BÜTÇENİN KAPSAMI VE HAZIRLANMA SÜRECİ

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
KAMU İDARELERİNDE STRATEJİK PLANLAMAYA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK Kamu idarelerinde stratejik planlamaya ilişkin usul ve esaslar hakkında.
Advertisements

YASAL TEMELLER BİTLİS AR-GE BİRİMİ STRATEJİK PLANLAMA EKİBİ.
BELEDİYELERDE FAALİYET RAPORU
KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ
MALİ İSTATİSTİK DEĞERLENDİRME RAPORU
Bütçe Türleri: Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri;
DPT MUSTESARLIGI CALISMA GRUBU. TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT BÜTÇE SİSTEMİ  Ülkemizde devlet bütçesi yasal dayanağını Anayasa ve 5018 sayılı Kanundan almaktadır.
Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşlarınca Düzenlenecek Mali Tablolar Hangileridir? 1 – Mizan 2- Bilanço 3- Gelir Tablosu.
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI
I.DÜZEYII.DÜZEY III.DÜZEYIV.DÜZEY I.DÜZEYII.DÜZEY III.DÜZEYIV.DÜZEY 38YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI38YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI 61NAMIK KEMAL.
PERFORMANS ESASLI BÜTÇELEME (PEB) (YAPI-REHBER-PİLOT UYGULAMA)
KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU (Gider süreci)
Yerel Yönetimler Maliyesi
FISCAL TRANSPARENCY IN TURKEY DİLEK YILMAZCAN MARMARA UNIVERSITY
BÜTÇE MEVZUATI DERS NOTLARI
Ahmet Emre Öz Maliye Uzmanı 21 kasım 2013
Bütçe Sisteminin Yasal Düzenlemesi
HARCAMA YETKİLİSİ-GERÇEKLEŞTİRME GÖREVLİLERİ
AMASYA ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ
KAMU HARCAMA SÜRECİ AÇISINDAN SAYIŞTAY VE ROLÜ. Bağımsızlık ve Tarafsızlık Bağımsızlık, Sayıştay ın bir yüksek denetim ve yargı kurumu olarak varlığının.
İÇ KONTROL SİSTEMİ ve KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI
KIRIKKALE İL ÖZEL İDARESİ
Mali İstatistik Kavramı ve Ülkemiz Uygulamaları
Genel İdari Yapı Ferhan ERGÜN –Maliye Uzmanı
1. Bütçe ve Yasal Dayanağı
MALİYE BAKANLIĞI TÜRKİYE’DE ÇOK YILLI BÜTÇELEME SÜRECİ
Decision Making and Performance Management in Public Finance Kamu Maliyesinde Karar Alma ve Performans Yönetimi TR08IBFI Kurum ve Süreç Performans.
KAMU HARCAMA SÜRECİ VE SAYIŞTAY
Strateji Geliştirme Başkanlığı
MUHASEBE EĞİTİMİ.
Başbakanlık Proje Grubu Ankara 3 Şubat Mevzuat Merkezî yönetim bütçe kanununda; yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe.
STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI İÇ KONTROL DAİRE BAŞKANLIĞI.
PERFORMANS BÜTÇE HAZIRLIK SÜRECİ
1 03 ŞUBAT 2011 KAMU MALİYESİNDE KARAR ALMA VE PERFORMANS YÖNETİMİ PROJESİ ORGANİZASYON VE SÜREÇ PERFORMANS YÖNETİMİ 4. HAFTA GRUP ÇALIŞMASI.
ANALİTİK BÜTÇE SINIFLANDIRMASI. BÜTÇE 5018 SAYILI KANUNDA BÜTÇE: BELİRLİ BİR DÖNEMDEKİ GELİR VE GİDER TAHMİNLERİ İLE BUNLARIN UYGULANMASINA İLİŞKİN HUSUSLARI.
