6356 sayılı Kanunda Sendikal Özgürlükler E-Devlet Sistemi İşkolları Ali Kemal SAYIN Çalışma Genel Müdürü

İçindekiler Kanuna Genel Bir Bakış Sendikal Özgürlükler Açısından Yeni Kanun Sendikaların Kuruluşu Sendikal Örgütlenme Sendika Üyeliği (E- Devlet Kapısı) Uluslararası Kuruluşlara Üyelik Sendikaların Faaliyetleri Sendikaların Denetimi

Kanun Hazırlanırken Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) örgütlenme ve toplu pazarlığa ilişkin normları AB üyelik sürecinin gereklilikleri (sosyal politika ve istihdam konulu 19. fasıl açılış kriteri) AB Komisyonu görüşleri ve İlerleme Raporları 2010 yılında yapılan Anayasa değişiklikleri Yargı kararları Ülkenin içinde bulunduğu koşullar dikkate alınmıştır.

Sosyal Diyalog Kanun çalışmaları yapılırken sosyal diyalog mekanizmaları etkin olarak işletildi. Üçlü Danışma Kurulu 2011 yılı içinde 7 kere toplanmış, ayrıca çok sayıda teknik komite çalışmaları yapılmıştır. Diğer sivil toplum kuruluşlarının görüşleri de alınmıştır. Sosyal tarafların büyük oranda uzlaşısı ile hazırlanan Kanun Taslağı Ekim 2011’de Başbakanlığa gönderilmiştir. Ocak 2012 tarihinde TBMM’ye sevk edilen Kanun Tasarısı, 18 Ekim 2012 tarihinde Genel Kurulda kabul edilmiş, 7 Kasım 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Tek Kanun 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu; 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu olarak birleştirildi. Toplam 152 maddeden oluşan kanunlar, 83 maddelik tek bir kanun haline getirildi. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile mevzuat; Kısa, sade ve anlaşılır bir yapıya kavuşturularak yasaklardan arındırılmıştır. İş mevzuatını düzenleyen kanunlar arasında tanım birliği sağlanmıştır.

SENDİKAL ÖZGÜRLÜKLER AÇISINDAN YENİ KANUN

Sendikaların Kuruluşu - 1 Sendika kurucusu olabilmek için aranan Türk vatandaşı olma Türkçe okur-yazar olma İşkolunda fiilen çalışma koşulları kaldırılmıştır. Ayrıca; Kasten işlenen suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlardan mahkum olanlar Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan mahkum olanlar Milli savunmaya karşı suçlar Devlet sırlarına karşı suçlar ile casusluk suçundan mahkum olanların sendika kurucusu olamaması koşulları kaldırılmıştır.

Sendikaların Kuruluşu - 2 Sendikaların kuruluşu kolaylaştırıldı. İlin valiliğine dilekçelerine ekli olarak tüzüklerini vermeleri ile tüzel kişilik kazanılacaktır. Sendika kurucularının kurucu olabilme şartlarına sahip olduklarını belirten yazılı beyanları yeterli görülmüştür. Valilikten gelen tüzük ve kurucuların listesinin gazeteye ilanı yerine Bakanlık resmi internet sitesinden ilan yeterli görülmüştür. Tüzük ve belgelerde eksiklik ya da kanuna aykırılık olması halinde, valiliğin eksiklikleri gidermesini istemesine imkân sağlanmıştır.

Sendikaların Kuruluşu - 3 Sendikaların organlarının oluşumu üzerindeki kısıtlamalar kaldırılmıştır. Yönetim, disiplin ve denetim kurullarının görevlerinin neler olacağına kanunda ayrıntılı olarak yer verilmemiştir. Genel kurulunun tüzüklerinde belirtilen şekilde üye veya delegelerden oluşacağı düzenlenmiş, üyenin belirli bir sayıyı aşması halinde genel kurulun delege esasına göre oluşacağına ilişkin hükme yer verilmemiştir.

