Topografya ve Kayaçlar
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Çevrenizdeki yeryüzü şekilleri hangi faktörlerin eseridir? Çevremizde yer alan yer şekillerine baktığımızda dağlar,vadiler,ovalar,deltalar,baraj gölleri olduğunu görürüz. Bu yeryüzü şekillerinin oluşumuna neden olan faktörler şunlardır. Dağlar-Kıvrılma Vadiler-Akarsu aşındırma Deltalar-Akarsu biriktirme Baraj gölleri-Akarsu biriktirme
Kayaçların oluşum şekilleri aynımıdır? Kayaçların oluşum şekilleri farklıdır. Püskürük taşlar- Volkanizma Tortul taşlar-Birikme,tortulaşma Başkalaşım taşları-Tortul ve volkanik taşların değişime uğramasıyla oluşur.
Andezit,kil,kum,marn ve alüvyonların aşınmaya karşı dirençleri nasıldır? Bazı maddelerin aşınmaya karşı dirençleri fazla iken,bazılarının dirençleri azdır. Özellikle kil,marn,kum ve alüvyonların aşınmaya karşı dirençleri yoktur. Çok kolay aşınırlar. Andezit ise aşınmaya karşı daha çok dirençlidir.
İNCELEMELER
Yeryüzünde farklı görünümünde Granit bloklarına rastlanır. Bunda Kayacın hangi özellikleri etkilidir?
Granitler, yeryüzünde çok yaygın olarak bulunurlar. Yeryüzünde farklı görünümünde Granit bloklarına rastlanır.Bunda Kayacın hangi özellikleri etkilidir? Granitler, yeryüzünde çok yaygın olarak bulunurlar. Granitler;dikey ve yatay damar katmanları veya düzgün şekilleri olmayan kütleler halinde oluşurlar. Çoğu granitler jeosenklinal (tabakaların geniş bir alanda aşağıya doğru tekne biçiminde çöktüğü yapılar) dağ oluşumlarının dibine yerleşirler.
Peri bacalarının oluşumunda kayaçların hangi özellikleri etkilidir?
Peri bacalarının oluşumunda kayaçların hangi özellikleri etkilidir? Daha çok Ürgüp civarında bulunan şapkalı peribacaları konik gövdeli olup, tepe kısımlarında bir kaya bloku bulunmaktadır. Gövde tüf ve volkan külünden oluşmuş kayaçtan; şapka kısmı ise lahar ve ignimbirit gibi sert kayaçlardan oluşmaktadır. Yani şapkayı oluşturan kaya türü, gövdeyi oluşturan kaya topluluğuna oranla daha dayanıklıdır. Bu peribacasının oluşumu için ilk koşuldur.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR?
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR? Kayaçlar sürekli döngü halindedir.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR? Bir magmatik kayaç sıcaklık ve/veya basınç altında metamorfik kayaca, metamorfik bir kayaç sıcaklıkla eriyerek magmaya ardından da magmatik kayaca, hem magmatik kayaç hem de metamorfik kayaç ayrışarak tortul kayaca dönüşür.
Buna kayaç döngüsü adı verilir. KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR? Buna kayaç döngüsü adı verilir.
KAYAÇ DÖNGÜSÜ NEDİR? Kayaçların oluştukları günden bu yana devam eden ve farklı tür kayaçların doğal yollarla birbirine dönüşmesini açıklayan sürece "kaya döngüsü" denir.
OLUŞUMLARINA GÖRE TAŞLAR
Püskürük Taşlar
NASIL OLUŞUR
İÇ PÜSKÜRÜK TAŞLAR
İÇ PÜSKÜRÜK TAŞLAR Magmanın yeryüzünün derinliklerinde soğuyup, katılaşmasıyla oluşan taşlardır. İç püskürük taşların en tanınmış örnekleri granit, siyenit, diyorit ve gabro’dur.
