Hazırlayan; NURDAN DAHİ

YANGINLARA KARŞI TEDBİRLİ OLUNUZ

YANMA Maddenin, ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır. Yanma olayının oluşabilmesi için yandaki şekilde görüldüğü gibi yanıcı madde, ısı ve oksijenin bir arada bulunması gerekir. Bu olaya “Yangın Üçgeni” adı verilir YANICI MADDE OKSİJEN ISI

YANMA ÇEŞİTLERİ  l. Yavaş Yanma: Yanıcı maddenin kimyasal özelliği gereği oksijenle temas eden yüzeyinde oksitlenme olmasıdır. Demirin paslanması buna örnektir. Ortamda gaz ya da gözle görülür buhar olmaz.

 2.Kendi Kendine Yanma: Yavaş yanmanın zaman içerisinde hızlı yanmaya doğru gitmesidir. Köylerde bulunan hayvan gübrelerinin ve kömürün içten içe yanması buna örnektir. Genelde organik maddelerde görülür.

3.Hızlı Yanma: Yanma olayının tam gerçekleştiği olaydır. Yanıcı madde, yakıcı madde ve ısının uygun oranda birleşmesidir.

 4.ParIama: Parlayıcı maddenin belirli oranda hava ile karışması ve çok basit bir şekilde alev alarak parlamasıdır. (Tinerlerin sebep olduğu parlama)

YANGIN  Yararlanmak amacı ile yakılan ateş dışında oluşan ve denetlenemeyen yanma olayına YANGIN denir.

Yangının Sınıflandırılması Yangın yanıcı maddelerin fiziksel özelliklerine göre dört sınıfta incelenmektedir.  A Sınıfı Yangınlar :Artık olarak karbon tabakası bırakan ve genelde korlu olarak yanan katı yanıcı maddelerin tutuşması ile oluşan yangınlardır. Metallerin dışındaki yanıcı katı madde yangınları bu gruba girer. Odun, kömür, kağıt, tekstil maddeleri, kauçuk vb. A sınıfı yanıcı maddelerdir. Bu yanıcılar, için için yanma özelliğine sahiptirler. Yani yanma yüzeyde sınırlı olmayıp maddenin iç hücrelerine doğru devam etmektedir. Ancak naftalin, zift gibi yanarken eriyen ve A sınıfı içinde değerlendirilen yanıcılar da vardır. Bu tip yanıcılarda, yanma derinliklere nüfus etmeden yüzeyde başlar ve devam eder.

 B Sınıfı Yangınlar Yanıcı sıvıların oluşturduğu yangınlar bu sınıfa girerler. Genellikle petrol ürünleri ve bitkisel yağların tutuşması sonucu oluşan yangınlardır. Ancak B sınıfı yangınlar, yanıcı madde özelliklerine göre kendi içinde de üç kategoride düşünülebilir.  Birinci kategoride su ile karışmayan ham petrol, benzin, gaz yağı, makine yağları, laklar vb. sıvıların oluşturduğu yangınlar yer alır.  İkinci kategoride su ile hemen karışan (suda çözülen) alkol vb. sıvıların oluşturduğu yangınlar yer alır.  Üçüncü kategoride ise katran, asfalt, gres vb. ağır yağların oluşturduğu yangınlar yer alır. B sınıfı yangınlarda yanma yüzeydedir. Yani yanan, ısınan sıvıdan çıkan buharlardır.

 C Sınıfı Yangınlar Yanabilen gazların oluşturduğu yangınlar bu gruba girer. Bütan, eter, aseton, sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG veya SPG ) hava gazı, doğal gaz vb. gaz yanıcılar bu sınıfa giren yanıcı maddelerdir. C sınıfı yangınlarda yanma gazın sızdığı yüzeydedir. Gaz basıncının atmosfer basıncından fazla olduğu yerlerde yanma bu şekilde devam eder. Gaz ve atmosfer basıncının eşit olduğu yerlerde yanma bütün bölgelerde devam eder. Gaz, depo vb. kapalı yerlerde ise bu durumda yanma bölgesindeki hızlı yanma basıncını yenecek açıklık (havalandırma) yoksa, patlama kaçınılmaz olur.Elektrik ve elektronik yangınlarını da bu sınıfa dahil edebiliriz. Gerilim altındaki elektrikli cihazları, daha çok kablolar, şarteller, motorlar, elektrik arkları, tevzi tabloları, transformatörler ve trafolar bu tür yangınları meydana getirirler. Bu tür yangınlara müdahale edilmeden önce ilk yapılacak iş elektriğin kesilmesidir.