Sendikal Örgütlenme - 1 Sendikalar, kanunda belirtilen kuruluş usul ve esaslarına uyarak önceden izin almaksızın kurulabilecektir. Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunacaklardır. Buna göre; Sendikal örgütlenmede ilk kademede işkolu esasına göre kurulma ilkesi getirilmiş ancak işyeri ve meslek sendikası kurulması açıkça yasaklanmamıştır. Üst kademe örgütü olarak sadece konfederasyonlara yer verilmiştir.

Sendikal Örgütlenme - 2 İşkolu sayısı 28’den 20’ye indirilmiştir. gıda ile şeker, dokuma ile deri, ağaç ile kağıt, basın yayın ile gazetecilik, kara, demiryolu ve hava taşımacılığı, gemi yapımı, deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk işkolları birleştirilmiş; Özel güvenlik hizmetleri, savunma ve güvenlik işkoluna dahil edilmiştir. Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılacaktır.

28 İŞKOLU 20 İŞKOLU Tarım ve ormancılık, avcılık ve balıkçılık 1 Avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık Madencilik 2 Gıda sanayi Petrol, kimya ve lastik 3 Madencilik ve taş ocakları Gıda sanayii 4 Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç Şeker 5 Dokuma, hazır giyim ve deri Dokuma 6 Ağaç ve kâğıt Deri 7 İletişim Ağaç 8 Basın, yayın ve gazetecilik Kağıt 9 Banka, finans ve sigorta Basın ve yayın 10 Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar Banka ve sigorta 11 Çimento, toprak ve cam 12 Metal 13 İnşaat Gemi 14 Enerji 15 Taşımacılık 16 Gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk 17 Sağlık ve sosyal hizmetler Kara taşımacılığı 18 Konaklama ve eğlence işleri Demiryolu taşımacılığı 19 Savunma ve güvenlik Deniz taşımacılığı 20 Genel işler Hava taşımacılığı 21   Ardiye ve antrepoculuk 22 Haberleşme 23 Sağlık 24 Konaklama ve eğlence yerleri 25 Milli savunma 26 Gazetecilik 27 28

Sendikal Örgütlenme - 3 İşkoluna giren işler, İşkolları Yönetmeliği ile belirlenmiştir. İşkolları Yönetmeliği hazırlanırken NACE Rev.2- Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması ve mevcut örgütlü yapı esas alınmıştır. Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacaktır. Tespite karşı yargı yolu açıktır. Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olacak, işkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmayacaktır.

Sendikal Örgütlenme - 4 Her işkolunda çalışan işçilerin ve sendikaların üye sayıları, her yıl ocak ve temmuz aylarında Bakanlıkça yayımlanan istatistiklerde gösterilecektir. Yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin düzenlenmesinde Bakanlığa gönderilen üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ile Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan işçi bildirimleri esas alınacaktır. Temmuz 2009 yılında yayımlanan resmi istatistiklere göre; Toplam İşçi Sayısı: 5.398.296 Sendikalı İşçi Sayısı: 3.232.679 Sendikalaşma oranı: % 59.88 Sanal verilerden gerçek verilere geçişle birlikte; işçi sayısı 11 milyona çıkarken, üye sayısı bir milyona, sendikalaşma oranı ise yüzde dokuza düşmektedir.

Sendika Üyeliği 15 yaşını doldurmuş işçilerin sendika üyesi olması sağlanmıştır. Aynı işkolunda birden fazla işverene bağlı olarak çalışan işçilerin birden çok sendikaya üye olmaları sağlanmıştır. Kısmi süreli çalışanlara, aynı işkolunda farklı işverenlerle iş sözleşmesi yapması durumunda birden çok sendikaya üye olma imkânı getirilmiştir. İşçilerin sendikaya ödeyeceği üyelik aidatı için gerekli olan üst sınır kaldırılmış, aidat miktarı sendika tüzüklerindeki esaslara göre genel kurul tarafından belirleneceği hükme bağlanmıştır.

