Makro Ekonomi ve Tarım Prof. Dr. Canan ABAY

Makroekonomi ve Tarım Dersinin Amacı Makro ekonomi ve tarım arasındaki ilişkinin teorik çerçevesini öğrencilere kavratmaktır. Makro ekonominin temel kavramlarını öğretmek Makro ekonomi ile ilgili olayları analiz edebilecek bilgi ve becerileri kazandırmak Makro ekonomi politikaları ile tarım sektörü arasındaki bağlantıları ve bu politikaların tarım sektörüne etkilerini kavratmak

KAPSAM GİRİŞ 1. MAKRO EKONOMİNİN KAPSAMI 2. MİLLİ GELİR HESAPLARI 3. İŞSİZLİK VE ENFLASYON 4. MİLLİ GELİRİN BİLEŞENLERİ 5. MAKRO EKONOMİK DENGE 6. MALİYE POLİTİKASI VE TOPLAM HARCAMALAR

KAPSAM 7. PARA VE PARA POLİTİKASI 8. TOPLAM TALEP ve TOPLAM ARZ 9. MİLLİ GELİRİN GENEL DENGESİ 10. DÖVİZ KURU PİYASASI 11. MAKROEKONOMİ VE TARIM SEKTÖRÜ İLİŞKİLERİ

KAYNAKLAR Dinler, Zeynel, (1995), İktisada Giriş, Ekin Kitapevi, Yayın No: 34, Bursa. Hatipoğlu, Zeyyat (1993), Temel Makro İktisat, Yeni İktisat ve İşletme Yönetim Dizisi No:3, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. İstanbul, ISBN 975- 486-283-4. Parasız İlker, (1998), İktisadın A B C’si, Ezgi Kitapevi, Bursa, ISBN: 975-7763-46-2. Parasız, İlker (1998), Makro Ekonomi, Teori ve Politika, (7. Baskı), Ezgi Kiapevi, Bursa, ISBN:975–7763–47-0. Pekin, Tevfik (1993), Makro Ekonomi, Para, Milli Gelir, İstihdam, Bilgehan Basımevi, İzmir. Ünsal, Erdal M., (2004), Makro İktisada Giriş, Siyasal Kitapevi Ankara, ISNN : 975-6325-06-2.

KAYNAKLAR Blanchard, Olivier (1997), Macroeconomics, ), Prentice Hall, Inc. Upper Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 0-13-277336-8. Case E. Karl, Ray C. Fair (2002), Principles of Macroeconomics (Altıncı Baskı), Prentice Hall, Inc. Upper Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 0-13-040701-1. Colander David C., (1995), Economics, The McGraw-Hill Companies, Inc., New York, ISBN: 0-256-13799-4. Davis Benjamin, (1997), Economics, Prentice-Hall, Inc. A simon & Schuster Company, Upper Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 0-13-082810-6. Dornbush Rudiger, Stanley Fischer (1994), Macroeconomics, McGraw-Hill Inc, Literatur Yayıncılık Dağıtım Pazarlama Sanayi, İstanbul. ISBN: 975-7860-10-1

DERSİN İŞLENİŞİ Ders hem konu anlatımı, hem de konu ile ilgili okuma ödevlerini tartışma biçiminde işlenecektir. Uygulama saatinde derste anlatılan konular, soru çözümleriyle pekiştirilecek. Ayrıca makro ekonomi ile ilgili olarak verilecek bir araştırma konusu dönem ödevi olarak hazırlanacaktır.

DERSİN İŞLENİŞİ Derse katılım son derece önemlidir. Yıl içi ortalaması Derse devam, sınıf içi tartışmalara katılım Her hafta uygulama saati sonunda yapılacak küçük sınavlar Dönem ödevi Vize notu dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Uygulama Uygulama defteri Hesap makinası getirilecek.

MAKRO EKONOMİ Ülke ekonomisini bir bütün olarak ele alan ekonominin bir dalı Gazete, radyo ya da televizyonda sıklıkla tartışılan ekonomik konular üzerine odaklanır ; -- işsizlik -- enflasyon -- büyüme -- ticaret -- gayri Safi Milli Hasıla

MAKRO EKONOMİ NEDİR? Mikro ekonomi piyasa, firma ve tek tek tüketicilerin davranışlarıyla ilgilenir. Makro ekonomi piyasaları detaylı bir şekilde incelemeyi bir yana bırakarak ekonomiyi bir bütün olarak ele alır.

