ARAZİ TOPLULAŞTIRMADA ARAZİ TOPLULAŞTIRMADA T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ARAZİ TOPLULAŞTIRMADA PROJE MALİYET HESABI Sefa Haşlak 091206071 KONYA 2012 ARAZİ TOPLULAŞTIRMADA PROJE MALİYET HESABI İbrahim Şentürk 091206034 KONYA 2012

Projelerin Uygulanmasında Maliyet Faktörünün İncelenmesi Bütün üretim faaliyetlerinde plan ve proje yapımının amacı ,yatırımların ekonomik olmasını sağlamaktır.Bunun için üç temel unsur dikkate alınır. 1-Faaliyet süresi(T) 2-Kapasite(K) 3-Maliyet(M) İstenen ,üçününde minimum olmasıdır.Fakat,bunların üçünü birden minimum yapan bir çözüm çoğu zaman mümkün olmaz.Çünkü bunlardan en az birisi diğerleri ile ters orantılıdır. Maliyeti oluşturan giderler,çeşitli görüşlere göre sınıflandırılmıştır.Bunlardan birisi , dolaysız işçilik giderleri ve dolaysız materyal giderlerini içeren dolaysız maliyet giderleri ile dolaylı işçilik,dolaylı materyal ve dolaylı maliyet giderlerini kapsayan dolaylı maliyet giderleri şeklinde yapılan sınıflandırmadır.

Dolaysız maliyet giderleri=Dolaysız işçilik giderleri+Dolaysız materyal giderleri. Dolaylı maliyet giderleri=Dolaylı işçilik +Dolaylı materyal+Dolaylı maliyet Dolaylı işçilik giderleri:Bir mal veya hizmeti doğrudan ortaya koyan yani üreten işçiliğe ödenen ücret,fazla çalışma ücreti,bu işçilere ödenen her türlü tazminat ile sigorta primleri, vergiler vb. dolaysız işçilik giderleri oluşturur. Dolaysız materyal giderleri:Üretim için gereken materyallere ödenen para dolaysız materyal giderleri denir. Dolaylı işçilik giderleri:Temizlik,bekçilik,bakım-onarım işçiliği ve ayarlama,montaj, demontaj deneme işçiliği giderleri;ofis,denetleme işlerinde çalışanların ücretleri,mühendislik, desinatörlük ücret veya aylıkları ile hizmetli,memur ve müdürlerinin maaşları ve yollukları, dolaylı işçilik giderleri olarak tanımlanır.

Dolaylı maliyet giderleri:Her türlü sigorta primleri,bina ve arazi vergileri,kiralar,taşınma, tedarik,satış ve PTT giderleri, dolaylı maliyet giderlerini kapsamındadır. Dolaylı materyal giderleri:Amortismanlar,ofis ve işyerinde kullanılan araç-gereç giderleri;enerji,ısıtma,aydınlatma giderleri,deneme üretim ile bozuk üretim için kullanılan malzemeye ödenen paralar,dolaylı materyal giderlerini oluşturur. Yatırım maliyeti,işveren ve işi yapan kuruluşlar için farklı yönden ele alınmaktadır. İşveren eğer,birim fiyatlarla iş yaptırıyorsa yatırımın maliyetini,işi yapan şirketin verdiği birim fiyatları gözöününe alınarak, Maliyet=Faliyet miktar×birim fiyat(+mukavele dışı masraflar)bağıntısıyla tayin eder. Burada mukavele dışında kalan masraflar da eklenerek yatırımın toplam maliyeti bulunur.

Birim fiyatlar,her yıl ilgili resmi kurumlar tarafından tespit edilerek yayınlanırlar. Örneğin ,Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası’nın hazırladığı “Tescile konu Haritaların Yapımında Birim Fiyatlar” ile İller Bankası’nın yayımladığı “Halihazır Harita Alımı Birim Fiyatları “ gibi. Örnek olarak ; bir ana nirengi noktası istikşaf fiyatı (birim fiyat), İller Bankası ve Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası’nca hesaplanışı aşağıda verilmiştir. Toplam:972.128 TL % 25 ‘ bedel:1.215.160 TL Tablo İller Bankası ve Harita-Kadastro Mühendisleri Odası’na göre bir ana nirengi noktası istikşaf fiyatı(1994 1.yarıyıl) Poz no Ölçü Birimi Açıklama Miktar×Fiyat Birim Fiyat 1001 Saat Harita müh. 4×98.500 394.000   Harita tek. 4×65.500 262.000 Meseha İşçisi 8×14.182 113.456 Oto 4×50.668 202.672

Yaklaşık Maliyetin Düşürülmesi Arazi toplulaştırması uygulamalarında maliyetin düşürülmesi için öncelikli olarak çok iyi bir etüt, planlama ve projelendirmeye ihtiyaç vardır. Bu bakımdan AT projelerinde birim alana düşen yol, sanat yapısı, su iletim hattı (kanal, boru) oranlarının az, AT oranının ise maksimum olmasına çalışılmalıdır. Toprak Etütleri : Köy bazlı veya küçük alanlarda yapılacak A.T projelerinin toprak etütlerinin kurum imkanları ile yapılması sağlanmalı toprak etüdünün ihaleli yapılmasında ise uygulama alanı yerine, toplulaştırma uygulanacak alanın ihaleye konulması büyük tasarruf sağlayacaktır. Yukarıdaki örnektede görüleceği gibi toplam alanı 88.805 ha olan bu dört projenin sadece toplulaştırma sahasının alanının toprak etüdünün yapılması ile yaklaşık % 50 fayda sağlanmaktadır.