Sendika Üyeliği (E-Devlet Kapısı) Üyelikte ve üyelikten çekilmede noter şartı kaldırılmıştır. Üyelik ve üyelikten çekilme işlemlerinin daha kolay ve basit bir yöntem olan Bakanlıkça sağlanacak elektronik başvuru sistemi ile e-Devlet kapısı üzerinden yapılması sağlanmıştır. Haklı bir neden olmadan sendika üyeliği kabul edilmeyen işçinin dava açma hakkı bulunmaktadır. Üyeliğin kazanılması ile üyeliğin sona ermesine ilişkin usul ve esaslar çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecektir.

e- Devlet Kapısı Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş süreci kamu yönetimi anlayışını değiştirmiş, bilgi ve iletişim teknolojilerinin sunduğu olanaklar kamu kurumlarının hizmet sunumunda da kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye’de bu gelişmelere paralel olarak 2003 yılında E-dönüşüm Türkiye Projesi başlatılmış, bu çerçevede birçok kamu hizmeti elektronik ortamda verilmeye başlanmıştır. e-Devlet kapısından sunulan hizmet sayısı 2013 Ocak ayı itibariyle 70 kurumda toplam 560’a ulaşmıştır. Kullanıcı sayısı ise 14 milyonu geçmiştir. (www.turkiye.gov.tr)

e-Devlet Üyelik İşlemleri - 1 Üyelik işçinin e-Devlet Kapısı üzerinden sendikaya üyelik talebinde bulunması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile kazanılacaktır. Üye giriş kayıtları öncelikle sisteme geçici olarak kaydedilecek, sendika yetkili organının üyeliği onaylamasıyla üyelikler kesinleşecektir. 30 gün içerisinde onaylanmayan üyelik başvurusu otomatik onaylanacaktır. İşçi çalışmakta olduğu işkolundaki kurulu bir sendikaya üye olabilecektir. Üyelik için geçerli tarih sendika onay tarihidir. Başka bir sendikaya geçen işçiler için 30 gün bekleme süresi dikkate alınacaktır. Bu süre zarfında işçi çekilme talebinde bulunduğu sendikanın üyesi kabul edilecektir.

e-Devlet Üyelik İşlemleri - 2 İşçiler sisteme girdiklerinde üye olmak istedikleri sendikanın kendisini ilgilendiren bilgilerini görebilecektir. Sendika tarafından üyeliğin reddedilmesi durumunda işçinin mahkemeye gitme hakkı saklıdır. Üyelik mahkeme sonucuyla kabul edilirse sisteme başvuru tarihi üyeliğin başlangıç tarihi olarak kabul edilecektir. Sendikanın vereceği red kararına mahalli mahkemede itiraz edilebilecek ancak mahkeme kararı temyiz edilemeyecektir.

e-Devlet Üyelikten Çekilme İşlemleri Çekilme bildirimlerinde başvuru tarihinden itibaren 30 gün sonra üyelik düşürülecektir. İşçi bu süre zarfından çekilmek istediği sendikanın üyesi kabul edilecektir. Bu süre içerisinde yeni bir sendikaya üye olunduğu takdirde yeni üyelik başvurusu sendika tarafından hemen kabul edilse bile üyeliğin geçerlilik tarihi önceki üyelikten çekilme tarihi itibariyle 30 günlük sürenin bitimi olacaktır. Çekilme bildirimi yapıldığı anda; sistem askerlik, 12 aydan fazla işsizlik, ölüm, emeklilik, işkolu değişikliği denetimlerini yapacaktır.

e- Devlet Kapısı Avantajlar Üyelik kayıt ve çekilme bildirimlerinde çok basit kullanıcı ara yüzleri kullanılacak ve işçinin iradesi dışında bir üyelik söz konusu olmayacaktır. İşçi sadece çalışmakta olduğu işkolunda sendikaya/sendikalara üyelik başvurusunda bulunabilecektir. İşçinin bir işkolunda üyeliği varsa, işçi bu üyelikten çekilmeden başka bir işkolunda yeni bir üyelik başvurusunda bulunamayacaktır. Kullanıcılar PTT den alacakları şifre ile EDK üzerinden işlemlerini yapabilecek ve herhangi bir ek maliyete katlanmadan sistemi kullanabileceklerdir. İşçiler çalıştıkları işyerlerinin prim bildirimlerini takip edebileceklerdir. İşçiler kendi durumları ve üye olmak istedikleri sendikalarla ilgili bilgileri sistemde görebileceklerdir.

