TÜRKİYE’DE VEKTÖRLERLE BULAŞAN HASTALIKLAR İLE MÜCADELEDE POLİTİKALAR VE UYGULAMALAR T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığı

Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığı Birimleri Viral Hemorajik Ateşler ve Riketsiyal Hastalıkların Kontrolü Birimi Sıtma ve Leishmaniasis Hastalıklarının Kontrolü Birimi Kuduz ve Kist Hidatik Hastalıklarının Kontrolü Birimi Gıda ile Bulaşan Zoonotik Hastalıkların Kontrolü Birimi Yeni ve Yeniden Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Kontrolü Birimi Paraziter Hastalıkların Kontrolü Birimi Eğitim ve Sektörler arası İşbirliği Birimi İstatistik İzleme ve Değerlendirme Birimi

Yürütülen Faaliyetler Daire Başkanlığımız tarafından takip edilen hastalıklar ile ilgili epidemiyolojik / bilimsel çalışmalar ve mevzuat geliştirilmesi çalışmaları yürütülmekte ve / veya desteklenmekte Hastalıklara dair kontrol programları hazırlanmakta ve yürütülmekte Hastalıklarla ilgili salgınların kontrolüne ilişkin faaliyetler yürütülmekte Hastalıkların vektörleriyle etkin ve bilimsel mücadele yöntemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasına yönelik çalışmalar koordine edilmekte Faaliyet alanları ile ilgili ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılmakta ve gerektiğinde koordinasyon sağlanmakta ve/veya desteklenmekte Faaliyet alanları ile ilgili eğitim, sempozyum, panel, çalıştay, seminer vs. etkinlikleri düzenlenmekte ve/veya desteklenmekte ve düzenlenen ulusal ve uluslararası etkinliklere katkı sağlanmaktadır

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Sağlık Bakanlığı Tarafından Yürütülen Çalışmalar Eğitim çalışmaları Halk eğitimleri Sağlık çalışanları eğitimleri Vaka takibi ve tedavi Kene mücadelesi çalışmalarının desteklenmesi Saha ziyaretleri Bilimsel çalışmaların desteklenmesi

KKKA Halk Eğitimleri KKKA halk eğitimleri bilim kurulu tavsiyeleri doğrultusunda belirlenen stratejilerle yürütülmektedir. Uygulama stratejileri yıllar itibariyle değişiklik gösterebilmektedir.

KKKA -Algoritmalar Kene tutunması ile gelen kişilere yaklaşım ve vaka yönetimi konusunda; Kene Tutunması İle Gelen Kişilere Yaklaşım Algoritması, KKKA Vaka Yönetim Algoritması kullanılmaktadır.

KKKA Bilgi Sistemi KKKA vakalarının bildiriminde ve takibinde KKKA Bilgi Sistemi kullanılmaktadır. http://kkka.thsk.saglik.gov.tr/

KKKA Referans Laboratuvarları KKKA şüpheli vakaların numuneleri belirlenen esaslar doğrultusunda referans laboratuvara ulaştırılmakta ve bu laboratuvarlarda çalışılmaktadır. KKKA numunelerinin çalışıldığı 4 laboratuvar bulunmakta olup iller kendileri için belirlenen referans laboratuvara numuneleri göndermektedir.

Kene Mücadelesi - Hayvanlarda Ektoparaziter İlaç Uygulamaları Kene popülasyonunun kabul edilebilir bir seviyeye indirilebilmesi için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sığırlar başta olmak üzere çiftlik hayvanlarının uygun ektoparaziter ilaçlarla ilaçlanması çalışmaları sürdürülmekte ve Bakanlığımızca da bu çalışmalar desteklenmektedir.

TANIMLAR Sıtma Kontrolü: Hastalık yükünü halk sağlığı sorunu olmayacak seviyeye düşürmektir. Eliminasyon: Hastalık insidansının bir ülkede, bir kıtada veya sınırlı bir coğrafik bölgede sıfıra indirilmesidir. Sıtma hastalığının eliminasyonu ise bir ülkede, bir kıtada veya bir bölgede yerli sıtma vakalarının görülmemesidir. Buralarda sıtma vakası olabilir ancak bunlar diğer ülke ve bölgelerden gelen emporte vakalar şeklindedir. Kaynak: Global Malaria Programme / Dünya Sağlık Örgütü

SITMA ELİMİNASYON PROGRAMI Ülkemizde 2009 yılında Sıtma Eliminasyon Programı’na geçilmiştir. Programın amacı: 2015 yılına kadar yerli sıtma bulaşını sona erdirmektir.

