SAF MADDE VE KARIŞIMLAR Yunus Emre KARAKUŞ Fen ve Teknoloji

FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ 4.SINIF DERS SUNUSU Yunus Emre KARAKUŞ Fen ve Teknoloji

Ünitemiz: Maddeyi Tanıyalım Konu: Saf Madde ve Karışımlar

Bazı maddeler tek çeşit maddeden oluşur, yapısında kendinden başka madde içermez. Böyle maddelere saf madde denir. Örneğin şekerin yapısında sadece şeker maddesi bulunur, şekerin en küçük parçası yine şekerdir.Bu nedenle şeker saf maddedir.

Maddeler doğada saf halde bulunduğu gibi karışım halinde de bulunabilir. Saf maddeler bir araya gelerek karışım oluştururlar. Çevremizdeki maddelerin çoğu karışım halindendir. Örneğin,reçel, hava, toprak gibi maddeler karışımdır.

Meyvelerin bir araya gelmesiyle oluşan meyve tabağı bir karışımdır Meyvelerin bir araya gelmesiyle oluşan meyve tabağı bir karışımdır. Karışımların birçoğu farklı karışımların bir araya gelmesiyle oluşur. Örneğin, kekteki süt, vanilya birer karışımdır. Çünkü sütte yağ vardır, vanilyanın yapısında ise şeker bulunur.

Çözeltiler Bazı maddeleri suyla karıştırdığımızda karışımı oluşturan maddeleri ayrı ayrı görebilirken bazılarını göremeyiz. Bazı maddeler suyla karışınca, sıvının her tarafına dağılarak gözle görülmeyecek kadar küçük parçalara ayrılır. Bu olaya çözünme denir.

Şeker, mürekkep, limon ve portakal suyu, tuz, alkol, sabun gibi maddeler suda çözünür.Bu tür maddeler suda çözündükten sonra onları göremeyiz.Ancak orada olup kaybolmadıklarını tadabileceğimiz bir karışımsa tadarak anlayabiliriz. Ayrıca bunu kütlelerine bakıp anlayabiliriz de. Tadabiliriz Tadamayız

Çözünme sonucu oluşan karışıma çözelti denir. Örneğin, şekerli su Çözünme sonucu oluşan karışıma çözelti denir. Örneğin, şekerli su. Bu karışımda şeker çözünen, su ise çözücüdür. Çözeltideki maddeleri ayrı ayrı göremeyiz, çözeltilere bakıldığında tek bir madde gibi görünür.

Yağ Suda Çözünmediği İçin Gözle Görebiliriz Naftalin, sıvı yağ, toprak, kum gibi maddeler suda çözünmez. Bu nedenle bu tür maddeleri suyla karıştırdığımızda onları karışımda görebiliriz. Yağ Suda Çözünmediği İçin Gözle Görebiliriz

Çözeltiler Karışım Çözelti olmayanlar Madde Saf madde

Karışımların ayrılması Karışımdaki maddelerin birine veya birkaçına ihtiyaç duyarsak onları ayırmamız gerekir. 1) Süzme ile ayırma Sıvı maddeleri, içinde çözünmemiş katı maddeden ayırmak için bu yöntemi kullanırız.

Talaş Tozunu Sudan Ayırma Yöntemi Örneğin, haşlanmış makarnayı suyundan, talaş tozunu sudan ayırmak, çayı süzmek için bu yöntem kullanılır. Süzmede kullanılan süzgecin gözenekleri, katı maddenin tanelerinden daha küçük olmalıdır. Talaş Tozunu Sudan Ayırma Yöntemi Çayı Süzme Yöntemi

2) Yüzdürme ile ayırma Katı maddelerden oluşan karışımı ayırmak için suda ayırma yöntemi kullanılır. Bu yöntemde karışım suya ilave edilir. Bu yöntemin uygulanması için katı maddelerin suda çözünmemesi gerekmektedir. Ayrıca ayırmak istediğimiz katı madde veya maddeler su üstünde kalırken diğerleri suda batmalıdır. Yoksa bu yöntemi kullanamayız.

3) Buharlaştırma ile ayırma Su ve içinde çözünmüş katı maddeden oluşan karışımı ayırmak için suyun uzaklaştırması gerekir. Bu yöntemde karışım ısıtılır, su buharlaşır ve geriye suda çözünmüş katı madde kalır. Örneğin, şekerli sudan şekeri, tuzlu sudan tuzu ayırırız.

4) Mıknatısla ayırma yöntemi Bu yöntem mıknatıstan etkilenen maddeyi mıknatıstan etkilenmeyen maddelerden ayırmak için kullanılır. Kullandığımız mutfak eşyalarında, arabalarda demir kullanılır. Bu eşyalar çöp olduğunda ayırması zor olur ve bunlar için dev mıknatıslar kullanılır.

Bu mıknatıslar demir atıklarını çekerken kağıt, cam, plastik gibi diğer atıkları çekmez.Böylece demirden yapılmış atıklar karışımdan ayrılmış olur. Daha sonra bu atıklar geri dönüşüme gönderilir.