Emniyet Genel Müdürlüğü Haberleşme Daire Başkanlığı

Hazırlayan ve Sunan A.DİÇER

TELEVİZYONDA AYDINLATMA: IŞIK KULLANIMI TELEVİZYONDA AYDINLATMA: 1-ENDÜSTRİYEL IŞIKLANDIRMA (Sokak, sınıf, fabrika gibi) 2-DEKORATİF IŞIKLANDIRMA (Restoran, sinema gibi) 3-YÖNETİLMİŞ IŞIKLANDIRMA (Eğlence, film çekimleri, TV çekimlerinde)

YÖNETİLMİŞ IŞIKLANDIRMA Eğlence endüstrisinde, film çekimlerinde veya televizyon çekimlerinde kullanılır. Burada aydınlatma; kamera için gerekli miktarda ışığı temin etmek ve aynı zamanda seyirci üzerinde istenilen artistik ve psikolojik efektleri yaratabilmek için ışığı uygun bir şekilde kullanma sanatıdır. Yönetilmiş ışıklandırmada ışık düzeni değiştirilebilir. Işık kaynaklarının yerlerinin değiştirilmesiyle çeşitli ışık düzenleri kurulabilir.

YÖNETİLMİŞ IŞIKLANDIRMA Televizyonda ışıklandırma; hareket halindeki objelerinlerin aydınlatılması sanatıdır. Televizyon Işıklandırmasında ; aynı zamanda gerçekleştirilmesi gereken iki fonksiyon vardır. Bunlar iki ana unsur altında toplanabilir. TEKNİK YÖNDEN AYDINLATMA ARTİSTİK YÖNDEN AYDINLATMA

TEKNİK YÖNDEN AYDINLATMA : YÖNETİLMİŞ IŞIKLANDIRMA TEKNİK YÖNDEN AYDINLATMA : Yapılacak olan ışık düzeni ve ışık şiddetinin kamera için gerekli seviyede olması gerekir. Yapılan ışıklandırma kameranın gerektirdiği seviyede değilse, kameradan elde edeceğimiz resimlerden kalite bekleyemeyiz. Kameranın algılayabileceği minimum ve maksimum aydınlatma sınırlıdır. Bir resmin en aydınlık ve en karanlık kısımları arasındaki ışık yayılımını (kontrast) iyi ayarlamamız gerekir. Çıplak insan gözünün algılayabileceği ışık orantısına göre daha sınırlıdır. Bu ışıklandırmanın ana teknik fonksiyonlarından biridir.

YÖNETİLMİŞ IŞIKLANDIRMA Bir obje ile diğeri arasındaki sınır, ışıktaki ani değişmelerin yarattığı hayalden ibarettir. Eğer bir sahnenin her noktasını tamamen ve aynı şiddette aydınlatmak mümkün olsaydı, hiçbir obje ayırt edilemeyip sahne dümdüz ve aydınlık bir alan olarak görünürdü. Bunun için ışıklandırma; objelerin şekillerini ve özelliklerini ton seviyelerindeki farklarla belirtmekte kullanılır. Bir ressamın boyalarını bilinçli bir şekilde kullanması gibi şuurlu bir işlemdir.

POZLANDIRMA Kameranın pozlama zamanı 1/25 saniyedir.Bir saniyelik bir görüntüyü 25 ayrı resim şeklinde oluşturur. İyi pozlama yapabilmek için; Kamera ve objektiflerin ayarlarının iyi yapılmasına bağlıdır. Eğer Objektif diyaframı gerekenden daha açık olursa kamera nispeten daha dar bir alana netlik ayarı yapabilir

ALAN DERİNLİĞİ Eğer mercekten değişik uzaklıklardaki iki Obje'yi aynı anda odaklamaya çalışırsak; bunlarsan sadece biri net diğeri fulu (bulanık) bir şekilde belirir. Mercek objektifi kapadıkça ikinci Obje'de yavaş yavaş belirmeye (netleşmeye) başlayacaktır. Aynı anda odaklanan fakat derinlikleri farklı iki Obje arasındaki mesafeye merceğin "Alan Derinliği" denir. Alan derinliği arttıkça gerekli ışık miktarı da artar.

