Türkiye’de Bankacılık Sistemi R. Hakan Özyıldız Aralık 2013 Sunumun bazı bölümleri BDDK (www.bddk.gov.tr) ve Türkiye Bankalar Birliği kaynaklarından yararlanılarak hazırlanmıştır. (www.tbb.org.tr)

Bankacılığın önemi Yatırımlar=Tasarruflar Tasarrufçu ile yatırımcının birbirini tanıması/güvenmesi her zaman mümkün mü? Reel yatırımcının her zaman yeteri kadar nakit parası olmayabilir. Kim aracılık yapacak? Kamu neden bankacılık yapar? www.hozyildiz.com

Para politikası açısından Merkez Bankası işlemlerinin hemen hemen hepsi bankalar üzerindendir. Hem para yaratma fonksiyonu hem de ekonomide karar alıcıları yönlendirmesinin aracı olan faiz kararlarını bankaların bilanço kalemlerini etkileyerek almaya çalışır. Etkin ve verimli çalışan bir bankacılık sistemi olmadan MB’nın uyguladığı önlemler hedefine ulaşmaz. www.hozyildiz.com

Bankaların Fon Aktarım Mekanizması Yurtiçi Fon Fazlası Olanlar Yurtiçi Fon Açığı Olanlar Kredi Hazine Firmalar Bankalar Kredi Mevduat Kişiler Kredi Yurtdışı Fon Fazlası Olanlar Bankaların Fon Aktarım Mekanizması www.hozyildiz.com

Doğrudan Finansman Para Borç Veren Borç Alan Para Para Borç Senedi Aracı Borç Senedi Dolaylı Finansman www.hozyildiz.com

Sigorta şirketlerinin Ekonomide fonlar Dünyada emeklilik fonlarının toplam varlıkları; 2001 de 17 iken, 2012 de 34 trilyon dolar oldu. Ağırlık ABD, İngiltere ve Japonya’da. Hane halkının Tasarrufları Bireysel emeklilik Fonları Sigorta şirketlerinin biriktirdiği fonlar Şirket karları Bankalar Sigorta Şirketleri Leasing, faktöring Katılım bankaları Sermaye Piyasaları Emptia Borsaları Türev piyasaları Kredi talep edenler www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Dışarıda kaynak bol. (2013 sonunda Dünya GSYH’sı yaklaşık 70 Trilyon dolar) www.hozyildiz.com

Dünyada ilk 1000 bankanın aktiflerinin toplamı 96,4 trilyon $. www.hozyildiz.com

Sanayileşmiş ülkeler aynı zamanda bankacılık merkezleri. 1 www.hozyildiz.com

Sanayileşmiş ülkeler aynı zamanda bankacılık merkezleri. 2 www.hozyildiz.com

Kriz dünyada da bankaların piyasa payını etkiledi. Konsantrasyon arttı. www.hozyildiz.com

Büyük bankaların çoğu ABD ve İngiltere’de Büyük bankaların çoğu ABD ve İngiltere’de. Kriz neden bu ülkelerde başladı daha iyi anlaşılıyor. www.hozyildiz.com

ÖZET BANKA BİLANÇOSU AKTİF PASİF Nakit Krediler Menkul Kıymet DİBS Diğer İştirakler PASİF Mevduat DTH TL Bankalardan alınan borçlar Diğer borçlar ÖZKAYNAKLAR www.hozyildiz.com

Türkiye nerede?

Finansal sektör hala küçük

Sektöre bankalar hakim www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Banka Sayısı Kaynak: BDDK, TBB

YAPI OLİGOPOLİSTİK www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Aktifler reel olarak 3 kat arttı Aktiflerin gsyh’ya oranı 35 puan yükseldi Kaynak: BDDK, TUİK, TBB

www.hozyildiz.com

Türkiye’deki şirketler (DİBS) kişiler (mevduat) saklıyor www.hozyildiz.com

Vade uyumsuzluğu (!) www.hozyildiz.com

AB ile kıyaslama

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Özkaynakların büyüklüğü önemli

www.hozyildiz.com

Sayılar tam bilgi vermiyor www.hozyildiz.com

Finansal sektörde bankaların ağırlığı çok fazla Finansal sektörde bankaların ağırlığı çok fazla. Japonya ve Kıta Avrupa’sında sigorta şirketleri benzer durumda www.hozyildiz.com

İnsanların finansal sektöre ilgisi çok yaygın değil. www.hozyildiz.com

Penetrasyon: Ekonomide bankacılığın yaygınlığı Penetrasyon: Ekonomide bankacılığın yaygınlığı. Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında çok düşük. www.hozyildiz.com

Şube ve Personel Sayısı* (Bin) *Katılım bankaları dahil edilmiştir. Kaynak: BDDK

Penetrasyon: İnsanların banka kullanma oranı (kayıtdışılık artınca bankalaşma azalıyor) www.hozyildiz.com

