Dr. Gökçen KERİMOĞLU AÇSAP Şube Müdürlüğü İSHAL TEDAVİSİ Dr. Gökçen KERİMOĞLU AÇSAP Şube Müdürlüğü

TEDAVİ PLANI A (EVDE İSHAL TEDAVİSİ) Çok sıvı içirin. Bol bol besin verin. 3 gün içinde iyileşme olmazsa sağlık personeline gösterin.

TEDAVİ PLANI A EVDE İSHAL TEDAVİSİ-1 Çocuğa her zamankinden çok sıvı içirin. Daha sık ve daha uzun emzirin. ORS, besin kökenli sıvılar (çorba, pirinç suyu, ayran, şeftali, elma, havuç suyu gibi), kaynamış su verin. İshal kesilinceye kadar bu sıvıları vermeye devam edin.

TEDAVİ PLANI A EVDE İSHAL TEDAVİSİ-2 Çocuğa bol bol besin verin. Daha sık ve daha uzun emzirin. Çocuk 6 aydan büyükse; Ayrıca tahıllı besinleri, baklagiller ve sebzeyi, et ve balıkla verin. Her tabağa 1-2 çay kaşığı dolusu bitkisel sıvı yağ da ekleyin. Taze meyve suları ya da muz püresi verin. Taze hazırlanmış yiyecekler verin. Günde en az 6 kez yemek önerin. İshal kesildikten sonra aynı yiyecekleri verin. 2 hafta boyunca her gün 1 öğün fazla yemek verin.

TEDAVİ PLANI A EVDE İSHAL TEDAVİSİ-3 Eğer 3 gün içinde çocukta iyileşme olmazsa ya da aşağıdaki belirtiler çıkarsa bir sağlık personeline götürün. Çok sayıda sulu dışkı Tekrarlayan kusma Aşırı susuzluk Yetersiz yeme ve içme Ateş Dışkıda kan bulunması

Eğer Çocuğa ORS Solüsyonu Verilecekse, Anneye her sulu dışkıdan sonra ne miktarda ORS Solüsyonu verileceğini gösterin Kendisine 2 günlük kullanıma yetecek miktarda ORS Paketi verin.

Miktar 2 Yaşından Küçük: Her sulu dışkıdan sonra 50-100 ml (1 çay bardağı) 2-10 Yaş Arası: Her sulu dışkıdan sonra 100-200 ml (2 çay bardağı) 10 Yaş ve Üstü: İstediği kadar

Anneye ORS’nin Hazırlanmasını Gösterin ve Evde Kullanılmak Üzere 2 Paket ORS Verin. Ellerinizi su ve sabunla yıkayın. Paketin içindeki tuzun tümünü temiz bir kaba boşaltın. 1 litre kaynamış su ölçün. Suyu kaba boşaltın. Toz tamamen çözününceye kadar iyice karıştırın. Çözeltiyi tadın, böylece neye benzediğini bilin.

Anneye, Her gün temiz bir kapta yeniden ORS hazırlaması gerektiğini, Kabı kapalı tutmasını, Her gün, bir önceki günden kalan ORS’yi atmasını söyleyin.

Anneye ORS’yi Nasıl Vereceğini Gösterin-1 2 yaşından küçük çocuklara 1-2 dakikada bir çay kaşığı dolusu verilmelidir. Daha büyük çocuklara bardaktan sık sık yudumlatarak verin.

Anneye ORS’yi Nasıl Vereceğini Gösterin-2 Çocuk kusarsa 10 dakika bekleyin. Sonra solüsyonu daha yavaş verin. ORS paketleri tükendikten sonra ishal devam ediyorsa anneye birinci ilkede tarif edilen biçimde başka sıvılar vermesini söyleyin, ya da bir miktar daha ORS verin.

DEHİDRATASYON TEDAVİSİ İÇİN TEDAVİ PLANI B Dehidratasyon belirtisi olan çocuğu sağlık kuruluşunda en az 4 saat gözlem altında tutup, bu süre içinde şu tabloya göre tuz – şeker karışımı vermeyi hesaplayın. Yaş* 4 aya Kadar 4 aydan 12 aya kadar 12 aydan 2 yaşa kadar 2 yaştan 5 yaşa kadar Ağırlık (kg) 6’ dan az 6- < 10 10- <12 12-19 M l olarak miktar 200-400 400-700 700 900-1400 * Yaşı sadece hastanın ağırlığını bilmediğiniz durumlarda kullanın.

DEHİDRATASYON TEDAVİSİ İÇİN TEDAVİ PLANI B-1 İlk 4 saat için; 75 ml/kg

DEHİDRATASYON TEDAVİSİ İÇİN TEDAVİ PLANI B-2 Anneye çocuğuna ne kadar eriyik vereceğini gösterin. 2 yaşından küçük çocuklara 1-2 dakikada bir çay kaşığı dolusu verilmelidir. Daha büyük çocuklara bardaktan sık sık yudumlatarak verin. Herhangi bir sorun olup olmadığını görmek için zaman zaman kontrol edin.