GRANİT
GRANİT
GRANİT
siyenit
siyenit
siyenit
DİYORİT
DİYORİT
Gabro
DIŞ PÜSKÜRÜK TAŞLAR
Magmanın yeryüzüne çıkıp, yeryüzünde soğumasıyla oluşan taşlardır. DIŞ PÜSKÜRÜK TAŞLAR Magmanın yeryüzüne çıkıp, yeryüzünde soğumasıyla oluşan taşlardır.
ÖZELLİKLERİ
ÖZELLİKLERİ Yapıları kristallidir. En çok heykel yapımında ve inşaatlarda kullanılır. Tabakalanma yoktur Kütleler halindedirler İçlerinde fosil bulunmaz
DIŞ PÜSKÜRÜK TAŞLAR Dış püskürük taşların en tanınmış örnekleri bazalt, andezit, obsidiyen ve volkanik tüftür.
BAZALT
ANDEZİT
ANDEZİT
İNCİ TAŞI
VOLKAN CAMI
VOLKANİK TÜF TAŞI
OBSİDİYEN
TORTUL -SEDİMENT-TAŞLAR
NASIL OLUŞUR? Denizlerde, göllerde ve çukur yerlerde meydana gelen tortulanma ve çökelmelerle oluşan taşlardır. Tortul taşların yaşı içerdikleri fosillerle belirlenir.
ÖZELLİKLERİ Yapıları kristalli taneli değildir İçlerinde fosil bulunabilir Tabakalı bir yapıdadırlar Asitten etkilenirler.
MEKANİK TORTUL TAŞLAR
MEKANİK(KIRINTILI)TORTUL TAŞLAR Akarsuların, rüzgarların ve buzulların, taşlardan kopardıkları parçacıkların çökelip, birikmesi ile oluşur. Örnek:Kil taşı (şist), kumtaşı (gre) ve çakıl taşı (konglomera)’dır.
KUMTAŞI (GRE)
ÇAKILTAŞI (KONGLOMERA)
KONGLOMERA
KİMYASAL TORTUL TAŞLAR
KİMYASAL TORTUL TAŞLAR Suda erime özelliğine sahip taşların suda eriyerek başka alanlara taşınıp tortulanması ile oluşur. Örnek:Jips, traverten, kireç taşı (kalker), çakmaktaşıdır.
JİPS
TRAVERTEN
KALKER
KALKER
ORGANİK TORTUL TAŞLAR
ORGANİK TORTUL TAŞLAR Bitki ya da hayvan kalıntılarının belli ortamlarda birikmesi ve zamanla taşlaşması sonucu oluşur. Organik tortul taşların en tanınmış örnekleri mercan kalkeri, tebeşir ve kömürdür.
ATOL
TEBEŞİR TAŞI
KÖMÜR
KÖMÜR
ANTRASİT Karbon miktarı % 94 ise antrasit adını alır.
TAŞKÖMÜRÜ Karbon miktarı % 80 – 90 ise taş kömürüdür.
LİNYİT Karbon miktarı %70 ise linyit oluşur.
Karbon miktarı % 60 ise turba oluşur.
Elmas
Kaşıkçı Elması
METAMORFİK -BAŞKALAŞIM- TAŞLARI
METAMORFİK (BAŞKALAŞIM) TAŞLARI Başkalaşım taşları biçimleri değişmiş olan kayalardır.
NASIL OLUŞUR? Tortul ve volkanik taşların yüksek sıcaklık ve basıncın etkisiyle eski özelliklerini kaybederek yeni özellikler kazanması ile oluşur.
NASIL OLUŞUR? Bazen yer kabuğundaki hareketler sonucunda bir kaya derinlere inerek mantodan gelen sıcaklıkla değişime neden olur.
ÖZELLİKLERİ
ÖZELLİKLERİ Yapıları kristallidir. Tabakalı ve sert yapıdadırlar Fosil bulundurmazlar Asitlerden etkilenmezler.
METAMORFİK TAŞLAR Kalker ------->Mermer Kil taşı------->Mikaşist Kum taşı----->Kuvarsit Granit-------->Gnays Kil taşı-------Arduaz
Mikaşist
Mikaşist
Kuvarsit
Kuvarsit
Kuvarsit
Kuvarsit
Gnays
Gnays
MERMER
MERMER
MERMER