GÖRÜNTÜNÜN KONTROLÜ Orijinal sahnedeki genel parlaklık monitörde sahnenin parlaklığından farklı olabilir. Çünkü arada birçok ayarlamalar olmuştur. Bunlar;monitör ve kamera gibi .kameranın iyi ayarlanması ve özellikle monitörün iyi ayarlanması gerekir. Işık düzeninin kontrolü için en uygun usul , iyi ayarlanmış monitörden sahneyi izlemek ve kameraların verdiği görüntüye göre hatalı olan ışıkları düzeltmektir.

IŞIĞIN DENGELENMESİ Sahnenin her noktasının iyi aydınlatılması gerekir. Kullandığımız ışıkları değiştirmek suretiyle yapılan işleme IŞIĞIN DENGELENMESİ denir.

IŞIĞIN DENGELENMESİ Her çekimde "ANAHTAR IŞIK" denilen bir ana ışık kaynağı bulunmalıdır. Anahtar ışık yerleştirildiği zaman resimdeki en yüksek değeri beyazı belirler. Diğer ışıklar buna göre yerleştirilir.

ARTİSTİK YÖNDEN AYDINLATMA Işıklandırmanın esas gayesi, seyirciye obje ve materyallerin fiziksel özelliklerini göstermektir. İnsan gözü güneş ve göğün tesirinin altındaki şekilleri algılar. Suni ışıklandırmanın yapıldığı stüdyolarda, sert anahtar ışık ve dolgu (yumuşak) ışık olarak kullanılır.

SERT IŞIK Kesinlikle geometrik ve sert gölgeler düşüren bir ışıktır. İdeal sert ışık kaynakları "Nokta"(Fresnel) spotlardır. Tv. Stüdyolarında , genellikle bu ışıklar kullanılır. Büyüklükleri ve güçleri değişebilir. Sert ışık veren kaynaktan bir objenin üzerine ışık düşürüldüğü zaman, ışığın yöneltildiği kısım aydınlanacak diğer kısımlar ise karanlıkta kalacaktır.

YUMUŞAK IŞIK Teorik olarak hiç gölge düşürmeyen ışıktır. Fakat mevcut kullanılan ışıklar küçük oldukları için belirli oranlarda gölge düşürürler. Bu gölgeler sert ışığın düşürdüğü gölgelere kıyasla daha belirsiz ve yumuşaktır.

IŞIKLANDIRMA ÖRNEĞİ - 1

IŞIKLANDIRMA ÖRNEĞİ - 2

IŞIKLANDIRMA ÖRNEĞİ 1- 2 Buradaki örneklerde tek kameralı ve tek kişilik birer uygulama görüyoruz. Buradaki ışıkların yerleri standart değildir. Aldığımız sonuçlara göre yerlerini değiştirebiliriz. Tv ışıklandırması pratik yaparak öğrenilebilir.

EGZERSİZ DEĞERLENDİRMESİ Aynı şekilde lamba-mercek aksından yatay olarak uzaklaştırılabilir. Lamba kamera merceğinden uzaklaştırıldıkça gölgeler daha da çok belirginleşecektir. Belli bir noktada , burun gölgesi yüzün aydınlanmamış kısmındaki yanağın gölgesiyle birleşecektir. Lamba, mercek aksına dik olduğu zaman bu sefer de yüzün sadece yarısı aydınlanacaktır.

EGZERSİZ DEĞERLENDİRMESİ Bu durumda da gözler tamamen karanlıkta kalacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli unsur ; gözlerin , yüzündeki ifade bakımından önemli olduğudur. Gözlerdeki ifade ve oynamaların her zaman iyice belirgin bir şekilde seçilebilmesi gerekir.

EGZERSİZ DEĞERLENDİRMESİ Şunu da iyice belirtmek gerekir ki ; teknik bakımdan ışığın şu yada bu açıdan yerleştirilmesi önemli değildir. Bu bakımdan ışığın yerleştirilmesi ; sujenin özelliklerini istenilen tarzda ve olması gereken bir şekilde ,seyirciye görsel bakımdan rahatsızlık vermeyecek bir şekilde aktarılmasını sağlamaktır.

EGZERSİZ DEĞERLENDİRMESİ Bu deneylerden de anlaşılacağı gibi gölge ; toplu bir resimdeki çizgileri, ekrandaki şekilleri , kameranın algılayacağı tüm şekillerin detaylarıyla Suje'lerin yüzündeki anlam ve ifadelerin meydana çıkmasını sağlayan en önemli faktördür. Anahtar ışığa ilaveten kullanılacak diğer ışıkları görüntüyü bozacak ve ilave gölgeler yaratmayacak bir biçimde yerleştirilmesine son derece dikkat etmeliyiz.

