TEKNİK MEVZUAT VE ÜRÜN GÜVENLİĞİ Dış Ticaret Müsteşarlığı TEKNİK MEVZUAT VE ÜRÜN GÜVENLİĞİ Mehmet CÖMERT Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdür Yardımcısı 16 Ekim 2008 Kahramanmaraş

Sunuşun Planı Teknik düzenleme nedir? DTÖ kuralları Avrupa Birliğinde durum Türkiye’de kurulan sistem -Mevzuat uyumu -Teknik altyapısı -Denetimler 5. Sonuç ve değerlendirme Bilindiği üzere, uluslararası ticareti serbestleştirme çalışmaları İkinci Dünya Savaşı'ndan beri bütün hızıyla hem küresel, hem de bölgesel olmak üzere iki boyutta sürdürülmektedir. İlk aşamalarda Gümrüklerin ve Tarifelerin GATT kapsamında indirilmesi, ülkelerarası ticareti önemli ölçüde artırmış olsa da, ülkelerin çeşitli saiklerle oluşturduğu Teknik Engellerle baş edebilmenin de yolları aranmıştır. Bu çerçevede ülkeler, DTÖ gibi küresel ve AB bölgesel ekonomik ve siyasal bütünleşme anlaşmaları aracılığıyla teknik mevzuat konusunda uzlaşma sağlayarak ve karşılıklı taahhütler yoluyla teknik engellerin bulunabileceği alanlarda kuralları aynılaştırma ve uygulamada yeknesaklığı sağlama yönünde çabalara girişmiştir.

TEKNİK MEVZUAT NEDİR? Teknik mevzuat (düzenleme) nedir? Bir ürünün özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk değerlendirmesi işlemlerinden bir veya birkaçını belirten ve uyulması zorunlu olan her türlü hukuki düzenlemedir.  

KAPSAMI ve AMACI Bir malın; Sağlık ve güvenlik, Dizaynı, Boyutları, ağırlığı, hacmi, Muhtevası / bileşenleri, İşleme sistemi, İşaretlenmesi, Ambalajı, Etiketlenmesi, Eşlik edecek belgeler, ... Sağlık ve güvenlik, -Bilgilendirme, -Şeffaflık, -Karılaştırma, -Maliyet, -Piyasaya güven, -Karşılıklı tanıma.

DTÖ ve teknik düzenlemeler DTÖ / TBT Anlaşmasına göre: Sadece can güvenliği, sağlık, tüketici ve çevrenin korunması amacıyla teknik düzenlemelere başvurulabilir. Ancak, bunun için teknik düzenlemelerin; Ticaret üzerinde “gereksiz” yük oluşturmaması, Yerli-yabancı mal ayrımı yapmaması, Ülkeler arasında ayrım yapmaması, Uluslararası ticareti dolaylı da olsa kısıtlamaması, DTÖ’ye bildirilmesi, gerekir.

AB SİSTEMİ AB teknik mevzuatının temel amaçları: 1) Malların serbest dolaşımı sağlamak (AB +EFTA) 2) Piyasaya güvenli ürün arzını sağlamak, 3) Ekonomik operatörler arasında adil rekabeti sağlamak. İngiltere ziyareti sırasında, İngiliz Dış Ticaret ve Yatırımlardan Sorumlu Devlet Bakanı Baroness Symons ile bir görüşme yapılmış, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ile kurduğu Gümrük Birliği’nden kaynaklanan sorunlarına değinerek, özellikle ticaret politikaları konusunda karar mekanizmasına katılamamasının önemli bir sorun olduğu dile getirilmiştir. AB’nin Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzaladığı 3. ülkelerin, Türkiye ile de STA imzalaması yönünde bir yükümlülükleri olmamasının, sözkonusu ülkelerin ülkemiz ile anılan Anlaşmayı imzalamaktan kaçınmalarına neden olduğu, diğer taraftan, bu ülkelerden AB’ye ihraç edilen malların Gümrük Birliği nedeniyle Türkiye’ye de geldiği belirtilmiş ve bu hususun ticaret sapmasına ve haksız rekabete yol açtığı vurgulanmıştır. Ayrıca, İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden The Times ve The Guardian’ın yanısıra BBC’ye de birer mülakat verilmiştir.

AB TEKNİK MEVZUATI Can güvenliği, sağlık, tüketici ve çevre bakımından riskli ürünler ortak AB mevzuatına tabidir (= düzenlenmiş alan) Riskli olmayan ürünlerde üye ülkeler serbesttir. (=düzenlenmemiş alan) a) ulusal kurallar getirilebilir, b) hiçbir kural uygulanmayabilir,  Ancak serbest dolaşıma engel olunamaz !!!

