetlik müessesi getirilerek fiili mutasarrıflar malik durumuna kavuşturuldu,  Bu durum sonucunda bir kısım ormanlar da özel mülke konu edilerek tapuya kaydedilmiş oldu,  İkinci Dünya savaşının etkisiyle 1945 yılında 4785 sayılı yasa ile ormanlar Devletleştirildi.

4785 Sayılı Kanuna Göre;  Gerçek veya tüzel özel kişilere, vakıflara ve köy, belediye gibi bütün kişiliklere ait bütün ormanlar hiçbir işlem ve bildirim yapılmaksızın devletleştirilerek devletin mülkiyetine geçirilmiştir,  Bu aşamada orman sahipleri yürürlük tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde başvurup 6 yılda 6 eşit taksitle karşılıklarını alma hakkına sahiptiler, ancak başvuru süresini geçirenler bu haklarından vazgeçmiş sayıldılar,  Hiçbir tesbit işlemi yapılmadığı için devletleştirme ile kimlerin mülkiyetinde bulunan hangi ormanların ve toplam ne kadar ormanın devletleştirildiğini ne vatandaşlar ne de devlet bilebilmiştir.  İtiraz durumunda araştırma sonucunda bir yerin devletleştirilen ormanlardan olup olmadığına karar verilirdi. Bu yüzden bütün ormanlara ihtiyat tedbiri konmuştur.

Orman kadastrosunun önemi;  Orman kadastrosu yapıldığı takdirde;  Devlete ve özel kişilere ait orman toprakları belirlenir,  Orman mülküne tecavüzler kolay engellenir,  Orman davaları azaltılır veya çözümleri kolaylaşır,  Orman özelliğini kaybeden alanlar orman sınırları dışına çıkartılarak farklı amaçlar için kullanıma açılır,  Orman vasıf tayini yapıldığı içinde ayrıca orman işletmesi kolaylaşır.

 Çevre ve Orman Bakanlığınca atanacak bir orman yüksek mühendisi veya orman mühendisi (Başkan),  Bir orman yüksek mühendisi veya orman mühendisi veya bunların bulunmaması halinde orman teknikeri,  Bir ziraat yüksek mühendisi veya ziraat mühendisi veya bunların bulunmamamsı halinde ziraat teknisyeni,  Mahalli ziraat odalarınca bildirilecek bir temsilci,  Beldelerde belediye encümenince, köylerde köy muhtarlığınca bildirilecek bir temsilci olmak üzere bir başkan ve dört üyeden teşekkül eder. Orman Kadastro Komisyonu

Orman kadastrosu-Mülkiyet kadastrosu ilişkileri;  Orman kadastrosunda tesbit ve tescil hazine adına, mülkiyet kadastrosunda ise hak sahipleri adına yapılır,  Orman kadastrosu ile orman sınırı dışına çıkarma işlemi de yapılabilir. Mülkiyet kadastrosunda böyle bir işlem yoktur,  Orman kadastrosunda orman bütünlüğü esastır. Orman içinde açık alanlar ve kayalıklar ölçülerek bu alanların çıkarılmasıyla orman alanı bulunur. Mülkiyet kadastrosunda esas olan mülkiyet sınırlarıdır,  Orman kadastrosu çalışmaları ilçe itibariyle yapılır. Bir ilçedeki orman kadastrosu tamamlanmadan diğer ilçelere geçilmez. Mülkiyet kadastrosunda ise esas olan çalışma alanları sınırları içerisidir,  Orman kadastrosu ölçü standardı ile mülkiyet kadastrosu ölçü standardı çoğu zaman farklı olduğu için ortak sınırlarda sınırların çakıştırılması çoğu zaman imkansızdır,  Vd.

Orman kadastrosunun yapılışı;  Orman kadastrosu, “Devlet ormanları ile, evvelce sınırlaması yapılmış olup da her hangi bir şekilde orman sınırları dışında kalmış ormanların, tüzel kişiliğe sahip kuruluşlarla, gerçek kişilere ait ormanların kadastrosu ve bu ormanlar içinde ya da bitişiğinde bulunan her çeşit taşınmazların bu ormanlarla olan müşterek sınırlarının tayin ve tespitinin yapılmasını” kapsar (Yön.,1986,Md.2)

Çalışma alanının tesbiti ve ilanı;  Orman kadastrosu ve orman sınırları dışına çıkarma işlemlerinin yapılacağı il ve ilçeler;  Mülkiyet anlaşmazlıklarının yoğun olduğu yerler,  Devlet yatırım alanları,  Kadastro çalışmalarının planlandığı alanlar, öncelikli olmak üzere OGM’nin teklifi Çevre ve Orman Bakanlığının onayı ile belirlenir,  Çalışmaya başlamadan en az bir ay önceden belediye yayım araçlarıyla veya radyo ile ya da ilan tahtasında askı suretiyle orman kadastro çalışmaları duyurulur.