e- Devlet Kapısı Dezavantajlar İşçiler, e-Devlet kullanımı konusunda yeterince bilinçli değillerdir. Bilinçsiz kullanıcıların şifrelerini sendika temsilcileri, işverenler veya kişilerle paylaşması sonucu işçi adına işlem yapabilme durumu oluşabilecektir. İşverenler, işçinin sendika üyeliğinin bulunup bulunmadığını e-Devlet üzerinden görme talebinde bulunabilecektir.

Noter - Üye Kayıt Süreci Sendika Üye Kayıt Bildirimi 30 gün içinde onay/ret ÇSGB ÇGM - STDB Yetki Tespit Sistemi VERİ BANKASI Uygunluk Kontrolleri

Noter - Üyeliğin Düşmesi Süreci Sistem Denetimleri NOTER Üye Çekilme Bildirimi Üyelik Düşürme Askıya Alma ÇSGB ÇGM - STDB Yetki Tespit Sistemi VERİ BANKASI Uygunluk Kontrolleri

E-Devlet - Üye Kayıt Süreci Bildirimi İŞÇİ EDK Uygunluk Kontrolleri Onay/Ret Onay/Ret Üye Kayıt Bildirimi Sendika ÇSGB Yetki Tespit Sistemi VERİ BANKASI * 30 gün içinde onay gelmeyen elektronik bildirimler otomatik onaylanacaktır.

E-Devlet - Üyelik Düşme Süreci Üye Çekilme Bildirimi İŞÇİ EDK Uygunluk Kontrolleri Üyelik Düşürme Askıya Alma Üyelik Düşürme Askıya Alma Sistem Denetimleri Üye Çekilme Bildirimi Sendika ÇSGB Yetki Tespit Sistemi VERİ BANKASI

Uluslararası Kuruluşlara Üyelik Sendika ve konfederasyonların tüzüklerinde gösterilen amaçlarını gerçekleştirmek üzere; Uluslararası işçi ve işveren kuruluşlarının kurucusu olabileceği, bu kuruluşlara serbestçe üye olabileceği ve üyelikten çekilebileceği, işbirliğinde bulunabileceği, üye ve temsilci gönderebileceği veya kabul edebileceği, dış temsilcilik açabileceği düzenlenmiştir. Uluslararası kuruluşların da; Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak kaydıyla İçişleri Bakanlığının izniyle Türkiye’de temsilcilik açabileceği ve üst kuruluşlara üye olabileceği düzenlenmiştir.

Sendikaların Faaliyetleri Sendikaların, tüzüklerinde yer alan konularda serbestçe faaliyette bulunmaları sağlanmıştır. Sendikaların yapabilecekleri faaliyetler tek tek sayılmamış, bu konu tüzüklerine bırakılmıştır. Tüzükleriyle belirlenen amaçları dışında faaliyette bulunamayacakları belirtilmiştir. Faaliyetlerini yerine getirirken üyeleri arasında eşitlik ilkesine ve ayrımcılık yasaklarına uyma yükümlülüğü getirilmiştir. Ticaret yapma ve gelirlerini üyeleri veya mensuplarına dağıtma yasağı devam ettirilmiştir.

Sendikaların Denetimi Sendika ve konfederasyonların idari ve mali denetimine devletin müdahalesine yer verilmemiş, bu konu sendikaların iç denetim organlarına bırakılmıştır. Bununla birlikte; Sendikaların hesap verebilirliği ve şeffaflığını sağlamak için mali denetim yetkisine sahip YMM’ler tarafından en geç iki yılda bir bağımsız bir dış denetimin yapılması sağlanmıştır. Faaliyetin, dış denetim ve denetleme kurulu raporları ile genel kurul kararları WEB sayfasında yayınlanacaktır. Sendikaların iç denetim organı olan Denetleme Kurulunun görevlerine ilişkin ayrıntılı hükümlere yer verilmemiştir.

Teşekkür Ederim.