KAPLICA(SPA) SAĞLIK& TASARIM This project is co-financed by the European Union and the Republic of Turkey İLLER BANKASI personeli için hazırlanan eğitim kursu KAPLICA(SPA) SAĞLIK& TASARIM Umran Serpen FWC BENEFICIARIES 2009 - LOT 4 Enerji ve Nükleer Güvenlik EuropeAid/127054/C/SER/multi “Doğrudan Jeotermal Enerji Kullanımına İlişkin İller Bankası’nın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi için Teknik Yardım” Proje EXERGIA S.A. tarafından yürütülmektedir ( Konsorsiyum üyesi )

Kaplıca(SPA) Nedir? SPA Latin kısaltma: S= Sağlık, P= için, A= Su. “Su yoluyla sağlık”. 19. yüzyılda gelişmiş Avrupa için, SPA sağlık tesisinden daha çok şık sosyal ve kültür merkezdi “Spa suyun terapi olarak kullanılmasının sosyal yönüdür”

Kaplıcaların belirli uygulama şekilleri Yoğun sağlık kaplıcaları Gençleştirme(yenilenme) kaplıcaları Kilo kaybı için kaplıcalar Sporcu kampları Mineral kaynaklar yada “sihirli çamur”kaplıcaları Yeni yaş enstitüleri Tat alma yerleri

Kaplıcaların amaçları Su (ısı&mineraller hatta çamur yoluyla tedavi) Hareket (egzersiz, masaj, spor) Bitkisel(tıbbi faydalar) Diyet( uygun yiyecek,içecek) Yaşam tarzı modeli

Başarılı bir kaplıca şu kriterlere sahiptir: Hijyen(Temizlik) Servis Özel cazibeler, manzara, özel su, özel çamur, özel tedavi, özel yemekler, eşsiz konum ve eşsiz tesis gibi

Kaplıca gelişimlerinin parçaları olan kategoriler ve boyutlar: Doğal, çevresel, ekolojik Tıbbi, psikolojik, terapatik Bilimsel, teknik, araştırma Ekonomiksel, finansal, yönetimsel Planlama, mimari, inşaat Sosyal, modaya uygun, gastronomik Sanatsal, tarihsel, edebi Ruhsal, mistik, dinsel

Bir kaplıcanın planlanması ve tasarlanması Bir kaplıcanın başarılı bir şekilde geliştirilebilmesi için şu özellikler olmalıdır: (1) Vizyon, (2) Misyon, (3) Hedefler, (4) Amaçlar, (5) Stratejiler (planın nasıl başarılacağı)

Bir kaplıca için gerekli olan öğeler Su Yiyecek veya beslenme Egzersiz yada hareket Masaj yada vücut işleri Zihin-vücut fizyolojisi Doğal terapik araçlar(çamur) Çevresel alan-iklim Kültürel yönler İdare &personel (pazarlama) Yaşam tarzı modeli&ritimler

Su&Çamur Bir kaplıca, bir kaynaktan yada kuyudan gelen suların olduğu yerde oluşur. Belirli mineral bileşenler ile ve genelde sıcak olan su aşağıdaki bakış açılarının bir yada bir kaçından kaplıca anlamı taşır; (1) Dinsel, mitolojik, sembolik; (2) Sosyal, politik, ekonomik; (3) Estetik, sanatsal, edebi; (4) Felsefi, teknolojik, bilimsel, tıbbi

Çamurlar Kaplıcalar ile ilişkili olarak çamurlar kullanılır. Çamurun 3 çeşit sınıfı: (1) Saf mineral (fango, çamur)-nötr (2) Çoğunlukla mineral(deniz çamuru yada liman)alkalin (3) Ağırlıklı olarak bitkisel peloid(moore, pead)-asit

Çamurların cilt üzerindeki etkileri Vücut sıcaklığını arttırır, Kan basıncını düşürür, Mineral metabolizma ve kan kimyası üzerindeki etkisi.

Önerilen Tedaviler Kronik kireçlenme, Adele romatizması, Nevrit,siyatik sendrom Kırık tedavisiden sonra, Spor ve endüstriyel yaralanmalar.

