MİLLİYETÇİLİĞİN GELİŞİMİ ve TÜRKİYE’DEKİ EVRİMİ Cansu ARISOY 23 Mart 2010

Birçok siyasal kavram ve olgu da bu süreçten payını aldı. 20. yüzyılın sonu ve 21. yüzyılın başlangıcı, hemen her kavram ve olgunun anlamını ya yitirdiği ya da yeniden tanımlanmayı gerektirdiği bir süreçtir. Birçok siyasal kavram ve olgu da bu süreçten payını aldı. Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için…

Küreselleşmenin milliyetçiliği aşındırdığı iddia edilir. Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Küreselleşme Soğuk Savaş’ın bitmesiyle hız kazanmıştır. Küreselleşmenin en çok etkilediği olgulardan biri de milliyetçilik ideolojisidir. Küreselleşmenin milliyetçiliği aşındırdığı iddia edilir.

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… AMAÇ Küreselleşme Türkiye’de milliyetçiliği aşındırmamış fakat değişime uğratmıştır. Bu sunumda genel olarak milliyetçilik, özel olarak Türk milliyetçiliği akademik çerçevede temel anlamda ele alınacaktır.

Hangi Bölgeleri İnceleyeceğiz? Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Hangi Bölgeleri İnceleyeceğiz? AVRUPA TÜRKİYE

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… MİLLET NEDİR? BENEDICT ANDERSON: Millet bir hayali cemaattir. Doğal ve kendiliğinden olan bir olgu değil; belli ihtiyaçların giderilmesine yönelik oluşturulmuş bir mekanizmadır. (Anderson, B. 1983. Imagined Communities)

MİLLİYETÇİLİK NEDİR? İdeoloji, toplumsal hareket, sembolik bir dildir. Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… MİLLİYETÇİLİK NEDİR? İdeoloji, toplumsal hareket, sembolik bir dildir. Disiplinler arası bir kavramdır: tarih, sosyoloji, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkilerin konusudur. Etnisite ile ilgili bir durum söz konusu olursa devreye antropoloji de girer.

MİLLİYETÇİLİĞİN DOĞUŞU Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… MİLLİYETÇİLİĞİN DOĞUŞU Fransız İhtilali’nin ürünüdür (1789). Fransız İhtilali yasalar önünde eşit vatandaşlardan oluşmuş bir ulus-devlet anlayışını dünyaya yayan harekettir. Avrupa’da milli egemenlik ilkesi ve demokrasi fikri bu hareketin sonunda uyanmıştır.

TEMEL PRENSİPLERİ EŞİTLİK ÖZGÜRLÜK ADALET Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… TEMEL PRENSİPLERİ EŞİTLİK ÖZGÜRLÜK ADALET

MİLLİYETÇİLİĞİN OSMANLI’YA SIÇRAMASI Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… MİLLİYETÇİLİĞİN OSMANLI’YA SIÇRAMASI Fransız İhtilali’nin etkileri 18. yüzyılın sonundan itibaren Osmanlı İmparatorluğu’nda hissedilmeye başlamıştır. 19. yüzyıl boyunca devam eden bu arayışlar, 1876 yılında Birinci Meşrutiyet’in ilanı ve ilk anayasanın kabul edilmesiyle bir anayasacılık hareketini başlatmıştır. 

1. Tanzimat ve Meşrutiyetin İlanı Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… 1. Tanzimat ve Meşrutiyetin İlanı 1876 Anayasası Osmanlı İmparatorluğu’nun anayasal monarşi dönemine girmesini sağlamıştır. 1876 Anayasası, sınırlı da olsa halkın yönetimde temsil edilmesi ve parlamentonun kurulması bakımından gerçek bir hukuk reformu olarak kabul edilmelidir.

TÜRKİYE TARİHİNDE MİLLİYETÇİLİĞİN GELİŞİMİ Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… TÜRKİYE TARİHİNDE MİLLİYETÇİLİĞİN GELİŞİMİ 1. Dünya Savaşı Türkiye’de sosyal, siyasal, kültürel ve entelektüel geçiş sürecinin dönüm noktasıdır. Yeni kurulmuş sosyal ve siyasal sistemin ihtiyacı olan yeni ideoloji ise milliyetçiliktir.

“Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir” Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… “Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir” 1921 Anayasasında yer alan, "Hakimiyet Kayıtsız Şartsız Milletindir" ifadesi ile milli egemenlik, Anayasanın bir hükmü haline getirilmiş hukuki kimliğine kavuşmuştur. "Çok Yaşa Padişahım!"dan, "Şimdi kuvvet sende!"ye geçiştir.

“NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE!”

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Türkiye demokrasisi Fransız İhtilali’nin açtığı yolu izlemiştir ama kendine özgü bir yolda ilerlemeye devam etmiştir.

(Ahmad, F. 1999: Modern Türkiye’nin Oluşumu) Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Feroz Ahmad, Türkiye Cumhuriyeti’nin oluşumunu anlatırken “yükseliş, gelişme, evrim” gibi kavramları kullanmaktan kaçınır. Cumhuriyetin Anka kuşu misali Osmanlı’nın küllerinden doğduğuna değil, Kemalist elitler tarafından yabancı işgalcilere ve eski rejime karşı ulusal mücadeleler vererek oluşturulduğunu iddia eder. (Ahmad, F. 1999: Modern Türkiye’nin Oluşumu)

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… AŞIRI MİLLİYETÇİLİK Aşırı milliyetçilik sadece ulusların diğer uluslara savaş açmasına değil; o ulusun kendi vatandaşlarına da saldırmasını içerir. Bu tarz milliyetçilik hedefini ırksal, etnik veya dinsel saflık olarak ortaya koyar. Sonu savaş, isyan, soykırım olabilir. Bayrak, marş gibi semboller kutsal sayılır. Milliyetçilik bazen, daha pozitif bir anlamı olan yurtseverlik kavramına kıyasla pejoratif bir terim olarak görülür.