DOLGU IŞIĞI Anahtar ışığın yerini tespit edip yaktığımızda, görüntüde gölgelerin belirdiğini görürüz. Ek ışık olarak geniş ve yumuşak ışık kaynakları tercih edilmelidir. Bu tür ışık kaynaklarına dolgu ışık kaynakları denir. Yumuşak ışığı, anahtar ışığın kamera-Suje eksenine ters açıdan yerleştirdiğimiz zaman gölgelerin aydınlandığını ve anahtar ışığın hakim olduğu sert çizgilerin kaybolduğunu görürüz. Bu ikinci ışığa "Dolgu Işığı" denir.

ANAHTAR VE DOLGU IŞIKLARININ DÜZENİ Anahtar ve dolgu ışıklarının kamera merceğine göre yerlerinin değiştirilip, birini öbürünün yerine yerleştirmek mümkündür.

ARKA IŞIK Önceki uygulamalarda yüzün ön tarafından aydınlatılması işini tamamlamış olduk. Fakat elde ettiğimiz görüntüyü ; önümüzdeki Suje ile kıyasladığımız zaman , monitördeki görüntünün düz ve bütünlükten yoksun olduğunu görürüz. Bunu düzeltmek için; Suje'nin arkasındaki fonu aydınlatmak bir ölçüye kadar faydalı olabilir.

GERİ IŞIKLANDIRMASI Önden yapılan ışıklandırma, Suje'nin ön merkezi kısmı hakkında yeterli bir görüntünün oluşmasını sağladığı halde, Suje'nin kenarlarını ve ana hatlarını ortaya çıkartır. Bu hatayı düzeltmek için " kenar ışığa " ihtiyaç vardır. Buda ; Suje'nin arkasına ve kameraya doğru yöneltilmiş ışıklar yerleştirmek suretiyle temin edilir. Bu düzendeki aydınlatma şekline " GERİ (ARKA) IŞIKLANDIRMASI " denir.

CONTR ÇEKİM Dışarıda yapılan film çekimlerinde bazen güneş ışığı arka ışık olarak kullanılır. Bu efekte fotoğrafçılıkta “Contr” çekim denir. Hafif bulutlu bir gök ve parlak gün ışığında, bir Suje'nin her açıdan oldukça iyi resimleri alınabilir. Burada kameraya göre güneş ; anahtar veya arka (Geri ) ışık , gök ise yumuşak doldurucu ışık yerine geçer.

Şimdiye kadar olan anlatımları aşağıdaki uygulamaları inceleyerek daha rahat görebilirsiniz

TEKLİ ÇEKİM Bu örnekte ; 1-2 yan dolgu ışıkları, 4 ana dolgu ışığı(kamera üzerinden), 3 ana ışık, 5 geri ışığı, 6 ise tül filtredir. Anahtar ışık............1300 Lüks. · Ana dolgu ışığı.........600 Lüks. · Geri ışığı..................500 Lüks. · Sağ dolgu ışığı.........300 Lüks. · Sol dolgu ışığı. 300 Lüks. Olacak şekilde düzenlenmiştir.

İKİLİ ÇEKİM

ÜÇ KAMERALI İKİLİ ÇEKİM İKİLİ SOHBET AYDINLATMASINA ÖRNEK 5kw’lık spot ana ışık, 2ve3 nolu ışıklar yan dolgu ışıkları, 1’nolu ana dolgu ışığı,arkadakide geri ışıktır. Ana Işık..............5 KW...........1400 Lüks. Ana Dolgu (1)....600 W............600 Lüks. Yan Dolgu Işık ( 2-3 )..............300 Lüks. Geri · Işık...................................800 Lüks.

3 KAMERALI ABAJUR ÖNÜNDE İKİLİ SOHBET IŞIKLANDIRMASI: Ana Işık (1).............. 2000 Lüks Ana Dolgu Işık.......... ...... 600 Lüks. Geri Işık............................500 Lüks.

BU ÖRNEKTE DE 6 ADET NOKTA (FRESNEL) SPOTLA ALTI KİŞİLİK BİR AÇIK OTURUM AYDINLATILMIŞ.