Makro ekonomi şu amaçlarla ekonomiyi inceler: 1-Tam istihdam yani çalışmak isteyen herkesin iş bulması; 2-Fiyat kararlılığı (istikrarı) 3-Yaşam standartlarının yükselmesi yani ekonomik büyüme 4-Adil gelir dağılımının sağlanması 5 -Gelirdeki iniş ve çıkışların yumuşatılması

MİKRO EKONOMİ VE MAKRO EKONOMİ Mikro ekonomi Makro ekonomi Türkiye’de üretilen araba Türk ekonomisinde sayısı ne kadar ? sektörlerin payı ne kadar? Tekstil fabrikasında dönem Türk ekonomisinde işsizliğin dönem işsizlik vardır? nedeni nedir ? Hava koşulları kötü gittiğinde Niçin her yıl fiyatlar % 10 neden buğday fiyatları artmaktadır? artmaktadır?

MİKRO EKONOMİ VE MAKRO EKONOMİ Makro ekonomi ve mikro ekonomi arasında kesin ve düz bir çizgi yoktur. Bazen makro ekonomistler tek bir piyasanın fiyatlarındaki değişmeyle ilgilenebilirler. Petrol fiyatlarındaki artış makro ekonomiyi bütün olarak etkileyebilir.

JOHN MAYNARD KEYNES Keynes makro ekonominin babası olarak bilinir. John Maynard Keynes tarafından 1936’da yayınlanan İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi isimli kitabta yer alan teoriler makro ekonominin temelini oluşturur.

1930’lu Yıllarda Ekonomi 1930’lu yıllar, Dünya’da ilk büyük ekonomik krizin yaşandığı süreçtir. ABD’de 1929 yılında 1.5 milyon işsiz iken 1933’te işsiz sayısı 13 milyona çıkmıştır. ABD GSYİH’sı 1929’da 103 milyar dolar iken 1933’de 55 milyar dolara düşmüştür.

1930’lu Yıllarda MAKRO EKONOMİ Keynes geliştirdiği teorilerle, ekonominin kriz dönemlerinin nasıl aşılabileceğini açıklamaya çalışmıştır. Keynes ülkede yaşanan işsizliğin azaltılabilmesi için kamu harcamalarının artırılması üzerine yoğunlaşmıştır.

Mal Piyasası ve üretim Faktörleri Piyasası Arasındaki Bağımlılık FİRMA (Üretim faktörlerini satın alarak, mal ve hizmetlerin üretilmesinde kullanır) HANE HALKI (Üretim faktörlerinin sahibidir, Mal ve hizmetleri satın alır)

Mal Piyasası ve üretim Faktörleri Piyasası Arasındaki Bağımlılık (3) Faktör talebi (2) Üretici Arzı YTL YTL Üretim Faktörleri Mallar P P D2 S S D2 D1 D1 PF2 P2 QF2 PF1 P1 Q2 QF1 Q1 O Üretim Faktörleri Q Mallar O Q YTL YTL (4) Faktör Arzı (1) Tüketici Talebi

Firmalar Hanehalkları Gelir Dolaşım Şeması Firmalar Faktör Ödemeleri Yurtiçinde üretilen Mal ve Hizmetlerin Tüketimi (Cd) Hanehalkları

Gelir Dolaşım Şeması İhracat Harcamaları (X) Kamu Harcamaları(G) Yatırımlar (I) Yurtiçinde üretilen Mal ve Hizmetlerin Tüketimi (Cd) BANKA v.b Tasarruf (S) YURTDIŞI İthalat Harcamaları (M) Faktör Ödemeleri DEV. Vergiler (T)

1 EKONOMİK DOLAŞIM ŞEMASI Firms sell Households buy MARKETS FOR GOODS AND SERVICES Revenue Spending Goods and services sold Goods and services bought FIRMS Produce and sell goods and services Hire and use factors of production Buy and consume goods and services Own and sell factors of production HOUSEHOLDS Households sell Firms buy MARKETS FOR FACTORS OF PRODUCTION Factors of production Labor, land, and capital Wages, rent, and profit Income = Flow of inputs and outputs = Flow of dollars Copyright © 2004 South-Western

GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYİH) Bir ülkede belirli bir dönemde üretilen tamamlanmış (nihai) mal ve hizmetlerin piyasa değerinin toplamı,

TOPLAM PİYASA DEĞERİ Üretilen malların miktarı ile malların cari yılın piyasa fiyatlarıyla çarpımının toplamı -- Örnek: Eğer bir ekonomide 25000 YTL’ye iki araba, 3000 YTL’ye üç bilgisayar üretilmişse bu malların piyasa değeri : ( 2 * 25000 ) + ( 3 * 3000 ) = 59000 YTL

TAMAMLANMIŞ MAL VE HİZMETLER Tüketiciye satılan mal ve hizmetler.