Ürün Mevzuatı: AB ticaretinde payı %25 %45 Yeni Yaklaşım (CE) Makina, oyuncak v.b. Mobilya, kamyon, bisiklet, çakmak v.b. Klasik Yaklaşım Gıda, otomotiv, gübre kozmetik v.b. %30 Düzenlenmiş Alan (AB Ortak Mevzuatı) Düzenlenmemiş Alan (Ulusal Mevzuat)

TÜRKİYE’DE DURUM I II III Mevzuat Altyapı Gözetim / Denetim (Kamu kuruluşları) -Akreditasyon -Standartlar -Uygunluk değerlendirm -Metroloji -Piyasa gözetimi -İthalat denetimi -Üretim -İthalat -Yenileme -Dağıtım

TEKNİK MEVZUAT UYUMU - I A-Yatay Mevzuat: Dış Ticaret Müsteşarlığı 4703 No’lu Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kn. Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği, CE İşareti Yönetmeliği, Uygunluk Değerlendirmesi ve Onaylanmış Kuruluşlar Yön., Bildirimler Yönetmeliği, + İthalat Denetimleri Yönetmeliği (Yayımlanacak) Düzenlenmemiş Alan Yönetmeliği (Yayımlanacak)

TEKNİK MEVZUAT UYUMU- II B. Dikey (sektörel) mevzuat Makine Emniyeti Direktifi, Oyuncaklar Direktifi, Tıbbi Cihazlar Direktifleri, Yapı Malzemeleri Direktifi, ... Motorlu araçlar mevzuatı Gıda mevzuatı, Diğer sektörel mevzuat. } E, e

Güvenli Ürün Nedir ? Güvenli ürün: Kullanım süresi içinde, normal kullanım şartlarında risk taşımayan veya kabul edilebilir ölçüde risk taşıyan ve temel gerekler (insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki yaşam ve sağlığı, çevre ve tüketicinin korunması) bakımından gerekli asgari korumayı sağlayan üründür. Teknik mevzuatına uygun ürün güvenli kabul edilir.

Üreticinin Sorumluluğu Piyasaya sadece güvenli ve teknik mevzuatına uygun ürün arz edebilir. Mevzuatın gerektirdiği hallerde, ürünü piyasaya arz etmeden önce uygunluk değerlendirme kuruluşlarına götürür. Piyasaya arz edilen ürünlerden gerektiğinde numune alarak test etmek, şikayetleri soruşturmak Tüketicileri, ürünün taşıdığı güvensizlik ve riskten haberdar eder. Ürünlerin toplatılması ve bertarafı için gerekli önlemleri almak, Ürünle ilgili belgeleri muhafaza etmek.

TEKNİK ALTYAPI 4 temel bileşenden oluşur: Standardizasyon Akreditasyon (Mevzuatı hayata geçirebilmek için gerekli idari ve teknik altyapı) 4 temel bileşenden oluşur: Standardizasyon Akreditasyon Uygunluk değerlendirmesi Metroloji

Standardizasyon Standard nedir? Teknik mevzuatta atıf yapılan ve temel gerekleri yerine getirmeye yarayan ihtiyari araçtır. TSE, Topluluk EN standartlarının %90’dan fazlasını uyumlaştırdı. CEN and CENELEC’e üye olabilmek için TSE idari ve mali reformdan geçiyor. TSE aynı zamanda bir Onaylanmış Kuruluştur.

Akreditasyon Uygunluk değerlendirme kuruluşlarının, onaylanmış kuruluşların, laboratuarların vs. gerekli teknik, idari ve personel kriterlerini yerine getirip getirmediğini teyid mekanizmasıdır. TÜRKAK Avrupa Akreditasyon Teşkilatı EA’nın üyesidir. Tecrübesini arttırmakta, idari ve teknik kapasitesini geliştirmektedir. Akreditasyon işlem ve belgelerinin AB’de tanınması için gerekli 7 adet “Çoktaraflı Anlaşma”yı imzalamıştır.

Uygunluk Değerlendirmesi Ürün piyasaya arz edilmeden önce, mevzuata uygun olup olmadığının kontrolü amacıyla yürütülen işlemlerdir. Mevzuat izin veriyorsa üreticinin kendisi, değilse bağımsız bir “üçüncü taraf” (UD Kuruluşu) ürünün teknik şartlara uyup uymadığını test ve muayene yoluyla kontrol eder; uygunsa işaretlerini iliştirir ve gerekli belgeleri düzenler.

Onaylanmış Kuruluşlar Onaylanmış Kuruluşlar (OK), AB Komisyonunca CE işareti vermekle yetkilendirilmiş kuruluşlardır. CE işareti gerektiren mevzuata “Yeni Yaklaşım Direktifleri” denir.