STÜDYO IŞIKLANDIRMA ARAÇLARI YUMUŞAK IŞIK Aydınlatma açısı geniş kaynaklardan gelen ve genellikle yansıtılarak dağıtılmış olan ışıklardır. Gölge yapmadığı için dolgu ışığı olarak kullanılır.

Lambadan çıkan ışınlar,karşısına monte edilen reflektörden yansıyarak gelir.

YUMUŞAK IŞIK KAYNAKLARINDA KULLANILAN LAMBA, KEPENK VE FİLTRE ÖRNEKLERİ

SERT IŞIK Belirgin gölgeler meydana getiren yöneltilmiş ışıktır. Sert ışıkların yapısı ayna,lamba mercek ve fokuslama işlemini yapacak olan mekanizmadan oluşur.

SERT IŞIK ÖRNEGİ Aşağıda ayna , lamba ve merceğin FOKUS ilişkisi şematik olarak anlatılmaktadır.

AKTÜEL QURATZ LAMBALAR

IŞIĞIN KISITLANMASI 1-KEPENKLER 2-BORULAR 3-DESEN EFEKTLERİ

IŞIK KISITLAMA METODLARI Diffusers’ler (difyuzlar): Işık kaynağının önüne konarak parlaklığı yani ışık şiddetini kontrol altına alan aparatlar. Bu metodla lambaya en yakın obje ile en uzak obje arasındaki ışık dengesizliği giderilmiş olur. Goboslar : Büyük plakalar lambanın önüne konarak ışığın istenmeyen yerlere düşmesini önler

Işık dağılımı lambanın önüne konan yarı geçirimli plakalarla sağlanır. IŞIK DAĞILIMI Işık dağılımı lambanın önüne konan yarı geçirimli plakalarla sağlanır. Cam elyaflı filtreler Tel filtreler Jelatinli filtreler Buzlu veya opal cam filtreler Mika filtreler Yağlanmış ipek filtreler

REFLEKTÖR

IŞIK ŞİDDETİNİ KONTROL YÖNTEMLERİ Konunun lambaya olan uzaklığını değiştirmek. Lambanın cinsini değiştirmek. Lambanın önüne filtre(dağıtıcı koymak) lambanın derecesini değiştirmek.

ANA IŞIK PRENSİPLERİ IŞIĞIN YÖNÜ (Görüş açısına göre ışığın çarptığı açı) IŞIĞIN KAPSADIĞI AÇI. (Aydınlattığı alan) IŞIĞIN PARLAKLIĞI. (Işığın şiddeti) IŞIĞIN KALİTESİ. (Sert veya yumuşak,renkli veya beyaz oluşu)

ÜÇLÜ IŞIKLANDIRMA Işıklandırmayı genel olarak özetlersek ışıklandırma yapılırken üç temel ışıktan bahsettik. Işıklandırmayı genel olarak özetlersek ışıklandırma yapılırken üç temel ışıktan bahsettik. Bu üç temel ışığı ANAHTAR IŞIK, DOLGU - YUMUŞAK IŞIK ARKA - GERİ IŞIK olarak gruplandırabiliriz. 1-ANAHTAR IŞIK : Konuyu aydınlatır ve şeklini belli eder. 2-YUMUŞAK IŞIK: Anahtar ışığın meydana getirdiği gölgeleri yumuşatır ve detayları belirginleştirir. 3-ARKA IŞIK: Konuyu arka fondan ayırarak derinlik kazandırır.

DİFFUSER (DİFİZYON) FİLTRELER Sert spotların önüne konularak keskin gölgelerin yumuşatılması için kullanılır. Yapısı cam elyaftır. Aydınger kağıdı olarak kullanılan yağlı kağıtlarda aynı işi görür. Renkleri beyazdır. Önüne takıldıkları sert spotların gücüne göre yarım,tam ve çeyrek geçirgenlikte imal edilirler.

85 ORANGE FİLTRELER GÜN IŞIĞI FİLTRELER ND FİLTRELER Bu filtreler gün ışığı spotların önüne 3200 K.lik ışığı temin etmek için kullanılır. GÜN IŞIĞI FİLTRELER Quartz spotların önüne konularak 3200 k.lik renk ısısını 5600 k.e çıkartır. Orange filtrenin tam tersi işi yapar. ND FİLTRELER Işığın önüne takılmaz. Mesela cam önünde oturan birinin yüzü ters ışıktan dolayı parlıyorsa ışığın geldiği cama takılır. Eğer içeride quartz lamba kullanılıyorsa 85 nd filtre camdan gelen ışığı 3200k.e dönüştürür.