Orman kadastrosu çalışmalarında iş akışı;

Orman kadastro komisyonunun kurulması ve bilirkişilerin seçilmesi;  Komisyonlar oluşturulduktan sonra komisyon başkanınca bunların çalışmalara katılmaları sağlanır, komisyon başkanı, komisyonun idari, teknik, hukuki ve mali bütün işlemlerinin amiridir.  Bilirkişiler kadastroda benzer şekilde seçilirler, ancak, bunların vereceği bilgiler komisyonu bağlayıcı nitelikte değildir.

Mevcut bilgi ve belgelerin toplanması aşaması;  Çalışma alanları içerisinde bulunan;  Kamulaştırılmış ormanlara,  4785 sayılı yasa gereği devletleştirilmiş ormanlara,  Orman rejimine alınmış ormanlara,  Ağaçlandırılan veya ağaçlandırılacak olan alanlara,  Muhafazaya ayrılmış ormanlara,  Orman sınırları dışına çıkarılmış yerlere,  Gerçek ve tüzel kişilere ait ormanlara,  Davalı orman alanlarına,  Milli park alanlarına,  İrtifak hakkı verilmiş orman alanlarına,  Yanmış orman alanlarına, vb. orman alanlarına ait bilgi ve belgeler birer yazı ile ilgili yerlerden istenir. Ayrıca,  Bölgenin kadastral bilgileri ile ilçe, köy ve belde sınırlarına ait belgelerin suretleri de temin edilir.

Bölgenin kadastral durumunun incelenmesi  Kadastro ve Tapu sicil teşkilatlarından elde edilen bilgi ve belgelerin incelenmesiyle;  Orman kadastro çalışmaları yapılacak bölgenin hangi köy veya mahallelerinde mülkiyet kadastrosu yapıldığı belirlenir,  Kadastro paftaları üzerinde ormana bitişik parseller işaretlenir ve bu sınır tescilli sınır olduğu için orman sınırı olarak aynen alınır(Yön.,1986, Md. 27)  Mülkiyet kadastrosu henüz yapılmamış ise ormana bitişik parsellerin sınırları orman kadastrosu ile belirlenir.

Orman sınırlarının işaretlenmesi ve vasıf tayini  Orman kadastro ekipleri tarafından arazide orman alanları belirlenir,  Ormanların iç ve dış sınırlarına özel işaretler(poligon taşları) dikilir,  6831/20.madde gereği orman tanımına giren yerlerin hangi vasıfta orman olduğu belirlenir,  6831/2-b maddesi gereği orman sınırları dışına çıkarılacak yerlerde belirlenir,orman içinde ve bitişiğindeki taşınmazlarda vasıf tayini yapılırken zilyedlik ispat belgeleri de dikkate alınır.

Devlet ormanı olarak sınırlandırılacak yerlerin tesbiti;  6831/1maddesi gereğince orman sayılan ve eskiden beri devlete ait olduğu bilinen ormanlar,  3116 sayılı yasa ile kamulaştırılmış alanlar,  4785 sayılı yasa ile devletleştirilmiş ormanlar,  6831/3.maddesine göre orman rejimine alınmış alanlar,  6831/13-b maddesine göre orman olarak ağaçlandırılan alanlar,  6831/24. maddesine göre orman yetiştirmek üzere kamulaştırılan alanlar, devlet ormanı olarak sınırlandırılırlar.

Devletleştirilen ormanlarının tesbiti  yılı itibariyle orman varlığının tesbit edilmesi,  4785/2. maddedeki istisnalardan olmaması,  İktisabının haklı bir sebebe dayanması, şartlarının varlığı ile devlet ormanları belirlenir.

Orman dışı bırakılacak yerler;  6831/1.maddesinin 1.fıkrası kapsamına girmeyen yerler,  6831/1.maddesinin istisna bentleri kapsamına giren yerler,  Mera, yaylak, kışlak gibi kamu orta malları kapsamına giren tahsisli araziler,  Orman ve toprak muhafaza karakteri taşımayan funda ve makilikler.