Bazı mal ve hizmetlerin üretilmesinde kullanılan mallar ARA MALLAR Bazı mal ve hizmetlerin üretilmesinde kullanılan mallar

“BELİRLİ BİR DÖNEM” Önceki yıllarda üretilen mal ve hizmetler o yılın GSYİH’na dahil olmazlar.

EKONOMİK BÜYÜME Bir ülkede üretilen mal ve hizmet miktarının zaman içinde artmasına ekonomik büyüme denir.

Kaynakların Tam Kullanımı x Üretim Olanakları Eğrisinin altında Üretim y Gıda v O Giysi

Potansiyel Üretim Düzeyinde Büyüme Gıda Şimdi O Giysi

Potansiyel Üretim Düzeyinde Büyüme 5 yıllık süreç Gıda Şimdi O Giysi

Büyüme Oranı Eğer GSYİH 1. Yıl 100 ise, ikinci yıl 104 ise; Büyüme Oranı = Yüzde Değişme = GSYİH değişme / Başlangıçtaki GSYİH = ( GSYİH 2.yıl - GSYİH 1.yıl) / GSYİH 1.yıl = ( 104 -100 ) / 100 = 4 / 100 = .04 = %4

= ( GSYİH 2.yıl - GSYİH 1.yıl) / GSYİH 1.yıl (100 -104 ) / 104 Büyüme Oranı Pozitif olduğu gibi negatifte olabilir; Eğer 1. yıl GSYİH 104, 2. yıl 100 ise: Büyüme Oranı = GSYİH değişme / Başlangıçtaki GSYİH = ( GSYİH 2.yıl - GSYİH 1.yıl) / GSYİH 1.yıl (100 -104 ) / 104 = - 4 / 104 = -0.38 = %-3.8

ORTALAMA BÜYÜME HIZI Ortalama büyüme hızı, reel GSMH'da uzun dönemde meydana gelen yıllık artışı ölçer.

ORTALAMA BÜYÜME HIZI 1/n Dönem Sonundaki Reel GSMH Ortalama Büyüme Hızı = ------------------------------------------ - 1 Dönem Başındaki Reel GSMH

Ekonomik Dalgalanmalar Potansiyel Milli Gelir Gerçekleşen Milli Gelir 1 2 3 4 3 Milli Gelir 4 2 1 O Zaman

Zirve Durgunluğun başladığı tarih Dip Milli Gelirin artmaya başladığı tarih

İki katına çıkması için gerekli yıl = 70 / 5 = 14yıl 70 KURALI Eğer, reel GSYİH’nın sabit büyüme hızı biliniyorsa, reel GSYİH’nı iki katına çıkması için kaç yıl geçmesi gerektiği bu kural ile hesaplanabilir. İki katına çıkması için gerekli yıl = 70 / büyüme oranı % Eğer büyüme oranı % 5 ise İki katına çıkması için gerekli yıl = 70 / 5 = 14yıl

1960 Başlangıç olarak alındığında, GSYİH’nın iki katına çıkması için gerekli olan yıl sayısı YIL 25 %2.91 24.0 20 19.0 17.0 15 %3.68 %4.1 10 14.0 8.0 %5 %8.75 5 Belçika Almanya Japonya ABD Kanada

UYGULAMA Ülkelerin GSMH’da meydana gelen yıllık büyüme hızlarını hesaplayınız. Bu verilerden yararlanarak ülkelerin iktisadi dalgalanmalarını grafikle gösteriniz. Ülkelerin 1970-2007 yılı ortalama büyüme hızlarını hesaplayınız. 70 Kuralına göre ülkelerin GSMH’nın iki katına çıkması için gerekli yıl sayısını hesaplayınız. Ülkelerin tarım ve sanayi sektörlerindeki ort. büyüme hızlarını hesaplayınız. Bu bilgileri yorumlayınız.