TEKNİK TERİMLER-KISALTMALAR AFT : (Automatic Fine Tuning) Otomatik ince ayar. AGC : (Automatic Gain Control) : Otomatik Kazanç Ayarı. ALC : (Automatic Level Kontrol) Otomatik seviye kontrolu. AMPLİFİER (ANFİ): Kuvvetlendirici.Genel olarak bir sinyalin ( Audio , Video, Rf vb. ) güçlendirilmesi için kullanılan cihaz. AMS: (Automatic Music Sensor) Otomatik müzik algılayıcı. ANTENNA : Anten.

BALANCED : Denge. BAND : Belli bir frekans aralığını kapsayan bölge. BNC CONNECTOR : BNC Konnektör. 90 derece çevrilerek çekilmek suretiyle çıkarılıp takılan ve 1GHz'e kadar yüksek frekanslarda kullanılabilen, daha çok video işaretlerinin bağlanması için kullanılan bağlantı elemanı. BRİGHT : Parlaklık ayarı.

CABLE TV : Kablolu TV sistemi. CAMCORDER: Kayıt özelliği olan kamera. CATV : (Community Antenna TV System) Ortak anten sistemi. CCVS : ( Color Composite Video Signal ) Renkli, birleşik video sinyali. CCU : ( Camera Control Unit ) Kamera kontrol ünitesi. COMPOSİTE VİDEO SİGNAL : Parlaklık , renk ve senkronlama işaretlerinin hepsini bulunduran resim işareti. CONNECTOR : Konnektör. Bağlantı elemanı. CONTRAST : Bir resimde en beyaz yer ile en siyah yer arasındaki ışık şiddeti oranı.

DC : Doğru Akım. DECİBEL : Desibel. Seviye birimi. DECODER : Dekoder. Kodçözücü. DİSTORTİON : Distorsiyon. Gürültü. DİSTRİBUTİON : Dağıtma. Herhangi bir sinyali birden fazla yerde kullanma gereği duyulduğu zaman kullanılır. DOWNLİNK : Uydudan yere yapılan yayın.

FİLTER : Filtre. Süzgeç. FRAME : Çerçeve. 652 satırdan oluşan tam bir TV resmi. GAİN : Kazanç. HDTV : (High Definition TV) Yüksek çözünürlüklü TV. IMPEDANCE : Empedans.

JPEG : Baskı ve TV tekniğinde kullanılan sıkıştırılmalı profesyonel grafik formatı. MHz : (Megahertz) 1 milyon Hertz MİCROWAVE : Mikrodalga. MONOCHROME : Tek renkli. Siyah/Beyaz TV resmi.

NTSC : (National Television System Committee) Amerika ve Japonya da kullanılan Televizyon Renk kodlama sistemi. 525 çizgi, 30 görüntü/saniye özelliklerinde. PAL : (Phase Alternate Line) Batı Avrupa veTürkiye'de kullanılan renkli TV yayın standardı. 625 çizgi,25 görüntü/saniye özelliklerinde. RDS : ( Radio Data System ) Radyo yayını yapan bir istasyonun aynı zamanda yazılı bilgiler yayınlaması. REFLECTOR : Yansıtıcı eleman. SCANNİNG : Tarama. SPLİTTER : Ayırıcı. Dağıtıcı. Bir işareti iki veya daha fazla yere dağıtmak için kullanılan alet veya sistem.

UPLİNK : Yerden uyduya bağlantı sağlayan radyo kanalı. VDR : ( Video Disk Recorder ) Disk'e görüntü-ses kayıt eden cihaz. VHF : ( Very High Frequency ) Çok Yüksek Frekanslar. 30-300 MHz bölgesini kapsayan frekans bölgesi. VHS : (Video Home System ) Genellikle evlerde kullanılan amatör video formatı. VTR : Kayıt özelliği olan video cihazı.

Slayt içerisindeki bilgiler değiştirilmeksizin dağıtımı serbesttir. adincer@egm.gov.tr Slayt içerisindeki bilgiler değiştirilmeksizin dağıtımı serbesttir.