Mevduatın çoğu kişilere ait Normal mi? Şirketlere ait olan ticari mevduat neden bu kadar az? Bu konu ekonomideki kayıtdışılıkla ne kadar bağlantılı? Araştırılmasında büyük yarar var. www.hozyildiz.com

MEVDUAT SAHİPLERİ (MUDİLER) AZALIYOR Yaklaşık 34 bin kişi toplam mevduatın yüzde 47’sine sahip. Bunun bir bölümü şirketlere ait ticari hesaplar olduğuna göre, gelir dağılımının durumu ortadadır www.hozyildiz.com

Mevduatın vadesi çok kısa Mevduatın vadesi çok kısa. Bu durumda uzun vadeli, sabit faizli kredi verilebilir mi? Uzun vadeli DİBS satın alınabilir mi? www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Bankacılık sisteminde bazı sayılar

2001 Krizi sektörde bir dönüm noktasıdır www.hozyildiz.com

1994 ve 2001 Krizleri büyüme trendini etkilemiş www.hozyildiz.com

2001 de yeniden yapılanan finansal sektör, yabancıların etkisiyle büyüyor www.hozyildiz.com

Büyüme hızının eskisinden az olmasının temel nedenlerinden birisi Hazine borçlanmasının azalması, kredilendirmede rekabetin artması www.hozyildiz.com

2001 Krizine kadar kamu kağıtları bankaların önemli gelir kalemlerinden www.hozyildiz.com

Özel bankaların yabancı ortakları? www.hozyildiz.com

YABANCILARIN PAYI ÇOĞALIYOR www.hozyildiz.com

Yurtdışı yerleşiklerin ortaklık payı… (İMKB’deki işlem gören hisseler hariç) Kaynak: TBB

Bilançoda TL’nin payı Kaynak: BDDK, TBB

Ana kaynak mevduat; kaynaklar da çeşitlendi Kaynak: BDDK, TBB

www.hozyildiz.com

Bankacılık büyüyor, ama mevduatla değil www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Eğer bankalar topladıkları mevduatın tamamını kredi olarak dağıtıyorlarsa, DİBS alacak kaynakları nereden buluyorlar? www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Bankalar diğer bankalardan ve TC Merkez Bankası’ndan borçlanıyorlar www.hozyildiz.com

Bankalar dışarıdan kaynak getirip büyümeye çalışıyorlar www.hozyildiz.com

Pasifin yüzde 15’i dışarıdan www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

2008’den sonra değişim neden yavaşlıyor 2008’den sonra değişim neden yavaşlıyor? a) Kriz yaklaşıyor b) Dışarıdan gelen kaynak azalıyor/pahalılaşıyor www.hozyildiz.com

Mevduatın yüzde 45 kadarı döviz www.hozyildiz.com

Döviz türev işlemlerle TL’ye çevriliyor www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

...reel faiz oranında gerileme

Mevduat büyümezse bankacılık nasıl gelişir? www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Aktiflerin yapısı hızlı değişti Kaynak: BDDK, TBB

www.hozyildiz.com

Piyasada özel bankalar kağıt portföyünün yarısını taşıyorlar www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

BANKALAR OLAĞAN İŞLERİNİ YAPIYOR, KREDİ VERİYORLAR www.hozyildiz.com

Şirketler kredi faizlerine daha duyarlı hale gelmişler www.hozyildiz.com

Döviz hareketleri şirketleri korkutuyor Döviz hareketleri şirketleri korkutuyor. TCMB kur hedefi koymak zorunda kalıyor. www.hozyildiz.com

Kredi portföyü çeşitlendi Kaynak: BDDK, TBB

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Kredi ve aktif kalitesi arttı Kaynak: BDDK, TBB

www.hozyildiz.com

Geri dönmeyen krediler son krizden fazla www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Türkiye’de tüketici kredileri çok hızlı artıyor Türkiye’de tüketici kredileri çok hızlı artıyor. 2002 yılında 6,6 milyar lira olan toplam 2012 sonunda 272 milyar liraya ulaştı. Hanehalkının geliri azalınca, enflasyon ve faiz artınca geri ödeme sorunu olacak ilk kesim dar ve sabit gelirliler olacak. www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Hanehalkının borçluluğu sorun olabilir www.hozyildiz.com

Vade uyumsuzluğuna dikkat. www.hozyildiz.com

Bilançonun riski artıyor SYR yüksek Bilançonun riski artıyor Kaynak: BDDK

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

www.hozyildiz.com

Olumlu senaryonun finansal sektöre etkisi www.hozyildiz.com

Olumsuz senaryonun finansal sektöre etkisi www.hozyildiz.com