İLGİLİ YASA MADDELERİ:
BÜTÇE HAKKI KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
KAMUDA İÇ DENETİM (5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu)
Prof.Dr. M.Kamil Mutluer Sayıştay Başkanı 2 Kamu Harcamalarının Tarihsel Gelişimi t 1929 ÖNCESİ t DÖNEMİ t 1980 SONRASI.
YAYIMLANAN MALİ VERİLER .
olarak tanımlanmıştır.
KESİN HESAP.
Harcama Yetkilileri.
KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ
5018 Kapsamında Stratejik Planlama Tuğba DİNÇER 25 Nisan 2011
T.C. BAŞBAKANLIK Hazine Müsteşarlığı TÜRKİYE İÇİN ÇOK YILLI HARCAMA ÇERÇEVESİNİN TASARLANMASI.
PERFORMANS PROGRAMI HAZIRLIK SÜRECİ Nisan, Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı Üzerine Genel Bir Değerlendirme Ana Hatlarıyla Performans Programı Performans.
KAMU İDARELERİNDE STRATEJİK PLANLAMAYA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK ATİLLA BACAK İNSAN KAYNAKLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM UZMANI.
1 MALİYE BAKANLIĞI Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü TÜRKİYE’DE ÇOK YILLI BÜTÇELEME Abdülkadir GÖKTAŞ Daire Başkanı 23 Mayıs 2006.
Başbakanlık Proje Grubu Ankara 3 Şubat Mevzuat Kanun, kalkınma planları ile ilgili yatırımlar veya bir yıldan fazla sürecek iş ve hizmetler için.
BAKANLAR KURULU ORTA VADELİ PROGRAM KABUL EDİLİR. MAYIS AYI SONUNA KADAR RESMİ GAZETEDE YAYIMLANIR DPT.
İL YATIRIM PROGRAMI HAZIRLIK VE İZLEME SÜRECİ
6360 Sayılı Kanun On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına.
Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanması
GENEL BÜTÇE KANUN TASARISI KESİN HESAP KANUN TASARISI
T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI KIRKLARELİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME BİRİMİ KAMU İDARELERİNDE STRATEJİK PLANLAMAYA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR.
K ü bra AVCI / / 4-B 3. POZİTİF HUKUKUN KAYNAKLARI Pozitif hukuk kaynaklarını üç başlık altında inceleyebiliriz: Yazılı Kaynaklar Yazısız Kaynaklar.
BİTLİS EREN ÜNİVERSİTESİ
GENEL BÜTÇENİN HAZIRLAMA SÜRECİ Emine ŞAHİN Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı Mali Hizmetler Uzmanı.
BÜTÇE NEDİR 1. Bütçe: Bütçe, gelecekteki belirli bir dönemde gerçekleşmesi öngörülen gelir ve giderlerin karşılıklı tahminlerini içeren cetveldir.
FAALİYET RAPORLARI ve HAZIRLAMA ESASLARI
Merkezi Yönetim Bütçeleme Süreci ve Hazırlık Aşaması
Analitik Bütçe Sınıflandırması
DÜZCE ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI.
MERSİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİSİ
Faaliyet Raporları Demet ARSLANTAŞ
Bütçe Çeşitleri.
MERSİN ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI
HUKUK BAŞLANGICI 12.
Sunum transkripti:

BÜTÇENİN KAPSAMI VE HAZIRLANMA SÜRECİ (5018 Sayılı Kanuna Göre) Rezzan KAYNAK İstatistikçi & Yüksek Ekonometrist ANKARA HAZİRAN 2008

KAPSAM A- Türkiye’deki Bütçe Sistemi (5018 Md. 12-14) B- Türkiye’de Bütçe Hazırlama ve Kanunlaşma Süreci (Anayasa, 5018, 1211, 4059, 540 KHK )

BÜTÇE 5018 SAYILI KANUNDA BÜTÇE: “Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge” olarak tanımlanmıştır.

BÜTÇE İLKELERİ Bütçe, hükümetin malî işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar. - Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi tutularak hazırlanır ve uygulanır.

A- TÜRKİYE’DEKİ BÜTÇE SİSTEMİ Bütçe Türleri ve Kapsamı (5018 / Md. 12) Bütçe İlkeleri (5018 / Md. 13) Gelir ve Giderleri Etkileyecek Kanun Tasarıları (5018 / Md. 14)

1) Bütçe Türleri ve Kapsamı Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri; merkezi yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumları bütçeleri ve mahalli idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz(Md. 12).

Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Merkezi Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri Sosyal Güvenlik Kurumları Mahalli idareler 1- GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ (I.SAYILI CETVEL) 2- ÖZEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ İDARELER (II.SAYILI CETVEL) 3- DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURULUŞLAR (III.SAYILI CETVEL) 1- Sosyal Güvenlik Kurumu 2- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü 1- Belediyeler, 2- İl özel idareleri, 3- Bunların kurdukları birlik ve idareler,

Merkezi Yönetim Bütçesi : Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden oluşur. Genel Bütçe : Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve bu Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir. Özel bütçe : Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.

Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçesi : Özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve bu Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir. Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi : Sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. Mahallî İdare Bütçesi : Mahallî idare kapsamındaki kamu idarelerinin bütçesidir.

2) Bütçe İlkeleri Bütçelerin hazırlanması, uygulanması ve kontrolünde aşağıdaki ilkelere uyulur : a) Bütçelerin hazırlanması ve uygulamasında, makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak esastır. b) Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır (Md. 13).

c) Bütçeler kalkınma planı ve programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun şekilde, idarelerin stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir. d) Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir. e) Bütçe, kamu malî işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar.

f) Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir. g) Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır. h) Bütçelerde gelir ve gider denkliğinin sağlanması esastır. i) Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmadıkça uygulanamaz. j) Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen hususlara yer verilmez. k) Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi tutularak hazırlanır ve uygulanır.

l) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, doğruluk ve malî saydamlık esas alınır. m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir. n) Kamu hizmetleri, bütçelere konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilir. o) Bütçelerde, ödenekler belirli amaçları gerçekleştirmek üzere tahsis edilir.

3) Gelir ve Giderleri Etkileyecek Kanun Tasarıları Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri; kamu gelirlerinin azalmasına veya kamu giderlerinin artmasına neden olacak ve kamu idarelerini yükümlülük altına sokacak kanun tasarılarının getireceği malî yükü, orta vadeli program ve malî plan çerçevesinde, en az üç yıllık dönem için hesaplar ve tasarılara eklerler. Sosyal güvenliğe yönelik kanun tasarılarında ise en az yirmi yıllık aktüeryal hesaplara yer verilir. Ayrıca, bu kanun tasarılarına Maliye Bakanlığı ile ilgisine göre Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı veya Hazine Müsteşarlığının  görüşleri eklenir(Md-14).

B-TÜRKİYE’DE BÜTÇE HAZIRLAMA VE KANUNLAŞMA SÜRECİ A) Anayasanın Bütçe ile İlgili Hükümleri TBMM’nin görev ve yetkileri - Md. 87 ve 89 2) Yükseköğretim Kurumları – Md. 130 3) Sayıştay – Md. 160 4) Mali Hükümler – Md. 161-165

A) Anayasanın Bütçe ile İlgili Hükümleri TBMM’nin Görev ve Yetkileri Madde 87: (Değişik: 3.10.2001-4709/28 md., 7.5.2004-5170/6 md.)Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetlemek; Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek; bütçe ve kesinhesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.

   Madde 89 – Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince Kabul edilen kanunları on beş gün içinde yayımlar.              Yayımlanmasını  (Ek ibare: 3/10/2001-4709/29 md.) kısmen veya tamamen uygun bulmadığı kanunları, bir daha görüşülmek üzere, bu hususta gösterdiği gerekçe ile birlikte aynı süre içinde, Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir. (Ek cümle: 3/10/2001-4709/29 md.) Cumhurbaşkanınca kısmen uygun bulunmama durumunda, Türkiye Büyük Millet Meclisi sadece uygun bulunmayan maddeleri görüşebilir. Bütçe kanunları bu hükme tabi değildir.              Türkiye Büyük Millet Meclisi, geri gönderilen kanunu aynen kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanınca yayımlanır; Meclis, geri gönderilen kanunda yeni bir değişiklik yaparsa, Cumhurbaşkanı değiştirilen kanunu tekrar Meclise geri gönderebilir.              Anayasa değişikliklerine ilişkin hükümler saklıdır.

2) Yükseköğretim Kurumları Madde 130/8 :Üniversitelerin hazırladığı bütçeler; Yükseköğretim Kurulunca tetkik ve onaylandıktan sonra Milli Eğitim Bakanlığına sunulur ve merkezi yönetim bütçesinin bağlı olduğu esaslara uygun olarak işleme tabi tutularak yürürlüğe konulur ve denetlenir. 3) Sayıştay Madde 160: Sayıştay, merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir. Sayıştayın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idari yargı yoluna başvurulamaz.