Toplulaştırmanın Maliyeti Kapsamı ve her bireysel plan bölgesi için toplulaştırmanın maliyeti değişiktir.Yalnız tarım parsellerinin birleştirilmesini ve meliorasyonunu öngören bir toprak düzenlemesinin genel ekonomik bakımdan rantabl olmadığı ileri sürülmektedir. Toplulaştırmada maliyeti azaltmak amacıyla proje kapsamının ve alanının artırılarak havsa esasına göre büyük bölgeler halinde genişletilmesinde yarar vardır.

İhtiyaçlara uzun zaman cevap verecek yol ve su ağının planlanması doğa ve toprağı koruma tedbirleri,köy merkezinin ferahlatılması ile küçük işletmelerin genişletilmesi ve yetersiz miktardaki toprağı işleyenlerin göçe zorlandığı yörelerde mülkiyet dağılımının yeniden düzenlenmesini sağlıyan bir toplulaştırma,kamusal yatırımları ve ilgililerin katılma paylarını azaltması bakımından optimum bir çözüm yolu olarak görülür.

Toplulaştırma giderlerinin karşılanmasında Avrupa ülkelerinde iki ayrı yöntem uygulanır.Bunlardan birincisi;yapılan yatırımların,tahsis parsellerinin alanları ya da değerleri ile orantılı olarak toprak sahiplerince karşılanması,diğeri ise;her taşınmazın,kamu hizmetlerinden yararlanma esasına göre masraflarının saptanmasıdır.Genellikle işlem ücretleri memurların maaşları kamu sektörü,diğer tüm uygulama ve alt yapı tesislerinin yapım harcamaları ise yeni parsellerin tahsis edildiği kimseler tarafından karşılanır.

Federal Almanya’da 1970 tarihli Bavyera Eyaleti Tarımı Teşvik Kanunu,arazi toplulaştırmasının ,yalnız kırsal mekanın düzenlenmesi yardımıyla tarım sektörünün iyileştirilmesine değil,ayrıca doğanın ıslahı,bakım ve dinlendirici fonksiyonunun geliştirilmesine de hizmet etmesini öngörmekte,13.maddesinin 2.fıkrası ile doğaya ait tedbirler alınırken harcamaların tümünün kamu sektörü tarafından,10. Maddesi ile de toplulaştırma planının uygulanması sırasında masrafların %25 inin özel toprak sahiplerince karşılanmasını hükme bağlamaktadır

A-Etüd ve planlama işleri 1.Aile Föylerinin doldurulması 6,48 TL/ha Aşağı Gediz Havzsında toplulaştırma uygulamaları ile ilgili TOPRAKSU dergisinde yayınlanan inceleme raporuna göre ; A-Etüd ve planlama işleri 1.Aile Föylerinin doldurulması 6,48 TL/ha 2.Arazilerin sınıflandırılması 10,95 TL/ha 3.Toplulaştırma planın yapılması 20,00 TL/ha 4.Planlamanın kontrolü 3,20 TL/ha 5.Yeni parsel numaralarının kontrolü 1,09 TL/ha 6.Yeni mülkiyet listelerinin hazırlanması 0,13 TL/ha 7.Yeni planın çiftçi oylamasına sunulması 12,60 TL/ha

Genel toplulaştırmalarda Almanya’da ha başına düşen uygulama masrafları tahminen 2560 DM,çabuklaştırılmış düzenlemelerde 900DM ve bağ toplulaştırmalarında 50.700 DM tır.Yönetim ,alet seyahat gibi işlem giderleri 1953 te 200-250 DM/ha olup kamu kuruluşları tarafından yol-su ağı ve alt yapı tesisleri gibi uygulama harcamaları 450 DM/ha olup ilgili çiftçilerce karşılanır.1968 de Bavyera’da yol yapım masraflarını toplam uygulama yatırımlarının %60 ını sulama-kurutma tesisleri %20 sini ve yeni parsellerin işletmeye hazır hale getirilmesine yarayan tedbirler ise %7 sini oluşturuyordu.

B-Uygulama ve yatırım işleri 1.Yeni parsellerin araziye aplikasyonu 47,80 TL/ha 2.Arazinin düzeltilmesi 15,00 TL/ha 3.Sulama ve drenaj tesislerinin yapımı 200,00 TL/ha 4.Yol yapımı 250,00 TL/ha %20 oranında hesaba katılmayan diğer giderlerle beraber ve sulama ve drenaj tesisleri ile 680,69 TL/ha

Türkiye ‘de toplulaştırma esnasında proje ,yol,sulama,iyileştirme ,düzleme gibi işlerin tüm masrafları devlet tarafından karşılanır.Kamu kuruluşlarının yaptığı yatırımlarla özel mülklerde oluşan sürekli değer artışları dolayısıyla bu giderlerin bir kısmı bu giderlerin bir kısmını kıymetlenen toprakların sahiplerinden almak bütün ülkelerde izlenen bir yoldur.Ülkemizde çeşitli yatırımlar için bu yola gidilmemektedir.

Kaynaklar Dr. Çay, T., (1995) Arazi Düzenlemesi Çalışmalarında Proje Planlaması ve Yönetimi Yrd.Doç.Dr. Çay, T., (1998) Arazi Düzenlemesi ve Mevzuatı Ercan F. Arazi Toplulaştırması