Tipik kaplıca tasarımı Yerel kültüre, konumun eşsiz karakterine ve atmosfer, servis ve müşteri tipi açısından geliştiricinin başarmaya çalıştığı şeye bağlı olarak bir çok kaplıca tasarım çeşidi vardır. jeotermal su kullanımına vurgu yaparak iki temel çeşit, burada sunulmuştur:

Kaplıca Tasarımı Çeşitli yıkanma alanlarını ve yıkama havuzlarını çevreleyen yaşam alanlarını kapsayan birinci tasarım, yapım ve çevre düzenlemesinde yerli tesis ve malzemeyi kendisi katar . Ayrıca yiyecek ve içecek küçük dükkanlar ile sağlanabilir ve sağlık için bir spor salonu ve fitnes programı. Kapalı havuz alanı gizlilik ama aynı zamanda yaşam alanı ve kolay erişim sağlar.

Kaplıca tasarımı(2. seçenek) İkinci tasarım özel, yarı özel ve kamu yıkanma ve yıkama tesisatlarına vurgu yapar. Bu yaşam alanlarını kapsamaz fakat bunlar ayrı bir yere eklenebilirler ve bireysel küçük ev olabilirler. Bu özel ve yarı özel havuzlar tek bir aile tarafından kullanılabilir. Kamu içinde yıkanmanın daha az kabul gördüğü kültürlerde bu daha uygun olacaktır.

Havuzlar ve kaplıcalar için tasarım konuları ASHRAE’ e göre yüzme havuzları için arzu edilen sıcaklık 27oC, fakat bu 5oC’ye kadar bile kültürden kültüre farklılık gösterebilir. Havuzda direk olarak jeotermal su kullanılırsa, kullanılan suyu değiştirmek için proses boyunca bir akışa ihtiyaç duyulacaktır. Çoğu durumda kapalı bir döngü kullanılır ve su işlenilerek yenilernir. Jeotermal su, bir ısı eşanjörü yoluyla ısı sağlar.

Sistem boyutlandırma Suyun tam bir değişimi için kabul edilebilir sirkülasyon oranları 6 ila 8 saat arasında değişmektedir. Sıcaklık ve akış debileri için sistemin boyutlandırılması dört hususa dayanır: (1) Havuz duvarları üzerinden iletim, (2) Havuz yüzeyinden konveksiyon, (3) Havuz yüzeyinden radyasyon, (4) Havuz yüzeyinden buharlaşma.

Sistem boyutlandırma (devamı) Havuz yer üstünde olmadıkça yada yer altı suyu ile temas etmedikçe iletim en az önemli şeydir Konveksiyon kayıpları havuz suyu ve hava arasındaki sıcaklık farkına ve rüzgar hızına bağlıdır. Radyasyon kayıpları geceleri daha fazladır, gündüz güneş kazançları kayıpları dengeler Buharlaşma en büyük ısı kaybını oluşturur (50-60%).

Gerekli olan ısı girişi Q1= D*cp*V (tf-ti)/T (1) Q1= havuz ısınma oranı, kJ/h D= su yoğunluğu, t/m3 Cp= suyun özgül ısısı, 4.18 kJ/kgoC tf= istenilen sıcaklık (genellikle 27oC) ti= havuzun ilk sıcaklığı, oC T=Havuzun ısınma zamanı (genellikle 24 saat)

Q2= U*A(tp-ta) (2) Isı kaybı Q2= Havuz yüzeyinden ısı kaybı, kJ/h U= Yüzey ısı transfer katsayısı, 214.4 kJ/ (hm2 oC) A= Havuz yüzeyi, m2 tp= havuz sıcaklığı, oC ta= ortam sıcaklığı, oC.

Qt = Q1 + Q2 (3) Gerekli olan ısı Eğer jeotermal havuzlar için normal olan ısınma zamanı yoksa, denklem 1 geçerli olacaktır Isı kaybı denklemi(2) rüzgar hızını 5-8 km/s olarak kabul eder. Korunaklı havuzlar için ortalama rüzgar hızı 5 km/s’den az kabul edilebilir ve denklem 2, %75 oranında düşürülebilir.