Ülkemizde yaşanan hastane enfeksiyonu salgınlarına genel bakış: Son beş yıl Dr Recep ÖZTÜRK İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD ozturkrecep@superonline.com

Hastane enfeksiyon salgınları Salgın, bir enfeksiyon hastalığının belli bir dönemde beklenenden daha fazla görülmesi veya kümeleşme göstermesi durumudur Hastane enfeksiyon salgınları(epidemi) nadirdir:nozokomiyal enfeksiyonların %5’i Salgınların sık görüldüğü yer: YBÜ, Bağışıklık sistemi bozuk hastaların yattığı klinikler, organ nakli ve hemodiyaliz birimleri

Hastane enfeksiyon salgınları Tüm hastane enfeksiyonlarının yaklaşık %4’ü majör bir epideminin içinde yer alır %6’sı istatiksel öneme ulaşmayan daha küçük kümeler şeklinde ortaya çıkar Sık görülen etkenlerin neden olduğu birçok salgının ise farkına varılamamaktadır

Hastane enfeksiyon salgınları Enfeksiyon kontrolünün düzenli yapıldığı hastanelerde/birimlerde salgınlar nadir görülür Salgınlar, kaygı veren, çok sayıda personel ihtiyacına, ciddi ek harcamalara ve zaman harcanmasına neden olur Enfeksiyon tipine ve etkilenen hastaya bağlı olarak mortalite artar Yenidoğan ünitesi salgınları

Hastane enfeksiyon salgınları Hiper endemik durumlar MRSA, Acinetobacter, GSBL + Enterobacteriaceae…. Salgınlar MRSA, Acinetobacter, Pseudomonas spp, GSBL + Enterobacteriaceae, Enterobacter spp, VRE…. Yenidoğan YBÜ, Erişkin YBÜ, bağışıklık sistemi baskılanmış hastaların yattığı birimler, organ nakli ve hemodiyaliz üniteleri Hastane salgınları genellikle sık tekrarlanan bazı işlemler veya alet kullanımı ile ilgili teknik hatalar sonucunda ortaya çıkar

Yenidoğan yoğun bakım ünitesi salgınları Ülkemizde yılda yaklaşık olarak 1 300 000 doğum gerçekleşmekte Yaklaşık % 7’si yüksek riskli Her yıl yaklaşık 100 000 bebeğin yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde tedavi edilmesi gerekmekte Alt yapı, insan gücü (hekim, hemşire, hasta bakıcı..) sorunları salgınların ana nedeni

Yenidoğan yoğun bakım ünitesi salgınları

Sabah

Moleküler çalışmalar Dokuz Eylül Ün Tıp Fak Mikrobiyoloji AD’da Prof Dr Z. Gülay ve ekibi tarafından yapılmıştır

Cumhuriyet 23 9 08 Akşam 23 Eylül 2008

Vatan Star Gazetesi Milliyet

Salgınlarda inceleme kurulu tarafından neler araştırılıyor? İdare, birim ve hastane enfeksiyon kontrol komitesi sorumlu Kurumun enfeksiyon kontrol talimat ve prosedürleri? Sürveyans verileri? Kurumda antibiyotik direnç durumu? Fiziki yapı vd risk faktörlerinin varlığı? Enfeksiyonlu olguların nasıl takip edildiği?

Yapılması gerekenler Salgın saptandığında enfeksiyon kontrol ekibi acilen bir araya gelir; komite/idare durumdan haberdar edilir Eldeki veriler incelenir Literatür taraması yapılır Kaynak belirlenmeye çalışılır Her tür incelemenin kaydı tutulup saklanır Alınacak önlemleri belirlemek ve uygulamak için hastane enfeksiyon kontrol komitesi gerekli durumda toplanır

Yapılması gerekenler Hastane enfeksiyonları ve salgınlarda idare, birim ve hastane enfeksiyon kontrol komitesinin ortak sorumluluğu vardır. Salgın durumunda kuşkulu kaynaklar hemen tespit edilip incelenmek üzere kayıt altına alınmalı ve asla atılmamalıdır. Hastane enfeksiyon kontrol komitesi, birim yetkilileri ve idari sorumlular yakın işbirliği içinde çalışıp kaynak saptanmalı, enfeksiyon kontrol tedbirleri eksiksiz uygulanmalı, gerekirse birime hasta kabulü durdurulmalıdır.

