ELEKTRO MANYETİK IŞINIM L.Namık AŞILA Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu İzmir Bölge Müdürü

Ele alınacak konular: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Tanıtımı Elektromanyetik Işınım Ulusal/Uluslar arası Düzenlemeler İzmir Elektromanyetik Ölçüm Sonuçları

Kurum, merkez ve taşra birimlerinden oluşur. Merkez Birimleri, KURUM TEŞKİLATI Kurum, merkez ve taşra birimlerinden oluşur. Merkez Birimleri, Ana Hizmet Danışma Yardımcı Hizmet Birimlerinden, Taşra Hizmet Birimleri ise Bilgi Teknolojileri ve İletişim Bölge Müdürlüklerinden, meydana gelmektedir.

ELEKTRO MANYETİK DALGALAR Bilinen en iyi örnek :IŞIK Elektromanyetik dalgalar, dalga şeklinde hareket eden parçacıklardır. Bilinen en iyi örnek :IŞIK

Elektromanyetik dalgalar Düşük frekanslı elektromanyetik dalgalar Elektromanyetik Alanlar Yüksek frekanslı elektromanyetik dalgalar Elektromanyetik Radyasyon

Elektromanyetik Dalgalar EM IŞINIM Elektromanyetik Dalgalar Doğal EM Kaynaklar Güneş Bazı uzak yıldızlar Atmosferik deşarj (yıldırımlar) Doğal Olmayan EM Kaynakları Enerji nakil hatları TV ve Bilgisayarlar Elektrikli ev aletleri Radyo TV vericileri Telsiz haberleşme sistemleri Hücresel telefon sistemleri (GSM vb..)

Elektromanyetik Dalga ( IŞINIM ) İyonlaştırıcı Radyasyon ( Nükleer Radyasyon ) Atom ve moleküllerden elektron koparabilen yüksek enerjili ışınlardır. Bunlar Gamma ışını, X- ışınları, nötron, proton, alfa, beta tanecikleri yayan radyoaktif maddeler ile bazı morötesi ışınlardır. (Rontgen) DNA’nın (Genetik) yapısını bozabilir ve kansere yol açabilirler. 8

GSM- 900MHz, GSM- 1800MHz, UMTS-2100MHz Civarındadır 4/2/2017 Elektromanyetik Dalga ( IŞINIM ) İyonlaştırmayan Radyasyon (Elektromanyetik Işıma) Günlük hayatta iyonlaştırıcı olmayan elektromanyetik dalgaların içindeyiz. Bunları üreten; Televizyon, radyo, bulaşık makinesi, faks, bilgisayar ekranı, ütü, traş . . makinesi, saç kurutma makinesi gibi cihazlardır. Bunlar hücre düzeyinde, kimyasal bağları etkileyecek güç ve enerjiye sahip değillerdir. X- ışınlarına göre çok daha büyük dalga boyunda ve düşük frekanslardadır. Cep telefonu ve baz istasyonlarından yayılan radyo dalgaları GSM- 900MHz, GSM- 1800MHz, UMTS-2100MHz Civarındadır Ancak !! Nükleer radyasyon ile karıştırılmamalıdır !!! Erkan İPEKÇİOĞLU 9

Radyo Dalgası 0 ila 300GHz bölgesini kapsayan bu bölgenin içerisindeki aktif olan sistemler : 50 ya da 60Hz’lik enerji nakil hatları, FM Bandındaki Radyo ve VHF-UHF Televizyon Yayınları, 800-950MHz, 1800MHz ve 2100MHz Hücresel Telefonlar ve Baz İstasyonları. 10

Kaynaklar ve Işıma Frekansları EM IŞINIM Kaynaklar ve Işıma Frekansları KAYNAKLAR BÖLGE FREKANS DALGABOYU TV İndüksiyon Fırınlar VLF 10 kHz -30 kHz 33 km-10 km İndüktiv Çerçeve Vericiler Video Displayer AM Yayını LF 30 kHz –300 kHz 10 km-1 km   MF ( Orta Frekans) 300 kHz –3 MHz 1 km-100 m RF Isıtma İşlemi HF 3 MHz - 30 MHz 100 m-10 m FM Yayını VHF 30 MHz - 300 MHz 10 m-1m TV Mobil Radyo Hücresel Telefonlar UHF 300 MHz – 3 GHz 1 m- 10 cm Mikrodalga Fırınlar Radyo İletişim Linkleri SHF 3 GHz – 30 GHz 10 cm-1 cm Radar EHF 30 GHz - 300 GHz 1cm-1m EHF : Aşırı Yüksek Frekans SHF : Süper Yüksek Frekans UHF : Ultra Yüksek Frekans VHF : Çok Yüksek Frekans HF : Yüksek Frekans LF : Düşük Frekans VLF : Çok Düşük Frekans ULF : Ultra Düşük Frekans ELF : Aşırı Düşük Frekans