4) Mali Hükümler Madde 161: Devletin ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları, yıllık bütçelerle yapılır.              (Değişik ikinci fıkra: 29/10/2005-5428/3 md.) Malî yıl başlangıcı ile merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, uygulanması ve kontrolü kanunla düzenlenir.              Kanun, kalkınma planları ile ilgili yatırımlar veya bir yıldan fazla sürecek iş ve hizmetler için özel süre ve usuller koyabilir.              Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.

Madde 162 – Bakanlar Kurulu, merkezî yönetim bütçe tasarısı ile milli bütçe tahminlerini gösteren raporu, mali yıl başından en az yetmişbeş gün önce, Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.              Bütçe tasarıları ve rapor, kırk üyeden kurulu Bütçe Komisyonunda incelenir. Bu komisyonun kuruluşunda, iktidar grubuna veya gruplarına en az yirmi beş üye verilmek şartı ile, siyasi parti gruplarının ve bağımsızların oranlarına göre temsili göz önünde tutulur.              Bütçe Komisyonunun elli beş gün içinde kabul edeceği metin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve mali yıl başına kadar karara bağlanır.              (Değişik dördüncü fıkra: 29/10/2005-5428/4 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Genel Kurulda, kamu idare bütçeleri hakkında düşüncelerini, her bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında açıklarlar; bölümler ve değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın okunur ve oylanır.              Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, bütçe kanunu tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

Madde 163 – Merkezî yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek miktarın sınırını gösterir. Harcanabilecek miktar sınırının Bakanlar Kurulu kararıyla aşılabileceğine dair bütçelere hüküm konulamaz. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemez. Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik tasarılarında ve cari ve ileriki yıl bütçelerine mali yük getirecek nitelikteki kanun tasarı ve tekliflerinde, belirtilen giderleri karşılayabilecek mali kaynak gösterilmesi zorunludur.    

Madde 164 – Kesin hesap kanunu tasarıları, kanunda daha kısa bir süre kabul edilmemiş ise, ilgili oldukları mali yılın sonundan başlayarak, en geç yedi ay sonra Bakanlar Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Sayıştay, genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu kesin hesap kanunu tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmiş beş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.              Kesin hesap kanunu tasarısı, yeni yıl bütçe kanunu tasarısıyla birlikte Bütçe Komisyonu gündemine alınır. Bütçe Komisyonu, bütçe kanunu tasarısıyla kesin hesap kanunu tasarısını Genel Kurula birlikte sunar, Genel Kurul, kesin hesap kanunu tasarısını, yeni yıl bütçe kanunu tasarısıyla beraber görüşerek karara bağlar.              Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştay’ca sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını önlemez ve bunların karara bağlandığı anlamına gelmez.

Madde 165 – Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan doğruya veya dolaylı olarak Devlete ait olan kamu kuruluş ve ortaklıklarının Türkiye Büyük Millet Meclisince denetlenmesi esasları kanunla düzenlenir.  

B- MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU Merkezi Yönetim Bütçe Kanunun Kapsamı (5018 / Md.15) Orta Vadeli Program, Mali Plan ve Bütçe Hazırlama Rehberi (5018 / Md. 16) Merkezi yönetim Bütçesinin Hazırlanması (5018 / Md. 17) Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının sunulması (5018 / Md. 18) Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının Görüşülmesi (5018 / Md. 19)

1) Merkezi Yönetim Bütçe Kanunun Kapsamı Merkezî yönetim bütçe kanunu, merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider tahminlerini gösteren, bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur.       Merkezî yönetim bütçe kanununda; yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe açığının veya fazlasının tutarı, açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl kullanılacağı, vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen vergi gelirleri, borçlanma ve garanti sınırları, bütçelerin uygulanmasında tanınacak yetkiler, bağlı cetveller, malî yıl içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya tamamen uygulanmayacak hükümler yer alır. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin her birinin gelir-gider tahminleri, merkezî yönetim bütçe kanununda ayrı bölüm veya cetvellerde gösterilebilir(Md. 15).

