BEYAZ KAN HÜCRELERİ

Lökosit ya da akyuvarlar olarak adlandırılan beyaz kan hücresi, kemik iliğinde üretilir.

Görevleri nelerdir?

Bu hücreler vücudu bulaşıcı hastalıklara ve yabancı maddelere karşı korur.

Normal değerleri ne kadardır?

Beyaz kan hücrelerinin normal değerleri: 5-10 bindir.

Kemoterapi bu hücreleri nasıl etkiler?

Kemik iliği hücreleri hızlı bölünen hücrelerdir. Kemoterapide hızlı bölünen hücreleri etkilediğinden bu hücrelerin yapımını baskılar. Baskılanma genellikle tedaviden 7-10. gün sonra başlar. İyileşme 14-21. günde başlar.

Beyaz kan hücrelerinin çeşitleri var mıdır?

Nötrofiller Bazofiller Eozinofiller Lenfositler Monositler

Nötrofillerin görevi nedir?

Nötrofiller beyaz kan hücrelerinin % 45-75’ini oluşturur. Bakteri ve mantar gibi mikroplara karşı savunma oluştururlar. Nötrofil sayısı 1,000 hücrenin altına düşerse mikrop alma riski artar. Nötrofil sayısı azaldıkça ve az olduğu dönemde uzun süre kalırsa bu risk daha da artar.

Nötropeni nasıl derecelendirilir?

Çok ciddi Hafif Orta Ciddi alt sınır 1.derece  1.5 2. derece  1.0 Slide 8: Nötropenin derecelendirilmesi Sağlıklı bireylerde her litre kanda 5.0 – 6.0 x 109 beyaz kan hücresinin %55–% 70 ini nötrofiller oluşturur. nötrofiller ≈ 2.8 – 4.2 x 109 her litrede vardır. Ama bir miktar normal değer ırka göre değişiklik gösterebilir. Nötropeni National Cancer Institute tarafından MNS normal limitin altı olarak tanımlanır.MNS 1.5 x 109 /L,altına düştüğünde enfeksiyon riski artar (NCI-CTCAE v3.0, 2006). National Cancer Institute (NCI)tarafından Common Terminology Criteria for Adverse Effects, or NCI–CTCAE (NCI-CTCAE V3.0, 2006).geliştirilmiştir. The NCI-CTCAE tarafından nötropeni: Grade 1: MNS < NES hafif nötropeni. Grade 2: MNS 1.0 – 1.5 x 109/L orta derecede nötropeni. Grade 3: MNS 0.5 – 1.0 x 109/L ciddi nötropenik durum. Grade 4: MNS < 0.5 x 109/L yaşamı tehdit etmesi ya da nötropeni. Foubert et al, 2005 çalışmasında Avrupada çoğu hemşire kesim noktasını < 1 x 109/L olarak kabul ettikleri belirlenmiştir. Bunun anlamıda hastaların çoğu ciddi şekilde immün sistemi baskılanana kadar nötropenik olarak değerlendirilmemektedir. alt sınır 1.derece  1.5 2. derece  1.0 3. derece  0.5 4. derece

Nasıl anlaşılır?

Nötropeni birkaç saat ya da birkaç gün içinde ortaya çıkabilir. Belirti vermeyebilir. * İyi hissetmeme * Yorgunluk Ateş ile hastaneye başvurduğunuzda belirlenebilir.

Niçin risklidir?

Nötrofiller vücudu mikroplardan korudukları için kemoterapi sonrası sayılarında azalma enfeksiyon riskini arttırır. Enfeksiyon tedavi edilmezse hayatı tehdit edici olabilir.

Enfeksiyonum olduğunu nasıl anlayacağım?

38 ve üzerinde seyreden ateş Terleme Ağız ve boğazda yara Titreme Öksürük Solunum sıkıntısı Deride kızarıklık ya da şişlik

İshal İdrar yaparken yanma Hazneden akıntı Genel halsizlik ve kırgınlık Gribe benzer bulgular

Tedavi öncesi ateşim varsa ne yapacağım?

Ateşiniz 38 ve üzerinde ise herhangi bir ilaç almadan mutlaka doktorunuza ve kliniğinizi haberdar ediniz. Doktorunuz size kan sayımı yaptırmanız için bir kliniğe yönlendirecektir. Nötrofil sayınız düşük ve ateşiniz varsa büyük olasılıkla hastaneye yatarak antibiyotik almanız gerekebilir.

Nötrofil sayısı düşük iken ya da enfeksiyonunuz varken tedaviniz ertelenecektir.

Bu durumu önleyebilir miyim?