EM IŞINIM Güç Karşılaştırması Verici Tipi Frekans Aralığı Güç Televizyon vericileri(UHF) 300-860MHz 40,000 W Televizyon vericileri (VHF) 30-300MHZ 2,000 W Kırsal alandaki mobil baz istasyonları 900MHz 40 W Şehirlerdeki mobil baz istasyonları 10 W Bina içi baz istasyonları 0.5 W Mobil telefonlar 0.25-0,4 W

Bazı ev aletlerinin neden oldukları elektrik alan şiddetleri Çalışma gerilimi = (110 – 220)V , çalışma frekansı = 60 Hz, uzaklık = 30 cm Cihaz Elektrik Alan Şiddeti (V/m) Elektrikli battaniye 250 Mikrodalga fırın 250 Su ısıtıcısı 130 Notebook (Wireless açıkken) 100 Müzik seti 90 Bilgisayar monitörü arkası (tüplü) 80 Buzdolabı 60 Ütü 60 Mikser 50 Ekmek kızartıcısı 40 Saç kurutma makinası 40 Televizyon 30 Kahve makinesi 30 Bilgisayar monitörü önü (tüplü) 25 Elektrikli süpürge 16 Wireless modem 5 - 10 TUBİTAK 2001 BÜLTENİ

Elektromanyetik Dalga ( IŞINIM ) Sağlık açısından bir tespit, Kamuoyunda, nükleer ve radyolojik cihazlardan yayılan ve iyonlaştırıcı özelliği bulunan radyasyonla aynı adı taşıyan, fakat terminoloji dışında, başka bir benzerliği bulunmayan ve iyonlaştırıcı özelliği olmayan elektromanyetik radyasyon ile karıştırılmamalıdır. Hücresel sistemler söz konusu olduğunda oluşan elektromanyetik dalgaların ışınımı iyonlaştırıcı özelliğe sahip değildir.

Elektromanyetik kirlilik. GSM, RD-TV Elektromanyetik kirlilik. Ayrıntılı tanımlar ışığında, konumuz olan Cep telefonları, Baz istasyonları ve Radyo-TV vericileri ile “Elektromanyetik kirlilik” konusunu Değerlendirmek gerekirse; Öncelikle aşağıdaki soruların yanıtlarını vermeliyiz. 1-Bu alanda Standartlar varmıdır, Standartlar ne anlama gelmektedir ? 2-Bunları Düzenleyen Kuruluşlar varmıdır ? 3-Bu sistemler nasıl kurulur? 4-Kimler sorumludur ve Denetleme nasıl olmaktadır ? 15

Toplum Sağlığı, Hukuku ve pisikolojisi, Toplumsal kriterler; Toplum Sağlığı, Hukuku ve pisikolojisi, Konunun; Toplum Sağlığı, Hukuk ve Toplum pisikolojisi, gibi önemli boyutları da olduğu için aşağıdaki soruların yanıtları da aranmalıdır. Cep Telefonları ve Baz İstasyonları zararlımıdır ? Kanser Yaparmı ? Konunun Hukuksal Boyutu nedir ? Herhangi bir Kargaşa varmıdır ? GSM Operatörlerinin durumu nedir ? Üniversiteler, Tübitak ve Kurumlar neler yapmaktadır ? Düzenleyici otorite kimdir? 16

Uluslar arası çalışmalar, 4/2/2017 Uluslar arası çalışmalar, Bilim dünyasında, insan vücudu ile iyonlaştırıcı olmayan radyasyon veya elektromanyetik kirlilik arasındaki ilişkiler ve etkilenme ile ilgili çalışmalar uzun süredir devam etmektedir. Uluslararası düzeyde yapılan çalışmalar ışığında, etkili olan elektromanyetik alanlar ve etki düzeyleri ile ilgili limit değerler belirlenmiştir. Bu çerçevede Dünya Sağlık Örgütünce gönüllü bir kuruluş olarak tanınan, Uluslararası İyonlaştırmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu’nun (ICNIRP) tespit ettiği limit değerleri mevcuttur. Erkan İPEKÇİOĞLU 17

Uluslararası çalışmalar, 4/2/2017 Uluslararası çalışmalar, Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar, elektromanyetik alan ve dalgaların, biyolojik açıdan birtakım etkilerinin olabildiğini göstermektedir. (ısı etkisi, pisikolojik etkileri vb.) Bu alandaki araştırmalar halen devam etmekle beraber, tespit edilen etkiler arasında çeşitli faktörlere (yoğunluk, süre) bağlı olarak ilgili limit değerlerleri aşılması durumunda insan sağlığına olumsuz etkileri olabileceği değerlendirilmektedir. Erkan İPEKÇİOĞLU 18

Elektromanyetik Dalga ( IŞINIM ) 4/2/2017 Elektromanyetik Dalga ( IŞINIM ) Felsefi bir yaklaşımla başlarsak ****** bir soru...? ****** Ateş, insanoğlu için zararlımı dır? Cevabınız......? 19 Erkan İPEKÇİOĞLU 19

Teknoloji.... Elektromanyetik Dalga ( IŞINIM ) 4/2/2017 Elektromanyetik Dalga ( IŞINIM ) Cevap çok açık değil mi..? Bir reklamdan akılda kalan şu slogan oldukça anlamlı aslında, “Kontrolsüz güç, güç değildir” Teknoloji.... Bilimsel ve Uluslararası standartlara sahip olduğunda Etkin, sürekli denetim ve kontrolü yapıldığında Toplumsal gelişime ve kalkınmaya yönelik olduğunda Kullanımının bilinçle ve eğitimle olması durumunda Tabiiki ZARARLI OLDUĞU SÖYLENEMEZ 20 Erkan İPEKÇİOĞLU 20

4/2/2017 Kontrol altında, Bu nedenle halkımızın, bireysel olarak veya etkiye maruz kalma riski taşıyan yaşam ve iş alanlarında bulunan gruplar olarak, ….canlıların önlenebilir durumda olan bütün etkilerden korunabilmesi için iyonlaştırıcı olmayan radyasyon veya elektromanyetik kirlilik ile ilgili tedbirlerin alınması, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından büyük bir hassasiyetle yürütülmektedir. 21 Erkan İPEKÇİOĞLU 21

4/2/2017 Düzenlemeler, Bu muhtemel olumsuz etkilere karşı alınan önlemler çerçevesinde, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumumuz tarafından 12/temmuz/2001 tarihinde 24460 sayı ile, "10 KHz-60 GHz Frekans Bandında Çalışan Sabit Telekomünikasyon Cihazlarından Kaynaklanan Elektromanyetik Alan Şiddeti Limit Değerlerinin Belirlenmesi, Ölçüm Yöntemleri Ve Denetlenmesi Hakkındaki Yönetmelik“ yayımlanmış ve bu Yönetmelik daha sonra iptal edilerek yerine 16.05.2009 tarih ve 27230 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Elektronik Haberleşme Cihazlarına Güvenlik Sertifikası Düzenlenmesine İlişkin Yönetmelik” Hazırlanması safhasında ilgili Kamu Kuruluşları ve üniversitelerin yanında, kamuoyunun da görüşleri alınarak koordine edilmiş ve elektromanyetik kirliliğin insan yaşamındaki etkilerinin en aza indirilmesi için; gerekli teknik ve idari düzenlemeler yapılmıştır 22 Erkan İPEKÇİOĞLU 22

4/2/2017 Düzenlemeler, Bu düzenlemeler, gelişen teknolojik şartlara, bilimsel çalışmaların sonuçlarına ve uluslararası otoritelerin tavsiyelerine göre sürekli güncellenerek sürdürülmektedir. Düzenlemeler ile genel olarak, Sabit telekomünikasyon sistemlerinden yayılan elektromanyetik dalgaların insan sağlığı ve çevre üzerinde oluşturabileceği etkileri en aza indirgemek amacıyla, belirlenen elektromanyetik alan limit değerlerine özen gösterilen, güvenli alanların oluşturulması amaçlanmaktadır. Sabit telekomünikasyon cihazlarının (RD-TV ve Baz İstasyonları) söz konusu yönetmelikte belirtilen bütün teknik kriterler ve limit değerlere uygun olarak, Güvenlik Sertifikası alınması suretiyle, kurulması prosedürü geliştirilmiş ve uygulanmaya konulmuştur. 23 Erkan İPEKÇİOĞLU 23

Güvenlik Mesafesi Tanımı 4/2/2017 Güvenlik Mesafesi Tanımı Öngörülen limit değerler ve Güvenlik Mesafesi hesabı yöntemi kullanılarak, sabit telekomünikasyon sistemlerinin civarında insanların emniyetli ve huzurlu olarak sürekli bulunabilecekleri güvenli alanlar belirlenebilmektedir. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından bir sabit telekomünikasyon sisteminin kurulması izni; ancak, insanların yaşadığı mekanların, binaların tümünün ve bahçe alanı ile birlikte okul öncesi ve temel eğitim kurumlarının güvenli mesafede olması halinde verilmektedir. 24 Erkan İPEKÇİOĞLU 24

Güvenlik mesafesi

Baz İstasyonu Antenleri EM IŞINIM Baz İstasyonu Antenleri Elektromanyetik dalgalar ( Radyo Dalgaları ) yayarlar Antenlerin büyük bir çoğunluğu “Yönlü Anten” lerdir Yönlü antenler sadece baktıkları yöne doğru yayın yaparlar Dolayısı ile antenlerin arkasında, altında ve üstünde her hangi bir yayın ( Elektromanyetik dalga ) olmaz “Mum dibine ışık vermez” misali baz istasyonları antenlerinden çıkan elektromanyetik dalgalar yere ulaşana kadar güçlerinin çok büyük bir kısmını kaybederler

Yürürlükteki Standartlar EM IŞINIM Yürürlükteki Standartlar Elektromanyetik alanlar konusunda her ülke kendi standartlarına göre değerler belirler Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından kabul edilen kuruluş: ICNIRP (İyonize Olmayan Işımalardan Korunma Komisyonu) ICNIRP standartları gerekli hallerde periyodik olarak güncellenmektedir ICNIRP nin İyonlaştırmayan Radyasyondan korunmaya ilişkin yönetmelikleri Avrupa Birliği (EU) tarafından, birliğe üye ülkelerce uyulması gerekli standartlar olarak kabul edilmiştir

EM IŞINIM Dünya Standartları Genel Halk Maruziyeti Frekans (MHz) Elektrik Alanı (V/m) Güç Yoğunluğu (W/m2) NRPB (İngiltere) 900 112 33 FCC/IEEE (ABD) 47 6 Kanada ICNIRP/WHO 41 4.5 TÜRKİYE 10 0.28 Rusya 300-300000 0.1 İtalya 30-30000

YÖNETMELİK (10 kHz - 60 GHz) Akış Şeması İşletmeci/işletici Proje 4/2/2017 YÖNETMELİK (10 kHz - 60 GHz) Akış Şeması Değerlendirme İşletmeci/işletici Proje Sonuç 2 Olumsuz 1 Olumlu Müracaat Gerekli evraklar ile; GSM (900 Mhz-1800 Mhz-2100MHz) Radyo - TV OKTH Kamu RL Özel frekans Görev sözleşmesi İmtiyaz sözleşmesi Tlk. Ruhsatı Genel İzin Gerçek Tüzel Kişiler Yerleşim planı Anten yeri Anten paterni İlgili TK formu Firma bilgileri Dosya 29 Erkan İPEKÇİOĞLU 29

YÖNETMELİK (10 kHz - 60 GHz) Akış Şeması Montaj ONAIR 4/2/2017 YÖNETMELİK (10 kHz - 60 GHz) Akış Şeması Olumlu Güvenlik Sertifikası Sertifika Montaj ONAIR Güvenlik Sertifikası Sistem bilgilerini içerir. Konum bilgileri (koordinatlar,adres vb..) Güvenlik mesafesi Her cihaz için ayrı ayrı hesaplanır. 30 Erkan İPEKÇİOĞLU 30

4/2/2017 Güvenlik Sertifikası Bir sabit telekomünikasyon sistemine kurma izni öncesi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından bir Güvenlik Sertifikası düzenlenerek güvenli alan kriterleri belgelendirilmektedir. Daha sonra istasyonun kurularak hizmete verilmesi aşamasında yapılan teknik ölçüm ve kontrollerinde, Yönetmelik hükümleri açısından belirtilen güvenli alan kriterlerine uygun bulunmadığı kontrol edilir. Güvenlik Sertifikasının istasyonda insanların kolayca görebileceği bir konuma asılması ve bu suretle istasyon etrafındaki güvenli bölgenin herkes tarafından bilinmesi mümkün olmaktadır. Ayrıca Güvenlik Sertifikaları çerçevesinde sabit telekomünikasyon sistemlerinin sürekli denetimi yapılarak, zaman içinde ortaya çıkması muhtemel olumsuzlukların da önü alınabilmektedir. 31 Erkan İPEKÇİOĞLU 31

4/2/2017 Sonuçlar Yönetmelikteki standartlar Avrupa daki standartlara uygun ve pek çok ülkeden daha da hassastır. Bu yönetmelik çerçevesinde; Başta Baz İstasyonları olmak üzere diğer EM alan yayan cihazlar denetim altında tutulmaktadır. Yönetmelikte belirtilen ve uluslararası değerlerle uyumlu limit değerlerin aşılmaması, uygun yer seçimi ve işletme koşullarını taşımaları halinde mevcut veriler ışığında herhangi bir endişe edilecek durum bulunmamaktadır. Erkan İPEKÇİOĞLU 32

Teşekkür ederim