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… ETNİK MİLLİYETÇİLİK +Adolf Hitler’in Almanya’yı refaha kavuşturma vaatleri ile iktidara gelişi (1933), +Hitler’in Etnik Milliyetçilik anlayışı, +VOLK fikri (Etnik temizlik), +Aryan ırk yaratma hırsı (Alman, İskandinav, İngiliz, Hollanda ırkları), +Avustralya-Almanya birliği (1938), +Çekoslovakya ve Polonya’nın işgali, = 2. Dünya Savaşı

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… SİVİL MİLLİYETÇİLİK Jean-Jacques Rousseau’nun toplumsal sözleşme teorisinden kaynaklandığı düşünülür. Sivil milliyetçi fikirler Amerika ve Fransa’daki temsili demokrasinin gelişimini etkilemiştir.

Devlet siyasi meşruiyetini vatandaşlarının aktif katılımından alır. Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Sivil milliyetçiliğin prensiplerine göre ulus, siyasi bir bütün üzerine kurulmuştur. Devlet siyasi meşruiyetini vatandaşlarının aktif katılımından alır.

Galatasaraylı veya Fenerbahçeli olmak Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… ETNİK MİLLİYETÇİLİK Galatasaraylı veya Fenerbahçeli olmak Farklılıkları öne çıkarır “Öteki” daha da “öteki”leşir SİVİL MİLLİYETÇİLİK Milli Takım Farklılıkları birleştirir “Öteki”ler “biz”leşir

MUHAFAZAKAR MİLLİYETÇİLİK Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… MUHAFAZAKAR MİLLİYETÇİLİK Muhafazakar milliyetçiler için “self-determinasyon” ilkesinden çok “yurtseverlik” ilkesi önemlidir. Milliyetçilik, gelenekselci bir anlayışla ele alınır. Statükonun korunması hedeftir. Muhafazakar milliyetçi anlayış “yerleşik yapılı uluslarda” hayat bulur ve “devrim ya da ulus inşası gibi revizyonist” karakterde kendini göstermez. “Göç ve ulus-üstücülük” en büyük düşmanlardır.

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… İngiltere’de Margaret Thatcher Hükümeti, ABD’de Başkan Bush, Fransa’da Sarkozy gibi liderler görüşlerini muhafazakar milliyetçiliğe dayandırmışlardır.

Ben kardeşime karşıyım, Kardeşim ve ben kuzenimize karşıyız, Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Ben kardeşime karşıyım, Kardeşim ve ben kuzenimize karşıyız, Kardeşim, kuzenim ve ben komşularımıza; Hepimiz yabancılara karşıyız. Chatwin, B. (1988): The Songlines.

Fransa’da, okullarda milli simgelere geri dönme kararı çıktı Fransa’da, okullarda milli simgelere geri dönme kararı çıktı. Fransız milli marşı ve bayrağı yeniden okullara giriyor. Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Nadine Morano, göçmen kabul beyannamesine "çarşaf giyilmeyeceği" yönünde bir madde eklenmesini istedi. Öneri kabul görmedi.

TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ NEDİR?

TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ NEDİR? Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ NEDİR? Organik milliyetçilik olarak ifade edilen ortak kültür ve ortak tarih bilinci, diğer milletlerle kültürel planda rekabeti esas alan bilimsel milliyetçilik, Türk Milliyetçiliği düşüncesinin ana iskeletini oluşturmaktadır.

MODERN ZAMANLAR… PKK problemi, Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… MODERN ZAMANLAR… PKK problemi, Irak’ta kurulması planlanan Kürt devleti, Bu düşünceye destek veren ABD ve Avrupa, Bu nedenle Batıya duyulan güvenin azalması,

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Hiç dinmeyen ve milli sınırın içindeki-dışındaki Türkler tartışmalarını alevlendiren Kıbrıs anlaşmazlığı,

… çağdaş Türk milliyetçiliğinin beslendiği en temel kaynaklardır… Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… … çağdaş Türk milliyetçiliğinin beslendiği en temel kaynaklardır…

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… Atatürk'e göre, “milli hudutlar içindeki Türk Milleti'ni, etnik kökenlerine göre ayrıştırmak birkaç düşman aleti beyinsiz, mürteciden başka hiçbir millet ferdi üzerinde üzüntüden başka bir tesir bırakmamıştır”.

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… SONUÇLAR “Milliyetçilik yükseliyor mu?” sorusu yanıltıcı bir sorudur. Milliyetçilik asla yok olmaz. Türkiye’de milliyetçilik devlet tarafından aralıksız yeniden üretilir, toplumun hemen hemen her kesimi tarafından benimsenir. Türkiye-AB ilişkisinde temel sorun karşılıklı korkulardır. Milliyetçilik bu korkulardan beslenir.

Küresel ve Bölgesel Barış, Refah, ve Huzur için… NİHAİ SONUÇ Ulus devlet modeli giderek yıpranmaktadır. Ancak milliyetçilik hareketleri şekil ve içerik değiştirerek devam etmektedir. Buradan hareketle milliyetçiliğin yok olmayacağını söyleyebiliriz. Milliyetçiliğin doğurduğu ulus- devlet modelinin kaderini ise ilerleyen yıllar gösterecek.