 D Sınıfı Yangınlar :Özel yangınlar olarak da nitelendirilen D sınıfı yangınlar, gelişen teknoloji ile endüstriyel çevrede görülmektedir. Bu yangınlar magnezyum, alüminyum, sodyum, zirkonyum vb. hafif metallerin yanması ile oluşur. Madenlerin kızışması olarak da isimlendirilir.

 Elektrik yangınları ayrı bir sınıf olarak düşünülmemektedir. Elektrik akımı kesilerek yangına müdahale edilmelidir

YANGININ NEDENLERİ  Korunma önlemlerinin alınmaması en önemli nedendir. Yangın, elektrik kontağı, ısıtma sistemleri, LPG tüpleri(tüpgaz), parlayıcı-patlayıcı maddelerin yeterince korunmaya alınmamasından doğmaktadır. Elektrik enerjisi aksamının teknik koşullara göre yapılması, LPG tüplerinin doğru kullanılması, bacaların temizlenmesi ve parlayıcı-patlayıcı maddeler için gerekli önlemin alınması halinde yangın afetinde büyük ölçüde azalma olacaktır.

YANGININ NEDENLERİ  Bilgisizlik: Yangına karşı önlemlerin nasıl alınacağını bilmek gerekir. Elektrikli aletlerin doğru kullanımını bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek, tavan arasına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalar koymak yangını davet eder. Yangının oluşumunu önlemek ve yangını söndürmek için, yangın olayını öğrenelim.

YANGININ NEDENLERİ  İhmal: Yangın konusunda bilgili olmak yetmez. Söndürülmeden atılan bir kibrit veya sigara izmariti, kapatmayı unuttuğumuz LPG tüpü, ateşi söndürülmemiş ocak, fişi prizde unutulan her ütü ihmalinden büyük yangınlar çıkabilir. Bu nedenle, yangına karşı daha dikkatli ve titiz olmamız gerekir.

YANGININ NEDENLERİ  Kazalar: İstem dışı olayların bazılarından yangın çıkabilir. Yangın konusunda yeterli düzeyde bilgilenmek, bu tür olaylarda nasıl hareket edeceğimize yardımcı olur.  Sıçrama: Kontrol altındaki bir ateşin, ihmal veya bilgisizlik sonucu yayılarak veyahut parlayıp- patlayarak sıçraması her zaman mümkündür.

YANGININ NEDENLERİ  Sabotaj: Bazı insanlar, çeşitli amaç ve kazanç uğruna kasıtlı olarak yangın çıkarırlar.Bu tür olaylara karşı gerekli önlem alınmalıdır.  Doğa olayları: Rüzgarlı havalarda kuru dalların birbirine sürtmesi, yıldırım düşmesi ve benzeri doğa olayları sonucu yangınlar çıkabilir.

 Yangın Söndürme Metotları  Yangınlar, tedbirlerin yeterli olmadığı durumlarda can ve mal kaybına sebep olduğu için önlenmesi, bu sağlanamadığı takdirde de en kısa sürede söndürülmesi gerekir. Yangınlara sınıfına göre müdahale edilmelidir. A ve D sınıfı yangınlarda, söndürme işlemine yangının dağılma ihtimali olan uç kısımlardan başlanır ve bu işlem, yangının başlama noktasına kadar devam ettirilir. B ve C sınıfı yangınlarda ise, söndürme işlemine yangının başlama noktası kabul edilen çekirdek kısmından başlanır ve yayılma ihtimali olan uç noktalara doğru devam edilir. Ayrıca yangınlarda rüzgar akım yönü arkaya alınarak söndürme işlemi yapılır  Yangında acil durum prensipleri şöyle sıralanabilir:  ► Varsa yangın ihbar düğmesine basılır, yoksa itfaiye teşkilatına telefon (110) edilerek yangın yerinin adresi ve mümkün ise yangının türü (bina, benzin vb.) bildirilir.  ► Yangın çevreye duyurulur ama görevlilerden başkası yangın mahalline sokulmaz.  ► İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için elde mevcut vasıta ve imkanlardan faydalanır (yayılmasını önlemek için kapı ve pencerelerin kapatılması).  ► Bunları yapan paniksiz çalışır, kendisini ve başkasını tehlikeye sokmaz.