DEHİDRATASYON TEDAVİSİ İÇİN TEDAVİ PLANI B-3 Çocuk kusarsa 10 dakika bekleyin. Sonra solüsyonu daha yavaş verin. Çocuğun göz kapakları şişerse, ORS’yi kesin ve sade su ile anne sütü verin. Şişkinlik gidince, Plan A’da belirtildiği gibi ORS vermeye başlayın.

DEHİDRATASYON TEDAVİSİ İÇİN TEDAVİ PLANI B-4 4 saatten sonra muayene edin, Teşhis Çizelgesini kullanarak çocuğu yeniden muayene edin, Sonra Plan A, B ya da C’yi seçerek, tedaviye devam edin. Her 3-4 saatte bir yemek ve meyve suyu verin.

DEHİDRATASYON TEDAVİSİ İÇİN TEDAVİ PLANI B-5 Anne Plan B Tamamlanmadan Ayrılmak Zorundaysa: 4 saatlik tedaviyi evde tamamlaması için ne kadar ORS verilmesi gerektiğini gösterin. Su kaybını telafi etmesine ve Plan A’da belirtilen 2 günlük miktarı karşılamasına yetecek kadar ORS Paketi verin. Anneye ORS hazırlamayı gösterin.

DEHİDRATASYON TEDAVİSİ İÇİN TEDAVİ PLANI B-6 Çocuğun evde tedavi edilmesine ilişkin Plan A’nın üç kuralını açıklayın: İshal kesilinceye kadar ORS ve diğer sıvılardan vermek, Çocuğu beslemek, Gerekirse, çocuğu yeniden sağlık görevlisine getirmek.

AĞIR DEHİDRATASYONUN ACİL TEDAVİSİ TEDAVİ PLANI C

AĞIR DEHİDRATASYONUN ACİL TEDAVİSİ TEDAVİ PLANI C-1 Damariçine Uygulanan Eriyik: Tercih Edilen Eriyik: Ringer Laktat Kabul Edilebilir Eriyikler: Normal Saline (İzotonik ya da Fizyolojik Tuz) %5’lik Dekstroz içinde Yarı Normal Saline Uygun Olmayan Eriyik: Sade Glukoz ve Dekstroz Eriyikleri

AĞIR DEHİDRATASYONUN ACİL TEDAVİSİ TEDAVİ PLANI C-2 <12 ay: 30 ml/kg 1 saatte 70 ml/kg 5 saatte 12 ay-5 yaş: 30 ml/kg 30 dakikada 70 ml/kg 2,5 saatte Oral alır almaz ORS 5 ml/kg/saat

NAZOGASTRİK REHİDRATASYON-1 İlk 6 saatte 20 ml/kg/saat Her 1-2 saatte değerlendir 3. saatte düzelme yoksa iv tedavi için gönder. 6 saat sonra yeniden değerlendir, uygun tedavi planını seç.

NAZOGASTRİK REHİDRATASYON-2

İSHALDE İLAÇ KULLANIMI Antibiyotikler: Dizanteri Kolera şüphesi Antiparaziter ilaçlar: Şigella Amip Giardiya Antidiyareik ilaçlar Antiemetik ilaçlar

Dışkıda Kan? 5 gün Shigella‘ya etkili antibiyotik. Anneye çocuğunu Plan A’da belirtildiği gibi beslenmesini öğretin. Aşağıdaki durumlarda çocuğu 2 gün sonra görün: 1 yaşından küçükse Su kaybı fazlaysa Dışkısında hala kan varsa İyileşmiyorsa 2 gün sonra dışkıda hala kan varsa, Shigella için önerilen başka bir antibiyotik kullanın. 5 gün süreyle bunu verin.

DİZANTERİ İÇİN ANTİBİYOTİK TEDAVİSİ KOTRİMOKSAZOL (trimetoprim + sulfametoksazol) Günde iki kez 5 gün süreyle verin SEFTRİAKSON Günde 4 kez 5 gün süreyle verin YAŞ ya da AĞIRLIK ŞURUP 5 ml’de; 40 mg trimetoprim + 200 mg sulfametoksazol 500 mg flakon + 2 ml çözücü 2 aydan 4 aya kadar (4 - <6 kg) 1 ölçek (5.0 ml) 1 ml 4 aydan 12 aya kadar (6 - <10 kg) 1½ ölçek (7.5) 1½ ml 12 aydan 5 yaşa kadar (10-19 kg) 2 ölçek (10 ml) 2 ml