Türkiye’de Onaylanmış Kuruluşlar 1- TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Asansörler, Yapı Malzemeleri, Gaz Yakan Cihazlar, Basınçlı Ekipman 2- TÜRKİYE ÇİMENTO MÜSTAHSİLLERİ BİRLİĞİ Yapı Malzemeleri 3- TÜRK LOYDU VAKFI Gaz Yakan Cihazlar, Basınçlı Ekipman, Gezi Tekneleri 4- MEYER YÖNETİM VE BELGELENDİRME HİZMETLERİ Gaz Yakan Cihazlar, Basınçlı Ekipman 5- TMMOB MAKİNE MÜHENDİSLERİ ODASI Asansörler 6-TÜRKİYE HAZIR BETON BİRLİĞİ

CE İşareti

CE İŞARETİ GEREKTİREN SEKTÖRLER (DİREKTİFLER) 73/23/EEC Alçak Gerilim Cihazları 87/404/EEC Basit Basınçlı Kaplar 88/378/EEC Oyuncaklar 89/106/EEC Yapı Malzemeleri 89/336/EEC Elektromanyetik Uyumluluk 98/37/EC Makinalar 89/686/EEC Kişisel Koruyucu Donanım 90/384/EEC Otomatik Olmayan Tartı Aletleri 93/42/EEC Tıbbi Cihazlar 90/396/AT Gaz Yakan Cihazlar 90/385/EEC Vücuda Yerleştirilebilir Aktif Tıbbi Cihazlar 92/42/EEC Yeni Sıcak Su Kazanları 93/15/EEC Sivil Kullanım Amaçlı Patlayıcılar 94/9/EC Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Ekipmanlar 94/25/EC Gezi Tekneleri 95/16/EC Asansörler 97/23/EC Basınçlı Ekipmanlar 98/79/EC Vücut Dışında Kullanılan Tıbbi Tanı Cihazları 99/5/EC Radyo ve Telekomünikasyon Terminal Cihazları 00/9/EC Yolcu Taşıma Amaçlı Kablo Üzerinde Hareket Eden Araçlar 2004/22/EEC Ölçü Aletleri 96/57/EC Dondurucular 2000/14/EC Açık Havada Kullanılan Ekipmanlardan Çevreye Yayılan Gürültü 2000/55/EC Florasan Lambalarda Enerji Etkinliği

CE işaretinin iliştirilmesi Üretici; düşük risk grubunda yer alan ürünlerin ilgili teknik düzenlemeye uygunluğunu kendisi deklare eder ve CE İşaretini iliştirir. ürün yüksek risk grubunda ise ürünün ilgili teknik düzenlemeye uygunluğunu teyid için onaylanmış kuruluşa başvurur ve ancak bu şekilde CE işaretini iliştirilir.

CE Destekleri KOSGEB; ihracatçı Birliği üyeleri için DTM-Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü Dış Ticaret Müsteşarlığı; ihracatçı Birliği üyeleri için CE İşareti, ISO 9000/14000 vb. kalite ve güvenlikle ilgili belgelendirme masrafları Masrafların %50’si En fazla 50.000 $ Ödeme, belgelendirmeden sonra yapılır. KOSGEB; Tüm işletmeler için CE işareti ile ilgili test/analiz yapan akredite edilmiş kuruluşlar ve OK’lar tarafından verilen hizmetler Yöreye göre (kalkınmada öncelikli) %70, (normal yöre) %60, (gelişmiş yöre) %50. İzmir ili için %50. En fazla 20.000 YTL Ödeme, belgelendirmeden sonra yapılır.

ÜRÜN GÜVENLİĞİ DENETİMİ İthal ürün Yerli ürün Ürün güvenliğinin temini: PGD + İthalat denetimi

DENETİM MERCİLERİ İTHALATTA İÇ PİYASADA: Dış Ticaret Müsteşarlığı Türk Standardları Enstitüsü Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı Çevre Bakanlığı İÇ PİYASADA: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çevre ve Orman Bakanlığı Denizcilik Müsteşarlığı Telekomünikasyon Kurumu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu

İTHALAT DENETİMLERİ-I Üçüncü ülkelerden gelen ürünlerin can güvenliği, sağlık, çevre ve tüketicinin korunması açısından gümrüklerde denetlenmesidir. Her ürünü durdurup kontrol etmek mümkün olmadığından, riskli olanlar gümrükte, diğerleri piyasa gözetimi kapsamında denetlenir

İTHALAT DENETİMLERİ-II İthalatta ürün denetlensin veya denetlenmesin piyasa gözetimi ve denetimi kapsamında ithalatçının sorumluluğu devam eder. DTS Denetmenleri etiket, işaret, belge ve ambalaj kontrolü ve gerektiğinde test yoluyla ithal malların mevzuata uygunluğunu denetler, Uygunsuzluk veya riskin kesinleşmesi halinde ithalata izin verilmez.

