1 KAMU İSTİHDAMINDA DÖNÜŞÜM PERFORMANS, KARİYER BASAMAKLARI VE İŞ GÜVENCESİNİN GELECEĞİ Dr. Erkan AYDOĞANOĞLU Eğitim Sen Eğitim Uzmanı

2 DÖNÜŞÜMÜN TARİHSEL EVRELERİ  24 Ocak 1980 Kararları…  Hizmet Ticareti Genel Anlaşması GATS (1995)…  AKP İktidarı (2002- …)

3  Sağlık ve sosyal hizmetler:  Sağlık ve sosyal hizmetler: Tüm hastane hizmetleri, kreşler vb;  Eğitim Hizmetleri:  Eğitim Hizmetleri: İlk, orta ve diğer öğretim hizmetleri, yüksek öğrenim hizmetleri;  Mesleki Hizmetler:  Mesleki Hizmetler: Uzmanlık gerektiren hizmetler, bilgisayar ve ilgili hizmetler, diğer mesleki hizmetler;  Mali Hizmetler:  Mali Hizmetler: Sigortacılık ve sigortacılık ile ilgili hizmetler, bankacılık ve diğer mali hizmetler;  Haberleşme Hizmetleri:  Haberleşme Hizmetleri: Posta hizmetleri, kurye hizmetleri, telekomünikasyon hizmetleri; müteahhitlik ve ilgili mühendislik- mimarlık hizmetleri;  Çevre Hizmetleri:  Çevre Hizmetleri: Kanalizasyon hizmetleri, çöplerin kaldırılması hizmetleri, çevre ve benzeri hizmetler;  Turizm ve Seyahat ile İlgili Hizmetler:  Turizm ve Seyahat ile İlgili Hizmetler: Oteller ve lokantalar, seyahat acenteleri ve tur operatörü hizmetleri;  Ulaştırma hizmetleri:  Ulaştırma hizmetleri: Kara, hava, deniz ve demiryolu taşımacılığı hizmetleri… GATS ile Piyasaya Açma Taahhüdünde Bulunulan Kamu Hizmetleri (1995)

4 Yeni İstihdam Yapısı Nasıl Olacak?  Kamuda daha az kişi ile daha çok iş yapmak, “minimum maliyetle maksimum çıktı” sağlamak hedefleyecek. Bu hedefler, tıpkı fabrikalarda olduğu gibi, performans hedef ve uygulamaları ile sürekli artacak…  Kamu emekçileri, asıl görevleri dışındaki işlere kaydırılarak, kurumlar arasında “ödünç” alınıp verilebilecek. Böylece kamuda hem işlevsel esneklik (bir kişiye birden çok iş yaptırma), hem de sayısal esneklik (daha az kişi ile daha çok iş yapmak) mümkün olacak.  Kamuda sözleşmelilik esas olacak. Sözleşmelilerin mali ve sosyal hakları önce memurlarla benzer biçimde belirlenirken, zaman içinde yavaş yavaş bu haklar sınırlandırılacak.  Kamu emekçilerinin büyük bir kısmı iş güvencesiz ve sözleşmeli olarak istihdam edilecek…  Sözleşmeli ya da ücretli olarak çalışanların aylık ücretlerinde ve sigorta primi ödemelerinde yaşanacak azalmalar nedeniyle emeklilik hayal bile edilemeyecek.  Kamu emekçilerinin mevcut ekonomik, sosyal ve özlük hak kayıplarının yanı sıra, sigorta, sağlık ve sosyal güvenlik kazanımlarında da ciddi kayıplar yaşayacak…

5

6 Eğitimde Kariyer Basamakları YENİ KARİYER BASAMAKLARI;  Stajyer öğretmen  Öğretmen  Uzman öğretmen  Kıdemli Uzman Öğretmen  Baş Öğretmen

7 Kariyer Basamakları Ne Getirecek?  7 yılını dolduran öğretmenlerin “Uzman Öğretmenlik”, 12 yılını dolduran öğretmenlerin “Kıdemli Uzman Öğretmenlik”, 17 yılını dolduran öğretmenlerin ise “Başöğretmenlik” sınavlarına, bir önceki sınavı kazanması şartıyla katılabilecek…  Öğretmenlerin yükselmesi, bireysel performanslarının yanı sıra, girecekleri sınavlardan alacakları puana göre belirlenecek...  Kariyer sınavındaki muhtemel başarısızlığın ve sözde performans düşüklüğünün karşılığı, daha fazla angarya çalışma ve bir sonraki adımda iş güvencesini kaybetmek olacak…  Daha fazla performans puanı toplamak için çalışma saatlerinin artması, hafta sonu toplantıları, nöbetlerin artması, eve daha fazla iş götürme vb nedenlerle çalışma süreleri uzayacak. Para toplama, okulun fiziksel eksiklerini tamamlama gibi iş dışı işleri yapmak fiilen zorunlu olacak…  Öğretmenlik kariyer sınavı öğretmenler arasındaki mesleki dayanışmayı ve paylaşmayı tamamen ortadan kaldırarak birbirinin rakibi haline getirecek…

