ANKARA TARİHİ KENT DOKUSUNUN PLANLANMASI KISA BİR TARİHÇE Y. Şehir Plancısı Dr. Savaş Zafer ŞAHİN Atılım Üniversitesi Ankara 13 Ekim 2009

Doku...

Tarihi Doku...

Tarihi Doku Nedir? Bir kentin tarihi dokusu o kentin tarihsel katmanlarını, tarihsel, sosyal ve kültürel birikimini insanların yaşam biçiminde, yapılaşma düzeninde, konumlanışında ve fiziksel yapılaşmasında gösteren özgün bir düzene verilen addır.

TARİHİ KENT DOKULARININ PLANLAMA ARACILIĞIYLA KORUNMASI TÜRKİYEDE PLANLAMA PRATİĞİ İÇİNDE KORUMA PLANLAMASI VE ANKARA ÖRNEĞİ

Tarih İçinde Koruma Planlaması Tarihi kent dokularının ve tarihi varlıkların korunması fikri ulus-devlete koşut olarak ortaya çıkmıştır. Tarihi kent dokularının planlama yoluyla korunması ise çok daha yenidir ve yüzyılın başlarında ilk örnekleri görülmeye başlanmıştır. Tarihi kent dokularının planlama yolu ile korunmasının en önemli örnekleri ikinci dünya savaşı sonrası refah devleti uygulamaları ile ortaya konmuştur.

Türkiye’de Planlama Pratiği İçinde Koruma Planlaması ve Ankara Örneği Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Islah İmar Planı Ankara Kalesi Koruma Geliştirme (İmar Planı) Projesi Ankara Merkez Eski Kent Dokusunun Planlanması, Sağlıklılaştırılması ve Korunması Projesi

Kentsel Yerleşme Alanı : 300 ha. Kent Nüfusu : 74.500 kişi Plan Hedef Yılı : 1978 Plan Hedef Nüfusu : 300.000 kişi

Kentsel Yerleşme Alanı : 5.720 ha. Kent Nüfusu : 455.000 kişi Plan Hedef Yılı : 1987 Plan Hedef Nüfusu : 750.000 kişi

Kentsel Yerleşme Alanı : 14.000 ha. Kent Nüfusu : 1.2 Milyon Plan Hedef Yılı : 1990 Plan Hedef Nüfusu : 2.8-3.6 Milyon

Ankara – 2015 Yapısal Plan Şeması

Ankara – 2025 Plan Önerisi

Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Islah İmar Planı

Yarışma ile elde edilen bir projedir ve 1990 yılında yürürlüğe girmiştir. İçerisinde kamu proje alanları ve toplulaştırma alanları tanımlanmış koruma planı tekniği açısından en gelişmiş örneklerden birisidir. Ancak bugüne kadar parselasyon planı yapılmamış, planın gerçekleşme oranı %2,5’lar seviyesinde kalmıştır.

Ankara Kalesi Koruma Geliştirme (İmar Planı) Projesi

1987’den bu yana planlama çalışmaları sürdürülen alanda, çeşitli yasal ve bürokratik engeller nedeniyle bir koruma planı elde edilememiştir. Ankara’nın simgesi kalenin bir planı yoktur!

Ankara Merkez Eski Kent Dokusunun Planlanması, Sağlıklılaştırılması Ve Korunması Projesi Planlama Çalışmaları 1999 yılından bu yana Kültür Bakanlığı tarafından sürdürülen alanda Ankara’nın tarihi konut dokusu ve çok önemli sivil mimarlık örnekleri bulunmaktadır. Planlama çalışmaları yakın tarihte tamamlanmıştır. Tamamlanan plan ve projelendirme çalışmaları sonucunda, yasal düzenlemelerle sağlanan kaynakları kullanan Altındağ Belediyesi bu planın Hamamönü Bölgesini kısmen iyileştirmiştir.

- Ankara Büyükşehir Belediyesi 2005 yılı içerisinde bir karar alarak iyi ya da kötü yanlarını sayabileceğimiz bu planların tümünü iptal etmiştir. 2006 yılında çıkarılan 5366 Sayılı Yasa uyarınca anlatılan üç planlama alanının tamamı “Yenileme Alanı” olarak belirlenmiştir. Aynı yıl bir firmaya Ankara Tarihi Dokusunun tamamının koruma amaçlı imar planı ve yenileme projeleri ihale edilmiştir.

Plan ve projelerin şehircilik ve koruma ilke ve esaslarına aykırılığı sebebiyle kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarınca 5 ayrı dava açılmış, bu davaların 4’ünden iptal kararı çıkmıştır. İptal edilen planlama çalışmalarında çağdaş koruma planlaması yaklaşımlarından ve katılımcılıktan uzak bir yöntemin izlendiği mahkeme kararları ile de tescil edilmiştir. Ancak ne yazık ki bu uzlaşmaz ve bilimsellikten uzak tutum Ankara’nın kalbi Ulus’un plansız kalmasına sebep olmaktadır.

- Kamuoyuna yansıyan açıklamalar kent yöneticilerinin Ankara’nın Tarihi Dokusunu, yani Ankara’nın hazinesini tarihten kopuk, kent kimliği düşünülmeden, tarihsel ve kentsel değerlerini dikkate almadan dönüştürmeye çalıştıklarını göstermektedir. - Oysaki yapılması gereken bütünsel planlama, katılımcılık yoluyla kentlinin tarihi dokuyu sahiplenmesini sağlama ve Ankara’nın tarihi dokusunu Ankara Kentine kazandırma olmalıdır.

Ankara Tarihi Kent Merkezi ve Ulus ihmaller, yanlış politikalar ve yanlış uygulamalar sebebiyle 15 yıldır kan kaybetmektedir, kan kaybetmesine göz yumulmaktadır. Yapılması gereken vakit kaybedilmeden konunun tüm taraflarının bir müzakere ve katılım sürecinde bir araya getirileceği bir ortak akıl toplantısıyla Ankara’nın tarihi dokusunun vizyonunu belirlemek, Ardından da tarihi dokuyu gelecek kuşaklara taşıyacak planlama yöntemini belirlemek olmalıdır.

Aksi takdirde belki eskimiş tarihi yapıların yerini granit ve camla kaplı gösterişli binalar alacak ama Ankara ve Türkiye tarihinden ve kimliğinden çok şey yitirecek, binlerce yıllık tarihi birikim unutuluşa terk edilecektir. TEŞEKKÜRLER

Kenti (kendi) biriktiren Ankara Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Projesi müellifi sevgili hocamız, meslektaşımız Prof. Raci BADEMLİ’ye...