Tablo 1. Yangın türlerine göre söndürme metodu ve kullanılacak malzemeler  Yangın Sınıfı  Söndürme Metodu  Kullanılacak Malzeme  A  Soğutma  Su ve su esaslı cihazlar, kuru kimyasal tozlu cihazlar  B  Havayı kesme  Kum, toprak, köpüklü, karbonhidratlı ve kuru kimyasal tozlu cihazlar  C  Yanıcı maddeyi ortadan kaldırıma  Önce yanıcı madde olan gaz, musluğundan kapatılmalı, daha sonra etrafta tutuşturduğu ve yanmasına sebep olduğu maddelerin cinsine uygun söndürme uygulanır  D  Kimyasal reaksiyon  Yanan metale uygun kimyasal söndürme maddesi kullanılır

 HER YANGIN SINIFI İÇİN UYGUN OLAN YANGIN SÖNDÜRME CİHAZINI KULLANINIZ

 **YANGINLARIN ÇIKMASININ EN BÜYÜK NEDENLERİNDEN BİRİ DE ELEKTRİK KONTAĞIDIR.BU SEBEPLE TESİSAT SIK SIK KONTROL EDİLMELİDİR**

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZININ KULLANIMI 1. CİHAZI yerinden alınız. 2. Taşıma kolundan tutarak yangın mahalline getiriniz. 3. Rüzgarı ARKANIZA alınız. 4. Valf emniyet PİMİNİ VEYA MÜHÜRÜNÜ çıkarınız. 5. Lansı yerinden çıkarıp yangına YÖNELTİNİZ. 6. Vanayı açınız (SOLA ÇEVİREREK) 7. Tetiğe basınız. 8. Çıkan gaz veya kuru kimyevi tozun dış çevreden İÇE DOĞRU gitmesini sağlayınız. 9. Yangın söndükten sonra bir müddet daha CO2 GAZINI yüzeye BOŞALTINIZ veya kuru kimyevi tozu TAMAMEN boşaltınız. 10. Vanayı SAĞA DÖNDÜREREK kapatınız.

HATIRLAYIN !!!  DUMAN ATEŞTEN DAHA ÖLDÜRÜCÜDÜR, GÜVENLİ BİR ÇIKIŞA, SÜRÜNEREK GİT!  EĞER GİYSİLERİNİZ TUTUŞURSA, DUR, YAT, YUVARLAN !

HATIRLAYIN • Yangına Yakalanırsanız, Duman Ateşten Daha Öldürücüdür!   Hemen yere olabildiğince yakın bir pozisyon alın.  Yüzünüzü ıslak bir havlu ile örtün.  Güvenli bir çıkış noktasına doğru sürünerek ilerleyin.  Elinizin tersiyle kapının ısısını kontrol edin.  Sıcak olan bir kapıyı açmayın.  Eğer bir yerde kapalı kalırsanız, kapıyı kapatın ve kapının altını ıslak bezlerle tıkayın.  Eğer sizinle çıkış arasındaki yangın küçükse, hızla çıkışa doğru koşun.  Eğer Üzerinizdeki Giysiniz Tutuşursa;  1- Yardım istemek için bağırın ve sakın koşmayın!  DUR, YAT ve YUVARLAN hareketini uygulayın.  DUR: Koşarsanız havadaki oksijen alevlerin artmasına neden olacaktır. Eğer ayakta durursanız alevler hızla hayati organlarınıza yükselecektir.  YAT: Yere yatın. Yüzünüzü ellerinizle kapatın.  YUVARLAN: 1-Ateşi söndürmek için yerde yuvarlanın.  2- Üzerindeki giysileri yanan başka biri koşuyorsa, durdurun, yatırın ve yuvarlayın.  3- Yanığın üzerine asla buz koymayın. Yanığın üzerine başka hiçbir şey sürmeyin.  Yanık yeri soğutmak amacıyla 10 – 15 dakika süreyle su altında tutun.  Derhal tıbbi yardım çağırın.

O halde işyerinde bir yangın olduğunda şunları hatırlanmasında fayda vardır… 1- Derhal en yakın amirinize haber verin, eğer gerekiyorsa itfaiyeye haber verecektir 2- Çevrenizdekileri uyarın

3- Patlayabilecek maddeleri mümkün olduğunca yangından uzaklaştırın 4- Yangın söndürücüyü kullanarak yangını söndürmeye çalışın

5-Hava akımını önlemek için. yangın kapı ve pencerelerini kapatın, havalandırmayı durdurun. 6- Eğer bu bir yağ yangını veya metal (magnezyum gibi) yanması veya bir elektrik yangını ise, BU TÜR YANGINI SÖNDÜRMEK İÇİN SU KULLANMAYIN-BU BİR PATLAMAYA NEDEN OLABİLİR. Bu tip yangınlar için Karbondioksit'li yangın söndürücüler kullanın.

7- İtfaiye gelene kadar yangını söndürme çalışmasına devam edin. 8- Eğer elbiseniz ateş alırsa derhal yere uzanın ve zemin üzerinde yuvarlanın. Eğer yakınınızda bir battaniye veya benzeri şey varsa bunu vücudunuza sararak yangını boğun.

SUNUMUMUZ BİTMİŞTİR TEŞEKKÜR EDERİZ Nurdan DAHİ İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI