İklim Değişikliği ve Suyun Geleceği Güleda ENGİN Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü

İçerik İklimi değiştiren nedir? Atmosferdeki gazlar Sera gazları Gerçekten iklim değişikliği var mı? İklim değişikliği neden önemli? Biz neler yapabiliriz? Talk—and module--outline

Atmosfer nedir? Yeryüzünü saran hava tabakasına atmosfer denir. Atmosferin kalınlığı yerden itibaren 560 km’ye kadar uzanabilmektedir. Atmosferin tabakalarını belirleyen en önemli faktör sıcaklıktır. Atmosferi oluşturan hava kütlesinin %99'u 32 km’nin altındadır.

Atmosfer nedir? Atmosfer sabit ve değişken gazlardan oluşur. Azot ve oksijen atmosferdeki gazların %99'unu oluşturur. Her ikisi de insan yaşamı için gereklidir. Ancak bu gazların hava ve hava olaylarına etkisi çok azdır. Madde Sembol Kuru Havada Oran (%) Azot N2 78.08 Oksijen O2 20.95 Argon Ar 0.93 Neon Ne 0.0018 Helyum He 0.0005 Hidrojen H2 0.00006 Xenon Xe 0.000009 Madde Sembol Kuru Havada Oran (%) Subuharı H2O 0 - 4 Karbondioksit CO2 0.037 Metan CH4 0.00017 Azot Oksit N2O 0.00003 Ozon O3 0.000004 Partiküller (Duman, kurum vb) - 0.000001 Kloroflorokarbon CFCs 0.00000002

İklimi değiştiren nedir? Güneş Dünyanın yörüngesi Kıtaların konumu Volkanik hareketlilik Seragazları

Atmosferdeki gazlar Azot (N2) Sera Etkisi Oluşturmayan Gazlar Oksijen (O2) 99% Su buharı (H2O) Karbon dioksit (CO2) Sera Etkisi Oluşturan Gazlar 1% Metan (CH4)

“Seragazı etkisi” Güneş radyasyonu Yeryüzünden yansıtılan uzundalga radyasyon Bulutlar tarafından yansıtılan radyasyon Yansıtılan kısadalga radyasyon Yeryüzü tarafından yansıtılan Atmosfer tarafından absorplanan Yeryüzü tarafından absorplanan

Sera Gazları Su buharı, diğer sera gazlarından farklı olarak güneşten gelen radyasyonun şiddetine ve gezegenin ortalama ısısına göre sabit olan bağlı bir değişkendir. Dolayısıyla küresel ısınma konusunda pasif etkiye sahiptir. Ancak diğer CO2, CH4 ve CFC gibi diğer sera gazları, kızılötesi ışımaların bir kısmını soğurarak, atmosferden dışarı çıkmalarını engeller. Bu soğurma olayı, atmosferin ısınmasına yol açar. Bunun sonucunda dünya, güneşin altına park edilmiş bir arabanın içi gibi ısınır. Her ne kadar atmosferdeki karbondioksit, yeşil bitkilerin fotosentez yapmasıyla, karbondioksitin litosfer yüzeyinde suda çözünmesiyle atmosferden çekilmekte ise de, bu mekanizmaların kapasitesinin üzerinde karbondioksit salınımı, gezegen üzerinde sera etkisi yaratmaktadır.

KARBON DÖNGÜSÜ

Karbondioksit Seviyesi 420 CO2 Seviyesi 1958- 310 330 350 370 10 20 30 40 CO2 (ppm) 370 320 CO2 (ppm) 270 220 170 600000 400000 200000 Zaman

Yıllık karbon emisyonları 8 Yıllık karbon emisyonları Atmosferik CO2 Atmosferic CO2 ortalaması 6 Karbon (109 ton3) 4 2 1955 1965 1975 1985 1995 2005 Zaman

Küresel Isınma Küresel ısınma, dünya atmosferi ve denizlerin ortalama sıcaklıklarında belirlenen artış için kullanılan bir terimdir. Bu hadise son 50 yıldır iyice saptanabilir duruma gelmiş ve önem kazanmıştır. Dünya'nın atmosfere yakın yüzeyinin ortalama sıcaklığı 20. yüzyılda 0.6 (± 0.2)°C artmıştır. İklim değişimi üzerindeki yaygın bilimsel görüş, "son 50 yılda sıcaklık artışının insan hayatı üzerinde fark edilebilir etkiler oluşturduğu" yönündedir.

Dünyadaki sıcaklık değişimi -25 0.35 -30 0.30 -35 0.25 Sıcaklık (°C) -40 Buzul Çağı 0.20 Kar Birikimi (m/yr) -45 0.15 -50 0.10 -55 0.05 Zaman

Son 1000 yıldaki sıcaklık değişimi 0.6 Gerçek Sıcaklık ölçümleri Mann et al. 1999 0.4 0.2 Sıcaklık Değişimi (°C) -0.2 -0.4 -0.6 -0.8 1000 1200 1400 1600 1800 2000 Yıl

Son 1000 yıldaki sıcaklık değişimi 2 Mann et al. 1999 Esper et al. 2002 1 Sıcaklık Değişimi (°C) -1 -2 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 Zaman

Buzullar üzerindeki etkileri Grinnell Glacier, Buzul Doğal Parkı 1900 and 2008

Ekosistem üzerindeki etkileri

Bütün bunları nereden öğreniyoruz?

Modern gözlem istasyonları

Gelecek projeksiyonları - Modeller Yatay Grid Dikey Grid Bir modeldeki fiziksel prosesler

Çeşitli emisyon senaryolarına göre sıcaklık artışı Yüksek salınım Orta salınım Düşük salınım Salınım aynı şekilde devam ederse 20. yüzyıl

Erzurum, Palandöken Hava Durumu: Parçalı bulutlu En yüksek: 4°C En düşük: -10°C Gece bulutlanma artacak. Yarın hava daha da soğuyabilir.

Tahmini Sıcaklık Artışı 2080-2099

İklim Model Sonuçları - Sera Gazlarının Etkisi 1890-1919 ortalama verilerine göre Gözlemler Doğal olaylar Antropojenik etkiler

Neden umursamalıyız? Bugünkü Durum 2000 2090lı yıllar Sıcaklık

2003 Avrupa’da Sıcaklık Dalgası İngiltere: tren rayları eğildi Almanya: Son yüzyılın en düşük su seviyesi Fransa: >14,000 ölüm İsviçre: Buzul erimesi, çığ düşmesi Portekiz: Orman yangınları 2003 Avrupa’da Sıcaklık Dalgası

Sandy Kasırgası, Ekim 2012

Venedik, Kasım 2012

İklim Değişiyor! IPCC, 2012 yılında kısa adı SREX olan “İklim Değişikliğine Uyumu Geliştirmek için Aşırı Hava Olaylarının Riskini ve Afetleri Yönetmek” adlı özel bir rapor yayınlamıştır. Raporda dünyanın pek çok yerinde 1950 yılından bu yana toplanan kayıtlara göre, aşırı hava olaylarının istatistiksel anlamda önemli miktarda arttığına dair somut kanıtlar sunulmaktadır. Son 30 yılda küresel ölçekte şiddetli hava olaylarının neden olduğu sigorta ödemeleri de 20 kat artmıştır.

Türkiye’de durum! Türkiye’de iklim değişikliğine bağlı olarak meydana gelen sellerin neden olduğu maddi kayıplar, deprem hasarlarına yaklaştı. Her yıl yaşanan ortalama 200 civarında sel afeti sonucunda, yılda ortalama 100 milyon dolar maddi kayıp meydana geliyor. Türkiye’de yılda yaklaşık 450 hektarlık orman alanını tahrip eden orman yangınlarında 2007’den bu yana artış gözleniyor. Bugün ortaya çıkan tablo, Türkiye’de 100 yılda bir görülebilecek şiddetteki yağışların neden olduğu sel ve kuraklıkların, 2070 yılına kadar her 10 ila 50 yılda bir tekrarlanabileceğini gösteriyor.

UYUM (ADAPTASYON) İklim olaylarının (risklerinin) etkileriyle mücadele etmek, fayda sağlamak ve etkileri yönetebilmek için stratejilerin güçlendirilmesi, geliştirilmesi ve uygulanması süreci...

Su Kaynakları Mevcut büyüme hızı ve su tüketim alışkanlıkları gibi nedenler halihazırda su kaynakları üzerinde su stresi seviyeleri (Kaynak: AÇA, 2009)

Kyoto Protokolü 1992 Rio Dünya Zirvesi “Uluslararası İklim Değişikliği Sözleşmesi” 1997’de Kyoto Protokol'ü ile güçlendirildi. Kyoto Protokolü, sera etkisi yaratan gazların emisyonlarını kısmak üzere sanayileşmiş ülkelere çeşitli hedefler belirleyen uluslararası bir anlaşmadır. Sanayileşmiş ülkeler, 1990'daki salım oranlarını 2008-2012 yılları arasında %5 oranında azaltmayı taahhüt etmişlerdir.

Kyoto Protokolünde yer alan ülkeler ██ İmzalayan ve onaylayanlar ██ Yalnız imzalayanlar ██ İmzalama sürecinde olanlar. ██ İmzalayan; fakat anlaşmayı onaylamayan ██ İmzalayan; fakat daha sonra çekilenler ██ İmzalamayanlar.

Çözüm önerileri Koruma Alternatif enerji kaynakları Enerji ihtiyacının düşürülmesi Geri kazanım ve yeniden kullanım Alternatif enerji kaynakları Nükleer Rüzgar Jeotermal Hidroelektrik Solar Füzyon?

Bireysel faaliyetler Şarj aletlerini prizde bırakmayın. Cihazları bekleme konumunda bırakmayın. Toplu taşıma Ortam sıcaklığı 1 oC düşürülebilir. Su tasarrufuna özen gösterelim. Ağaçlandırma faaliyetleri

Proje Climate Induced Changes on the Hydrology of Mediterranean Basins: Reducing Uncertainty and Quantifying Risk through an Integrated Monitoring and Modeling System (CLIMB) Akdeniz Havzalarının Hidrolojisi üzerinde İklime Bağlı Değişiklikler: Entegre İzleme ve Modelleme Sistemi ile Risklerin Belirlenmesi ve Belirsizliğin Azaltılması Başlangıç: Ocak 2010 Süre: 48 ay Bütçe: 3.148.945 €

Proje çağrısı Aktivite 6.1. İklim Değişikliği, Kirlilik ve Riskler Alt-aktivite 6.1.1. Çevre ve İklim üzerinde Baskılar ENV.2009.1.1.5.2. Güney Avrupa ve komşu ülkelerde su kaynakları üzerinde güvenliğe tehdit oluşturabilecek iklime bağlı değişiklikler

Ortaklar 1 Ludwig-Maximilians-Universität München LMU Almanya 2 Agenzia della Regione Sardegna per la ricerca scientifica AGRIS İtalya 3 Christian-Albrechts-Universität zu Kiel CAU 4 Centre Nat du Mach Agricole, du Génie Rural, des Eaux et Forêts CEMAGREF Fransa 5 Center for Water Research and Technologies CERTE Tunus 6 Consorzio Interuni Naz per la Fisica delle Atmosf e delle Idrosfere CINFAI 7 Center for Advanced Studies, Research and Development CRS4 8 Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt DLR 9 Forschungszentrum Jülich FZJ 10 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü GIT Türkiye 11 Institut National de la Recherche Scientifique INRS Kanada 12 Joanneum Research Forschungsgesellschaft Graz JRG Avusturya 13 Université d’Angers UA 14 Islamic University of Gaza IUG Filistin 15 Università degli Studi di Padova UNIPD 16 Università degli Studi di Trento UNITN 17 Zagazig University UZ Mısır 18 VISTA Geowissenschaftliche Fernerkundung VISTA 19 Bavarian Research Allience BayFOR 20 Yıldız Teknik Üniversitesi YTU

Problem Mevcut iklim projeksiyonlarına göre, Akdeniz ülkeleri hidrolojik bütçe ve ekstrem değişiklikler bakımından diğer Avrupa Birliği ülkelerine göre daha belirgin bir şekilde risk altındadır. Bu değişikliklerin su kaynakları, tarımsal verimlilik ve içme suyu temini üzerinde ciddi direkt etkilerinin olması beklenmektedir. Akdeniz’in farklı bölgelerinde, su güvenliğine bağlı doğal ve/veya antropojenik tehditler halen yaşanmakta ve gelecekte de devam edeceği konusunda ciddi sıkıntılar bulunmaktadır.

www.climb-fp7.eu

http://www.climb-gyte.info

Arazi gezisinden

Teşekkürler..