STRATEJİLER Vakaların erken teşhisinin sağlanması (Aktif sürveyans-aktif vaka bulma), Tespit edilen vakaların uygun ve tam tedavisinin yapılmasının sağlanması, Vektör mücadelesi, Sektörler arası işbirliği, Sağlık personeli eğitimi, Halka yönelik sağlık eğitimi

STRATEJİLER Vaka bulma ve vaka yönetimi Sıtma durumu belirleyicilerinin izlenmesi Sivrisinek izleme, kontrol, araştırma Aktif ve Pasif Sürveyans (vaka bulma) Laboratuvar Kalite Güvencesi Radikal tedavi Sıtma vakalarının ve odakların epidemiyolojik araştırılması ve sınıflandırılması Vaka raporlaması, bildirimi, merkezi kayıt Risk gruplarına kemoprofilaksi Veri toplama ve analiz Sosyo-demografik durum analizi (göç, ekonomik faaliyetler vb) Olası sıtma risk bölgelerinin belirlenmesi ve durumun izlenmesi Meteorolojik verilerin analizi Entomolojik sürveyans Sivrisinek saha araştırmaları yürütülmesi, desteklenmesi Vektör kontrol yöntemleri saha araştırmaları İnşaat ve sulama faaliyetlerinin izlenmesi Vektör mücadelesinin yapılması Vektör kontrolü için gerekli mal, malzeme ve ekipmanın temini DSÖ teknik destek Sektörlerarası işbirliği Sınırötesi işbirliği Eğitim

Yürütülen Faaliyetler Aktif ve pasif sürveyans çalışmalarına devam edilmektedir. İllerde yürütülen vektör kontrol çalışmalarının takibi yapılmaktadır. Vektör mücadelesinin yürütülmesi için ihtiyaç duyulan biyosidal ürün, cihaz ve ekipman temin edilerek illere dağıtımları yapılmaktadır Sıtma ve leishmaniasis hastalarının tedavisinde kullanılan ilaçları temin ve dağıtımları yapılmaktadır. Suriyeli misafirlerde sıtma ve leishmaniasis tarama çalışmalarına devam edilmektedir.

Tularemi / Batı Nil Virüsü (BNV Enfeksiyonu) / Hantavirüs Enfeksiyonu Yürütülen Faaliyetler Vaka bazlı sürveyans çalışmaları Eğitim çalışmaları Halk eğitimleri Sağlık çalışanları eğitimleri Web tabanlı Tularemi Veri Toplama ve Değerlendirme Sisteminin İzlenmesi Günlük ve haftalık takiplerin değerlendirilmesi Vakanın kesinleşmesi durumunda filyasyon çalışmasının takibi Salgınların zamanında tespit edilerek ilgili kurumlarla işbirliği içerisinde gerekli müdahalelerin yapılmasının sağlanması Saha ziyaretleri Konu ile ilgili bilimsel çalışma yapılması ve yapılan çalışmalara destek verilmesi

Eğitimler “Zoonotik Hastalıklar Hizmet İçi Eğitim Modülü” hazırlanmıştır. Bu modül kapsamında 2012 yılında yapılan eğitimler sonucu 81 ilde toplam 325 eğitimci yetiştirilmiştir. Halk Sağlığı Müdürlükleri tarafından bölgelerinde sorun olan zoonotik ve vektörel hastalıklarla ilgili halka yönelik toplu eğitimler yapılmaktadır. Bu eğitimler başta öğretmenler, din görevlileri, muhtarlar gibi toplum önderleri olmak üzere tüm halka yönelik yapılmaktadır. Sağlık çalışanlarının ve halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi amacıyla eğitimler verilmekte, afiş ve broşür gibi eğitim materyalleri hazırlanarak dağıtılmaktadır.

Tularemi Bilgi Sistemi Tularemi vakalarının bildiriminde ve takibinde Tularemi Bilgi Sistemi kullanılmaktadır. http://tularemi.thsk.saglik.gov.tr/

Tularemi Ulusal Referans Tanı Laboratuvarları ve Yetki Alanları Uludağ Üniversitesi Tularemi Referans Tanı Laboratuvarı Mikrobiyoloji Referans Lab D:B Tularemi Referans Tanı Laboratuvarı

BNV Enfeksiyonu Bildirimi mecburi bulaşıcı hastalıklar içerisinde yer almaktadır. Ülkemizde ilk BNV Enfeksiyonu 2010 yılında tespit edilmiştir. Hastalığın belirlenmesini müteakip BNV Enfeksiyonu bilgi notu, vaka tanımları, algoritmalar hazırlanmış ve illere duyurulmuştur.