Devletten başkasına ait ormanların kadastrosu Devletten başkasına ait ormanların kadastrosu da orman komisyonları tarafından yapılır(Yön.,1986,Md.25). Bu ormanlar ;  4785/2.maddesine göre devletleştirme dışı bırakılan ormanlar,  5658 sayılı kanun uyarınca iade edilmiş ormanlar,  Mahkeme sonucu kazanılmış davalarla elde edilmiş ormanlar,  Tapulu arazide 4785 sayılı yasa sonrasında ekim yoluyla yetiştirilen ormanlar,  Üç hektardan büyük olmayan ormanlar,

Orman sınırı dışına çıkarılacak yerlerin belirlenmesi(2B uygulaması)  Temel şart bu yerlerin gününden evvel bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak yitirmiş olmasıdır. Bu yerlerin orman dışına çıkarılabilmesi için; a) Tarla, bağ, bahçe gibi çeşitli tarım alanı olarak veya mera, yaylak ve kışlak olarak hayvancılıkta yarar bulunması, b) Şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerleşim sahalarında olması gerekir, c) Bu tür yerlerin maliki kim ise orman dışına çıktıktan sonrada bu yerlerin tescili malikleri adına yapılır.

Teknik işlemler;  Orman kadastrosu ve 2/B uygulaması çalışmalarında harita faaliyetleri için yersel ölçme yöntemi kabul edilmiştir(yön.,1986, Md.48). EUÖ sayesinde uzun kenarlı poligonasyon yöntemi hız ve doğruluk bakımından yeterli görülmüştür. Ancak, yersel yönteme geçmeden önceleri 1/5000 ölçekli haritası yapılmış yerlerde hava fotoğraflarından yaralanılmıştır. Günümüzde de istenilen hassasiyet sağlandığı takdirde fotogrametrik yöntemden de yararlanılmaktadır.

1/5000 ölçekli STH olan yerlerde orman sınırlaması;  Arazide tesbit edilen ve yersel yöntemle ölçülen orman sınır noktalarının koordinatları 1/5000 ölçekli STH’ya işlenir,  Orman sınırı hem arazide, hem fotoğrafta hemde haritasında kesin şekilde belirli ise( yol, demiryolu, dere mecrası, göl, deniz kıyısı gibi) ölçülmeden çizilir(Tekn.İzahname, 1988, Md.32)

1/5000 ölçekli STH yapılacak yerlerde orman sınırlaması  HGK ve TKGM’den orman sınırlarını kapsayacak şekilde fotoğraf alımının planlanması istenir.  Sınırlara hava işaretleri dikilir ve kireçlenir(kesin doğal sınırlar için bu gereksizdir),  Fotoğrafta çıkmayan sınır noktaları ile bağlantı noktaları arasındaki orman sınırları yersel olarak ölçülür(Yön.,1986,Md.48).

1/5000 ölçekli STH olmayan yerlerde orman sınırlamasının yapılması  1/5000 STH olmayan yerlerde orman sınırlarının belirlenmesinde yersel ölçme yöntemi kullanılır,  Geçmişte bu işlemler mevcut hava fotoğraflarından faydalanılarak yapılmıştır. Bunun için 1/25000 ölçekli haritadan 1/10000 ölçekli harita üretilir ve arazide belirlenen orman sınır noktaları bu harita üzerine işlenerek 1/10000 ölçekli orman sınır haritası oluşturulur.

Orman kadastrosunda fotogrametriden yararlanma  Fotogrametrik yöntemin yersel yönteme göre hızlı oluşu ve arazi çalışmalarını en aza indirgemesi, ayrıca fotoğrafların orman varlığını kollamada birer belge oluşu nedeniyle ilk akla gelen ve uygulanan yöntemdir.

Hava fotoğraflarının ormancılıkta kullanıldığı diğer alanlar;  Orman alanlarının belirlenmesi ve halihazır durumunun tesbiti için yapılan envanter çalışmalarında  Orman amenajman çalışmalarında,  Yetişme muhiti envanterlerinde,  Orman korumada,  Orman mühendisliği çalışmalarında, yol ve transport şebekelerinin projelendirilmesinde, hava fotoğraflarından yararlanılır.

Orman sınırları dışına çıkarma  Orman sınırları dışına çıkarılacak alanlar OGM’nin teklifi, Çevre ve Orman Bakanlığının onayı ile yetkili orman komisyonları tarafından yapılır.  Orman sınırları dışına çıkarılacak alan 30 hanenin topluca iskanına ve bu halkın geçimine yeterli tarım alanı tahsisine imkan verecek büyüklükte olmalıdır,  Her ne suretle olursa olsun; a) Yanan orman alanları, b) Muhafaza ormanları, c) Milli ve tabi parklar ile tabiat anıtı olarak kabul edilen yerler, d) Doğal sit alanları ve turizm alanları, e) Orman rejimine alınan ağaçlandırma alanları, orman sınırları dışına çıkarılamaz.