2) Orta Vadeli Program, Mali Plan ve Bütçe Hazırlama Rehberi Maliye Bakanlığı, merkezî yönetim bütçe kanunu tasarısının hazırlanmasından ve bu amaçla ilgili kamu idareleri arasında koordinasyonun sağlanmasından sorumludur. Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanma süreci, Bakanlar Kurulunun Mayıs ayının sonuna kadar toplanarak kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca hazırlanan Orta Vadeli Programı kabul etmesiyle başlar. Orta vadeli program, aynı süre içinde Resmî Gazetede yayımlanır(Md. 16).   

Orta vadeli program ile uyumlu olmak üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeren ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Orta Vadeli Malî Plan , Haziran ayının on beşine kadar Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanır ve Resmî Gazetede yayımlanır.

Bu doğrultuda, kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yatırım programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi Maliye Bakanlığınca, Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi ise Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca hazırlanarak Haziran ayının sonuna kadar Resmî Gazetede yayımlanır. Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Programı Hazırlama Rehberi, bütçe tekliflerinin hazırlanmasına esas olmak üzere, kamu idarelerince uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içerir. 

3) Merkezi Yönetim Bütçesinin Hazırlanması Gelir ve gider tekliflerinin hazırlanmasında; a) Orta vadeli program ve malî planda belirlenen temel büyüklükler ile ilke ve esaslar, b) Kalkınma planı ve yıllık  program öncelikleri ile kurumun stratejik planları çerçevesinde belirlenmiş ödenek tavanları, c) Kamu idarelerinin stratejik planları ile uyumlu çok yıllı bütçeleme anlayışı, d) İdarenin performans hedefleri, dikkate alınır(Md. 17).

Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini hazırlar. Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanlığınca, diğer bütçelerin gelir teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır. (Değişik üçüncü fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.) Gider ve gelir teklifleri, ekonomik ve malî analiz yapılmasına imkân verecek, hesap verilebilirliği ve saydamlığı sağlayacak şekilde, Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uyumlu olarak belirlenen sınıflandırma sistemine göre hazırlanır.

Kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına verilir. Bütçe teklifleri Maliye Bakanlığına verildikten sonra, kamu idarelerinin yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri hakkında görüşmeler yapılabilir. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini üç yıllık bütçeleme anlayışı, stratejik planları ve performans hedefleri ile kurumsal, işlevsel ve ekonomik sınıflandırma sistemine göre hazırlarlar.

4) Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının Hazırlanması Makroekonomik göstergeler ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası içinde Yüksek Planlama Kurulunda görüşülmesinden sonra, Maliye Bakanlığınca hazırlanan merkezî yönetim bütçe kanun tasarısı ile millî bütçe tahmin raporu, malî yıl başından en az yetmiş beş gün önce Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Merkezî yönetim bütçe kanun tasarısına, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesi sırasında dikkate alınmak üzere; a) Orta vadeli malî planı da içeren bütçe gerekçesi, b) Yıllık ekonomik rapor, c) Vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri cetveli

d) Kamu borç yönetimi raporu, e) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin son iki yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla ait gelir ve gider tahminleri, f) Mahallî idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının bütçe tahminleri, g) (Mülga: 22/12/2005-5436/10 md.) h) Merkezî yönetim kapsamında olmayıp, merkezî yönetim bütçesinden yardım alan kamu idareleri ile diğer kurum ve kuruluşların listesi, Eklenir.     Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştay ile Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar, bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir örneğini de Maliye Bakanlığına gönderirler(Md. 18).        

5) Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının Görüşülmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi, merkezî yönetim bütçe kanun tasarısının metnini maddeler, gider ve gelir cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler halinde oylar. Merkezî yönetim bütçe kanunu malî yıl başından önce Resmî Gazetede yayımlanır. Kamu yatırım programı, merkezî yönetim bütçe kanununa uygun olarak Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından hazırlanır ve anılan Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün içinde Bakanlar Kurulu kararıyla Resmî Gazetede yayımlanır(Md. 19).  

Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılır. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenir. Geçici bütçe uygulaması altı ayı geçemez. Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici bütçe uygulaması sona erer ve o tarihe kadar yapılan harcamalar ve girişilen yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari yıl bütçesine dahil edilir. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması halinde veya öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, karşılığı gelir gösterilmek kaydıyla, kanunla ek bütçe yapılabilir.