Diş, ağız ve cilt temizliği El yıkama (ılık su ve yumuşak sabunla) Yıkamanın mümkün olmadığı durumlarda alkol içeren el antiseptiği kullanma Yemekten önce ve sonra ellerin yıkanması Tuvalet öncesi ve sonrası el yıkama Trombosit sayısı 50 bin üzerinde ise çok yumuşak diş fırçası ile dişleri fırçalama

Her gün duş alma Her yemek sonrası ve yatmadan önce en az günde dört kez ağzın tuzlu su ya da bikarbonatla gargara Ağız gargara için herhangi bir ticari solüsyon kullanmama

Çıplak ayakla yere basmama Elektrikli traş makinesi kullanma Deri kuru ise losyon ya da kremle nemlendirme Sivilce ve yaraları kaşımama Bulaşık yıkarken ya da bahçe işlerinde eldiven kullanma

Tüm besinler iyice yıkama. Çiğ tüketilen besinleri yıkandıktan sonra kabuğu soyarak yeme. Et ve deniz ürünlerinin iyi pişmiş, yumurtanın iyi haşlanmış olması Doğrudan toprağa temas eden besinler (marul, maydanoz ve çilek) parazit riski taşıdığından nötropenik dönemde tüketmeme.

Makatı temizlerken önden arkaya temizleme Kabız kalmaktan kaçınma Makatı temizlerken önden arkaya temizleme Kalabalık yerlerden ve grip olan kişilerden uzak durma Tedavi sırasında doktora danışmadan aşı ve dişler ile ilgili bir işlem yaptırmama

Bir ay içinde aşılanmış bebeklerden, taze ya da kuru çiçekler /bitkilerden uzak durma

Doktorunuz nötrofil sayısını arttırmak için iğne önerebilir. Evde kendiniz yapacaksanız mutlaka nasıl yapıldığını öğrenme Bu iğneyi kemoterapiden 24 saat sonra başlama Bu iğneleri buzdolabında saklama

İğneler nötrofil yapımını nasıl sağlar?

Post-mitotik hücreler vücudun G-CSF 5–7 gün 7–10 gün 4–5 gün Post-mitotik hücreler Nötrofil öncüleri Öncü hücreler Kök hücreler Slayt 9: G-CSF ve nötrofil yapımı Düşük MNS’nin doğal olarak kendi sistemleri ile iyileşmesini beklemek hasta için en iyi seçenek olmayabilir. Hematopoetik büyüme faktörleri günümüzde rekombinant teknolojinin kullanılmasıla üretilebilmektedir ve 10 yıldan fazla süredir nötropeni yönetiminde uygulanmaktadır. Granülosit koloni uyarıcı faktörler (G-CSF) gibi bazı faktörlerin yararlı/kullanışlı olduğu, ancak diğerlerinin daha az etkin olduğu gösterilmiştir. Ticari olarak üretilen büyüme faktörleri olabildiğince endojen formuna yakındır ve uygulandıklarında çok az yan etki görülür. Büyüme faktörleri myeloid progenitör hücre üzerinde etki edebilir ve bu slaytta gösterildiği gibi hücre bölünmesini uyarır. G-CSF’nin tedavi edici uygulamasının nötrofil gelişimi üzerinde iki ana etkisi vardır. İlk olarak öncü hücreleri genişleterek nötrofil öncülerini bölünmeye teşvik eder. İkincil olarak G-CSF uygulaması post-mitotik (mitoz sonrası) hücrelerin farklılaşma süresini kısaltabilir. Bu faktörlerin her ikisi G-CSF uygulanan hastada nötropeninin etkin olarak iyileşmesini sağlar ve kanser tedavisinden kısa bir süre sonra uygulandığında nötropeni oluşumunu önleyebilir (Lord ve ark., 1989). Dışarıdan G-CSF 1 gün

Yan etkileri var mıdır?

Bulantı, yorgunluk, saç dökülmesi,kusma, baş ağrısı Hafif kemik ağrısı Bulantı, yorgunluk, saç dökülmesi,kusma, baş ağrısı Slayt 12: G-CSF yan etkileri G-CSF yan etkileri çeşitli düzeyde bildirilmiştir. G-CSF en yaygın yan etkisi hafif ve orta düzeyde medullar kemik ağrısıdır ve yaklaşık %25 hastada bildirilmektedir (prevelansı için ürün etiketine başvurulabilir). Kemik ağrısı olan hastalar hafif analjezikler ile başarılı bir şekilde tedavi edilir. Diğer yan etkiler plesobu gruplarla eşit olarak bildirilmektedir, bundan dolayı kemoterapini kendiside : Bulantı Yorgunluk Alopesi Kusma Başağrısı G-CSF belli insidanları için Summary of Product Characteristics (SmPC) için başvurulabilir.