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(acil) Yeterli hemşire görevlendirilmeli; yönergeye uygun olarak 3. düzeyde en azından her şiftte üç küvoze bir hemşire sağlanmalıdır.  Yeterli sayıda yenidoğan uzmanı ye kadar ciddi bir eğitimle çocuk hastalıkları uzmanlarına sertifika verilmeli, sertifika alanlar belli dönemlerde eğitimlerini güncellemelidir.

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(acil) Hastane enfeksiyon kontrol komiteleri yenidoğan yoğun bakım servislerinde aktif sürveyans yapmalı , verileri sık sık analiz edip, yetkililerle saptanan sorunların çözümü için çalışmalıdır TPN’lerin dağıtımı özel düzenlenmiş, validasyonu sağlanmış odalarda yapılmalı; TPN kullanımında manuel işlem yapılmamalıdır;

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(acil)  Yenidoğan yoğun bakım birimleri için enfeksiyon kontrol talimatları, prosedürleri hazırlanmalı ve bunlara uyum sağlanmalıdır;  Hastanelerde alt yapı, alet-teçhizat ve insan gücü dikkate alınarak I.,II., ve III. basamak yenidoğan bakım üniteleri oluşturulmalı ve bölgesel bakım ve sevk organizasyonu sağlanmalı; Neonatal resüsitasyon, transport eğitimi ve organizasyonu yaygınlaştırılmalı, bu eğitimlerin güncellemeleri yapılmalıdır

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(acil) Seviyelerine göre yeni doğan yoğun bakım birimleri standartlarının belirlenip , uymayanların standart düzeye yükseltilmesi sağlanmalıdır; Tüm yeni doğan yoğun bakım birimleri, özel eğitimli denetim ekipleriyle denetlenmelidir; Sağlık hizmet ücretleri yeniden değerlendirilip, kısmen özendirici hale getirilmelidir;

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(acil) Yeni doğan yoğun bakım birimlerinde yapılan sağlık hizmetlerinin performans puanının cazip hale getirilmesi; hekim, hemşire ve yardımcı sağlık personeli için yoğun bakımlarda çalışmanın uygun performans yönetimiyle özendirilmesi gereklidir İnvazif işlemlerde becerili özel ekipleri yetiştirilmesi (umbilikal kateter vd) sağlanmalıdır;

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(acil) Uygun transport koşulları; nozokomiyal ve/veya MDR bakteri enfeksiyonu riskli bebekler için kültür sürveyansı yapılması, sonuçlar alınana kadar izolasyon odasında bekletme sağlanmalıdır; Enfeksiyon kontrolü için gerekli olan sarf malzemelerinin (eldiven, önlük, alkollü el antiseptiği, dezenfektan solüsyon, maske vb.) yeterli düzeyde ve sürekli temin edilmesi sağlanmalıdır.

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(orta vade) Üçüncü düzey yoğun bakımlarda iki küvoze, ideal olarak bir küvoze bir hemşire sağlanmalıdır; Yenidoğan uzman sayısının artırılması, ek 500 uzman yetiştirilmesi; yan dal süresinin 2 yıla indirilmesi; eğitim müfredatının uzmanlık dernek vd yetkili kurulların önerilerine göre yeniden şekillenmesi ve kadın doğum asistan eğitiminin içine yenidoğan rotasyonunun eklenmesi sağlanmalıdır

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(orta vade) Basamak sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi; prenatal bakım ve doğum koşullarının düzeltilmesi sağlanmalıdır Yardımcı üreme tekniklerinin düzenli kontrolü; IVF gebeliklerde döllenen yumurta sayısının tercihen bir en fazla ikiyle sınırlandırılması sağlanmalıdır; Riskli gebelerin yenidoğan YBÜ bulunan merkezlerde doğurtulması sağlanmalıdır;

YDYBB’lerinde hastane enfeksiyonlarının ve salgınlarının azaltılması için alınması gereken önlemler(orta vade)  Afiliasyon sisteminin hayata geçirilerek üniversitelerdeki öğretim üyelerinden yararlanılması (eğitim; hasta konsültasyonu vd) sağlanmalı; Hukuki engeller kaldırılarak öğretim üyelerinin çalışmalarına uygun performans uygulanması imkanı oluşturulmalıdır

İlginize teşekkür ederim