DSÖ MPOWER PAKETİ “KUVVET” Prof.Dr.Hilal Özcebe Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı hozcebe@hacettepe.edu.tr H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

É Cavernoso! Fotos: National Geographic Clique p/avançar

Tütün Kullanımı; Sayılar…Tahminler… Haberlerde yer almaz – 6 saniyede bir ölüm Kullanıcılarının üçte biri ile yarısını öldürmektedir… “15 yıl kadar erken” Dünyada 10 ölümden biri….yılda 5 milyondan fazla ölüm… Acil önlemler alınmadığı takdirde, 2030 yılında 8 milyondan fazla ölüm… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Yasal Gelişim Tarihçesi Sağlık zararları bilgisi - 1900’lü yılların başları ABD, “Surgeon General”- “sigaranın insan sağlığına zarar verdiği” ifadesi- 1964 yıllık raporunda ilk kez, Dünya Sağlık Örgütü, sigaranın sağlığa zararlı olduğu ifadesini- 1970 yılında ilk kez DSÖ “Sigara ya da Sağlık; Sağlığı Seçin” (Smoking or Health; Choose Health) - 1980 yılında tekrar gündem… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Sigara Mücadelesi- İlkeler Sigaraya başlamanın engellenmesi Sigara içenlerin bırakması Sigara dumanından pasif etkilenimin önüne geçilmesidir. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün ile Mücadele Adımları DSÖ 1988 yılındaki Genel Kurul Kararı- 31 Mayıs gününü “Sigarasız Gün” (World No-Tobacco Day) Ülkelerde aynı temanın işlenmesi H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Mücadele Zor! Nikotin bağımlılık yapmaktadır. Tütün endüstrisi ekonomik ve politik etkisiyle tütün kontrolünü engellemektedir. Sigara satımlarından devletlerin gelirleri vardır. Dördüncüsü bazı ülkelerde ve meslek gruplarında tütünün zararları konusunda yeterli bilgilendirme yapılmamaktadır. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 DSÖ- İlk Antlaşma Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi Amaç: Tütün arzını ve talebini azaltmak H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi DSÖ Genel Kurulu öneri (1998) ve hazırlama kararı (1999) DSÖ DSÖ 56. Genel Kurulu- 21 Mayıs 2003 – oybirliği Uluslar arası yasa niteliğinde Kanıta dayalı anlaşma Stratejiler… Uluslar arası birlik ve kurumların işbirliği Ulusal- devlet, akademi, profesyonel, STK koordineli işbirliği H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi Tütüne talebi azaltmaya yönelik önlemler Tütün arzının azaltılmasına yönelik önlemler Çevrenin korunması H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütüne Talebi Azaltmaya Yönelik Önlemler-1 Tütüne talebin azaltılması için fiyat ve vergi önlemleri Tütüne talebi azaltmada fiyat dışı önlemler Tütün dumanından korunma Tütün ürünlerinin içerikleri ile ilgili düzenleme H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütüne Talebi Azaltmaya Yönelik Önlemler-2 5. Tütün ürünlerinin ifşası ile ilgili düzenleme 6. Tütün ürünlerinin paketlenmesi ve etiketlenmesi 7. Öğretim, iletişim, eğitim ve toplumsal bilinç 8. Tütün reklamı, promosyonu ve sponsorluğu 9. Tütün bağımlılığı ve tütünün bırakılması ile ilgili talep azaltıcı önlemler H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün Arzının Azaltılmasına Yönelik Önlemler Tütün ürünlerinin yasa dışı ticareti Çocuklara ve çocuklar aracılığıyla satış yapılması Ekonomik açıdan uygun alternatif faaliyetler için destek sağlanması H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Çevrenin Korunması Çevrenin ve insan sağlığının korunması Araştırma, izleme ve bilgi alışverişi Bilgi verme ve bilgi alışverişi Bilimsel, teknik ve yasal alanlarda işbirliği ve uzman desteği sağlanması H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Ülkeler (168); İnsan sağlığını korumak, Tütün salgının yayılmasına tepki göstermek, Tütünün oluşturduğu hastalık yükünü azaltmak, Çocuk ve gençleri korumak Gebelikteki etkiyi bertaraf etmek, Kadın ve kızları korumak, Reklam, promosyon ve sponsorlukları engellemek, Korumak için ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeydeki faaliyetleri geliştirmek, H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Ülkeler (168); Vergilendirme, paketleme standartlarının belirlenmesi, tarım, bilgilendirme, çocukların ulaşılabilirliğini engelleme, bırakma, reklam ve promosyon gibi pek çok konuyu içeren geniş ve kapsamlı bir tütün mevzuatı yaratılmasına olanak sağlayacak bir