Orman sınırlarının yersel yöntemle ölçülmesi ve haritalarının yapılması  Orman sınır hattının kırıldığı her noktaya orman sınır numarası verilir,  Arazi sınırlarının durumuna göre her m’de bir sabit sınır noktası tesis edilir,  Bu noktalar birbirini gören röperli noktalar olmalıdır,  Deniz,göl,dere,yol,kültür arazisi gibi kesin ve değişmez hatlarla irtibatlı sınırlara nokta tesis edilmez,  Orman sınırlarını belirleyen uzun kenarlı poligon güzergahları en az iki uçtan nirengi noktasına veya başka koordinatı bilinen noktalara bağlanmalıdır(Yön.,1986,md.51)  Poligon açıları en az 1dakika incelikte iki yarım silsile olarak ölçülür,

Orman sınırlarının yersel yöntemle ölçülmesi ve haritalarının yapılması  Poligon kenar uzunlukları EUÖ ile gidiş-dönüş olarak ölçülür,  Orman kadastro haritaları 1/5000 ölçekli olarak yapılır. Ancak, kıymetli arazilerde daha büyük ölçekli de üretilebilir,  1/5000 ölçekli haritası olmayan yerlerde 1/10000 ölçeği de kullanılabilir. Ancak, ölçüler 1/5000 ölçekli haritaların gerektirdiği incelikte yapılır,  Orman kadastro haritaları 1/25000 ölçeğinde küçültülerek ilçe orman haritası hazırlanır, 

Orman sınırlandırma krokisinin hazırlanması  Köy veya beldedeki mevcut ormanların kuzey-batı semtindeki ormandan çalışmalara başlanır,  Orman iç ve dış sınırı, orman olmayan ve orman sınırları dışına çıkarılacak alanları gösteren bir kroki hazırlanır,  Dış sınır noktalarının numaraları 1’den başlatılarak saat ibresi yönünde sırayla verilir,  Dış sınır bitirilmeden iç sınıra geçilmez,  Dış sınırın son nokta numarasını iç sınır takip eder,  Daha önce geçirilmiş bir orman sınırı varsa önceki sınır aynen alınarak, eski nokta numarası payda olacak biçimde yazılır,  Orman sınırı dışına çıkarılacak yerlerin ormanla ortak sınırları da işaretlenerek diğer sınır noktalarıyla karışmaması için 2001’den başlanılarak numaralandırılır,  Orman alanları yeşil, orman sayılmayan alanlar sarı, orman sınırı dışına çıkarılacak alanlar kırmızı ve deniz göl vd. su alanları ise mavi ile boyanırlar.

Çalışmaların bitirilmesi ve ilanlar

Tescil ve arşiv işleri

 Ülke genelinde (2003 yıl sonu itibariyle) kadastro çalışmaları;  Kentsel Alanlarda: mahallenin 8.158’nde (%95)  Kırsal alanda: köyün ’ünde (%68) Oranında tamamlanmıştır.  Ormanla ilişkili yerleşim birimleri açısından;  ormanla ilişkili köyün ’ünde çalışmalar tamamlanmıştır.  Kadastrosu yapılmamış köylerin % 68’i orman-mülkiyet problemleri dolayısıyla ertelenmiştir.  1985 yılına kadar, ormanla ilişkili 2000 köy ya da belde de yapılan kadastro çalışmaları sonrasında mahkemelerde orman-mülkiyet davası görülmüştür (Doğan, 1985). Kadastro Çalışmaları

3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 4. Maddesinde ormanlarla ilgili hükümlere yer verilmiştir;  Kadastro çalışma alanı sınırında orman bulunduğu takdirde, durum çalışmaya başlamadan 7gün önce OGM’ne bildirilir.  Orman Kanunu hükümlerine göre orman kadastro komisyonlarınca tespit ve haritasına işaretlenerek tutanakları ile birlikte kadastro ekiplerine teslim edilir.  7gün içinde Kadastro Komisyonları’nca orman sınırlarının belirlenememesi halinde kadastro çalışma alanı sınırları kadastro ekiplerince belirlenir ve çalışmalar bu kanun hükümlerine göre yürütülür.  Orman kadastrosu kesinleşmiş yerlerde bu sınırlara aynen uyulur. Orman alanlarının mülkiyet alanlarıyla ilişkisi

Ülkemizde orman kadastrosu çalışmaları; Tamamlanma oranı % 75 olmakla birlikte, bu çalışmaların %73’sinde tescil problemi vardır (DPT, 1999).

Orman Mülkiyet Sorunları

Meralarda yaşanan orman tahribatı

Orman mülkiyet Sorunları

Öneri: Mülkiyeti kime ait olursa olsun yeter ki, ormanlar korunsun...