8 Performans Puanı Toplama Yarışı…

9  Öğretmenler arasında hiyerarşi yaratarak farklı ücret politikası uygulamak, eşit işe eşit ücret ilkesinin fiilen ortadan kaldırılmasını sağlayacak…  Sınavdan yüksek puan alan, her türlü angarya işi yaparak performans puanı toplamaya çalışan, siyasi iktidarın bir dediğini iki etmeyen, itaatkâr ve sistemin istediği gibi itiraz etmeden çalışan “memur öğretmen” tipi daha kolay yaratılacak…  Veliler öğretmenleri seçerken derecesine göre hareket edecek. Kayıt parası, zorunlu bağış vb gibi uygulamalar “başöğretmen” isteyenler için farklı, “uzman öğretmen” ya da “kıdemli uzman öğretmen” isteyenler için kaçınılmaz olarak farklı olacak…  “Öğretmenlik Kariyer Basamakları” uygulaması öğretmenlik mesleğiyle, eşit işe eşit ücret ilkesiyle, okulun ve eğitimin kamusal özüyle asla bağdaşmayan bir uygulamadır…  Öğretmenlerin ihtiyacı her yönden şaibeli olması muhtemel bir eleme sınavıyla verilecek unvan ya da apolet değildir.  Eğitim emekçileri ekonomik, sosyal ve mesleki sorunlarına kalıcı çözümler üretilmesini, mesleki itibarsızlaştırmaya derhal son verilmesini talep ediyor… Performans ve Kariyer Basamakları

10 GÜVENCESİZLİK Çalışma ilişkileri içinde işgücünü koruyucu herhangi bir düzenlemenin olmadığı; esnek, korunmasız, kuralsız, istikrarsız ve her türlü standart dışı çalışma durumu…

11 GÜVENCESİZ ÇALIŞMA İstikrarsızlık Güvencesizlik İşGelir Sosyal Güvenlik

12

13 Ücretli Öğretmen Alım İlanı!

14 İşteki “başarı” ve “verimlilik” düzeyinin belirlenmesi amacıyla, çalışanların önceden belirlenmiş birtakım kriterlere göre değerlendirilmesi üzerinden çeşitli puanlar verilerek yapılan işlemler bütünü… PERFORMANS DEĞERLENDİRME

15

16

17  Performans uygulaması ile, aynı ya da benzer işi yapanların, farklı ücretlendirilmesi, farklı çalışma ve iş yükü altına girerek birbiriyle rekabet etmesi hedefleniyor…  Temel amaç, çok çalışanın daha çok ücret alması ya da çalışanla çalışmayanın belli olması değil, iş yükünün artması ve karşılıksız çalışmanın (angaryanın) daha da yaygınlaşması…  “Çalışma hızı” ve “verim” artışının gözlenebilir ve ölçülebilir hale getirilmesi, “girdi-çıktı ilişkisi”nin doğrudan kurulması…  İşyerlerinde yaşanacak yarış sonrasında performansı düşük olanın işten atılacağı bu sistemde “çok kazanmak” tuzağına düşmek, okullarda ya da işyerlerinde acımasız bir rekabet ve yarışın yaşanmasını sağlayacak…  Uygulamada en çok gözlenen sonuç psikolojik yıldırma (mobbing), iş değiştirme (sürgün, rotasyon) ya da işten çıkarma şeklinde karşımıza çıkacak… Performans Değerlendirme ile Ne Hedefleniyor;

18

19 Psikolojik Yıldırma (MOBBİNG)

20 Müşteri odaklı: Hedefe ulaşmak için yapmayacağı şey olmayan… Değişime açık: İşteki duruma göre şekil alan, omurgasız, fırıldak kişilik… Uyumlu: Suya sabuna dokunmayan, itiraz etmeyen, itaatkar, silik kişilik… Süratli düşünen: İyi bahaneler uyduran, en zor durumlardan kolayca sıyrılan… Mantığını iyi kullanan: İşi başkasına yaptırıp, kendisi yapmış gibi yapan… Kariyere önem veren: Kariyer için en yakın arkadaşını bile harcayabilen… Motivasyonu yüksek: Çabuk gaza gelen, her türlü angarya işi yapan kişilik… Stresle başa çıkabilir: Dünya yıkılsa umurunda olmayan “gamsız” kişilik… Lider: Sürekli gaz veren, çalışanları karşılıksız fazladan çalıştırabilmek için motive eden kişilik… Temsil yeteneği olan: Kendini bir şey sanan, performansı düşünce ilk önce kapı önüne konulan kişi… Performans Terimleri Sözlüğü

21 Performans Düşerse!

22 Bedava Peynir Sadece Fare Kapanında Olur!

23  Emeğin denetimde baskıcı yöntemleri uygulamak yerine, emekçilerin rızasının ve onayının alınması…  Çalışma ilişkilerinde, örgütlü davranışın çözülmesi, bireysel davranışın yükselişi (örnek: Kariyer basamakları)…  İşyerlerinde dayanışma yerine rekabet!…  Toplu pazarlık sisteminin fiilen işlevini yitirmesi…  Çalışma ilişkilerinin bireysellik, yandaşlık, itaat ve rekabet üzerinden yeniden biçimlendirilmesi…  Hizmette Sınır Yoktur = Sömürünün Sınırı Yoktur !!! Performans Değerlendirmesinin Sonuçları

24 NE İSTİYORUZ?  Kamuda güvenceli ve kadrolu istihdam esas alınmalı, taşeron ve sözleşmeli çalıştırma yasaklanmalıdır…  Herkesin kamu hizmetlerinden eşit ve parasız olarak yararlanması sağlanmalıdır…  Kamu hizmetleri piyasa koşullarında değil, toplumsal fayda ve kamu yararı gözetilerek sunulmalıdır…  ‘Müşteri’ bilinci değil, yurttaşlık bilinci geliştirilmeli...  Kamu hizmetlerinin sunumunda stratejik değil, demokratik planlama yapılmalıdır…  Performans denetiminden vazgeçilmeli, hizmet sunumunun değerlendirilmesinde bilimsel ölçütler kullanılmalıdır…  Ücretler performansa göre değil, sendikalarla yapılacak toplu sözleşme ile belirlenmelidir…