İthalatta CE Denetimi Şimdilik sınırlı sektörde uygulama var : Kişisel koruyucu donanımlar, Oyuncaklar, Telekom ekipmanları, Pil ve aküler, Tıbbi cihazlar, Yapı malzemeleri İthalat denetimleri PGD’yi tamamlayıcı niteliktedir. Her ithal ürün yerli ürünle birlikte PGD’ye tabidir. İthalatçının sorumluluğu ithalattan sonra da devam eder. İthalat denetimlerinde öncelik “tüketici ürünleri”ne verilmektedir.

PİYASA GÖZETİMİ - I Ürünün ilgili teknik düzenlemeye uygun ve/ veya güvenli olup olmadığının denetimi, Piyasaya arz, dağıtım aşamasında veya ürün piyasada iken yapılır, Kamu kuruluşlarınca yürütülmesi gereken bir faaliyettir. Tüketicinin korunması için bir araçtır, Haksız rekabetin önlenmesi için bir araçtır.

PİYASA GÖZETİMİ - II Ürünün güvensiz çıkması veya teknik mevzuatına uygun olmaması halinde; -Uyarı veya para cezası, -Piyasaya arzın yasaklanması, -Malın toplatılması veya imhası, -Ürün, firma, risk ve müeyyidenin medyada duyurulması.

İHRACAT DENETİMLERİ Tarım ürünleri ihracat ve ithalatında Zorunlu Kalite (etiket, ambalaj, işaret..) denetimi yapılır, Denetimlerde TSE Standartları temel alınır, Standar-dışı ürünler için izinler Müsteşarlıkça verilir. Denetimleri DTS Denetmenleri yapar. Örnek: Yaş meyve ve sebzeler, kuru ve kurutulmuş meyveler, bakliyat, bitkisel yağlar, pamuk.

SONUÇ Yeni sistemin temel felsefesi “ürün güvenliği”dir. Geleneksel sistemimizde “standartlar” esastır. Mevzuatı olsun olmasın piyasaya arz edilecek bütün ürünler güvenli olmak zorundadır. Yerli ve ithal ürünler aynı mevzuata tabi. Ürün güvenliği düzeyi hem içeride, hem de AB ve üçüncü ülkelere karşı aynı. AB ile aramızda bir teknik engel kalmaması esastır. Şeffaf, sade ve daha etkin bir sistem. Ekonominin ve KOBİ’lerin ihtiyaçlarına daha iyi cevap vermekte. İngiltere ziyareti sırasında, İngiliz Dış Ticaret ve Yatırımlardan Sorumlu Devlet Bakanı Baroness Symons ile bir görüşme yapılmış, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ile kurduğu Gümrük Birliği’nden kaynaklanan sorunlarına değinerek, özellikle ticaret politikaları konusunda karar mekanizmasına katılamamasının önemli bir sorun olduğu dile getirilmiştir. AB’nin Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzaladığı 3. ülkelerin, Türkiye ile de STA imzalaması yönünde bir yükümlülükleri olmamasının, sözkonusu ülkelerin ülkemiz ile anılan Anlaşmayı imzalamaktan kaçınmalarına neden olduğu, diğer taraftan, bu ülkelerden AB’ye ihraç edilen malların Gümrük Birliği nedeniyle Türkiye’ye de geldiği belirtilmiş ve bu hususun ticaret sapmasına ve haksız rekabete yol açtığı vurgulanmıştır. Ayrıca, İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden The Times ve The Guardian’ın yanısıra BBC’ye de birer mülakat verilmiştir.

Teşekkürler... www.dtm.gov.tr comertm@dtm.gov.tr İngiltere ziyareti sırasında, İngiliz Dış Ticaret ve Yatırımlardan Sorumlu Devlet Bakanı Baroness Symons ile bir görüşme yapılmış, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ile kurduğu Gümrük Birliği’nden kaynaklanan sorunlarına değinerek, özellikle ticaret politikaları konusunda karar mekanizmasına katılamamasının önemli bir sorun olduğu dile getirilmiştir. AB’nin Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzaladığı 3. ülkelerin, Türkiye ile de STA imzalaması yönünde bir yükümlülükleri olmamasının, sözkonusu ülkelerin ülkemiz ile anılan Anlaşmayı imzalamaktan kaçınmalarına neden olduğu, diğer taraftan, bu ülkelerden AB’ye ihraç edilen malların Gümrük Birliği nedeniyle Türkiye’ye de geldiği belirtilmiş ve bu hususun ticaret sapmasına ve haksız rekabete yol açtığı vurgulanmıştır. Ayrıca, İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden The Times ve The Guardian’ın yanısıra BBC’ye de birer mülakat verilmiştir.