program zemini oluşturmak… vaat etmektedirler… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Türkiye- TKÇS 28 Nisan 2004; imzalama- Sağlık Bakanlığı 25 Kasım 2004; kabul edilme – TBMM 30 Kasım 2004 tarih ve 25656 sayılı Resmi Gazetede 5261 kanun numarası ile yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 DSÖ; TKÇS uygulamaya yönelik etkili müdahaleleri ve yaklaşımları içeren MPOWER Paketi (2008) hazırlamıştır… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 M-Monitor, tobacco use and prevention policies Tütün kullanımını ve önleme politikalarını izleme P -Protect people from tobacco smoke- Bireylerin sigara dumanından pasif etkilenimlerinin önlenmesi O-Offer help to quit tobacco use – Sigarayı bırakmak isteyenlere yardım edilmesi W-Warn about dangers of tobacco- Bireylerin sigaranın zararları konusunda uyarılması E-Enforce bans on tobacco advertising,promotion and sponsorship Tütün reklamı, tanıtımı ve sponsorluğu ile ilgili yasakların uygulanması R-Raise taxes on tobacco Tütüne uygulanan vergi miktarını artırılması H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 KUVVET Pasif sigara dumanı etkileniminden KORU Sigarayı bırakmak için UYGUN YARDIM ÖNER Tütün üzerindeki VERGİYİ ARTIR Tütün ürünlerinin reklam, tanıtım ve VAR OLAN MEVZUATI sponsorluğunu kısıtlama konusunda GÜÇLENDİR Sigaranın zararları konusunda toplumu EĞİT Tütün kullanımını ve koruyucu çalışmaları TAKİP ET H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün kullanımını ve koruyucu çalışmaları TAKİP ET Mücadelede ulusal ve uluslar arası güçlü bir izleme ve değerlendirme gereksinimi.. Bilgilendirme..Karar vericiler, Sivil toplum Eksiklikler.. Yapılması gerekenler… Kararlar… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün kullanımını ve koruyucu çalışmaları TAKİP ET Tütün kullanımı prevalansı Politika müdahalelerinin etkisi Tütün endüstrisinin pazarlama, tanıtım ve lobicilik faaliyetleri konularında ölçütler kullanmak suretiyle değerlendirme yapmalıdır. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün kullanımını ve koruyucu çalışmaları TAKİP ET Kişi: Yaş, Cinsiyet, Gelir ve demografik özellikler Yer: Bölge, il, ülke düzeyinde Müdahale sonuçlarının izlemi ve değerlendirilmesi.. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün kullanımını ve koruyucu çalışmaları TAKİP ET TKÇS Madde 20 ve 21… Standardizasyon Bilimsel yöntem Yeterli büyüklükte örneklem- temsil niteliği Düzenli aralıklarla yapılması Sağlık Bakanlığı-sorumluluk… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Küresel Gençlik Tütün Araştırması, 2003 ve 2009 Küresek Yetişkin Tütün Araştırması, 2008 H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Pasif sigara dumanı etkileniminden KORU Sağlık üzerine etkileri… Bırakmak isteyenler için yarar İşyerlerinin “sigarasız” olması sigara içme sıklığında %4’lük azalmaya yol açar. Evlerde ve ailelerde sigarasızlık.. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Toplumu pasif sigara dumanı etkileniminin zararlarından korumanın yegane yolu, sigara kullanımının bütün kapalı alanlarda tam olarak yasaklanmasıdır. Sigarasızlık yasalarının gücünü artırmak için yapılması gereken, yasanın yürürlüğe girmesinden hemen sonra uygulamanın yakından izlenmesi ve zorlanmasıdır. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Cezalar açık ve net Çalışanın sağlığı Eğitim, kampanya, yasa, uygulama ve izleme… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Cezalar açık ve net… Çalışanın sağlığı Eğitim, kampanya, yasa, uygulama ve izleme H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Tütün Endüstrisi; Zorlama ile olamayacağı, Özellikle restoran ve barlarda olmak üzere işyerlerinin müşteri kaybedeceği Sigara içenlerin hakları OYSA… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Pasif sigara dumanı etkileniminden KORU Dünyada 17 ülke…kapsamlı yasa… Son bir yılda dünya nüfusunun %3,1-%5,4 TKÇS- Madde 8.. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Türkiye… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 UYUM… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Sigarayı bırakmak için UYGUN YARDIM ÖNER Nikotin bağımlılığı İçenlerin ¾ bırakmayı istemekte.. Sağlık sistemi sorumluluğu Kendisi, yardımla.. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Sigarayı bırakmak için UYGUN YARDIM ÖNER Sigarayı bırakma tavsiyesi birinci basamak sağlık hizmetlerine entegre edilmelidir, Ücretsiz ve kolay ulaşılan bir “quit line” (bırakma hattı) olmalıdır, Farmakolojik tedavi ucuz ve ulaşılabilir olmalıdır. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 TKÇS 14 - H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Program ile birleştirildiğinde çok başarılı…17 ülke çok başarılı! H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütünün zararları konusunda UYAR Sigara kullananların çoğu riskin farkında değildir… bırakmadan hastalıklar ortaya çıkar… Tütünün değişen imajı…Kampanyalar- tütün endüstrisinin eğitimleri… Paketler üzerindeki uyarıların rolü- endüstrinin kullandığı bir yol- resimli uyarılar görsel, uyarıcı ve etkili…endüstrinin tepkisi H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütünün zararları konusunda UYAR TKÇS-Madde 11 Dünya nüfusunun %7,5’i sigara paketlerinin üzerinde resimli uyarılar görüyor.. . 15 ülke 2008 yılında beş ülke- 178 milyon insan H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Tütün ürünlerinin reklam, tanıtım ve sponsorluğunu kısıtlama konusunda VAR OLAN MEVZUATI GÜÇLENDİR Endüstrinin pazar payını artırma iddiası.. Reklamlarda çekici ögeler.. Normalleştirme… Gelirde azalma- Reklam yasağı tüketimde %16 azalma… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Tütün ürünlerinin reklam, tanıtım ve sponsorluğunu kısıtlama konusunda VAR OLAN MEVZUATI GÜÇLENDİR TKÇS- Madde 13 Kapsamlı bir müdahale diğer müdahalelerden bağımsız olarak sigara kullanımını %7 azaltır. Endüstri teklifi “Gönüllü uygulamalar ve kendi kendini kontrol etme”…son derece başarısız… 2008 yılında sadece Panama’da uygulamaya başlama… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Tütün ürünlerinin reklam, tanıtım ve sponsorluğunu kısıtlama konusunda VAR OLAN MEVZUATI GÜÇLENDİR Kapsamlı yasaklar- tüm alanlarda reklam yasağı, sponsorluk yasağı, pazarlama ve tanıtım yasakları… Yasakların uygulanması- medya desteği…yerel kontrol… Endüstrinin kuralları belirlenmiş reklam isteği… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün üzerindeki VERGİYİ ARTIR Tütün kullanımını azaltmanın en iyi yolu.. Sigara fiyatında %70’lik artış, dünyada sigaraya bağlı ölüm sayılarında dörtte birlik bir azalma sağlar. Vergilerin artırılması hükümetlerin vergi gelirlerinde artma sağlar, bu gelir de tütün kontrolünde veya diğer sosyal programlar için kullanılabilir H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Tütün üzerindeki VERGİYİ ARTIR TKÇS-Madde 6 6 yeni ülke… Yüksek gelirli ülkelerde %63, orta gelirli ülkelerde %49 ve düşük gelirli ülkelerde %39… Sigara satış fiyatı yüksek gelirli ülkelerde orta gelirlik ülkelere göre iki kat, düşük gelirli ülkelere göre beş kat daha pahalı… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Sonuç olarak dünya nüfusunun; %10’undan azı MPOWER stratejisine sahiptir. %90’nının reklam, sponsorluk ve tanıtım serbestliği mevcut. %2,3 (154 milyon) sigara ile yasağı tam olarak pasif etkilenimden koruyor. 100 en büyük şehrin 22’si yasağa sahip. Sigara yasasına uyum %2’sidir. H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Türkiye’de Ulusal Kapasite “MPOWER” Değerlendirilmesi (2009) Sektörler arası iletişim ve koordinasyon Ulusal Eylem Planının yürütülebilmesi için Sağlık Bakanlığının kapasitesinin artırılması Vergilendirme yoluyla fiyatların yükseltilmesi H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Türkiye’de Ulusal Kapasite “MPOWER” Değerlendirilmesi Önerileri (2009) Sektörler arası iletişim ve koordinasyon Ulusal Eylem Planının yürütülebilmesi için Sağlık Bakanlığının kapasitesinin artırılması Vergilendirme yoluyla fiyatların yükseltilmesi H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010 Ayrıca, Küresel yetişkin tütün araştırması Resimli uyarılar Raf ve stant uygulamaları Sağlık ve eğitim tesislerinde satış yapılmaması Ulusal düzeyde koordine edilen ve bütünleşmiş bir iletişim sorunu Tütün bağımlığı tedavisi için ulusal rehber hazırlanması,danışmanlık olmalı Ücretsiz telefon bırakma hattı… H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010

Teşekkür Ederim… Katkı, Katılım ??? Prof. Dr. Hilal Özcebe H. Özcebe, MPOWER. TAPDK, 12 Mart 2010