C) DPT, Hazine ve Merkez Bankası Kanunlarının Bütçe ile İlgili Hükümleri 1) 1211 Sayılı TCMB Kanunu, Mali ve ekonomik müşavirlik, mali ajanlık ve haznedarlık 2) 540 Sayılı DPT Kuruluş ve Görevleri Hakkında KHK 3) 4059 Sayılı Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilatı ve Görevleri Hakkında Kanun

BÜTÇE TAKVİMİ * BAKANLAR KURULUNCA ORTA VADELİ PROGRAMIN ÇIKARILMASI – (MAYIS AYI SONUNA KADAR) * YPK’DA ORTA VADELİ MALİ PLANIN KABULÜ – (HAZİRAN’IN 15’İNE KADAR) * MALİYE BAKANLIĞINCA BÜTÇE ÇAĞRISI VE BÜTÇE HAZ. REHBERİNİN, DPT’NCA YATIRIM GENELGESİ VE EKİ YATIRIM PROGRAMI HAZ. REHBERİNİN YAYINLANMASI – (HAZİRAN SONUNA KADAR) * KURUMLARCA HAZIRLANAN BÜTÇE TEKLİFLERİNİN MALİYE BAKANLIĞINA GÖNDERİLMESİ– (TEMMUZ AYI SONUNA KADAR) * BÜTÇE TEKLİFLERİNİN MALİYE BAKANLIĞINDA DEVLET BÜTÇE UZMANLARINCA İNCELENMESİ VE RAPORLAR HAZIRLANMASI – (AĞUSTOS AYI SONUNA KADAR) * KAMU İDARELERİ YETKİLİLERİYLE YAPILAN BÜTÇE GÖRÜŞMELERİ – (EYLÜL AYI SONUNA KADAR) * MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER VE BÜTÇE BÜYÜKLÜKLERİNİN YPK’DA BELİRLENMESİ- (EKİM AYININ İLK HAFTASI) * MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU TASARISININ TBMM’NE SUNULMASI – (MALİ YILBAŞINDAN 75 GÜN ÖNCE- 17 EKİM ) * PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONUNDA KURUMLAR İTİBARİYLE YAPILAN BÜTÇE GÖRÜŞMELERİ – (55 GÜN İÇİNDE) * BÜTÇE TASARILARININ GENEL KURULDA GÖRÜŞÜLMESİ VE KABUL EDİLEN BÜTÇENİN RESMİ GAZETEDE YAYIMLANMASI – (MALİ YILBAŞINA KADAR)

BÜTÇE AKIŞ ŞEMASI YPK Mayıs sonu Tasarı 15 Haziran Teklif Görüşmeler Orta Vadeli Program 17 Ekim Mayıs sonu Tasarı Haziran sonu YPK Ekim ilk hafta Orta Vadeli Mali Plan Temmuz sonu Bütçe Çağrısı ve Bütçe Hazırlama Rehberi 25 Ağustos-25 Eylül 15 Haziran Teklif Görüşmeler Yatırım Genelgesi ve Yatırım Programı Hazırlama Rehberi

BÜTÇE HAZIRLAMA DÜZEYİ Bütçe, tüm sınıflandırmalarda kullanılan kodların en detaylı düzeyinde hazırlanacak ve Maliye Bakanlığı ile kurumlar arasında yapılan bütçe görüşmelerinde de bu detayda çalışılacaktır.

BÜTÇE HAZIRLAMA DÜZEYİ - ÖRNEK

OYLAMA DÜZEYİ Bütçe, gerek Plan ve Bütçe Komisyonunda gerekse Genel Kurul’da fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyinde oylanacaktır.

OYLAMA DÜZEYİ – ÖRNEK

BÜTÇENİN KANUNLAŞMA VE UYGULANMA DÜZEYİ KURUMSAL SINIFLANDIRMANIN HER DÖRT DÜZEYİNİ, FONKSİYONEL SINIFLANDIRMANIN ÜÇ FİNANSMAN TİPİ SINIFLANDIRMAYI , EKONOMİK SINIFLANDIRMANIN İLK İKİ DÜZEYİNİ İÇERECEK ŞEKİLDE KANUNLAŞACAK VE UYGULANACAKTIR.

KANUNLAŞMA – UYGULAMA DÜZEYİ (ÖRNEK)